Polska polityka wschodnia w świetle teorii realizmu. Zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa polskiego w latach 1989-2014

Polish Eastern Policy in the light of the theory of realism. Threats of the security of the Polish state between 1989 and 2014

Abstract: Głównym celem artykułu jest zaprezentowanie polskiej polityki wschodniej jako motywowanej zagrożeniem dla bezpieczeństwa państwa. Przyjęto założenie, że stanowi ona kontynuację koncepcji określanych jako „idea jagiellońska” oraz że źródła zagrożenia znajdują się za wschodnią granicą Rzeczypospolitej. W przeprowadzonej analizie została wykorzystana perspektywa realistyczna jako najlepiej charakteryzująca sytuację polityczną wschodniego sąsiedztwa Polski. Autor w swoich rozważaniach skupia się na głównych założeniach polskiej polityki zagranicznej w 1989 r., motywach stojących za staraniami o członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim i Unii Europejskiej oraz działaniach prowadzonych między 2005 a 2014 r. Za datę końcową artykułu przyjęto 2014 r., gdy rozpoczął się konflikt na Donbasie. W rezultacie przeprowadzonej analizy ustalono, że polskie obawy znalazły potwierdzenie w licznych wydarzeniach, tj. wojna w Gruzji (2008), konflikt na Donbasie (2014 – teraz) czy destabilizacja Białorusi (2020). Artykuł powstał w oparciu o dokumenty państwowe, analizy, wystąpienia polityków, materiały prasowe oraz literaturę przedmiotu.

Bibliography:

Abdulganiyev K., Czym (czy raczej jakim) może być nowy prometeizm, „Nowy Prometeusz” 2010, nr 0 (sygnalny).

Ambasador. Z ambasadorem Jerzym Bahrem rozmawia Jerzy Sadecki, Warszawa 2013.

Asmus R.D., NATO – otwarcie drzwi, Warszawa 2002.

Avioutskii V., Aksamitne rewolucje, Warszawa 2007.

Balcer A., Na Wschodzie bez zmian? Polska polityka wschodnia stan obecny i perspektywy, Wrocław–Wojnowice 2015.

Bartoszewski W., Informacja ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski, 50. posiedzenie Sejmu, 25.05.1995.

Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2012, https://www.bbn.gov.pl/pl/prace-biura/publikacje/inne-wydawnictwa/6814,Biala-Ksiega-Bezpieczenstwa-Narodowego-RP.html.

Bieleń S., Państwa buforowe w stosunkach międzynarodowych, „Stosunki Międzynarodowe” 1995, nr 17.

Brzeziński Z., Bezład, Warszawa 1993.

Cianciara A.K., Partnerstwo Wschodnie 2009-2014. Geneza. Funkcjonowanie. Uwarunkowania, Warszawa 2014.

Czaputowicz J., Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka, red. K. Żukrowska, M. Grącik, Warszawa 2006.

Cziomer E., Zyblikiewicz L., Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa 2005.

Gabryel P., Koniec zimnej wojny, „Wprost” 1999, nr 12 (851), https://www.wprost.pl/tygodnik/3551/koniec-zimnej-wojny.html.

Gaddis J.L., Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków 2007.

Jackson R., Sørensen G., Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych.

Teorie i kierunki badawcze, Kraków 2006.

Kaczmarski M., Gry polsko-litewskie z Rosją w tle, „Nowa Europa Wschodnia” 2012, nr 2 (XXII).

Kaczyński chce Ukrainy i Gruzji w NATO, 31.03.2008, TVN24, www.tvn24.pl/12690,1544248,wiadomosc.html.

Kowal P., Między Majdanem a Smoleńskiem, rozmawiają P. Legutko, D. Rodziewicz, Kraków 2012.

Kowal P., Testament Prometeusza. Źródła polityki wschodniej III Rzeczypospolitej, Warszawa–Wojnowice 2018.

Krzysztof Skubiszewski – dyplomata i mąż stanu, red. R. Kuźniar, Warszawa 2011.

Kuźniar R., Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.

Lech Kaczyński w Gruzji, TVN24, 12.08.2008, www.youtube.com/watch?v=ZAI7Yym9dvY.

Lednicki A., Nasza polityka wschodnia, Warszawa 1922.

Lis T., Wielki finał. Kulisy wstępowania Polski do NATO, Kraków 1999.

Łoś-Nowak T., Przestrzeń międzynarodowa „versus” środowisko międzynarodowe: nowe zjawiska, nowe wyzwania dla polityki zagranicznej RP, [w:] Dylematy polityki zagranicznej Polski na początku XXI wieku, red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk, Katowice 2014.

Najder Z., Pojednanie, współpraca, życie obok siebie?, „Nowa Europa Wschodnia” 2013, nr 2 (XXVIII).

Osińska L., Miejsce Ukrainy w koncepcjach polityki wschodniej III RP, „Dialogi Polityczne III RP” 2009, nr 11.

Rapkowski P., „Neojagiellońska” czy „neopiastowska”? – polskie wizje geopolityki ostatnich lat, cz. I/III, Europejskie Centrum Analiz Geopolitycznych, 21.09.2012.

Remnick D., Grobowiec Lenina, Warszawa 1997.

Sienkiewicz B., Pochwała minimalizmu, „Tygodnik Powszechny”, 24-31.12.2000.

Sikorski R., Informacja Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego na temat polskiej polityki zagranicznej RP w 2008 roku, [w:] A. Orzelska-Stączek, Ministrowie spraw zagranicznych Polski w latach 2005-2014.

Stefan Meller, Anna Fotyga, Radosław Sikorski, Warszawa 2016.

Skrzyński A., Polska i pokój, Warszawa 1924.

Stosunki NATO–Federacja Rosyjska w świetle dokumentów, oprac. R. Kupiecki, M. Menkiszak, Warszawa 2018.

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2020, https://www.bbn.gov.pl/ftp/dokumenty/Strategia_Bezpieczenstwa_Narodowego_RP_2020.pdf.

Szeptycki A., Kwestia dziedzictwa Krzysztofa Skubiszewskiego we współczesnej polityce wschodniej Polski, [w:] Dziedzictwo Krzysztofa Skubiszewskiego w polityce zagranicznej RP, red. A. Bieńczyk-Missala, R. Kuźniar, Warszawa 2020.

Wieczysty W., Idea prometeizmu w polskiej polityce zagranicznej Lecha Kaczyńskiego, „Arcana” 2014, nr 117.

Wojciechowski M., Pomarańczowy Majdan, Warszawa 2006.

Wystąpienie ministra spraw zagranicznych K. Skubiszewskiego na temat polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, „Biuletyn”, 17.03.1992, nr 243, Komisja Spraw Zagranicznych, I kadencja, Kancelaria Sejmu, Biuro Informacyjne.

Wystąpienie Pana Ministra Radosława Sikorskiego w Fundacji Batorego, Portal Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej, 8.10.2009, www.msz.gov.pl/Wystapienie,Min_istra,Spraw,Zagranicznych_,30699.html.

Zapis dyskusji pt. „Stan, kierunki i potrzeby polskiej polityki wschodniej”, 14 września 2010 Warszawa, „Nowy Prometeusz” 2010, nr 0 (sygnalny).

Zawsze to samo: kij i marchewka. Rozmowa z Olafem Osicą, „Rzeczpospolita Plus Minus”, 8-9.09.2012, http://www.rp.pl/artykul/931321-Zawsze-to–samo—kij-i-marchewka.html?template=restricted.

Zięba R., Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie, Warszawa 2010.

Ziółkowski M., Projekt: Ukraina, Wrocław 2008.

Żukrowska K., Pojęcie bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe. Przegląd aktualnego stanu, red. K. Żukrowska, Warszawa 2011.

Żukrowska K., Pojęcie bezpieczeństwa i jego ewolucja, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka, red. K. Żukrowska, M. Grącik, Warszawa 2006.

PDF: Download