Ukraina: 30 lat bez ZSRR

Ukraine: Thirty Years after the USSR

Abstract: Upadek Związku Radzieckiego był doniosłym wydarzeniem dla całego świata, największe jednak znaczenie miał on dla obywateli tego kraju. W wyniku rozpadu ZSRR nastąpiły zmiany geopolitycznej i gospodarczej mapy świata, a także powstało piętnaście nowych państw. Ważnym składnikiem nowej rzeczywistości geopolitycznej została niepodległa Ukraina. Zakończenie istnienia ZSRR dało obywatelom Ukrainy szansę na budowę suwerennego, zgodnego z interesem narodowym państwa, które w sposób niezależny mogło realizować swoje strategiczne cele w obszarze polityki wewnętrznej i zagranicznej. Upłynęło już trzydzieści lat od tych wydarzeń, co stanowi wystarczająco duży przedział czasowy, by przeanalizować efekty dokonanych przemian i spojrzeć, jak Ukraina skorzystała ze swojej historycznej szansy. W niniejszym artykule przebadano polityczną i gospodarczą transformację Ukrainy, a także zmiany w zakresie jej polityki zagranicznej. Zostały również w nim przedstawione problemy zastosowania podejścia porównawczego w trakcie analizy przemian ustrojowych niepodległej Ukrainy i innych krajów Europy Środkowej. Naświetlono też stosunek współczesnego społeczeństwa ukraińskiego do rozpadu ZSRR i radzieckiej przeszłości tego państwa.

Bibliography:

25 lat traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy – próba bilansu. Materiały ІІI Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego (11-12 maja 2017, Olsztyn), Львів–Olsztyn 2017.

25 rokiv nezalezhnosti: narysy istoriï tvorennia natsiï ta derzhavy, H.V. Boriak (ker. avt. kol.), V.V . Holovko (koordynator proektu) et al., Kyiv 2016.

Babenko V.N., Ukrainskaia gosudarstvennost’: ispytanie istorieĭ i politikoĭ, „Rossiia i sovremennyĭ mir” 2014, nr 4 (85).

Bajor P., Kierunek Zachód: polityka integracji europejskiej Ukrainy po 1991 roku, Kraków 2015. (Societas, 97).

Bajor P., Partnerstwo czy członkostwo? Polityka euroatlantycka Ukrainy po 1991 roku, Kraków 2014.

Bazhenova H., A Chronology of Key Events in the History of Post-Soviet States (1989-2014), „Yearbook of the Institute of East-Central Europe”, vol. 12, 2014, no. 4.

Bazhenova H., Liberal Democracy vs. Autocracy: the Case of Ukraine, „Yearbook of the Institute of East-Central Europe”, vol. 16, 2018, no. 5.

Bazhenova H., Rok prezydentury Wołodymyra Zełenskiego. Raport o stanie państwa, Lublin 2020. (Prace IEŚ, 7/2020).

Derzhavna sluzhba statystyky Ukraïny, Pro sotsial’no-ekonomichne stanovyshche Ukraïny za sichen’ ‒ cherven’ 2021 roku, red. I.Ie. Verner, Kyiv 2021.

„Dohovir pro druzhbu, spivrobitnytstvo i partnerstvo mizh Ukraïnoiu i Rosiĭs’koiu Federatsiieiu vid 31.05.1997 r.”, Verkhovna Rada Ukraïny, Zakonodavstvo Ukraïny, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/643_006#Text.

Fond Demokratychni initsiatyvy im. Il’ka Kucheriva, „Shostyĭ rik dekomunizatsiï: stavlennia naselennia do zaborony symvoliv totalitarnoho mynuloho”, 16.07.2020, https://dif.org.ua/article/shostiy-rik-dekomunizatsii-stavlennya-naselennya-do-zaboroni-simvoliv-totalitarnogo-minulogo.

Furgacz P., The Russian-Ukrainian Economic War, „Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem” 2015, nr 2 (5).

Gushchin A., Ukraina: dvadtsat’ piat’ let upushchennykh vozmozhnosteĭ, [w:] Ėvoliutsiia postsovetskogo prostranstva: proshloe, nastoiashchee, budushchee, Moscow 2017.

Kas’ianov H., Past continuous: Istorychna polityka 1980-kh‒2000-kh. Ukraïna ta susidy, Kyiv 2018.

Kłaczyński R., Strategia polityczna Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy i Białorusi od 1990 do kwietnia 2014, Kraków 2014.

KMIS, „Otsinka radians’koho mynuloho: traven’ 2020 roku”, 22.06.2020, https://www.kiis.com.ua/?lang=ukr&cat=reports&id=950&page=1.

KMIS, „Suspil’no-politychni nastroï naselennia Ukraïny: rezul’taty opytuvannia, provedenoho 24 lypnia – 1 serpnia 2021 roku metodom osobystykh (“face-to-face”) interv’iu, 4.08.2021, https://www.kiis.com.ua/?lang=ukr&cat=reports&id=1055&page=1.

Kudelia S., Kasianov G., Ukraine’s Political Development after Independence, [w:] From “The Ukraine” to Ukraine: A Contemporary History, 1991-2021, Stuttgart 2021.

Laf D., Solonenko I., Sposobna li Ukraina na proryv v reformakh?, London 2016.

Matsiievs’kyĭ Iu.V., U pasttsi hibrydnosti: zygzagy transformatsiï politychnoho rezhymu v Ukraïni (1991-2014), Chernivtsi 2016.

Minakov M., Stoletie ukrainskoĭ politicheskoĭ sistemy, „Novoe literaturnoe obozrenie” 2020, nr 1 (129).

Mironowicz E., Polityka zagraniczna Ukrainy 1990-2010, Białystok 2012.

Mironowicz E., Rosja – Ukraina. 25 lat między „ograniczoną współpracą a ograniczoną konfrontacją”, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, t. XLIX, 2014, z. 2.

North Atlantic Treaty Organization, „NATO recognises Ukraine as Enhanced Opportunities Partner”, 12.06.2020, https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_176327.htm.

„Osnovni napriamy ekonomichnoï polityky Ukraïny v umovakh nezalezhnosti”, Postanova Verkhovnoï Rady Ukraïny vid 25.10.1991 nr 1698-ХІІ, Verkhovna Rada Ukraïny, Zakonodavstvo Ukraïny, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1698а-12.

Pietnoczka P., Ewolucja pozycji ustrojowej instytucji prezydenta na Ukrainie, „Studia Politologiczne”, t. 47, 2018.

Pietnoczka P., Próby reformy systemu wyborczego do Rady Najwyższej Ukrainy w okresie przypadającym po Euromajdanie, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2019, nr 1.

Plokhy S., The Last Empire: The Final Days of the Soviet Union, New York 2014.

„Poslanie Federal’nomu Sobraniiu Rossiĭskoĭ Federatsyi”, Prezident Rossii, 25.04.2005, http://kremlin.ru/events/president/transcripts/22931.

„Pro osnovy natsional’noï bezpeky Ukraïny”, Zakon Ukraïny vid 19.06.2003 nr 964-IV, Verkhovna Rada Ukraïny, Zakonodavstvo Ukraïny, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/964-15/ed20030619#Text.

„Pro prypynennia diï Dohovoru pro druzhbu, spivrobitnytstvo i partnerstvo mizh Ukraïnoiu i Rosiĭs’koiu Federatsiieiu”, Zakon Ukraïny vid 6.12.2018 nr 2643-VIII, Verkhovna Rada Ukraïny, Zakonodavstvo Ukraïny, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2643-19#Text.

„Pro rishennia Rady natsional’noï bezpeky i oborony Ukraïny vid 30 lypnia 2021 roku ‘Pro Stratehiiu zovnishn’opolitychnoï diial’nosti Ukraïny”, Ukaz Prezydenta Ukraïny vid 26.08.2021 nr 448/2021, Prezydent Ukraïny, https://www.president.gov.ua/documents/4482021-40017.

Pyrozhkov S., Khamitov N., Tsyvilizatsiĭna sub’iektnist’ Ukraïny: vid potentsiĭ do novoho svitohliadu i buttia liudyny, Kyiv 2020.

Readiness for the Future of Production Report 2018, in collaboration with A.T. Kearney, Cologny–Geneva 2018.

Reviakin G.V., Kharakteristika ėkonomiki Ukrainy i model’ dinamiki eë razvitiia, „Bіznesіnform” 2017, nr 7.

Rudakiewicz N., Demokratyczna transformacja w Polsce i na Ukrainie w świetle współczesnej tranzytologii: analiza porównawcza, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”, t. 25, 2019.

Rudych F., Prezydenty suchasnoï Ukraïny, „Naukovi zapysky Instytutu politychnykh i etnonatsional’nykh doslidzhen’ im. I. F. Kurasa NAN Ukraïny” 2017, vyp. 3 (89).

Scherbak Y., The Geopolitical Role of Ukraine and Its Foreign Politics During 20 Years of Independence, [w:] Ukraine Twenty Years after Independence: Assessments, Perspectives, Challenges, ed. G.E. Brogi, M. Dyczok, O. Pachlovska, G. Siedina, Roma 2015.

Slovo i Dilo, „Iak zminiuvalosia mistse Ukraïny u kliuchovykh reĭtynhakh demokratiï za sim rokiv”, 12.02.2021, https://www.slovoidilo.ua/2021/02/12/infografika/polityka/yak-zminyuvalosya-misce-ukrayiny-klyuchovyx-rejtynhax-demokratiyi-sim-rokiv.

Snihyr O., „Vneshniaia politika Ukrainy: obshchiĭ diskurs i regional’nye prioritety”, Ukraïns’ka pryzma. Rada zovnishn’oï polityky, 25.07.2016, http://prismua.org/25-years-ukrainian-foreign-policy/.

Sokół W., Polityka reform wyborczych na Ukrainie w latach 1990-2014, „Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne” 2015, nr 1 (2).

Sotsiolohichna hrupa „Reĭtynh”, „Suspil’no-politychni nastroï naselennia (23-25 lypnia 2021)”, 27.07.2021, http://ratinggroup.ua/research/ukraine/obschestvenno-politicheskie_nastroeniya_naseleniya_23-25_iyulya_2021.html.

The World Bank, „GDP (constant 2010 US$) – Ukraine”, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD?locations=UA&view=chart.

The World Bank, „GDP (current US$) – Poland”, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=PL.

The World Bank, „GDP (current US$) – Ukraine”, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=UA.

The World Bank, „GDP growth (annual %) – Ukraine”, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG?locations=UA&view=chart.

The World Bank, „GDP per capita (constant 2010 US$) – Ukraine”, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD?end=2019&locations=UA&start=1988&view=chart.

The World Bank, „GDP per capita (current US$) – Ukraine”, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?contextual=default&locations=UA.

Transformacja systemu politycznego Ukrainy (1991-2016), [w:] K. Jędraszczyk, O. Krasiwski, O. Bezludny, R. Czmełyk, B. Durniak, R. Jaciw, W. Kotyhorenko, H. Stroński, J. Uhryn, Społeczeństwo i kultura Ukrainy. Ćwierćwiecze przemian (1991-2016), red. K. Jędraszczyk, Gniezno 2016.

Ukraina w stosunkach międzynarodowych, red. M. Pietraś, T. Kapuśniak, Lublin 2007.

Ukraїns’ka pravda, „Obsiah inozemnykh investytsiĭ v Ukraïnu dosiah maĭzhe 50 mil’iardiv dolariv – ekspert”, 17.01.2021, https://www.epravda.com.ua/news/2021/01/17/670069/.

Voks Ukraïna, „Khto maie bil’shyĭ ekonomichnyĭ vplyv na Ukraïnu: SShA, Ievropa, Rosiia chy Kytaĭ?”, Ekonomika, 9.03.2021, https://voxukraine.org/hto-maye-bilshij-ekonomichnij-vpliv-na-ukrayinu-ssha-yevropa-rosiya–chi-kitaj/.

ZN,UA, „Liberal’ni reformy v epokhu neofeodalizmu”, 11.06.2020, https://zn.ua/ukr/internal/liberalni-reformi-v-epohu-neofeodalizmu-350589_.html.

PDF: Download