Special Issue | Institute of Central Europe

Article

Wstęp

Mirosław Filipowicz

Views count: 173

Wkrótce nowe informacje.

Article

Europa Środkowo-Wschodnia. Uwagi z perspektywy stulecia

Mirosław Filipowicz

Views count: 163

The article presents the history of the term East-Central Europe (E-CE), a region that has also been referred to, within roughly the same geographical boundaries, as Eastern Europe or Central Europe. The dispute over which term is more appropriate is of limited significance. In the German tradition, the term Mitteleuropa (Central Europe) is burdened with an unpleasant historical legacy, while in the Czech context, the use of Central Europe stems primarily from the belief that Czechs are not part of the East. In the political and cultural sense, the term East-Central Europe was popularized around the time of the World War II by the Polish émigré historian Oskar Halecki. Anticipating that the West, particularly the United States, would recognize the small and medium-sized nations west of Russia only if they appeared as a group rather than individually, Halecki proposed including a distinct region called East-Central Europe in various divisions of Europe. He defined its borders ambiguously: it could comprise the former Polish-Lithuanian Commonwealth or extend from Poland, Lithuania, Latvia, and Estonia through the Czech Republic, Hungary, Romania, and Bulgaria, reaching into the Balkans. While Halecki’s concept was discussed mainly (and not universally) in academic circles, the term gained broader recognition thanks to the Czech émigré writer Milan Kundera, although he referred to Central Europe rather than East-Central Europe. The article also addresses the cultural contributions of émigrés from the CEE/CE region to Western Europe and the United States, as well as issues of national complexes and longstanding challenges that have shaped the region’s identity.

M. Filipowicz, Europa Środkowo-Wschodnia. Uwagi z perspektywy stulecia, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 31-45, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.1

Brusilow A., Underdahl R., Shoot the Conductor. Too Close to Monteux, Szell, and
Ormandy, Denton Texas 2015.
Cisek J., Oskar Halecki. Historyk, szermierz wolności, Warszawa 2009.
Filipowicz M., Emigranci i jankesi. O amerykańskich historykach Rosji, Lublin 2007.
Halecki O., The Limits and Divisions of European History, London–New York 1950, wznowienia; polskie tłumaczenie: O. Halecki, Historia Europy – jej granice i podziały, przeł. J. M. Kłoczowski, Lublin 1994.
Kotkin S., Kremlinologist as a Hero, „New Republic”, vol. 223, 2000, no. 19, s. 45-47.
Kundera M., The Tragedy of Central Europe, trans. E. White, „New York Review of Books”, vol. 31, 1984, no. 7, 26 April; polski przekład: Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, „Zeszyty Literackie”, 1984, nr 5.
Malia M., Russia under Western Eyes. From the Bronze Horseman to the Lenin Mausoleum, Cambridge MA 1999.
Mandelsztam N., Wspomnienia, t. 1-2, Warszawa 2015-2016.
Oskar Halecki i jego wizja Europy, red. M. Dąbrowska, t. 1-3, Warszawa–Łódź 2012-2015.
Solti G., Solti on Solti. A memoir, London 1997.
Wandycz P. S., O federalizmie i emigracji. Reminiscencje o rzeczach istotnych i błahych. Rozmowy przeprowadził S. Łukasiewicz, Lublin 2003.

Article

Aktywność polskiego rządu na uchodźstwie i jego wysiłki na rzecz uznania międzynarodowego

Mariusz Wołos

Views count: 140

The paradox of Polish history was the use of the undemocratic constitution of 1935 to transfer legally to the authorities in tragic September 1939 to those communities that previously opposed this constitution. Thanks to this, a Polish government in exile was established and operated first in France, then in Great Britain, which was treated by the anti-Hitler coalition as a subject on the international arena. Already during World War II, Poles built their state in exile, which should be considered a kind of phenomenon. It operated not only in political matters, but also in economic, social, cultural and scientific matters. The Polish authorities in Paris and London were subject to extensive structures of the Polish Underground State existing under German and Soviet occupation. There was even a substitute of parliament in the form of the National Council in exile. Political emigration affected Poles living in a country belonging to the enslaved Soviet bloc. The best example will be the Literary Institute in Maisons-Laffitte with Jerzy Giedroyc, as well as the Polish Institute of Arts and Sciences of America, the Józef Piłsudski Institute in America or the Polish Institute and Sikorski Museum in London. These institutions exist until now and act as ambassadors of Polishness in France, Great Britain and the USA. After the fall of communism in Poland in 1990-1991 the source of the new power was the will of the nation expressed during the election of the president of the Republic and the parliament, and its symbol insignia passed by representatives of Polish authorities in exile to the new authorities in Warsaw.

M. Wołos, Aktywność polskiego rządu na uchodźstwie i jego wysiłki na rzecz uznania międzynarodowego, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 47-60, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.2

Źródła drukowane:
Katyn. A Crime Without Punishment, A. M. Cienciala, N. S. Lebedeva, W. Materski (ed.), documents transl. by M. Schwartz with A. M. Cienciala and M. A. Kipp, New Haven – London 2007.
Kot S., Listy z Rosji do Gen. Sikorskiego, Londyn 1956.
Supruniuk M. A., Uporządkować wspomnienia. Nieautoryzowane rozmowy z Jerzym Giedroyciem, Toruń 2011.
Toruńczyk B., Rozmowy w Maisons-Laffitte, 1981, Warszawa 2006.
Советско-польские отношения в 1918-1945 гг. Сборник документов в четырех томах, т. 4: 1939-1945, М. М. Наринский, А. В. Мальгин (ред.), Москва 2017.
Советско-румынские отношения, т. II: 1935-1941. Документы и материалы, Москва 2000.

Opracowania:
Ajnenkiel A., Drzycimski A., Paradowska J., Prezydenci Polski, A. Ajnenkiel (red.), Warszawa 1991.
Cienciała A. M., Jak doszło do internowania rządu R.P. w Rumunii – we wrześniu 1939 r., „Niepodległość”, t. XXII (po wznowieniu), 1989, s. 18-65.
Depozyt niepodległości. Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939-1991), Z. Girzyński, P. Ziętara (red.), Toruń 2018.
Dorosz B., Nowojorski pasjans. Polski Instytut Naukowy w Ameryce. Jan Lechoń. Kazimierz Wierzyński. Studia o wybranych zagadnieniach działalności 1939-1969, Warszawa 2013.
Duraczyński E., Polska 1939-1945. Dzieje polityczne, Warszawa 1999.
Garliński J., Polska w Drugiej Wojnie Światowej, Warszawa 1990.
Garliński J., Polskie Państwo Podziemne, Warszawa 1985.
Gdulewicz E., Gwiżdż A., Witkowski Z., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1935 r., [w:] Konstytucje polskie. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, M. Kallas (red.), t. 2, Warszawa 1990, s. 141-216.
Gmurczyk-Wrońska M., Polska – niepotrzebny aliant Francji? (Francja wobec Polski w latach 1938-1944), Warszawa 2003.
Grabowski W., Delegatura Rządu Rzeczypospolitej na Kraj, Warszawa 1995.
Habielski R., Prezydent Władysław Raczkiewicz wobec wyzwań legalizmu, [w:] Londyńska reduta. Władysław Raczkiewicz (1885-1947), J. Kłaczkow i in. (red.), Toruń 2017, s. 287-309.
Hułas M., Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie wrzesień 1939 – lipiec 1943, Warszawa 1996.
Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. Zarys historyczny 1943-1973, New York 1973.
Kersten K., Jałta w polskiej perspektywie, Londyn–Warszawa 1989.
Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Poznań 1990.
Kukiel M., Generał Sikorski. Żołnierz i mąż stanu Polski Walczącej, wyd. III, Londyn 1995.
Langowski K., Instytut Badania Najnowszej Historii Polski Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Powstanie i działalność w latach 1943-1993, Warszawa 2013 (wydruk rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. M. K. Kamińskiego w posiadaniu autora).
Lebiediewa N., Katyń. Zbrodnia przeciwko ludzkości, przeł. K. Bidakowski, wyd. 2, Warszawa 1998.
Łaptos J., Belgia, Warszawa 2010.
Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918-1943, Warszawa 2005.
Nowik G., Odrodzenie Rzeczypospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego 1918-1922, cz. I: Sprawy wewnętrzne, Warszawa [2017].
Piórkowska K., Anglojęzyczni świadkowie Katynia. Najnowsze badania, Warszawa 2012.
Polski Uniwersytet na Obczyźnie. PUNO 1.12.1939 – 1.12.1989. Jubileusz 50-lecia, [Londyn 1989].
Saillot F., Katyn. De l’utilité des massacres, t. I, Paris 2010.
Tarka K., Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna Rządu RP na Uchodźstwie 1945-1990, Warszawa 2003.
Wandycz D. S., Polski Instytut Naukowy. W Trzydziestą Rocznicę 1942-1972, Nowy Jork 1974.
Wołos M., L’Union soviétique face à l’alliance polono-roumaine dans l’entre-deux-guerres, „Revue Roumaine d’Histoire”, t. LII, 2013, vol. 1-4, s. 63-72.
Stobiecki R., Klio za wielką wodą. Polscy historycy w Stanach Zjednoczonych po 1945 roku, Warszawa 2017.
Suchcitz A., Instytut Historyczny im. gen. Sikorskiego w Londynie w darze krajowi 1947-1963, „Muzealnictwo Wojskowe”, t. 10, 2017, s. 28-39.
Suchcitz A., O Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, „Pamiętnik Literacki”, t. XIII, 1988, s. 35-45.
Zawodny J. K., Katyń, przedm. Z. Brzeziński, Lublin–Paryż 1989.

Article

Królestwo za republikę. Republika za monarchię. O monarchii republikańskiej w Polsce

Monika Rudaś-Grodzka

Views count: 155

In the period of its greatest prosperity, Poland was a special kind of monarchy, based on the system of noble democracy. With time, the state ruled by the Piast dynasty became a state monarchy, and in the 16th century the Republic of Poland became nobility with a king elected by the will of the “nation”. The question should be asked: what is this kingdom which is a republic? Is it a kind of rhetorical figure, political fantasy or coincidentia oppositorum? The article focuses on the creation in our history of symbolic structures in national narratives, as well as on the functioning of myths, which include nostalgia for the kingdom, phantasm of regicide, and utopia of an ideal republic.

M. Rudaś-Grodzka, Królestwo za republikę. Republika za monarchię. O monarchii republikańskiej w Polsce, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 61-82, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.3

Adamus J., Monarchizm i republikanizm w syntezie dziejów Polski, Łódź 1961.
Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 2002.
Brodziński K., Mowa o narodowości Polaków, Paryż 1850.
Dembowski E., Pisma, t. 3, Warszawa 1955.
Dybel P., Freuda sen o kulturze, Warszawa 1996.
Figner W., Trwały ślad, t. 1, przeł. J. Mincowa, Warszawa 1962.
Freud Z., Pisma społeczne, przeł. A. Ochocki, M. Poręba, R. Reszke, Warszawa 1998.
Gawin D., Blask i gorycz wolności, Kraków 2006.
Grześkowiak-Krwawicz A., Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Gdańsk 2006.
Janion M., Gorączka romantyczna, Warszawa 1975.
Janion M., Romantyzm i historia, Gdańsk 2001.
Jasienica P., Polska anarchia, Warszawa 1988.
Kadłubek W., Kronika polska, przeł. B. Kurbis, Wrocław 2003.
Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 4, Kraków 1999.
Lelewel J., Polska, dzieje i rzeczy jej rozpatrywane, t. 20, Mowy i pisma polityczne – dzieło pośmiertne, Poznań 1864.
Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, Paryż 1836.
Mickiewicz A., Dzieła, t. 5, Warszawa 1999; t. 9, Warszawa 1997; t. 12, Warszawa 1997.
Norwid C., Pisma wybrane, t. 1, Wiersze, wybrał i objaśnił J. W. Gomulicki, Warszawa 1968.
Pigoń S., Z epoki Mickiewicza. Studja i szkice, Lwów 1922.
Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego, t. 8, Warszawa 1937.
Pragier A., Czas przeszły niedokonany, t. 2, oprac. A. Friszke, E. Pejaś, Warszawa 2018.
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa 1994.
Róg R., Polscy królobójcy, Warszawa 1993.
Rudaś-Grodzka M., Sfinks słowiański i mumia polska, Warszawa 2013.
Słowacki J., Dzieła wybrane, t. 3, Dramaty, Wrocław 1987.
Tuchman B. W., Wyniosła wieża: świat przed pierwszą wojną 1890-1914, przeł. J. Zawadzka, Warszawa 1987.
Zawadzka D., Lelewel i Mickiewicz. Paralela, Białystok 2013.
Zawadzka D., Lelewel prasowy. Artykuły Joachima Lelewela w pismach periodycznych, Warszawa 2018.

Article

„Buntownicy”, szczęśliwy uciekinier i księża zesłańcy. Cztery książki Eugeniusza Niebelskiego o Polakach na Syberii Wschodniej w XIX wieku

Wiesław Caban

Views count: 140

Wkrótce nowe informacje.

W. Caban, „Buntownicy”, szczęśliwy uciekinier i księża zesłańcy. Cztery książki Eugeniusza Niebelskiego o Polakach na Syberii Wschodniej w XIX wieku, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 83-99, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.4

Barańska A., Syberia i zesłańcy w oczach Józefa Kalinowskiego (według jego pamiętników i listów), [w:] Józef Kalinowski św. Rafał. W kręgu ludzi i kultu, E. Niebelski (red.), Lublin 2018, s. 23-64.
Bender R., Powstaniec – zakonnik. O. Rafał Kalinowski, Warszawa 1977.
Brigadin P. I., Lukaševič A. M., Miatežnyj korpus: iz istorii Aleksandrovkogo Brestskogo kadetskogo korpusa (1842-1863), Minsk 2007.
Caban W., Jeszcze w sprawie wartości pamiętników i korespondencji jako źródeł do badań nad losami zesłańców postyczniowych, https://nprh3.ujk.edu.pl/wp-content/uploads/2017/12/konferencja-Warsztaty-metodologiczno-%C5%BAr%C3%B-3d%C5%82owe.-Referaty.pdf [05.12.2018].
Dybowski B., O Syberyi i Kamczatce, cz. 1, Warszawa–Kraków, b.d. [1912].
Gil Cz., Ojciec Rafał Kalinowski 1835-1907, Kraków 1983.
Jędrychowska B., Wszystkim obcy i cudzy. Feliks Zienkowicz i jego listy z Syberii 1864-1881, Wrocław 2005.
Józef Kalinowski – św. Rafał w kręgu ludzi i kultu, E. Niebelski (red.), Lublin 2018.
Kalinowski J., Listy, wyd. Cz. Gil OCD, t. 1, cz. 1, 1856-1872, cz. 2, 1873-1877, Lublin 1978.
Kalinowski J., Wspomnienia 1835-1877, oprac. R. Bender, Lublin 1965.
Koval S. F., Za pravdu i volu: k stoletiu vosstania političeskich ssylnych w Sibiri v 1866 g. [Irkutsk] 1966.
Kozial A., Trudy Evgeniuša Nebelskogo po istorii Janvarskogo vosstania, [w:] Problemy rossijsk-polskoj istorii i kulturnyj dialog: materialy Meždunarodnoj naucznoj konferencii (Novosibirsk, 23-24 aprela 2013 g.), Novosibirsk 2013, s. 494-498.
Mitina N. P., Vo glubinie sibirskich rud. K stoletiu vosstania polskich ssylnych na Krugobajkalskim trakte, Moskwa 1966.
Na drodze do świętości. Rafał Kalinowski powstaniec 1863 i karmelita bosy, E. Niebelski, S. Wilk (red.), Lublin 2008.
Niebelski E., „Lepsza nam kula niźli takie życie”. Polskie powstanie nad Bajkałem w 1866 roku, Lublin 2018.
Niedzieluk T. G., Eugeniusz Niebelski. Tunka. Syberyjskie losy ksieży zesłańcy w 1863 roku (Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN, 2011, 394 s. il.), „Gumanitarnyje nauki w Sibiri” 2012, No 3, s. 107-109.
Skok H., Polacy nad Bajkałem 1863-1883, Warszawa 1974.
Śliwowska W., Ucieczki z Sybiru, Warszawa 2005.
Wilhelm Buszkat. Uciekinier z Syberii 1868 roku, oprac. E. Niebelski, Lublin 2018.
„Wracać do Was i klepać biedę nie myślę…”. Listy z Syberii 1873-1879, oprac. E. Niebelski, Lublin 2013.
Wystąpienie polskich katorżników na trakcie okołobajkalskim. Cztery relacje: Wilhelm Buszkat, Piotr Deręgowski, Adam Jastrzębski, Zygmunt Odrzywolski, do druku przygotowały A. Brus i W. Śliwowska, Warszawa 2007.
Zawistowski L., Pamiętnik wygnańca z roku 1863, wstęp i oprac. W. i M. Wójcikowie, Kielce 2015.
Złotorzycka M., Polskie powstanie nad Bajkałem w 1866 r., „Niepodległość”, t. 14, 1936, s. 161-197.
Złotorzycka M., Śledztwo i sąd nad uczestnikami powstania nad Bajkałem, „Niepodległość”, t. 14, 1936, s. 321-351.
Złotorzycka M., W przededniu powstania polskiego nad Bajkałem w r. 1866, „Niepodległość”, t. 14, 1936, s. 1-20.

Article

Białoruska polityka historyczna (ostatnie lata XX wieku – 2018)

Paweł Kuczura

Views count: 189

Today’s historical policy in Belarus has its roots in the situation which took place in this sphere in Soviet times. The main theme here is the Second World War, or more precisely the war between Germany and the USSR in 1941-1945 (the Great Patriotic War). The theme of war is often used instrumentally to achieve specific political objectives. Other elements of Soviet ideology are also continued (celebration of communist holidays, reference to Soviet traditions in the activities of youth organisations). In 2014-2018, however, there was an opposite trend, most often associated with the events in Ukraine, which caused anxiety among the Belarusian management (the article also shows other possible causes). First of all, it concerns the attitude towards important historical events (proclamation of independence in 1918, Stalinist repressions) and entire periods (the era of the Grand Duchy of Lithuania). These changes can rather be considered as partial only. The toponymic policy of the Belarusian authorities (its historical component) was also analyzed. In this respect, Belarus today bears resemblance to Soviet times, although changes are taking place here as well. The transformations do not concern the names of existing streets and squares, but of the new ones. In the capital, in all new housing estates, streets are named after the activists of Belarusian history and culture of various epochs, with particular emphasis on the period to the USSR. Another element of historical policy is the erection of monuments to outstanding individuals. The dominance of the Soviet heritage with monuments to Lenin in the central squares of most cities has also been preserved, but monuments to Belarusian history activists have also been erected in recent years. The mass erection of typical monuments of the national pantheon has not yet taken place.

P. Kuczura, Białoruska polityka historyczna (ostatnie lata XX wieku – 2018), „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 101-121, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.5

Aktivisty BRSM priniali učastie v blagoustrojstvie territorii uročišča Kuropaty, Agenstwo Minsk-Novosti: informacionnyj gorodskoj portal, 04.11.2017, https://minsknews.by/aktivistyi-brsm-prinyali-uchastie-v-blagoustroystve-territorii-urochishha-kuropatyi/.
Balačkajce R., Kazakevič A., Lastovski A., Pamiac pra Druguju susvetnuju vajnu v garadskim landšafce Uschodniaj Evropy, „Arche”, ? 3, 2010, s. 267-269.
1918-j god dla naszej gosudarstwennosti: priobretenia i poteri, „Zwiazda”, 17.01.1918, http://zviazda.by/ru/news/20180117/1516188200-1918-y-god-dlya-nashey-gosudarstvennosti-priobreteniya-i-poteri.
Belaruskaja Narodnaja Respublika – krok da nezaležnasci: da 100-goddzia abviaščenia, A. A. Kavalenia i inš., Minsk 2018.
BNR: povierch barierov, SB: Belarus segodnia, 22.03.2008, https://www.sb.by/arti?-cles/bnr-poverkh-barerov.html.
Bust Stalina – ne pomnik, a ekspazicyja, – dyrektar Linii Stalina, „Radyje Svaboda”, 08.07.2015, https://www.svaboda.org/a/linija-stalina/27117021.html.
Čarnjakevič A., Rec.: Belaruskaja Narodnaja Respublika – krok da nezaležnasci: da 100-goddzja abvjaščennja, A. A. Kavalenia i inš., Minsk 2018, „Belaruski gistaryčny aglad”, t. 18, sš. 1-2, 2018.
Dzien’ Voli v Minsku: anlajn, videa, foty, „Naša Niva”, 25.03.2018, https://nn.by/?c=ar&i=206878.
Encyklopedia gistoryi Belarusi, t. 2, Minsk 1994.
Kak otmiečali 100-letie Oktiabr’skoj revolucji w Belarusi, Obščenacionalnoje televidenie, 07.11.2017, https://ont.by/news/kak-otmechali-100-letie-oktyabrskoj-revoly?-ucii-v-belarysi.
Kak w Belarusi otmiečajut 100-letie VLKSM – v 12 fotosnimkach, „Naša Niva”, 25.10.2018, https://nn.by/?c=ar&i=218210&lang=ru.
Konferencii 2018 g., Institut istorii Nacionalnoj akademii nauk Belarusi, http://history.by/konf-2018/.
Labanava J., U Kurapatach adkryli oficyjny pomnik achviaram stalinskich represijav, Belsat, 15.11.2018, https://belsat.eu/in-focus/u-kurapatah-adkryli-afitsyjny-pomanik-ahvyaram-stalinskih-represiyau/.
Laškievič K., Top-5 skandalnych belorusskich pamiatnikov, TUT.BY: Belorusskij portal, 05.05.2010, https://news.tut.by/society/169093.html?crnd=31443.
Lindner R., Gistoryki i vlada: nacyjatvorčy praces i gistaryčnaja palityka v Belarusi XIX-XX st., Minsk – Sankt-Pecjarburg 2005.
Lindner R., Historiker und Herrschaft. Nationsbildung und Geschichtspolitik in Weißrußland im 19. und 20. Jahrhundert, München 1999.
Linia Stalina, https://stalin-line.by/.
Lukašenko A., „Mne do Lenina i Stalina ešče topat’ i topat’”, „Komsomolskaja pravda”, 16.10.2012, https://www.kp.by/daily/25967/2905425/.
Lukašenko o BNR: neobchodimo znat’ pravdu o tech sobytiach, no gordit’sja imi ne stoit, BelTA, 20.03.1918, https://www.belta.by/president/view/lukashenko-o-bnr-neobhodimo-znat-pravdu-o-teh-sobytijah-no-gorditsja-imi-nestoit-
294905-2018/.
Lukašenko o Kuropatach: Kakaja raznica, kto tam kogo rasstrelival?, https://www.youtube.com/watch?v=x52hN8oohW4.
Lukašenko poručil privesti v poriadok uročišče w Kuropatach, BelTA, 10.04.2018, https://www.belta.by/president/view/lukashenko-poruchil-privesti-v-porjadokurochische-v-kuropatah-298004-2018.
Pamiat’ budet žyt’. V uročišče Kuropaty proveli subbotnik obščestvennyje organizacii i nieravnodušnyje belorusy, STV, 27.10.2018, http://www.ctv.by/novosti-minska-i-minskoy-oblasti/pamyat-zhiva-v-urochishche-kuropaty-proveli-subbotnik.
Pankovec Z., Lukašenko planurujet posetit’ Kuropaty, „Naša Niva”, 04.08.2015, https://nn.by/?c=ar&i=154026&lang=ru.
Prostyja rečy, Rodnyja daty, Socialno-značymye proekty, BelVnešReklama, https://bzr.by/o-kompanii.html.
Raspredelenie naselenia Respubliki Belarus’ po nacyonalnostiam i jazykam v 1999 godu, Nacyonalnyj statističeskij komitet Respubliki Belarus’, http://www.belstat.gov.by/informatsiya-dlya-respondenta/perepis-naseleniya/perepis-naseleniya-1999-goda/tablichnye-dannye/raspredelenie-naseleniya-respubliki-belarus-po-natsionalnostyam-i-yazykam-v-1999-godu/.
Sacukievič I., Nazvy vulicav i ploščav Minska jak gistoryka-kulturnaja spadčyna, „Arche”, No 3, 2010, s. 324-341.
Sacykewič I., Tapanimika Menska jak lusterka gistaryčnaj palityki vladav u XX – pačatku XXI stagoddzja, „Arche”, No 2, 2013, s. 253.
Saganovič G., Čamu v BSSR ne bylo gistaryčnaga časopisa, „Belaruski gistaryčny aglad”, t. 24, sš. 1-2, 2017, s. 161-180.
Saganovič G., Vajna z belaruskaj gistoryjaj, „Arche Skaryna”, 2001, No 3, s. 11-18.
Šarkunov S., V centre stolicy postaviat bolšoj pamiatnik kniaziu Glebu Menskomu.
Vot kakim on budet, TUT.BY: Belorusskij portal, 13.11.2018, https://news.tut.by/society/615314.html.
Sitnikova D., Partizan: priklučenia odnogo koncepta v strane bolševikov, [w:] A. R. Usmanova (otv. red.), Belorusskij format: nevidimaja relalnost’, Vilnius 2008, s. 297-433.
Skrabatun U., U Glybokim pastavili pomniki Puškinu i Jaseniniu, „Naša niva”, 16.07.2018, https://nn.by/?c=ar&i=212729.
Smalančuk A., U pošukach voraga polskaj nacyi, „Belaruski gistaryčny aglad”, t. 10, sš. 1-2, 2003, s. 255-280.
Snapkovskij V. E., Istoričeskaja politika v Belarusi v period perestrojki i parlamentskoj respubliki (1985-1994 gg.), „BGU. Trudy fakulteta meždunarodnych otnošenij”, vyp. 5, Minsk 2014, s. 65-66.
Šytal’ K., U Glybokim pastavili pomniki Korsaku, Bujnickamu, Lastovskamu, Drazdoviču, WESTKI.info. Naviny Palnočnaj Belarusi i Vilni, 30.08.2012, https://westki.info/artykuly/13642/u-glybokim-pastavili-pomniki-korsaku-buynickamu-lastouskamu-drazdovichu.
Trafimovič A., Lenin byl: 34 garady i miastečki, dze bolš njama pomnika Leninu, Radye Svaboda, b.d., 2016, https://www.svaboda.org/a/28099649.html.
U Kurapatach pravšov subotnik na dobravparadkavanni uročyššča, „Zviazda”, 23.03.2017, http://zviazda.by/be/news/20170327/1490633547-u-kurapatah-prayshou-subotnik-pa-dobrauparadkavanni-urochyshcha.
Ulaščyk M., Gistoria z…, „Gistoryjaj”, „Neman”, 1983, No 3, s. 168-171 .
V Kuropatach ustanovili pamiatnik, utvirždennyj Minkultom, TUT.BY: Belorusskij portal, 06.11.2017, https://news.tut.by/economics/614502.html.
Vasilevski P., Gedymin vartaecca v Lidu, „Kultura”, No 32 (1367), 11.08.2018, http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=15419.
Vos taki Lev Sapega z’javicca v Slinime, „Belaruskae radye Racyja”, 02.12.2018, https://www.racyja.com/kultura/vos-taki-leu-sapega-zyavitstsa-u-sloni/.
Vstreča s grupoj amerikanskich analitikov, Prezident Respubliki Belarus’: Oficyalnyj Internet-portal Prezidenta Respubliki Belarus’, 06.11.2018, http://president.gov.by/ru/news_ru/view/vstrecha-s-gruppoj-amerikanskix-analitikov-19813/.
Vystava „1918: BNR – Ideja. Kraj. Dziardžava (Krok da Nezaležnasci)”, Nacionalny istoričeskij muzej Respubliki Belarus’, 15.03.2018, http://histmuseum.by/ru/news/1289.
Winnicki Z. J., Współczesna doktryna i historiografia białoruska (po roku 1989) wobec Polski i polskości, Wrocław 2003.
Zubkova M., Vo Dvorce Respubliki prošel koncert, posviaščennyj 100-letiu VLKSM, „SB: Belarus’ segodnia”, 29.10.2018, https://www.sb.by/articles/vo-dvortse-respubliki-prokhodit-kontsert-posvyashchennyy-100-letiyu-vlksm-.html.

Article

Zagłada Żydów w polityce historycznej Litwy po 1991 roku

Roman Romantsov

Views count: 142

This article aims to analyze the memory of the Holocaust in the context of the politics of state power in Lithuania after 1991. The article characterized presidents and government institutions in terms of memorization the Holocaust victims. It also described integration the Holocaust memory in the main Lithuanian historical narrative.

R. Romantsov, Zagłada Żydów w polityce historycznej Litwy po 1991 roku, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 123-149, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.6

Aderet O., Glorifying a Nazi Collaborator in Lithuania, „Haaretz”, 15.05.2012, https://www.haaretz.com/glorifying-a-nazi-collaborator-in-lithuania-1.5155821 [19.03.2018].
Adolfas Ramanauskas-Vanagas Partisan Commander General, Ramanauskaite-Skokauskiene A. (red.), Kaunas: Naujasis lankas, 2007.
Ankersmit F., Pamiętając Holocaust: żałoba i melancholia, tłum. A. Ajschtet, A. Kubis, J. Regulska, tekst poprawiła i uzupełniła E. Domańska, [w:] Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, E. Domańska (red.), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2006, s. 163-184.
Arad Y., The ‘Final Sulutions’ in Lithuania in the Light of German Documentation, http://www.yadvashem.org/untoldstories/documents/studies/The_Final_Solution.pdf [07.02.2017].
Brandišauskas V., Holokaustas Lietuvoje: istoriografine situacija ir pagrindines problemos, [w:] Lietuviu kataliku mokslo akademijos metraštis, Vilnius 1999, ? 14.
Braun G., Women of courage: Rachel Margolis, „Independent”, 09.03.2011, https://www.independent.co.uk/news/people/profiles/women-of-courage-rachel-margolis-2236081.html [23.03.2018].
Brook D., Double Genocide, „Slate”, 26.07.2015, http://www.slate.com/articles/news_and_politics/history/2015/07/lithuania_and_nazis_the_country_wants_to_forget_its_collaborationist_past.html [14.03.2018].
Bubnys A., Lietuviu saugumo policija ir holokaustas (1941-1944), http://genocid.lt/Leidyba/13/bubnys.htm [08.02.2018].
Daniszewski J., Lithuanian, 93, Convicted of War Crimes but Spared Jail, „Los Angeles Times”, 15.02.2001, http://articles.latimes.com/2001/feb/15/news/mn-25846 [12.03.2018].
Decree on the International Commission for the Evaluations of the Crimes of the Nazi and Soviet Occupation Regimes in Lithuania No 1K-1245, 12.10.2012, „The Secretariat of the International Commission for the Evaluation of the Nazi and Soviet Occupation Regimes in Lithuania”, https://www.komisija.lt/wp-content/uploads/2017/08/Decree-20121016-Unofficial-translation.pdf [15.03.2018].
Del 2011 metu paskelbimo Holokausto aukomis tapusiu Lietuvos gyventoju atminimo metais, 2010 m. rugsejo 21 d. Nr. XI-1017, https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.381347?positionInSearchResults=0&searchModelUUID=f2046010-b569-4acd-bda5-dcec90194117 [13.02.2017].
Del Holokausto aukomis tapusiu Lietuvos gyventoju atminimo metu minejimo 2011 metais priemoniu patvirtinimo. 2010 m. gruodžio 8 d. Nr. 1754, https://www.e-tar.lt/portal/en/legalAct/TAR.59ED09CE4016 [12.02.2018].
Drugi powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej. Serja C. Zeszyt 36. Województwo Wileńskie bez miasta Wilna, Warszawa: Nakładem Głównego Urzędu Statystycznego, 1936.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 14.02.2018, poz. 396, art. 1, 6.
Eidintas A., Jews, Lithuanians and the Holocaust, tłum. V. Arbas, E. Tuskenis, Vilnius: Versus Aureus, 2003.
Eidintas A., Lietuvos žydu žudyniu byla: dokumentu ir straipsniu rinkinys, Vilnius: Vaga, 2001.
Jackiavičus M., Posle Marša pamiati žertv Cholokosta – obraščenie k Litvie, „Ru.Delfi”, 29.08.2016, https://ru.delfi.lt/news/live/posle-marsha-pamyati-zhertv-holokosta-obraschenie-k-litve.d?id=72163676 [12.02.2018].
Jančis V., Ataka na partizana. Kak Ruta Vanagajte stala vragom vsej Litvy, „Delfi”, 04.11.2017, http://rus.delfi.lv/news/daily/abroad/ataka-na-partizana-kak-ruta-vanagajte-stala-vragom-vsej-litvy.d?id=49411411 [16.02.2018].
Kas’janov G., Past Continuous: Istoryčna polityka 1980-ch-2000-ch: Ukraina ta susidy, Kyjv 2018, s. 27.
Katz D., Heni C., The Prague Declaration is Europes New Anti-Semitic Poison, 04.12.2009 , דער אַַלגעמיינער זשורנאַַל , ttp://www.holocaustinthebaltics.com/2009Dec4KatzAndHeniOnPragueDecl.pdf [29.03.2018].
Kinzer S., Lithuania Will Evaluate Pardons in Nazi Collaboration Cases, „The New York Times”, 25.12.1992, http://www.nytimes.com/1992/12/25/world/lithuania-will-evaluate-pardons-in-nazi-collaboration-cases.html?n=Top/News/World/Countries%20and%20Territories/Lithuania&scp=4&sq=Lithuania%20rehabilitations&st=cse&pagewanted=all [14.02.2018].
Komar J., Czyszczenie wizerunku, „Gazeta Wyborcza” 1998, nr 211, s. 9.
Komar J., Oddajcie, co nasze, „Gazeta Wyborcza” 2003, nr 225, s. 12.
Landsbergis V., Dužanskiene, „Delfi”, 27.10.2017, https://www.delfi.lt/news/ringas/politics/v-landsbergis-dusanskiene.d?id=76184081 [16.02.2018].
Liekis Š., Jewish studies in Lithuania since 1990, „Journal of Modern Jewish Studies”, vol. 10, 2011, issue 1, s. 93-100.
Lietuvos Respublikos geros valios kompensacijos už žydu religiniu bendruomeniu nekilnojamąji turtą istatymas, 2011 m. birželio 21 d. Nr. XI-1470, https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.402515?jfwid=rivwzvpvg [12.02.2018].
Lithuania reburial of WWII leader angers Jewish groups, „BBC News”, 17.05.2012, http://www.bbc.com/news/world-europe-18101716 [19.03.2018].
Litva otmiečajet 70-ju godovsinu massovych ssylok, „Ru.Delfi”, 14.06.2011, https://ru.delfi.lt/news/live/litva-otmechaet-70-uyu-godovschinu-massovyh-ssylok.d?id=46576413 [13.02.2018].
Machotina E., Vilnius. Mesta pamiati evrejskoj istorii, „Neprikosnovennyj zapas” 2013, ? 4 (90), http://magazines.russ.ru/nz/2013/4/19m.html [02.02.2018].
MacQueen M., Lithuanian Collaboration in the ‘Final Solution’: Motivations and Case Studies, [w:] Lithuanian and the Jews. The Holocaust Chapter. Symposium Presentations, P. A. Shapiro, C. J. Rheins (eds), Washington: Center for Advanced Holocaust Studies, United States Holocaust Memorial Museum, 2005, s. 1-17.
Methodical material, „The Secretariat of the International Commission for the Evaluation of the Nazi and Soviet Occupation Regimes in Lithuania”, https://www.komisija.lt/en/education/methodical-material/ [16.03.2018].
MID RF nazval glumleniem perezachoronenie kollaboracionista w Litwie, „RIA Novosti”, 21.05.2012, https://ria.ru/20120521/654636749.html [19.03.2018].
Na kompensacyju w razmere 3 mln. litov pretendujut okolo 1000 postradawšych vo vremia vojny evreev, „Ru.Delfi”, 22.12.2011, https://ru.delfi.lt/news/live/na-kompensaciyu-v-razmere-3-mln-litov-pretenduyut-okolo-1000-postradavshih-vo-vremya-vojny-evreev.d?id=53268257 [15.03.2018].
Nikžentaitis A., Spór o Jedwabne, wariant litewski, „Gazeta Wyborcza” 2018, nr 16, s. 33.
Pogrebinskaja I., Diskurs osuždenia, obvinenia i opravdania: sovremennyje tendencji istoriografii Holokosta i kollaboracyonizma w Litvie (1991-2009), „Problemy istori? Holokostu” 2010, ? 5, s. 75-94.
Polonsky A., Coming to Terms with the ‘Dark Past’: Confronting the Holocaust in Poland and Lithuania, [w:] Parlamentaryzm, konserwatyzm, nacjonalizm: Sefer jowel. Studia ofiarowane Profesorowi Szymonowi Rudnickiemu, J. Żyndul (red.), Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2010, s. 332-349.
Postradavšyje ot nacystov i sovietskoj vlasti v Litvie evrei polučili simvoličeskije kompensacii, „Ru.Delfi”, 06.11.2013, https://ru.delfi.lt/news/live/postradavshie-ot-nacistov-i-sovetskoj-vlasti-v-litve-evrei-poluchili-simvolicheskie-kompensacii.d?id=63220798 [15.03.2018].
Prezident Litvy nagradila 43 spasitela evreev, „Ru.Delfi”, 27.09.2017, https://ru.delfi.lt/news/live/prezident-litvy-nagradila-43-spasitelya-evreev.d?id=75890487 [12.02.2018].
Prezident počtila pamiat žertv Holokosta, „Prezident Litovskoj Respubliki” 29.08.2016, https://www.lrp.lt/ru/press-centr/soobscenija-dlja-pressy/prezident-potchtila-pamjat-zertv-cholokosta/26012 [02.11.2018].
Romantsov R., Golokost v istoryčnij polityci Lytvy ta Ukrainy 1991-2017, „Problemy istorii Golokostu: ukrains’kyj vymir” 2018, vyp. 10, s. 12-41.
Sklokina I., Rasa Čepajtene. „Skandal podnial novuju volnu vojn pamiati” (O knige Ruty Vanagajte „Naši” i redakcji litovskogo obščestva), „Historians.in.ua”, 30.11.2017, http://www.historians.in.ua/index.php/en/intervyu/2341-rasa-chepajtene-skandal-podnyal-novuyu-volnu-vojn-pamyati-o-knige-ruty-vanagajte-nashi-i-reaktsii-litovskogo-obshchestva [16.02.2018].
Speech by the President of the Republic of Lithuania Mr. Algirdas Brazauskas, delivered at the Knesset in Jerusalem, at 4 p.m., 1 march 1995, http://www.holocaustinthebaltics.com/1995BrazauskasKnessetSpeech.pdf [14.02.2018].
Stryjek T., Wojna po wojnie raz jeszcze. II wojna światowa i powojenne podziemie antysowieckie we współczesnej polityce wobec pamięci i w historiografii Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi i Ukrainy, [w:] G. Motyka, R. Wnuk, T. Stryjek, A. F. Baran, Wojna po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944-1952, Warszawa–Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2012, s. 410-614.
Sužiedelis S., Liekis Š., Conflicting Memories: The Reception of the Holocaust in Lithuania, [w:] The Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe, J. P. Himka, J. B. Michlic (eds), Univesity of Nebraska, 2013, s. 319-351.
Sužiedelis S., Liekis Š., Wojna, Holokaust i polityka na Litwie: skonfliktowane narracje, „Politeja” 2011, nr 2 (16), s. 187-206.
Świat w skrócie. Litwa, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 58, s. 8. Toleikis V., Repress, Reassess, Remember. Jewish Heritage in Lithuania, „Osteuropa” 2008, Impulses for Europe, s. 279-287.
Valatka R., Prowokacja Ruty Vanagaite, „Więź”, 23.03.2017, http://wiez.com.pl/2017/03/23/prowokacja-ruty-vanagaite/ [16.02.2018].
Vanagaite R., Višta strimeles galva, Vilnius: Alma littera, 2017.
Vanagaite R., Zuroff E., Musiškiai, Vilnius: Alma littera, 2016.
Vanagaite R., Zuroff E., Nasi. Podróżując z wrogiem, tłum. K. Mazurek, Warszawa: Czarna Owca, 2017.
Vitkus G., „Pamiat Cholokosta” w „istoričeskom soznanii” Litvy: poniatie i metody issledovania, [w:] Materialy Dvenadcatoj ežegodnoj meždunarodnoj meždiscyplinarnoj konferencii po iudaike, P. M. Kaplanov, V. V. Močalowa (red.), Moskwa 2004, s. 84-100.
Vitkus G., Holokost kak faktor politiki vospominania: o novych problemach vosprijatia Holokosta w sovremennoj Litvie, [w:] Trudy po evrejskoj istorii i kulture. Materialy XXI Meždunarodnoj ežegodnoj konferencii po iudaike, Moskva 2014, s. 243-260.
W Izraile umier obviniajemyj w genocyde litovcev, „Lenta.ru”, 25.02.2008, https://lenta.ru/news/2008/02/25/dushansky/ [16.02.2018].
W Lejpalingisie otkryt pervyj informacyonnyj stend s imenami žertw Holokosta (informacja dopolniena spiskom žertv), „Lietuvos žydu (litvaku) bendruomene”, 09.01.2018, http://www.lzb.lt/ru/2018/01/09/в-лейпалингисе-открыт-первый-информа/ [09.02.2018].
W Litvie predlagajetsa na mestach massovych zachoronienij evreev ukazat familii i žertw, i palačej, „Obzor”, 14.12.2017, https://www.obzor.lt/news/n34556.html [09.02.2018].
Wnuk R., Leśni bracia. Podziemie antykomunistyczne na Litwie, Łotwie i w Estonii, Warszawa–Lublin: Bellona, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2018.
Zuroff E., A Combinated Day of Commemoration for the Victims of Nazism and Communism?, „Jerusalem Post”, 12.07.2009, http://www.jpost.com/Opinion/Op-Ed-Contributors/A-combined-day-of-commemoration-for-the-victims-of-Nazism-and-communism [29.03.2018].
Zuroff E., Lithuania’s shame, „The Jerusalem Post”, 15.05.2012, http://www.jpost.com/Opinion/Op-Ed-Contributors/Lithuanias-shame [19.03.2018].

Article

Relacje Polskiej Partii Robotniczej, Gwardii Ludowej/Armii Ludowej z partyzantką radziecką w latach 1942-1945

Michał Jan Bednarczyk

Views count: 153

The Polish Workers’ Party and its armed formations: the People’s Guard and then the People’s Army were tools for implementing Joseph Stalin’s policy towards Polish lands under German occupation. One of the party’s goals was sabotage and intelligence activity within the “silent front” behind the German lines, which was to relieve the Red Army fighting against the Third Reich’s troops. The organization and its troops were not the only ones that operated in the General Government. The Soviet partisans who operated in the same area and carried out similar tasks against the Germans also played an important role. It was accompanied by numerous, less well-organized groups of former prisoners of war from Stalin’s army, whose activities were taking a toll on the Polish communists. Cooperation between the “allies” was not working as intended. The article shows how far from the vision of party theorists was the image of cooperation between PPRs and Soviet partisans. It is also important to analyze the attitude of Polish commanders, who, bearing in mind the importance of the “alliance with the Soviet Union”, had to face the consequences of the unconventional behaviour of Soviet comrades in arms.

M. J. Bednarczyk, Relacje Polskiej Partii Robotniczej, Gwardii Ludowej/Armii Ludowej z partyzantką radziecką w latach 1942-1945, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 151-166, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.7

Źródła publikowane:
Gomułka W., Pamiętniki, red. A. Werblan, t. 2, Warszawa 1994.
Prasa:
„Trybuna Wolności” 1943, nr 31
„Gwardzista” 1942, nr 7.
Archiwalia:
Archiwum Akt Nowych w Warszawie:
1314 Polska Partia Robotnicza. Komitet Centralny i obwody
AAN, PPR KC i obwody, 190/I-4
AAN, PPR KC i obwody, 190/XII-11
1315 Gwardia Ludowa
AAN, GL, 191/XXI-5
AAN, GL, 191/XXII-2
AAN, GL, 191/XXII-5
AAN, GL, 191/XXII-7
AAN, GL, 191/XXIII-3
AAN, GL, 191/XXIV-2
1316 Armia Ludowa
AAN, AL, 192/I-3
AAN, AL, 192/XXI-3
AAN, AL, 192/XXII-8
AAN, AL, 192/XXII-13
AAN, AL, 192/XXII-14a
AAN, AL, 192/XXII-14b
AAN, AL, 192/XXIII-2.

Opracowania:
Dęga C., Z dziejów Zgrupowania Partyzanckiego »Jeszcze Polska nie zginęła«, Warszawa 2008.
Gen. Bryg. Robert Satanowski, [w:] M. Szczurowski, Dowódcy Wojska Polskiego na froncie wschodnim 1943-1945. Słownik biograficzny, Pruszków 1996, s. 120-121.
Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941-1944), wyd. II popr., Warszawa 2006.
Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Lublin 1989.
Krzysztofiński M., Komuniści na Rzeszowszczyźnie 1918-1944/1945, Rzeszów 2010.
Lesiakowski K., Mieczysław Moczar „Mietek”. Biografia polityczna, Warszawa 1998.
Musiał B., Sowieccy partyzanci 1941-1944. Mity i rzeczywistość, tłum. E. Stefańska, Poznań 2014.
Nazarewicz R., Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa 1998.
Nazarewicz R., Komintern a lewica polska. Wybrane problemy, Warszawa 2008.
Puławski A., Postrzeganie żydowskich oddziałów partyzanckich przez Armię Krajową i Delegaturę Rządu RP na Kraj, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2 (4) 2003, s. 271-300.
Puławski A., Sowiecki partyzant – polski problem, „Pamięć i Sprawiedliwość” 1 (9) 2006, s. 217-254.
Satanowski Robert Zdzisław (1918-1997), [w:] J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990, t. 3, Toruń 2010, s. 371-375.
Zajączkowski M., Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Lublin–Warszawa 2015.

Article

Święto Niepodległości jako „miejsce pamięci”

Rafał Wnuk

Views count: 119

In this article Independence Day is regarded as a “place of remembrance” within the meaning of Pierre Nora. The author presents the history of the holiday, its place in historical politics, evolution of the meanings given to it and the ways of celebrating it. According to the author, in the last decade, in connection with the accelerated modernization of Polish society, there has been a profoundly different interpretation of the Independence Day. In the article five models of interpreting and worshipping this holiday have been separated and characterized: traditionalist-national, Law and Justice, nationalist-European, libertarian-citizen, and left-wing equality.

R. Wnuk, Święto Niepodległości jako „miejsce pamięci”, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2018-2024), Zeszyt specjalny, Wracamy, s. 167-186, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.S.8

Aktualność przesłań Matek Polskiej Niepodległości. Z Małgorzatą Tkacz-Janik rozmawia Gert Röhrborn, 26.11.2018, Heinrich Böll Stiftung Warszawa, https://pl.boell.org/pl/2018/11/26/aktualnosc-przeslan-matek-polskiej-niepodleglosci.
Assmann J., Kultura pamięci, [w:] M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa.
Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków 2009.
Bartoszewski W., 1859 dni Warszawy, Kraków 1984.
Chojnowski A., 11 listopada, [w:] Węzły pamięci niepodległej Polski, Kraków–Warszawa 2014.
Chrzczonowicz M., Światowe media o Polsce jednym głosem: rządzący ręka w rękę z organizacjami faszystowskim, OKO.press, 12.11.2017, https://oko.press/swiatowa-prasa-o-polsce-jednym-glosem-rzadzacy-reka-w-reke-z-faszystami/.
Duda A., Przemówienie z 12.11.2016. Prezydent chce wspólnego świętowania, TVN24, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/politycy-o-pomysle-prezydenta-na-wspolne-obchody-swieta-niepodleglosci,691421.html.
Dutkiewicz, HGW, socjaliści, Żydzi i muzułmanie – czyli kogo zaprasza Prezydent, Media Narodowe – Marsz Niepodległości, 13.09.2017, https://medianarodowe.com/11-listopadabez-narodowcow-andrzej-duda-nie-chce-ich.
Igrzyska Wolności – Bitwa o historię. Alternatywne Święto Niepodległości, Liberté, 05.11.2018, https://liberte.pl/45834-2/.
Kaczmarski K., Muszyński W. J., Sierchuła R., Generał Józef Haller 1873-1960, Warszawa 2017.
Kisiel B., Poznań świętuje 100. rocznicę odzyskania niepodległości – oficjalne obchody na placu Wolności rozpoczęte, „Głos Wielkopolski”, 11.11.2018, https://gloswielkopolski.pl/poznan-swietuje-100-rocznice-odzyskania-niepodleglosci-oficjalne-obchody-na-placu-wolnosci-rozpoczete-zdjecia/ar/13656096.
Komorowski: 11 listopada to nasz dzień. Nie świętujmy go przeciwko sobie, 11.11.2011, https://www.wprost.pl/kraj/269441/Komorowski-11-listopada-to-nasz-dzien-Nie-swietujmy-go-przeciwko-sobie.html.
Kończal K., Co dwa stopnie, to nie jeden. Kronika (nie)obecności „miejsc pamięci” w badaniach historycznych, „Zapiski Historyczne”, t. LXXIII, 2008, z. 2-3.
Król M., Wstęp, [w:] M. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969, s. VII-XXVI.
Kurpas A., Dlaczego PiS boi się Marszu Niepodległości, Media Narodowe – Marsz Niepodległości, 03.11.2018, https://medianarodowe.com/opinia-kurpas-dlaczego-pis-boi-sie-marszu-niepodleglosci.
Kwiatkowski P. T., Nijakowski L. M., Szacka B., Szpociński A., Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Gdańsk–Warszawa 2010.
Marsz Polski Niepodległej we Wrocławiu, 11.11.2018. „Życie i śmierć dla Narodu!”, wPrawo.pl, 05.11.2018, https://wprawo.pl/2018/10/30/marsz-polski-niepodleglejwe-wroclawiu-11-11-2018-zycie-i-smierc-dla-narodu-zapraszamy/.
Mieliśmy szczęście, że trafiliśmy na przywódców, którzy umieli być razem, PAP, 11.11.2018, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C356279%2Cprezydent-mielismy-szczescie-ze-trafilismy-na-przywodcow-ktorzy-umieli-byc.
Obracht-Prondzyński C., Wykład na stulecie niepodległości wygłoszony 8 listopada 2018, portal Miasta Gdańska, min. 33-36, https://www.gdansk.pl/tv/wyklad-wradzie-miasta-gdanska-prof-cezary-obracht-prondzynski-na-100-lecie-niepodleglosci-polski,v,1408.
Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Stulecie Odzyskania Niepodległości, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 02.12.2017, http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,792,patronat-narodowy-prezydenta-rp-w-stulecie–odzyskania-niepodleglosci–zloz-wniosek.html.
Polacy o Narodowym Święcie Niepodległości i polityce pamięci, „CBOS. Komunikat z badań”, Warszawa 2018, nr 142.
Pomian K., Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006.
Prezydent podziękował za wspólne świętowanie 11 listopada, 12.11.2012, https://wiadomosci.wp.pl/prezydent-podziekowal-za-wspolne-swietowanie-11-listopada-6031548723319425a.
Schwertner J., Krzysztof Bosak: walka z rządem o Marsz Niepodległości dopiero się rozpoczęła, Onet, 11.11.2018, https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/krzysztof-bosak-walka-z-rzadem-o-marsz-niepodleglosci-dopiero-sie-rozpoczela/e0zq7h2.
Świadomość historyczna Polaków. Raport z badań CBOS Nr 68/2016, Warszawa, kwiecień 2016.
Theus J., Wielka parada na Świętym Marcinie i obchody 100-lecia niepodległości na pl. Wolności, Wyborcza.pl, Poznań, 11.11.2018, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,24155985,wielka-parada-na-sw-marcinie-i-obchody-100-lecianiepodleglosci.html.
Ważny apel! Prezydent Andrzej Duda: W Święto Niepodległości stańmy razem obok siebie, jak Polak z Polakiem, wPolityce.pl, 23.10.2018, https://wpolityce.pl/polityka/418388-prezydent-duda-w-swieto-niepodleglosci-stanmy-razem.
Wolff-Powęska A., Powstań, Polsko! Rocznice w służbie propagandy, „Polityka”, 13.11.2018, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1771144,1,rocznice-historyczne-w-sluzbie-propagandy.read.
Wystawa „Niepodległa. Ojcowie Niepodległości” w Dworku Prezydenta RP w Ciechocinku, 22.01.2018, http://www.prezydent.pl/aktualnosci/rocznica-niepodleglosci/aktualnosci/art,15,wystawa-niepodlegla-ojcowie-niepodleglosci-w-dworku-prezydenta-rp-w-ciechocinku.html.

Wracamy

Articles