Historia – płaszczyzna wpływu w relacjach rosyjsko-ukraińskich w latach 2014-2022

History – a plane of influence in Russian-Ukrainian relations in 2014-2022

Abstract: The analysis of the Russian-Ukrainian relations case study shows two different models of determining contemporary historical memory. The first (Russian) consists of continuing the imperial traditions in historiography and politics of memory, focused on maintaining the superpower myths of the tsarist and Soviet empires. The second (Ukrainian) points to an attempt by researchers and the political class to escape from the influence of Russian historiography as well as to shape their own national historical narrative and policy of memory, connected with in the European tradition. Geopolitical and historical determinism are the basis of Vladimir Putin’s imperial policy, trying to imitate the founders of the tsarist (Peter I) and Soviet (Stalin) empires. The conflict of the Russian imperial historical memory with the Ukrainian one was a significant reason for the aggression of the Russian Federation towards Ukraine. The Russian Federation has chosen an aggressive model of memory policy, treating history as a tool of influence against the so-called near and far abroad.

Bibliography:

Aleksey M., Ukrainskiy vopros v Rossiyskoy imperii, Kyiv 2013.

Anisimov Ye.V., Istoricheskie korni imperskogo myshleniya v Rossii, „Socio-Cultural Dimensions of the Changes in the Slavic-Eurasian World” (January 30 – February 1, 1999), https://src-h.slav.hokudai.ac.jp/sympo/proceed9/anisimov.html.

Arjakovsky A., Russie-Ukraine, de la guerre à la paix?, Paris 2014.

Baluk W., Polska na celowniku Putina. Narracja rosyjskiej propagandy w sprawie wybuchu II wojny światowej, „Biuletyn/Monitoring Propagandy i Dezinformacji” 2020, nr 1.

Berdyaev N., Russkaya ideya. Sudba Rossii, Moskva 2000.

Bogins’ka I.V., Konflikty pamyati u mizhnarodnyh vidnosynah, „Regionalni studiyi” 2021.

Chernikova V., Politika pamyati: regionalnaya interpretatsiya, „Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne” 2020, nr 1.

Chernyshev R., Liliya Shevtsova: Putin ishchet novye sposoby udusheniya Ukrainy, http://news.liga.net/interview/politics/3329055-liliya_shevtsova_putin_ishchet_novye_sposoby_udusheniya_ukrainy_.htm.

Chesnokov A., O natsizme v Ukraine, http://svop.ru/main/41804/?wprptest2=0.

Cegeda C., Shevchuk V., Gibrydna vijna Rosiyi proty Ukrayiny: istorychnyj vymir, „Nauka i oborona” 2019/1.

Clarke D., Duber P., Polish Cultural Diplomacy and Historical Memory: the Case of the Museum of the Second World War in Gdańsk, „International Journal of Politics, Culture, and Society”, vol. 33, 2020.

Delong M., „Ruski mir” jako narzędzie rosyjskiej ekspansji geopolitycznej na terytorium Ukrainy, „Przegląd Geopolityczny”, t. 33, 2020.

Demin I., Printsip istorizma v postmetafizicheskom kontekste, „Filosofskie nauki” 2016/12.

Desyate zagal’nonacional’ne opytuvannya: Ideologichni markery vijny, https://ratinggroup.ua/files/ratinggroup/reg_files/rg_ua_1000_ideological_markers_ua_042022_press.pdf.

Dmitriy Medvedev napravil poslanie Prezidentu Ukrainy Viktoru Yushchenko, posvyashchennoe problematike tak nazyvaemogo „golodomora”, http://kremlin.ru/events/president/news/208.1.

Dynamika stavlennya ukrayinciv do Golodomoru 1932-33 rr., https://ratinggroup.ua/files/ratinggroup/reg_files/rg_holodomor_112021.pdf.

Dziobkowski B., O Popperowskiej krytyce Heglowskiego historyzmu, https://teologiapolityczna.pl/bogdan-dziobkowski-o-popperowskiej-krytyce-heglowskiego-historyzmu.

Encyklopedia politologii. Pojęcia, teorie i metody, W. Sokół, M. Żmigrodzki (red.), Warszawa 2016.

Facet z walizką nuklearną uzasadnia jej użycie historią Rusi Kijowskiej z X wieku, https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,28147928,facet-z-walizka-nuklearna-uzasadnia-jej-uzycie-historia-rusi.html?disableRedirects=true.

Frants V., Potentsial myagkoy sily istoricheskoy pamyati vo vzaimnom sblizhenii zhiteley gosudarstv Tsentralnoy Azii i rossiyan, „Diskurs-PI” 2020, nr 3(40).

Gasilin V., Budushchee Rossii: filosofsko-metodologicheskiy analiz kontseptsii A.G. Dugina, „Vestnik Povolzhskogo instituta upravleniya” 2017, nr 4.

Gorbulіn V., Svіtova gіbridna vіyna. Ukrayinskiy front, Kharkіv 2017.

Golovchenko A., Problematika Kryma kak faktor politicheskoy pozitsii liberalnykh partiy v sovremennoy Rossii, „Izv. Sarat. un-ta. Nov. ser. Ser. Sotsiologiya. Politologiya”, t. 19, 2019, nr 4.

Górecki M., Cztery modele wywierania wpływu na podmioty stosunków międzynarodowych w perspektywie konstruktywistycznej, https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/4709/Cztery%20modele%20wywierania%20wplywu%20na%20podmioty%20stosunkow%20miedzynarodowych%20w%20perspektywie%20konstruktywistycznej.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Gudkov L., Vremya i istoriya v soznanii rossiyan, chast II, „Vestnik obshchestvennogo mneniya” 2010, nr 2(104).

Gumilev L., Etnogenez i biosfera zemli, Sankt-Peterburg 2001.

Heller M., Historia Imperium Rosyjskiego, Warszawa 2002.

Istoriya Rossii, https://www.levada.ru/2017/03/22/istoriya-rossii/.

Ivan Ilin: izgnannik i patriot, https://www.culture.ru/materials/206622/ivan-ilin-izgnannik-i-patriot.

Kapuśniak T. (T. Stępniewski), Ukraina jako obszar wpływów międzynarodowych po zimnej wojnie, Warszawa – Lublin 2008.

Kontseptsiya gumanitarnoy politiki Rossiyskoy Federatsii za rubezhem, 05.09.2022, http://static.kremlin.ru/media/events/files/ru/G3CkAuMhZXio8AzNaweT3wTGTaEA16OU.pdf.

Kasianov G., „Ukrainian Nazis” as an invented enemy, https://russiapost.net/politics/ukrainian_nazis?fbclid=IwAR1SXsTntV9D1pqKSxgQ16eA-PS0AX77BDpYYD_CpY5KHFzYrsSLP2g49qs.

Kasianov G., The War Over Ukrainian Identity, https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-05-04/war-over-ukrainian-identity?fbclid=IwAR0g6XfkmqxWvnxSCPYcdiscDJdSoEuaKn7wXE50F7Ymj-LUSlO774JJufNU.

Kasyanov G., Past continuous: іstorichna polіtyka 1980-kh – 2000-kh. Ukraina і susіdy, Kyiv 2018.

Kasyanov G., K probleme definitsiy: istoricheskaya pamyat, istoricheskaya politika, [w:] Іstorіya. Pamyat. Polіtika. Zbіrnyk statey, G. Kasyanov, O. Gayday (red.), Kyiv 2016.

Kolesnikov A., Istoriya pod ruzhem: nesekretnaya voyna Kremlya, https://carnegiemoscow.org/2020/04/09/ru-pub-81437.

Kontseptsiya vneshney politiki Rossiyskoy Federatsii, http://static.kremlin.ru/media/events/files/41d447a0ce9f5a96bdc3.pdf.

Koposov N., Istorizm po-ministerski, https://trv-science.ru/2014/05/istorizm-po-ministerski/.

Kostyuk B., Pam’yatnyky tym, hto zagynuv na vijni, zhodnoyu miroyu ne mozhna rujnuvaty – istoryk, https://www.radiosvoboda.org/a/26985152.html.

Kovba D. M., Politika pamyati v kontekste teorii „myagkoy sily”, https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/42282/1/978-5-7996-1865-0_2016_20.pdf.

Kozłowski S., Wybitność i niezależność w ujęciu deterministycznym, „Studia Politologiczne”, t. 14, 2009.

Krot M., Samygin P., „Ispytaniya Krymom…”: Imperskoe soznanie rossiyskogo obshchestva v epokhu krymskoy voyny 1853-1856 gg. i na sovremennom etape, „Istoricheskaya i sotsialno-obrazovatelnaya myśl” 2014, nr 4 (26).

Krotz Ul., History and Foreign Policy in France and Germany, Palgrave Macmillan, London 2015.

Kuchuk A., Istoricheskaya politika kak odin iz klyuchevykh faktorov v otnosheniyakh mezhdu Rossiey i Polshey, https://russiancouncil.ru/blogs/mosmolrop/istoricheskaya-politika-kak-odin-iz-klyuchevykh-faktorov-v-otnosheniya/.

Kukułka J., Teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2000.

Legucka A., Rosyjskie żądania gwarancji bezpieczeństwa wobec USA i NATO, https://www.pism.pl/publikacje/rosyjskie-zadania-gwarancji-bezpieczenstwa-wobec-usa-i-nato.

Levchenkov A.S., Istoricheskiy revizionizm i pamyat o Velikoy Otechestvennoy voyne v geopoliticheskom protivostoyanii na zapadnom flange postsovetskogo prostranstva, „Postsovetskie issledovaniya”, t. 4, 2021, nr 7.

Letnyakov D.E., K voprosu o genealogii imperskogo soznaniya v Rossii, „Filosofskiy zhurnal”, t. 8, 2015, nr 2.

List Putina do Polaków (pełna wersja), https://wyborcza.pl/7,75399,6983945,list-putina-do-polakow-pelna-wersja.html.

Łukasik P., Memory as a soft power: A case of Polish-Lithuanian dialogical memory, „Acta Politica Polonica” 2020, nr 2(50).

Machkarina O., Russko-nemetskiy filosofskiy dialog, „Vestnik MGU” 2000, nr 3.

Maj Cz., Wpływ w stosunkach międzynarodowych, „Przegląd Politologiczny” 2018, nr 1.

Mateleshko Yu., Osoblivostі polіtiki „myagkoyi syly” Rosіyi shcho do Ukrayiny (1991-2013), „Zbіrnik naukovikh prats” 2020, nr 2(25).

Menkiszak M., Doktryna Putina: Tworzenie koncepcyjnych podstaw rosyjskiej dominacji na obszarze postradzieckim, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2014-03-27/doktryna-putina-tworzenie-koncepcyjnych-podstaw-rosyjskiej.

Miller A., Politika pamyati v Rossii. Rol negosudarstvennykh agentov, [w:] Іstorіya. Pamyat. Polіtika. Zbіrnyk statey, G. Kasyanov, O. Gayday (red.), Kyiv 2016.

Mishhenko М., Ulyublenyj filosof Putina, https://uain.press/articles/ulyublenij-filosof-putina-1409067.

Museums and Monuments to the Memory of the Victims of Communist Dictatorships, A. Kaminsky (ed.), Dresden 2018.

Mustafin A., Otechestvennaya geosotsiologiya i geograficheskiy determinizm: sravnitelnyy analiz, „Vestnik KemGUKI” 2012/21.

Naumov A., Istoricheskaya pamyat o Velikoy Otechestvennoy voyne kak resurs „myagkoy sily” sovremennoy Rossii, „Izvestiya Altayskogo gosudarstvennogo universiteta” 2020, nr 6(116).

Nemenskiy O., Neonatsizm na sovremennoy Ukraine, „Voprosy natsionalizma” 2019, nr 1(32).

Nikolskiy S.A., Russkie kak imperskiy narod, „Politicheskaya kontseptologiya” 2014, nr 1.

Oleynikov A., Sovremennaya istorichnost i politika vremeni, https://liberal.ru/authors-projects/sovremennaya-istorichnost-i-politika-vremeni.

Panchenko Zh., Geopoliticheskaya kontseptsiya „Yevraziystvo” kak faktor vliyaniya na bezopasnost v Vostochnoy Yevrope, „Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne” 2016, nr 2.

Pakhalyuk K.A., Myagkaya sila i politika pamyati v kontekste vneshney politiki sovremennoy Rossii: tochki peresecheniya, http://ashpi.asu.ru/ic/?p=4772.

Pastushenko T., Vijna pamyati v chasy vijny: vidznachennya peremogy nad nacyzmom pislya Revolyuciyi Gidnosti, [w:] Suspil’no-politychna aktyvnist’ ta istorychna pamyat’ yevrejs’koyi spil’noty v konteksti yevrointegraciyi Ukrayiny, Kyiv 2020.

Pietraś M., Kategoria wpływu w stosunkach międzynarodowych, [w:] Region Azji Centralnej jako obszar wpływów międzynarodowych, B. Bojarczyk, A. Ziętek (red.), Lublin 2008.

Pochemu natsizm vozrodilsya na Ukraine, a ne v Germanii, https://rg.ru/2022/04/06/pochemu-nacizm-vozrodilsia-na-ukraine-a-ne-v-germanii.html.

Pocheptsov G., Propaganda 2.0, Kharkov 2018.

Polіtika іstorychnoyi pam’yatі v kontekstі natsіonalnoyi bezpeky Ukrainy: analіt. dopovіd, V.M. Yablonskiy (red.), Kyiv 2019.

Posacki A., Slavyanskaya voyna tsivilizatsiy? Sovremennoe neoevraziystvo i ukrainskiy konflikt, „Kultura Słowian. Rocznik Komisji Kultury Słowian PAU”, t. 13, 2017.

Poslanie Prezidenta Federalnomu Sobraniyu, http://kremlin.ru/events/president/news/17118.

Poslanie Prezidenta Federalnomu Sobraniyu, http://www.kremlin.ru/events/president/news/47173

Poslanie Prezidenta Federalnomu Sobraniyu s 2015 g., http://kremlin.ru/events/president/news/50864.

Poslanie Prezidenta Federalnomu Sobraniyu s 2016 g., http://www.kremlin.ru/events/president/transcripts/messages/53379.

Poslanie Prezidenta Federalnomu Sobraniyu s 2020 g., http://www.kremlin.ru/events/president/transcripts/messages/62582.

Putin skazal kak Aleksandr I, https://www.gazeta.ru/science/2014/04/08_a_5982937.shtml.

Radzik R., Rosyjski imperializm wspólnotowy. Trójjedyny naród ruski w badaniach socjologicznych, Lublin 2016.

Rafal’s’kyj O., Cyvilizacijna identychnist’ ukrayinstva: istoriya i suchasnist’, Kyiv 2022.

Rosiya – ce fashysts’ka derzhava. Yakshho Ukrayina ne peremozhe, nas ochikuyut’ desyatylittya temryavy – Timoti Snajder, https://texty.org.ua/fragments/106742/rosiya-ce-fashystska-derzhava-yaksho-ukrayina-ne-peremozhe-nas-ochikuye-desyatylittya-temryavy-timoti-snajder/.

Rosijs’ko-ukrayins’ka vijna: istorychnyj kontekst, https://uinp.gov.ua/informaciyni-materialy/rosiysko-ukrayinska-viyna-istorychnyy-kontekst.

Rosyjski imperializm z liberalną twarzą, https://wyborcza.pl/7,76842,2028116.html.

Russia’s Top Five Persistent Disinformation Narratives, https://www.state.gov/russias-top-five-persistent-disinformation-narratives/.

„Rossiyskoe istoricheskoe obshchestvo”, https://historyrussia.org/sergey-naryshkin.html.

Sadłocha J., Pomiędzy miękką a twardą siłą: smart power, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2012/13.

Satanovskiy: Rossiya ne mozhet ostanovitsya na granitsakh LNR i DNR, https://www.ng.ru/world/2022-04-30/100_war300422.html.

Savrutskaya Ye., Ustinkin S., Istoricheskaya pamyat kak faktor natsionalnoy bezopasnosti, „Vlast’” 2019/6.

Serhan Y., Who is Vladimir Putin’s Revisionist History For?, https://www.theatlantic.com/international/archive/2022/02/putin-russia-ukraine-revisionist-history/622936/.

Shevchenko O., Knyaz Volodimir Velikiy u neoimperskiy propagandi Rosiyi: privlasnennya chuzhoyi istoriyi, „Biuletyn. Monitoring propagandy i dezinformacji” 2020, nr 1.

Senyavskiy A., Senyavskaya Ye., Pole boya – istoricheskaya pamyat, voennaya istoriya Rossii KhKh veka v kontekste psikhologicheskoy voyny i sovremennoy geopolitiki, „Zhurnal rossiyskikh i vostochnoevropeyskikh istoricheskikh issledovaniy” 2010, nr 1.

Sergij Plohij: imperialistychnyj naratyv Putina „zaznaye krahu”, https://bykvu.com/ua/mysli/serhii-plokhii-imperialistychnyi-naratyv-putina-zaznaie-krakhu/.

Slovo Svyateyshego Patriarkha Kirilla v Nedelyu 4-yu Velikogo posta posle Liturgii v glavnom khrame Vooruzhennykh sil RF, http://www.patriarchia.ru/db/text/5914188.html.

Stattya Volodimira Putіna „Pro іstorichnu yednіst rosіyan ta ukrayintsіv”, http://kremlin.ru/events/president/news/66182.

Strategiya natsionalnoy bezopasnosti Rossiyskoy Federatsii, http://static.kremlin.ru/media/events/files/ru/QZw6hSk5z9gWq0plD1ZzmR5cER0g5tZC.pdf.

Svyateyshiy Patriarkh Kirill: Russkiy mir – osobaya tsivilizatsiya, kotoruyu neobkhodimo sberech, http://www.patriarchia.ru/db/text/3730705.htmlhttp://www.patriarchia.ru/db/text/3730705.html.

Szymaniec P., Heglowski model nowoczesnego państwa, [w:] „Studia Erasmiana Wratislaviensia”, z. 2 Państwo – koncepcje i zadania, Wrocław 2008.

Stavlennya naselennya Ukrayiny’ do postati Stalina, https://www.kiis.com.ua/?lang=ukr&cat=reports&id=872&page=6.

Surkov V., Kuda delsya khaos? Raspakovka stabilnosti, https://actualcomment.ru/kuda-delsya-khaos-raspakovka-stabilnosti-2111201336.html.

Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 1978.

Temirov Yu., Faktor „istorychnoyi pam’yati” u zovnishnij polityci suchasnoyi Rosiyi, „Istorychni i politologichni doslidzhennya” 2018.

Ukaz prezydenta Ukrayiny pro Den’ Ukrayins’koyi Derzhavnosti, https://www.president.gov.ua/documents/4232021-39917.

Ustinkin S.V., Rudakov A.V., Identichnost – obekt sovremennogo globalnogo protivoborstva, „Obozrevatel – Observer” 2017, nr 9.

Valdayskaya rech Putina. Osnovnye tezisy, https://www.vesti.ru/article/1827371.

Vidkryte [ukrayinske] suspilstvo ta jogo [rosijski] vorogy, https://zbruc.eu/node/25342.

Vihrov M., Liberal’nyj shtam „russkogo mira”, https://tyzhden.ua/World/252118.

V Kremle otmetili silnoe vliyanie storonnikov natsizma na politiku Ukrainy, https://lenta.ru/news/2021/07/05/kreml_peskov/.

Vorontsova O., Kultura i istoricheskaya pamyat kak resurs „myagkoy sily” Rossii na mezhdunarodnoy arene, https://histrf.ru/read/articles/kultura-i-istorichieskaia-pamiat-kak-riesurs-miaghkoi-sily-rossii-na-miezhdunarodnoi-arienie.

Wasiuta O., Wasiuta S., Przywłaszczenie historii jako sposób walki informacyjno-psychologicznej Rosji przeciwko Ukrainie, „Nowa Polityka Wschodnia” 2022, nr 3(33).

Wasiuta O., Wasiuta S., Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Kraków 2017.

Władimir Putin porównuje się do cara Piotra Wielkiego, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36488421-wladimir-putin-porownuje-sie-do-cara-piotra-wielkiego.

Władimir Putin wciela się w historyka, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8209031,wladimir-putin-wciela-sie-w-historyka.html.

Wójcik A., Polityka historyczna jako forma budowy wizerunku Polski na arenie międzynarodowej, „Świat Idei i Polityki”, t. 15, 2016.

Yakubin O., Strasti za vijnoyu: kolektyvna pam’yat’ v Ukrayini (2010 i roky), https://commons.com.ua/uk/strasti-za-vijnoyu/.

Yakubova L., „Russkiy mir” v Ukrainі na krayu prіrvy, Kyiv 2018.

Yedlic’kyj Ye., Lyeshek Kolakovs’kyj: istoriya ta vidpovidal’nist, „Krytyka”, vol. XIV, nr 5/6.

Yushchenko peresmatrivaet istoriyu i sam stanovitsya zhertvoy istoricheskoy revizii, https://inosmi.ru/20080424/240985.html.

Yushchenko peresmatrivaet istoriyu i sam stanovitsya zhertvoy istoricheskoy revizii, https://focus.ua/politics/19621.

Zakon Ukrayiny Pro uvichnennya peremogy nad nacyzmom u Drugij svitovij vijni 1939-1945 rokiv, „Vidomosti Verhovnoyi Rady” 2015, nr 25.

Zakon Ukrayiny pro zasudzhennya komunistychnogo ta nacional-socialistychnogo (nacysts’kogo) totalitarny’h rezhy’miv v Ukrayini ta zaboronu propagandy yihn’oyi symvoliky, „Vidomosti Verhovnoyi Rady” 2015, nr 26.

Zarzycka E., Oblicza autorytaryzmu. Putinizm, czyli zwyczajny, rosyjski faszyzm (wywiad z prof. Walentym Balukiem), https://polskieradio24.pl/5/1223/Artykul/2991583.

Zashkil’nyak L., Pro svobodu i obmezhennya v piznanni my’nulogo: ukrayins’ka istoriografiya na pochatku XXI stolittya, „Harkivs’kyj istoriografichnyj zbirnyk”, t. 15, 2016.

Zashkil’nyak L., Istorychna pam’yat’ ta istoriografiya yak doslidnyc’ke pole dlya intelektual’noyi istoriyi, „Ukrayina: kul’turna spadshhyna, nacional’na svidomist’, derzhavnist”, 2006-2007/15.

Zhurzhenko T., Geopolityka pam’yati, „Krytyka” 2009, nr 3-4.

Znojek M., Kultura jako źródło soft power państwa, „Studia i Prace WNEIZ US” 2018, nr 53/2.

PDF: Download