Issue 2 | Institute of Central Europe

Article

Memory politics in the Former Yugoslavia

Vjeran Pavlaković

Views count: 1621

This article provides an overview of some of the most prevalent topics in post-Yugoslav memory politics as well as on some of the scholars working on these issues, focusing on the commemorative practices of the Second World War and the wars of the 1990s. Thirty years after the Socialist Federal Republic of Yugoslavia’s disintegration, the discourse of post-war memory politics continues to dominate nearly all of the successor states, even though two of them have seemingly left the past behind to join the European Union. While the wars of the 1990s created an entirely new memoryscape in the region, they also radically transformed the way in which each country commemorated the Second World War. Although the article examines in-depth the collective remembrance of sites of memory, such as Jasenovac, Bleiburg, and Knin, trends across the broader region are also addressed. The work of young scholars, as well as experienced researchers, who have introduced innovative approaches in memory studies in the former Yugoslavia, is highlighted to show how new studies focus on the cultural reproduction of dominant narratives in addition to top-down political discourse.

V. Pavlaković, Memory politics in the Former Yugoslavia,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 9-32, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.1.

Assman J., Czaplicka J., Collective Memory and Cultural Identity, “New German Critique” 1995, vol. 65, p. 125-133, https://doi.org/10.2307/488538.

Baker C., Sounds of the Borderland: Popular Music, War, and Nationalism in Croatia since 1991, London 2016, https://doi.org/10.4324/9781315609973.

Baker C., The Yugoslav Wars of the 1990s, Basingstoke 2015.

Banjeglav T., Exhibiting Memories of a Besieged City: The (Uncertain) Role of Museums in Constructing Public Memory of the 1992-1995 Siege of Sarajevo, “Sudosteuropa” 2019, vol. 67, no. 1, p. 1-23, https://doi.org/10.1515/soeu-2019-0001.

Banjeglav T., Filling voids with memories: Commemorative rituals and memorial landscape in post-war Vukovar, [in:] Framing the Nation and Collective Identities: Political Rituals and Cultural Memory of the Twentieth Century Traumas in Croatia, eds. D. Pauković, V. Pavlaković, London 2019, p. 194-208,https://doi.org/10.4324/9781315145730-10.

Brentin D., Ready for the Homeland? Ritual, remembrance, and political extremism in Croatian football, “Nationalities Papers” 2016, vol. 44, no. 6, p. 860-876, https://doi.org/10.1080/00905992.2015.1136996.

Conflict and Memory: Bridging Past and Future in [South East] Europe, eds. W. Petritsch, V. Džihić, Baden Baden 2010, https://doi.org/10.5771/9783845225555.

Connerton P., How Societies Remember, Cambridge 1989.

Cvetković S., Između srpa i čekića: Represija u Srbiji 1944-1953, Beograd 2006.

Document of Dialogue, Vijeće za Suočavanje s Posljedicama Cladavine Nedemokratskih Režima, Dokument Dijaloga: temeljna polazišta i preporuke o posebnom normativnom uređenju simbola, znakovlja i drugih obilježja totalitarnih režima i pokreta, “Croatian government website”, https://vlada.gov.hr/UserDocsImages/Vijesti/2018/02%20velja%C4%8Da/28%20velja%C4%8De/Dokument%20dijaloga.pdf [21.09.2020].

Đureinović J., The Politics of Memory of the Second World War in Contemporary Serbia, London 2019.

Ermolin D., When Skanderbeg Meets Clinton: Cultural Landscape and Commemorative Strategies in Postwar Kosovo, “Politička misao” 2014, vol. 51, no. 5, p. 157-173.

Framing the Nation and Collective Identity: Political Rituals and Cultural Memory of the Twentieth-Century Traumas in Croatia, eds. V. Pavlakovic, D. Pauković, London 2019, https://doi.org/10.4324/9781315145730.

Fridman O., Memories of the 1999 NATO Bombing in Belgrade, Serbia, “Südosteuropa” 2016, vol. 64, no. 4, p. 438-459, https://doi.org/10.1515/soeu-2016-0041.

Goldstein I., Jasenovac, Zagreb 2018.

Goldstein S., Goldstein I., Tito, Zagreb 2018.

Goldstein S., Jasenovac: tragika, mitomanija, istina, Zagreb 2016.

Gordy E., Guilt, Responsibility, and Denial: The Past at Stake in Post-Milošević Serbia, Philadelphia 2013, https://doi.org/10.9783/9780812208603.

Halbwachs M., On Collective Memory, trans. by Lewis A. Coser, Chicago 1992.

Horvatinčić S., Monument, Territory, and the Mediation of War Memory in Socialist Yugoslavia, “Život umjetnosti” 2015, vol. 96, p. 34-69.

Jambrešić Kirin R., Politics of Memory in Croatian Socialist Culture, “Narodna umjetnost” 2004, vol. 41, no. 1, p. 125-143.

Jasenovac: manipulacije, kontroverze i povijesni revizionizam, eds. A. Benčić, S. Odak, D. Lucić, Jasenovac 2018.

Jasenovački logori: istraživanja, eds. S. Razum, I. Vukić, Zagreb 2015.

Jauković M., To Share or to Keep: The Afterlife of Yugoslavia’s Heritage and the Contemporary Heritage Management Practices, “Politička misao” 2014, vol. 51, no. 5, p. 80-104.

Karačić D., Banjeglav T., Govedarica N., Re:vizija prošlosti: Politike sjećanja u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i Srbiji od 1990. godine, Sarajevo 2012, https://doi.org/10.11567/met.29.3.5.

Kertzer D. I., Ritual, Politics, and Power, New Haven 1988.

Kirn G., A Few Critical Notes on the Destiny of the Yugoslav Modernist Partisan Memorial Sites in the Contemporary, Post-Yugoslav (Croatian) Context, [in:] Vojin Bakić: Lightening Forms – A Retrospective, ed. N. Ivančević, Zagreb 2013.

Klinger W., Kuljiš, D., Tito: Neispričane price, Zagreb 2013.

Koren S., Politika povijesti u Jugoslaviji, 1945-1960: Komunistička partija Jugoslavije, nastava povijesti, historiografija, Zagreb 2012.

Kuljić T., Kultura sećanja, Belgrade 2006.

Kuljić T., Sećanja na Titoizma: između diktata i otpora, Belgrade 2011.

Kultura sjećanja 1941: Povijesni lomovi i svladavanje prošlosti, eds. T. Cipek, O. Milosavljević, S. Bosto, Zagreb 2008.

Kultura sjećanja 1991: Povijesni lomovi i svladavanje prošlosti, ed. T. Cipek, Zagreb 2011.

Ljubojević A., Remembering The Hague: the impact of international criminal justice on memory practices in Croatia, [in:] Framing the Nation and Collective Identities: Political Rituals and Cultural Memory of the Twentieth Century Traumas in Croatia, eds. D. Pauković, V. Pavlaković, London 2019, p.179-193, https://doi.org/10.4324/9781315145730-9.

Manojlović Pintar O., Arheologija sećanja: spomenici i identiteti u Srbiji 1918-1989, Belgrade 2014.

Mataušić N., Jasenovac 1941-1945, Zagreb 2003.

Mayo J. M., War Memorials as Political Memory, “Geographical Review” 1988, vol. 78, no. 1, p. 62-75, https://doi.org/10.2307/214306.

Mihajlović Trbovc J., Pavasović Trošt T., Who were the anti-Fascists? Divergent interpretation of WWII in contemporary post-Yugoslav history textbooks, [in:] The use and abuse of memory: interpreting world war in contemporary European politics, eds. Ch. Karner, B. Mertens, Abingdon – New York 2017, p. 173-192, https://doi.org/10.4324/9781351296564-9.

Milekic S., Threatened Croatian Theatre Director Slams Police Inaction, “Balkan Insight”, 10.03.2016, https://balkaninsight.com/2016/03/10/threatened-croatian-theatre-director-loses-trust-in-police-03-09-2016/ [21.09.2020].

Nettelfield L. J., Wagner S. E., Srebrenica in the Aftermath of Genocide, Cambridge 2014.

Nora P., Between Memory and History: Les Lieux de Memoire, “Representations” 1989, vol. 26, p. 7-24, https://doi.org/10.2307/2928520.

O Titu kao mitu: Proslava dana mladosti u Kumrovcu, eds. N. Škrbić Alempijević, K. Mathiesen Hjemdahl, Zagreb 2006.

Of Red Dragons and Evil Spirits: Post-Communist Historiography Between Democratization and New Politics of History, ed. O. Luthar, Budapest 2017, https://doi.org/10.1515/soeu-2018-0008.

Partisans in Yugoslavia: Literature, Film and Visual Culture, eds. M. Jakiša, N. Gilić, Bielefeld 2015, https://doi.org/10.14361/9783839425220.

Pavlaković V., Better the Grave Than a Slave: Croatia’s Relations with the ICTY, 1995-2005, [in:] Croatia since Independence: Politics, Society, Foreign Policy, eds. S. P. Ramet, K. Clewing, R. Lukić, Munich 2008, p. 287-302.

Pavlaković V., Brentin D., Pauković D., The Controversial Commemoration: Transnational Approaches to Remembering Bleiburg, “Politička misao” 2018, vol. 55, no. 2, p. 7-32, https://doi.org/10.20901/pm.55.2.01.

Pavlaković V., Croatia, the ICTY, and General Gotovina as a Political Symbol, “Europe-Asia Studies” 2010, vol. 62, no. 10, p. 1707-1740, https://doi.org/10.1080/09668136.2010.522426.

Pavlaković V., Remembering War the European Way: Croatia’s Commemorative Culture on the Eve of EU Membership, [in:] Croatia and the European Union: Changes and Development, eds. P. Maldini, D. Pauković, Farnham 2015, p. 117-137.

Pavlaković V., Symbols and the culture of memory in the Republika Srpska Krajina, “Nationalities Papers” 2013, vol. 6, p. 893-909, https://doi.org/10.1080/00905992.2012.743511.

Petrović V., The Emergence of Historical Forensic Expertise: Clio takes the Stand, London 2017, https://doi.org/10.4324/9781315536828.

Radonić L., The Holocaust Template – Memorial Museums in Hungary, Croatia and Bosnia-Herzegovina, “Anali Hrvatskog politološkog društva: časopis za politologiju” 2018, vol. 15, no. 1, p. 131-154, https://doi.org/10.20901/an.15.06.

Risteski L., Monuments and Urban Nationalism: The Skopje 2014 Project, “Antropologija” 2016, vol. 16, no. 3, p. 49-70.

Rulitz F. T., The Tragedy of Bleiburg and Viktring, 1945, DeKalb 2016.

Schellenberg R., Commemorating Conflict: Models of Remembrance in Postwar Croatia, Oxford 2016.

Schwartz B., The Social Context of Commemoration: A Study in Collective Memory, “Social Forces” 1982, vol. 61, no. 2, p. 374-402, https://doi.org/10.1093/sf/61.2.374.

Šimić P., Tito: Fenomen stoljeća, Zagreb 2009.

Sokol A., War Monuments: Instruments of Nation-building in Bosnia and Herzegovina, “Politička misao” 2014, vol. 51, no. 5, p. 105-126.

Sokolić I., International Courts and Mass Atrocity: Narratives of War and Justice in Croatia, London 2018.

Sounds of Attraction: Yugoslav and Post-Yugoslav Popular Music, eds. M. Kozorog, R. Muršič, Ljubljana 2017, https://doi.org/10.4312/9789612379643.

Strategies of Symbolic Nation-building in South Eastern Europe, ed. P. Kolstø, London 2014.

Subotić J., Hijacked Justice: Dealing with the Past in the Balkans, Ithaca 2009.

Subotic J., Yellow Star, Red Star: Holocaust Remembrance after Communism, Ithaca 2019, https://doi.org/10.7591/cornell/9781501742408.003.0002.

The Invention of Tradition, eds. E. Hobsbawm, T. Ranger, Cambridge 1992.

Twenty Years after Communism: The Politics of Memory and Commemoration, eds. M. Bernhard, J. Kubik, Oxford 2014.

Velikonja M., Post-Socialist Political Graffiti in the Balkans and Central Europe, London 2020, https://doi.org/10.4324/9780429322075.

Velikonja M., Titostalgija, Belgrade 2010.

Vladisavljevic A., Austrian MPs Vote for Ban on Croats’ Bleiburg WWII Gathering, “Balkan Insight”, 06.06.2020, https://balkaninsight.com/2020/07/09/austrian-mps-vote-for-ban-on-croats-bleiburg-wwii-gathering/ [21.09.2020].

Vladisavljevic A., Stojanovic M., Croatia Hails 25th Anniversary of Operation Storm Victory; Serbs Mourn, “Balkan Insight”, 05.08.2020, https://balkaninsight.com/2020/08/05/croatia-hails-25th-anniversary-of-operation-storm-victory-serbs-mourn/ [21.09.2020].

Winter J., Sites of Memory, Sites of Mourning: The Great War in European Cultural History, Cambridge 1995, https://doi.org/10.1017/cbo9781107050631.

Article

Njegoš and memory disputes in Montenegro

Agata Domachowska

Views count: 1326

Petar II Petrović Njegoš is probably the most famous figure in Montenegro’s history and a particular symbol of this place. Despite his short life, he achieved fame not only as a politician but also as an artist. The article aims to analyze how the memory of Petar II Petrović Njegoš – a symbolic figure in the history and culture of Montenegro – has been constructed. The analysis will focus on the public debate on this figure in relation to the motion to establish a new national holiday – Njegoš’s day, i.e., the day of Montenegrin culture. The study uses both the discourse method and content analysis, including legislative projects, newspaper articles, television broadcasts, public speeches, and other messages from individual politicians and intellectuals. The public debate on Njegoš revealed how the inconsistency of memory, primarily the Montenegrin, Serbian and Bosniak memory, generates conflicts and at the same time deepens the prevailing social divisions.

A. Domachowska, Njegoš and memory disputes in Montenegro,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 33-58, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.2.

Banjeglav T., Conflicting memories, competing narratives and contested histories in Croatia’s post-war commemorative practices, “Politička misao” 2012, 49(05), p. 7-31.

Baskar B., The third Canonization of Njegoš, the national poet of Montenegro, [in:] Great Immortality: Studies on European Cultural Sainthood, eds. J. K.

Helgason, M. Dović, Leiden – Boston 2019, p. 269-293, https://doi.org/10.1163/9789004395138_014.

Bez podrške prijedlogu da dan Njegoševog rođenja bude prażnik, Portalanalitika.me, 05.12.2013, https://www.portalanalitika.me/clanak/125799–bez-podrske-prijedlogu-da-dan-njegosevog-rodenja-bude-praznik [15.03.2020].

Bosniaks want Njegoš and Kiš out of schools, Cdm.me, 18.10.2018, https://m.cdm.me/english/bosniaks-want-njegos-and-kis-out-of-schools/ [04.04.2020].

Brubaker R., Nacjonalizm inaczej: struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie, Warszawa – Kraków 1998.

Burke P., Historia kulturowa. Wprowadzenie, Kraków 2012.

Da nije bilo Njegoša, ne bi bilo današnje Crne Gore, Mondo.me, 30.12.2016, https://mondo.me/info/Crna-gora/amp/a576456/Da-nije-bilo-Njegosa-ne-bi-bilo-danasnje-Crne-Gore.html [25.03.2020], https://doi.org/10.3726/978-3-653-02474-6/17.

Dąbrowska-Partyka M., Literatura pogranicza, pogranicze literatury, Kraków 2004.

Despotović I., Jedan pogled na Njegoševo srpstvo, “Matica Crnogorska”, jesen/zima 2012, p. 197-204.

Domachowska A., Proces budowania narodu czarnogórskiego w latach 1991-2018. Geneza i uwarunkowania, Toruń 2019.

Đukanović: Njegoš učinio Crnu Goru slavnom, RTS.rs, 06.11.2013, https://www.rts.rs/page/stories/sr/story/11/region/1438265/djukanovic-njegos-ucinio-crnu-goru-slavnom.html [16.03.2020].

Đurić N., Da li je Njegoš veći Srbin ili Crnogorac, “Politika”, 06.12.2013, http://www.politika.rs/sr/clanak/277776/Region/Da-li-je-Njegos-veci-Srbin-ili-Crnogorac [15.03.2020].

Gil D., Dylematy identyfikacyjne w obrębie serbsko-czarnogórskiej kulturosfery. Dawne i współczesne modele (auto)refleksji, Kraków 2019.

Gil D., Prawosławie, historia, naród: miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005.

Intelektualci pisali Skupštini: Zaštitite Njegoša, Vijesti.me, 19.12.2013, https://www.vijesti.me/vijesti/drustvo/intelektualci-pisali-skupstini-zastitite-njegosa [12.03.2020].

Jakubowski A., Uwarunkowania konfliktów etnopolitycznych w państwach wielonarodowościowych, “Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, 1/2018, p. 5-22, https://doi.org/10.14746/ssp.2018.1.1.

Janković S., Njegoševo ime, alibi za mržnju i političku trgovinu, Radio Slobodna Evropa, 02.02.2017, https://www.slobodnaevropa.org/a/njegos-crna-gora/28275344.html [28.03.2020].

Janković S., Nikolić O., Njegoš utro evropski put, Radio Slobodna Evropa, 13.11.2013, https://www.slobodnaevropa.org/a/crna-gora-slavi-parlamentarizam-i-njegosa/25167110.html [16.03.2020].

Jovićević D., Čiji je ‘naš’ Njegoš?, Radio Slobodna Evropa, 06.01.2017, https://www.slobodnaevropa.org/a/ciji-je-njegos-crna-gora/28217345.html [28.03.2020].

Jovićević D., Za i protiv Njegoševog rođendana kao praznika kulture, Radio Slobodna Evropa, 30.10.2013, https://www.slobodnaevropa.org/a/za-i-protiv-prglaneja-njegosevog-rodjendana-kao-praznika-kulture/25152838.html [18.03.2020].

Kolstø P., National symbols as signs of unity and division, “Ethnic and racial studies”, 29(4), p. 676-701.

Kongres Bošnjaka Sjeverne Amerike, Apel vladama i ministarstvima kulture, obrazovanja i prosvjete država na prostoru bivše SFRJ, 16.10.2018, Bosniak.org, https://bosniak.org/2018/10/16/apel-vladama-i-ministarstvima-kulture-obrazovanja-i-prosvjete-drzava-na-prostoru-bivse-sfrj/ [04.04.2020], https://doi.org/10.22182/spm.2822010.6.

Korzeniewski B., Przeszłość jako podłoże konfliktów czy most ku pojednaniu?, “Kultura Współczesna” 2008, 2(56), p. 37-55.

Kubik D., Nowoczesność. Serbia i Czarnogóra, [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach XVIII-XXI wiek. Nowoczesność, sekularyzacja, postęp, vol. 4, eds. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński, Warszawa 2019, p. 35-47.

Mandić: Kad padne prva kap krvi, zakucaće se na vrata odgovornih, analitika.me, 20.12.2019, https://www.portalanalitika.me/clanak/354374–mandic-kad-padne-prva-kap-krvi-zakucace-se-na-vrata-odgovornih [04.04.2020].

Marković: Da nije bilo Njegoša ne bi bilo današnje Crne Gore, Vijesti.me, 30.12.2016, https://www.vijesti.me/eu-vijesti/markovic-da-nije-bilo-njegosa-ne-bi-bilo-danasnje-crne-gore [27.03.2020], https://doi.org/10.3726/978-3-653-02474-6/17.

Melnytska K., Między podziałami a wspólnotą: symbole narodowe Czarnogóry, “Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2018, vol. 53, no. 2, p. 95-110, https://doi.org/10.12775/sdr.2018.2.07.

Miodyński L., Naród. Czarnogóra, [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach XVIII-XXI wiek. Konserwatyzm, liberalizm, naród, vol. 3, eds. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński, Warszawa 2019, p. 151-166.

Moroz-Grzelak L., Emblematyczne formy manifestowania wartości w świecie postjugosłowiańskim. Patriotyzm, [in:] Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Wartości w świecie słowiańskim, eds. E. Golachowska, D. Pazio-Wlazłowska, Warszawa 2015, p. 355-368.

Mudreša A., BS će predložiti da se na crnogorskoj zastavi pored krsta nađe i polumjesec, Vijesti.me, 18.10.2018, https://www.vijesti.me/eu-vijesti/bs-ce-predloziti-da-se-na-crnogorskoj-zastavi-pored-krsta-nade-i-polumjesec [03.04.2020].

Narodni muzej Crne Gore, http://www.mnmuseum.org/bld_e.htm [09.03.2020].

Nikolaidis: I ja sam pogrsno shvatio Njegosa!?, ul-info.com, 08.12.2013, http://mne.ul-info.com/nikolaidis-i-ja-sam-pogresno-shvatio-njegosa/ [15.03.2020].

Nikolaidis A., Njegoševa Crna Gora: Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga, Sandzakpress.net, 10.12.2013, https://sandzakpress.net/njegoseva-crna-gora-je-danasnja-republika-srpska-jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga/ [21.03.2020], https://doi.org/10.5937/zrpfns52-19816.

Olędzka J., Konflikty pamięci a geopolityka przestrzeni poradzieckiej, [in:] Świadectwa pamięci. W kręgu źródeł i dyskursów (od XIX wieku do dzisiaj), eds. E. Dąbrowicz, B. Larenta, M. Domurad, Białystok 2017, p. 337-345.

Peršić J., Dimitrije Popović izradio spomenik Petru Petroviću II. Njegošu, mojvecrnji.hr, 14.03.2013, https://www.vecernji.hr/kultura/dimitrije-popovic-izradio-spomenik-petru-petrovicu-ii-njegosu-524457 [18.03.2020].

Petar II Petrović Njegoš: the Mountain Wreath, National Romanticism: The Formation of National Movements: Discourses of, [in:] Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770-1945, vol. 2, eds. B. Trencsényi, Mi. Kopeček, Budapest – New York 2007, p. 428-435, https://doi.org/10.1007/s11212-010-9109-8.

Pisarek H., Niebyt, nicość i nic w ujęciu Piotra Njegoša, “Sofia” 2006, no. 6, p. 217-228.

Popiołek B., Język czarnogórski, [in:] Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, eds. B. Oczkowa, E. Szczepańska, Kraków 2011, p. 269-282.

Predlog zakona o izmjeni i dopuni zakona o državnim i drugim praznicima, 23.10.2018.

Promocija vina Luča i Vladika nakon “Gorskog vijenca” u CNP-u, Vijesti.me, 27.11.2014, https://www.vijesti.me/vijesti/drustvo/promocija-vina-luca-i-vladika-nakon-gorskog-vijenca-u-cnp-u [08.03.2020].

Reis Fejzić: Kad može Njegoš, onda može i Muhamed, PCNEN, 12.11.2013, https://www.pcnen.com/portal/2013/11/12/reis-fejzic-kad-moze-njegos-onda-moze-i-muhamed/[12.03.2020].

Sindbæk Andersen, T, Törnquist-Plewa, B. Introduction: Disputed Memories in Central, Eastern and South-Eastern Europe, [in:] Disputed Memory: Emotions and Memory Politics in Central, Eastern and South-Eastern Europe (vol. 24), eds. T. S. Andersen, B. Törnquist-Plewa, Berlin – Boston 2016, https://doi.org/10.1515/9783110453539-001.

Skupština Crne Gore odbila da razmatra predlog da Njegošev rođendan bude prażnik kulture, Blic.rs, 30.10.2018, https://www.blic.rs/vesti/svet/skupstina-crne-gore-odbila-da-razmatra-predlog-da-njegosev-rodjendan-bude-praznik/g1wskv7 [29.03.2020].

Slapšak S., Petar II Petrović Njegoš: The Icon of the Poet with the Icon, [in:] History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries. Volume IV: Types and stereotypes, eds. M. Cornis-Pope, J. Neubauer, Amsterdam – Philadelphia 2004, p. 110-116, https://doi.org/10.1075/chlel.xxv.09sla.

Sudnik K., Oświata. Czarnogóra, [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach XVIII-XXI wiek. Oświata, tradycja, uniwersalizm, vol. 6, eds. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński, Warszawa 2019, p. 36-44.

Szklarski, B., W poszukiwaniu współczesnych powinowactw antropologii i polityki, [in:] Mity symbole i rytuały we współczesnej polityce: szkice z antropologii polityki, ed. B. Szklarski, Warszawa 2008.

Wachtel A. B., How to use a classic: Petar Petrović Njegos in the Twentieth century, [in:] Ideologies and national identities. The case of twentieth-century southeastern Europe, eds. J. Lampe, M. Mazower, Budapest – New York 2006, s. 131-153, https://doi.org/10.1086/ahr/109.4.1336.

Wilde A., Irruptions of Memory: Expressive Politics in Chile’s Transition to Democracy, “Journal of Latin American Studies” 1999, vol. 31, no. 2, p. 473-500, https://doi.org/10.1017/s0022216x99005349.

Zakon o državnim nagradama, “Službeni list Republike Crne Gore”, br. 38 od 22. Juna 2007.

Zbog mržnje prema islamu i muslimanima: Bošnjaci žele da se zabrane Njegoš i Kiš, Kolektiv.me, 18.10.2018, https://www.kolektiv.me/122902/zbog-mrznje-prema-islamu-i-muslimanima-bosnjaci-zele-da-se-zabrane-njegos-i-kis [05.04.2020].

Zenderowski R., Pamięć i tożsamość narodowa, “Atheneum. Polskie Studia Politologiczne” 2011, vol. 28, p. 149-166.

Zenderowski R., Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej: między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011, https://doi.org/10.14746/ssp.2012.1.14.

Njegošev rođendan državni prażnik, Danas.rs, 23.12.2016, https://www.danas.rs/svet/njegosev-rodjendan-drzavni-praznik/ [25.03.2020].

Njegošev rodjendan neće biti državni prażnik, Beta.rs, 28.12.2016, https://beta.rs/vesti/vesti-region/50026-njegosev-rodjendan-nece-biti-drzavni-praznik [25.03.2020].

Zuvdija Hodžić: Njegoš nije ideolog genocida, Cdm.me, 15.01.2017, https://www.cdm.me/politika/zuvdija-hodzic-njegos-nije-ideolog-genocida/ [28.03.2020].

Rafet Husović se izvinio, Danas.rs, 03.02.2017, https://www.danas.rs/svet/rafet-husovic-se-izvinio/ [28.03.2020].

“Ustav Crne Gore”, 2007, http://www.skupstina.me/cms/site_data/ustav/Ustav%20Crne%20Gore.pdf [18.03.2020].

Žugić V., DPS Njegoša stavio na čekanje, Vijesti.me, 14.11.2017, https://www.vijesti.me/vijesti/politika/dps-njegosa-stavio-na-cekanje [28.03.2020].

Article

Links between foreign and security policy and historical memory: the case of Serbia – Kosovo relations

Anna Jagiełło-Szostak

Views count: 1370

The article aims to analyse the impact of historical memory on foreign and security policy using the example of the Serbia – Kosovo relations in the period of 2014-2019. Historical memory is a burden, challenge and opportunity for foreign and security policy, and has a considerable impact on bilateral relations between countries which used to be in conflict. Historical memory generates numerous research questions – who is the architect of memory? what are the actors? what are the mechanisms, tools and instruments of its creation? how is it used to maintain power and what are its effects? – to name but a few. In the example analysed, leaders use historical memory to create separate identities and gain power, whereas NGOs do it to commemorate victims. Historical memory is present in celebrating important dates, historical places, monuments and events, and creating national heroes. It also draws attention to the stereotypes in school textbooks and to transitional justice. The most important space for historical memory in the analysis is Kosovo and the role of an international organisation – the North Atlantic Treaty Organization (NATO). Historical memory has an important function in the process of regional reconciliation, which is an essential condition for cooperation and security in the Western Balkans.

A. Jagiełło-Szostak, Links between foreign and security policy and historical memory: the case of Serbia – Kosovo relations,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 85-101, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.3.

Baliu D., Morina D., Kosovo Memorial to Slain Jashari Family ‘Under Threat’, Balkaninsight.com, 16.02.2018, https://balkaninsight.com/2018/02/16/prekazi-memorial-neglected-by-kosovo-institutions-02-16-2018/ [25.02.2020].

Bjelotomic S., Survey: 89% of Serbian citizens against their country joining NATO, serbianmonitor.com, 12.06.2019, https://www.serbianmonitor.com/en/survey-89-serbian-citizens-against-their-country-joining-nato/ [06.03.2020].

Budyta-Budzyńska M., Socjologia narodów i konfliktów etnicznych, Warszawa 2010.
Djuric V., Serbian Architects Urge Conservation of Bombed Defence HQ, Balkaninsight.com, 22.03.2017, https://balkaninsight.com/2017/03/22/serbian-architects-urge-conservation-of-bombed-defence-hq-03-22-2017/ [21.01.2020].

Gil D., Prawosławie, historia, naród: miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005.

Haxhiaj S., Can Kosovo’s Wartime Truth Commission Achieve Reconciliation?, Balkaninsight.com, 27.06.2018, http://www.balkaninsight.com/en/article/can-kosovo-s-wartime-truth-commission-achieve-reconciliation–06-25-2018 [09.10.2018].

Haxhiaj S., Kosovo Unveils Memorial to Deceased NATO Soldiers, Balkaninsight.com, 12.06.2018, http://www.balkaninsight.com/en/article/kosovo-unveils-memorial-to-killed-nato-soldiers-06-12-2018 [03.09.2018].

Haxhiaj S., Kosovo’s Capital Plans to Open War Crimes Museum, Balkaninsight.com, 30.05.2018, http://www.balkaninsight.com/en/article/kosovo-s-capital-plans-to-open-war-crimes-museum-05-29-2018 [03.09.2018].

Huntington S. P., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 2001.

Ingimundarson V., The politics of memory and the reconstruction of Albanian National Identity in post-war Kosovo, “History and Memory” 2007, vol. 19, no. 1, p. 95-123.
Isufi P., Ibrahim Rugova: Pacifists Father of Kosovo’s Independence, Balkaninsight.com, 21.01.2020, https://balkaninsight.com/2020/01/21/ibrahim-rugova-pacifist-father-of-kosovos-independence/ [23.02.2020].

Jagiełło-Szostak A., Nacjonalizm w przemówieniach Slobodana Miloševicia, „Sprawy Narodowościowe. Seria nowa” 2012, z. 41, p. 223-234.

Jagiełło-Szostak A., Szyszlak E., Bezpieczeństwo kulturowe Serbii, [in:] Aspekty polityki wewnętrznej i międzynarodowej, ed. A. Jagiełło-Szostak, Wrocław 2016, p. 87-93.

Kącka K., Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski, [in:] Narracje pamięci. Między polityką a historią, eds. K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska, Toruń 2015, p. 62-74.

Kancelarija Premijera, Prime Minister Haradinaj makes homage in Gllogjan on the anniversary of the death of the UCK war veteran, Hilmi Haradinaj, 17.06.2019, https://kryeministri-ks.net/en/prime-minister-haradinaj-makes-homage-in-gllogjan-on-the-anniversary-of-the-death-of-the-uck-war-veteran-hilmi-haradinaj/9 [27.02.2020].

Kaufman S. J., Ethnicity as a generator of conflict, [in:] The Routledge Handbook of Ethnic Conflict, eds. K. Cordell, S. Wolff, London (New York) 2013, p. 91-102.

Kearny A., Ethnicity and Memory, [in:] Research Methods for Memory, eds. E. Keightley, M. Pickering, Edinburgh 2013, p. 132-151.

Lebow R. N., National Identities and International Relations, Cambridge (London) 2016.

Lellio A. Di, The Complexity of Kosovo’s War Memorials, Kosovotwopointzero.com, 03.06.2013, https://kosovotwopointzero.com/en/the-complexity-of-kosovos-war-memorials/ [27.02.2020].

Maslowski N., Pamięć jako konflikt a pamięć jako droga do pojednania, [in:] Pamięć zbiorowa, pojednanie i stosunki międzynarodowe, eds. N. Maslowski, A. Szeptycki, Warszawa 2020, p. 9-23.

Morina D., Kosovo Lights up Night to Commemorate Guerrilla Fighter, Balkaninsight.com, 08.03.2018, http://www.balkaninsight.com/en/article/kosovo-lights-up-night-to-commemorate-guerrilla-fighter-03-08-2018 [03.09.2018].

Nijakowski L. M., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008.

Nye J. S., Konflikty międzynarodowe. Wprowadzenie do teorii i historii, Warszawa 2009.

Nye J. S., Soft Power, “Foreign Policy” 1990, no. 80, p. 166-167.

Nye J. S., Soft Power. The Means to Success in World Politics, New York 2006.

Quamili A., Kosovo President establishes Truth and Reconciliation Commission preparatory team, Prishtinainsight.com, 14.12.2017, https://prishtinainsight.com/kosovo-president-establishes-truth-reconciliation-commission-preparatory-team/ [10.09.2018].

Rekść M., Post-Yugoslav Collective Memory. Between National and Transnational Myths, “Polish Political Science Yearbook” 2016, vol. 45, p. 73-84.

Ristić M., Serbian and Albanian Contrasting History, Balkaninsight.com, 01.06.2012, http://www.balkaninsight.com/en/article/serbian-and-albanian-contrasting-history [03.09.2018].

Ross M. H., Cultural Contestation in Ethnic Conflict, Cambridge 2007.

Ross M. H., The politics of memory and peacebuilding, [in:] The Routledge handbook of Peacebuilding, ed. R. Mac Ginty, Routledge 2013, p. 91-101.

Rudić F., Belgrade to Name Street After Kosovo War Dead, Balkaninsight.com, 14.08.2017, http://www.balkaninsight.com/en/article/serbia-to-name-street-after-murdered-kosare-soldiers-08-14-2017 [14.09.2018].

Satjukow E., The NATO air strikes in Serbia’s memory politics, zois-berlin.de, 06.09.2018, https://en.zois-berlin.de/publications/zois-spotlight/the-nato-air-strikes-in-serbias-memory-politics/ [06.09.2018].

Smith A. D., Nacjonalizm, Warszawa 2007.

Thaçi H., Always a pleasure to see @NATO…., Twitter, 25.09.2019, https://twitter.com/hashimthacirks/status/1176899593453391872, 24.09.2019 [21.02.2020].

Thaçi: NATO’s role, pivotal to peace in the Western Balkans, Europeanwesternbalkans.com, 20.11.2017, https://europeanwesternbalkans.com/2017/11/20/thaci-natos-role-pivotal-peace-western-balkans/ [23.02.2020].

The Government of the Republic of Serbia, Sierra Leone withdraws Kosovo’s recognition, srbija.gov, 03.03.2020, https://www.srbija.gov.rs/vest/en/150855/sierra-leone-withdraws-kosovos-recognition.php [11.08.2020].

The Government of the Republic of Serbia, Togo 15th country to withdrawn recognition of Kosovo, srbija.gov, 26.08.2019, https://www.srbija.gov.rs/vest/en/144318/togo-15th-country-to-withdraw-recognition-of-kosovo.php [11.08.2020].

The Kosovo Specialist Chambers and Specialist Prosecutor’s Office, scp-ks.org, 10.08.2020, https://www.scp-ks.org/en/specialist-prosecutors-office/role-spo [10.08.2020].

The Ministry of Defence of the Republic of Serbia, Members of the Serbian Armed Forces marked the Remembrance Day, 24.03.2018, http://www.mod.gov.rs/eng/12346/pripadnici-vojske-srbije-obelezili-dan-secanja-12346 [01.02.2019].

The Ministry of Defence of the Republic of Serbia, National Security Strategy of the Republic of Serbia, Belgrade 2009, http://www.voa.mod.gov.rs/documents/national-security-strategy-of-the-republic-of-serbia.pdf [27.02.2020].

The Ministry of Defence of the Republic of Serbia, National Security Strategy of the Republic of Serbia, Belgrade 2019, http://www.mod.gov.rs/multimedia/file/staticki_sadrzaj/dokumenta/strategije/2019/Strategy%20of%20National%20Security%20od%20the%20Republic%20of%20Serbia.pdf [12.08.2020].

The Ministry of Defence of the Republic of Serbia, The Battle of Košare and Paštrik are the Bravest and the Most Beautiful Image of our Armed Forces, 25.01.2018, http://www.mod.gov.rs/eng/12094/bitka-na-kosarama-i-pastriku-je-najhrabrije-i-najlepse-lice-nase-vojske-12094 [06.09.2018].

The Ministry of Foreign Affairs and Diaspora of the Republic of Kosovo, International Recognition of the Republic of Kosovo, 20.02.2020, http://www.mfa-ks.net/en/politika/483/njohjet-ndrkombtare-t-republiks-s-kosovs/483 [20.02.2020].

The Ministry of Foreign Affairs and Diaspora of the Republic of Kosovo, International recognition of the Republic of Kosovo, 20.07.2019, http://www.mfa-ks.net/?page=2,224 [20.07.2019].

The Ministry of Foreign Affairs and Diaspora of the Republic of Kosovo, 05.05.2015, http://www.mfa-ks.net/?page=2,98 [05.05.2015].

The Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Serbia, Sektor za multilateralnu seradnju, http://www.mfa.gov.rs [15.01.2020].

The Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Serbia, Spojlna politika, http://www.mfa.gov.rs [20.02.2020].

The Official Website of the North Atlantic Treaty Organization, Kosovo Air Campaign (Archived), Operation Allied Force, nato.int, 16.04.2016, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49602.htm [10.08.2020].

The President of the Republic of Kosovo, Draft Normative Act. no. XX/2020 on the Truth and Reconciliation Commission, https://president-ksgov.net/repository/docs/2020_01_28_103348_Normative_Act_eng_for_web_jan2020.pdf [10.08.2020].

Tibor Cerna – heroj koji je voleo svoju zemlju, RTS.rs, 14.06.2018, http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/125/drustvo/2769297/tibor-cerna–heroj-koji-je-voleo-svoju-zemlju.html [06.09.2018].
Wendt A., Społeczna teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2008.

What is historical memory? Biases & Examples, Study.com, 01.09.2018, https://study.com/academy/lesson/what-is-historical-memory-biases-examples.html [01.09.2018].
Wolff-Powęska A., Polskie spory o historię i pamięć. Polityka historyczna, “Przegląd Zachodni” 2007, no. 1, https://pl.scribd.com/document/139901754/Anna-Wolff-Pow%C4%99ska-Polskie-spory-o-histori%C4%99-i-pami%C4%99%C4%87-Polityka-historyczna, p. 3-44 [05.09.2018].

Žarin I., Đukanović D., Twenty Years of the Forum for International Relations of the European Movement in Serbia, [in:] The Challanges of Serbia’s Foreign Policy- Collection of Papers, ed. J. Milic, Belgrade 2015, http://library.fes.de/pdf-files/bueros/belgrad/12484.pdf, p. 9-13 [10.07.2016].

Zięba R., Współczesne stosunki polsko-rosyjskie: uwarunkowania, problemy, implikacje, 2011, https://wnpid.amu.edu.pl/images/stories/pp/pp-3-2011/035-062.pdf, p. 35-61 [10.10.2018].

Article

Polityka historyczna Partii Akcji Demokratycznej w Bośni i Hercegowinie na przełomie XX i XXI wieku – zarys problemu

Karol Kujawa

Views count: 1338

The aim of this paper is to make an overarching evaluation by looking at historical policy of the Party of Democratic Action (Stranka demokratske akcije, SDA) in Bosnia and Herzegowina at the turn of the 20th and 21st century and trying to (analytically) examine the main directions of this policy. Therefore paper will try to focus on the major historical figures and trying to analytically to indicate the reasons of the revival the Ottoman traditions in the public life of Bosnia and Herzegovina. Considering this issue I wonder what events and historical figures were promoted and which were censored by Bosnian politicians. What role in Bosnian historical politics was played by Srebrenica and the leader of Bosnian Muslims, Alija Izetbegović. The results of these studies indicate that it was primarily the conflict in Yugoslavia that contributed to the revival of Ottoman traditions among Bosnian Muslims. Only after the war did the historical policy gain institutional support and help the ruling party mobilize the electorate. Since then, the pillar of historical policy
has become the martyrdom of the nation, the Ottoman past as well as the cult of the leader of Bosnian Muslims, Alija Izetbegović. Also, the authorities aimed to convince the inhabitants of Bosnia that in their lives the period of communist Yugoslavia brought many negative consequences. This pejorative image was supported in the mass media and education.

Karol Kujawa, Polityka historyczna Partii Akcji Demokratycznej w Bośni i Hercegowinie na przełomie XX i XXI wieku – zarys problemu,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 85-101, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.4.

Andjelić N., Bosnia-Herzegovina: The End of a Legacy, London 2003.

Behmen O, The Young Muslims 1939-2000, Sarajevo 2000.

Bišćević H., Abdicev put u izdaju, Ankara 1993.

Buturović A., M. Pargan, B. Buljubašić, Alija i Tito: „Kovači” protiv „kuće cvijeća”, „Slobodna Bosna”, 20.10.2005, s. 6-9.

Čolaković E., Iz Bosne o Bosni, Zagreb 1991.

Čolaković E., Izabrane pjesme, Zagreb 1990.

Čolaković E., Legenda o Ali-paši, Sarajevo 1991.

Dani Ajvatovice, „Ljiljan”, listopad 1999, nr 511, s. 13.

Dejton koči dalji razvoj BiH, „Osobođenje”, 29.09.2004, nr 20.711, s. 6.

Ef. Cerić: Imami – šehidi pokazali su da nismo kukavice koje su spremne prodati dušu, „Dnevni list”, nr 334, s. 3.

Elsie R., A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture, New York 2000.

Fazlagić A., Najmarkantnija politička ličnost BiH krajem 20. vjeka, „Mozaik. Omladinski časopis”, sierpień 2004, nr 17, s. 13-20.

Gałkowska A., Gałkowski S., Polityka historyczna – o bezużyteczności pojęcia, [w:] Państwo i społeczeństwo, red. S. Kilian , Kraków 2008, s. 51-58.

Hadžović S., Sastavni dio ciljeva rata protiv BiH – genocid i etničko čiśćenje, [w:] Ratovi u Jugoslaviji 1991-1999, red. R. Ratković, Beograd 2002, s. 265-273.

Ilić A., Nas dedo Alija, Sarajevo 2000.

Kamberović H., Husein-kapetan Gradaščević (1802-1834): Biografija: uz dvjestu godišnjicu rođenja, Gradačac 2002.

Kujawa K., Wątki panislamskie w myśli politycznej „Młodych Muzułmanów”, [w:] Bałkany w oczach młodego człowieka, red. I. Petrov, Łódź 2006, s. 139-145.

Lopašić R., Bihać i Bihaćka krajina, Zagreb 1943.

Magaš B., Žanić I., Rat u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini 1991-1995, Zagreb 1999.

Matvejevitch P., L’Ex-Yougoslavie: Les Seigneurs de la Guerre. Milosevic, Tudjman, Karadzic, Mladic, Seselj, Arkan, Susak et les autres, Paris 1999.

Muharem Omerdić o ramazanskom programu, Iz Javnog RTV sistema nisu nam obećali ni servisnu informaciju, „Dnevni Avaz”, 30.09.2004, nr 3223, s. 5.

„Mozaik. Omladinski časopis”, sierpień 2004, nr 17, s. 3.

Orahovać S., Stare narodne pjesme muslimana Bosne i Hercegovine, Sarajevo 1997.

Razgovor sa Nijazom Durakovicem, „Slobodna Bosna”, ” 23.08.2004, nr 456.

SDA i izbori, „Ljiljan”, styczeń 1999, nr 510, s. 10.

Spomen-soba Aliji Izetbegoviću bit će u kuli iz 16. stoljeća, „Dnevni Avaz”, 30.09.2004, nr 3223, s. 3.

Zapis o zemlji [dokument dźwiękowy], Ratno predsjedništvo općine Tešanj, 1992 [taśma magnet.].

Žanić I., Flag on the Mountain. A Political Anthropology of War in Croatia and Bosnia-Herzegovina 1990-1995, London 2007.

Article

Mniejszościowy etnobiznes w Rumunii. Przypadek słowiańskojęzycznej ludności w Marmaroszu

Tomasz Kosiek

Views count: 1432

The author addresses the issue of ethno-business, which has been largely unresearched to date. In the approach proposed by the author, ethnobusiness is understood as a wide range of practices and behaviours related to the deliberate use of existing regulations going beyond the intentions of legislators that guarantee cultural and political privileges for national and ethnic minorities. Various activists and leaders gathered around ethnic organizations and co-creators of the discussed phenomenon most often pursue their private material or political interests. However, ethno-business is closely linked to the established Romanian legislation on national minorities. Thus, the author investigates the roots of this phenomenon, introducing readers to the regulations on minorities in Romania, and points to the social consequences of ethno-business. The analysis of the discussed problem is supplemented and illustrated by examples of specific behaviours observed by the author during his long-term and extensive ethnographic field research carried out on the Romanian-Ukrainian borderland between 2009 and 2010. Although this research project focused on aspects of ethnic and national identity among the Slavic-speaking community of the Maramures region, it also gave an opportunity to spot a number of behaviours that can be interpreted in the context of ethno-business. The ethnographic examples given in the article show how the policies related to the protection of national minorities in Romania can be exploited in various circumstances by different individuals who have relevant knowledge of the rights of national minorities.

T. Kosiek, Mniejszościowy etnobiznes w Rumunii. Przypadek słowiańskojęzycznej ludności w Marmaroszu,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 103-121, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.5.

Alionescu C.-C., Parliamentary Representation of Minority in Romania, „Southeast European Politics” 2004, t. 5, nr 1, s. 60-75.

Artykuł 59.2, [w:] Konstytucja Rumunii, przeł. A. Cosma, 1996, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/rumunia.html [02.10.2019].

Carstocea A., Accountability and political representation of national minorities: a forgotten link? Evidence from Romania, „ECMI Working Paper” 2013, nr 65, s. 3-25.

Carstocea A., Ethno-Business – the Manipulation of Minority Rights in Romania and Hungary, [w:] Perpetual Motion? Transformation and Transition in Central and Eastern Europe & Russia, red. T. Bhambry i in., London 2011, s. 16-28.

Carstocea A., ‘Ethno-business’. The unexpected consequence of national minority policies in Romania, [w:] Informal Relations from Democratic Representation to Corruption. Case Studies form Central and Eastern Europe, red. Z. Mansfeldova, H. Pleines, Stuttgart 2014, s. 163-183.

Comaroff J. L., Comaroff J., Etniczność sp. z o.o., Kraków 2011.

Decker D. C., The Use of Cultural Autonomy to Prevent Conflict and Meet the Copenhagen Criteria: The Case of Romania, „Ethnopolitics” 2007, t. 6, nr 3, s. 437-450, https://doi.org/10.1080/17449050701487454.

Dobos B., The Role of Elections in Minority Contexts: The Hungarian Case, [w:] The Challenge of Non-Territorial Autonomy. Theory and Practice, red. E. Nimni, A. Osipov, D. Smith, Oxford i in. 2013, s. 163-180, https://doi.org/10.3726/978-3-0353-0511-1/16.

Eriksen T. H., Małe miejsca, wielkie sprawy. Wprowadzenie do antropologii społecznej i kulturowej, Warszawa 2009.

Federal Union of European Nationalities, Minority SafePack Initiative, http://www.minority-safepack.eu/assets/downloads/booklet/MSPI_brochure_PL.pdf [29.07.2020].

Horváth I., Scacco A., From the Unitary to the Pluralistic. Fine-Tuning Minority Policy in Romania, [w:] Diversity in Action. Local Public Management of Multi-Ethnic Communities in Central and Eastern Europe, red. A.-M. Biro, P. Kovacs, Budapest 2001, s. 241-271.

Hungarian Helsinki Committee, The Situation of Minorities in Hungary, 1999, http://www.minelres.lv/reports/hungary/hungary_NGO.htm [29.07.2020].

Iwański T., Odpowiadaj w języku, w jakim cię pytają, „Tygodnik Powszechny”, 25.11.2019, https://www.tygodnikpowszechny.pl/odpowiadaj-w-jezyku-w-jakim-cie-pytaja-161217 [24.02.2020].

Kosiek T., Ethnicity Has Many Names: On the Diverse Acts of Identification with the Example of the Ukrainian Minority in the Romanian Region of Maramureş, [w:] Sterile and Isolated? An Anthropology Today in Hungary and Poland, red. W. Kuligowski, R. Papp, Poznań – Wielichowo 2015, s. 111-127.

Kosiek T., Porewolucyjne transformacje rumuńskiej polityki wobec mniejszości narodowych, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2015, t. 13, z. 1, s. 171-188, https://doi.org/10.36874/riesw.2019.

Kosiek T., „Ukraińska” mniejszość narodowa w rumuńskim Maramureszu i problemy jej tożsamości, Poznań 2014 [rozprawa doktorska].

Kramar R., Rola spuścizny cyrylo-metodiańskiej w zachowaniu tożsamości narodowej Ukraińców Rumunii, „Studia Wschodniosłowiańskie” 2014, t. 14, s. 345-360, https://doi.org/10.15290/sw.2014.14.27.

Kureljak V., Ukrajinci Rumuns’koji Maramorszczyny, Lviv 2001.

Lenio P., Etnokul’turni procesy v seredovyszchi ukrajinciv Maramorszczyny, „Narodna tvorchist’ ta etnohrafija” 2010, nr 3, s. 36-46.

Magocsi P. R., Narod nizvidky: Iljustrovana istorija karpatorusyniv, Użhorod 2006.

Minority SafePack Initiative, FAQ, http://www.minority-safepack.eu/#faq.

Mohacsek M., Analiza finanţărilor alocate organizaţiilor minorităţilor naţionale, „Working Papers in Romanian Minority Studies” 2009, nr 16.

Pap A. L., Human Rights and Ethnic Data Collection in Hungary, „Human Rights Review” 2008, t. 9, nr 1, s. 109-22, https://doi.org/10.1007/s12142-007-0032-4.

Protsyk O., Representation of Minorities in the Romanian Parliament, Geneva – New York 2010.

Ram M., Romania: From Laggard to Leader? [w:] Minority Rights in Central and Eastern Europe, red. B. Rechel, London 2009, s. 180-194.

Smith A., Nacjonalizm. Teoria, ideologia, historia, Warszawa 2007.

Tesser L. M., The Geopolitics of Tolerance. Minority Rights under EU Expansion in East-Central Europe, „East European Politics and Societies” 2003, t. 17, nr 3, s. 483-532, https://doi.org/10.1177/0888325403255310.

UUR Suceava 2012, YouTube, 22.07.2012, https://www.youtube.com/watch?v=3oTQXD8ac1A [29.07.2020].

Verdery K., Nationalism and National Sentiment in Post-socialist Romania, „Slavic Review” 1993, t. 52, nr 2, s. 179-203, https://doi.org/10.2307/2499919.

Zahra T., Imagined Noncommunities: National Indifference as a Category of Analysis, „Slavic Review” 2010, t. 69, nr 1, s. 93-119, https://doi.org/10.1017/s0037677900016715.

Zan M., Rusyns’kyj ruch u suczasnij Rumuniji: identyfikacija, struktura, refleksiji, „Narodna tvorchist’ ta etnohrafija” 2011, nr 2, s. 74-86.

Article

The greatest catastrophe of (post-)colonial Central Europe? The 100th years anniversary of Trianon and official politics of memory in Hungary

Gábor Egry

Views count: 1431

The Treaty of Trianon (hereinafter Trianon), the enormous losses of territory and co-ethnics, and the shaking of Hungary’s status as a dominant power in the Carpathian Basin imputed a tragic understanding of contemporary Hungarian history on the Hungarian society, invoking the idea of a trauma lasting even today. Trianon’s understanding became a divisive issue for political parties after 1989, highlighting the ever-deeper divisions between right and left-liberals, since 2010. Its “overcoming” is a flagship project of the government’s politics of identity, with modest success so far. Thus, the 100th anniversary was a crucial moment as a test case for a self-professed nationalist, traditionalist, conservative political force for manifesting a comprehensive politics of memory. In the light of the newly built monument at the heart of Budapest, with the Hungarian names of all localities on the territory of pre- 1918 Hungary inscribed on its wall, a cautious shifting back to territorial revisionism was expected. In this article, I will argue that even with such tendencies being, obviously, present, the official commemorations were crafted with a surprising message, that attempts to turn the canonical understanding of Trianon upside down and reframe it into a common catastrophe of Central Europe. Doing so places the consequences in the context of the decolonization of history, the present decline of empires, and the emergence of nation-states while combining it with important tropes of the traditional, anti-liberal and revisionist Trianon discourse. Nevertheless, the result is a transparently political message that is not only driven by easily visible actual political goals (V4 and Central European cooperation), but one that detaches the politics of memory from historical references and legacies and creates a set of shallow symbols for utter instrumentalization, to recombine at will, in a vulgarised sense of post-modernism.

G. Egry, The greatest catastrophe of (post-)colonial Central Europe? The 100th years anniversary of Trianon and official politics of memory in Hungary,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 123-142, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.6.

Babucs Z., Száz éve feszítették keresztre, de a magyar él és élni akar!, felvidek.ma, 04.06.2020, https://felvidek.ma/2020/06/szaz-eve-feszitettek-keresztre-de-a-magyar-el-es-elni-akar/ [07.08.2020], https://doi.org/10.1556/2065.181.2020.10.12.

Békés M., A Trianon-egyenlet feloldása, mandinder.hu, 30.06.2020, https://mandiner.hu/cikk/20200630_a_trianon_egyenlet_feloldasa_trianon_101 [31.07.2020].

Berecz Á., Empty Signs, Historical Imaginaries: The Entangled Nationalization of Names and Naming in a Late Habsburg Borderland, New York – London 2020.

Egry G., A Fate for a Nation? Concepts of History and the Nation in Hungarian Politics, 1989-2010, [in:] Thinking Through Transition. Liberal Democracy, Authoritarian Pasts, and Intellectual History in East Central Europe After 1989, eds. M. Kopecek, P. Wcislik, Budapest – New York 2015, p. 505-524, https://doi.org/10.17356/ieejsp.v3i3.398.

Egry G., Beyond Electioneering. Minority Hungarians and the Vision of National Unification, [in:] Brave New Hungary. Mapping the “System of National Cooperation”, eds. J. Mátyás, Kovács, B. Trencsényi, Lanham (MD) 2019, p. 73-94.

Egry G., Otthonosság és idegenség. Identitáspolitika és nemzetfelfogás Magyarországon a rendszerváltás óta, Budapest 2010.

Egry G., Végre egy irredenta emlékmű?, hvg.hu, 18.04.2019, https://m.hvg.hu/360/hetilap360/2019/16/20191618velemeny2 [31.07.2020].

Egy országos közvéleménykutatás eredményei, trianon100.hu, 01.06.2020, https://trianon100.hu/cikk/egy-orszagos-kozvelemenykutatas-eredmenyei [31.07.2020].

Feischmidt M., A magyar nacionalizmus autenticitás-diskurzusainak szimbolikus térfoglalása Erdélyben, [in:] Erdély-(de)konstrukciók, ed. M. Feischmidt, Budapest 2005, p. 7-32.

Feischmidt M., Előszó, [in:] Nemzetdiskurzusok a mindennapokban és a nacionalizmus populáris kultúrája, eds. M. Feischmidt et al., Budapest 2014, p. 23-24.

Gerő A., Városok helyett magyar családokkal emlékezzünk Trianonra!, 24.hu, 13.04.2019, https://24.hu/kozelet/2019/04/13/gero-andras-trianon-emlekmu-varos-csalad-nev/ [07.08.2020].

Hopkins V., How Orbán’s decade in power changed Hungary, “Financial Times”, 21.05.2020, https://www.ft.com/content/414f202e-9996-11ea-8b5b-63f7c5c86bef [31.07.2020].

Kovács É., Overcoming History through Trauma. The Hungarian Historikerstreit, „European Review” 2016, vol. 24, no. 4, p. 523-534, https://doi.org/10.1017/s1062798716000065.

Kovács É., Trianon, avagy a traumatikus fordulat a magyar történetírásban, “Korall” 2015, vol. 16, no. 59, p. 82-107.

Laczó F., Totalitarianism without Perpetrators? Politics of History in the “System of National Cooperation”, [in:] Brave New Hungary. Mapping the “System of National Cooperation”, eds. J. M. Kovács, B. Trencsényi, Lanham (MD) 2019, p. 29-50.

Mark J., The Unfinished Revolution. Making Sense of the Communist Past in Central and Eastern Europe, New Haven – London 2010.

Máthé Á., Tíz tézis Trianonról, “Kommentár” 2020/2, kommentar.hu, http://www.kommentar.info.hu/cikk/2020/2/tiz-tezis-trianonrol [31.07.2020].

Megható videókkal segítik az összetartozást Trianon századik évfordulóján, origo.hu, 18.05.2020, https://www.origo.hu/kultura/20200518-kisfilmek-a-trianoni-bekeszerzodes-alairasanak-szazadik-evfordulojara.html [31.07.2020].

Mező A., A magyar hivatalos helységnévadás, Budapest 1982.

Mijnssen I., Die Schmach von Trianon: wie ein ungerechter Friede Ungarn und seine Nachbarn seit einem Jahrhundert prägt, “Neue Zürcher Zeitung”, nzz.ch, 03.06.2020, https://www.nzz.ch/international/vertrag-von-trianon-ungarns-trauma-und-nationaler-mythos-ld.1558309 [31.07.2020].

Parliamentary Declaration on the Defense of National Identity, https://www.parlament.hu/irom41/10760/10760.pdf [31.07.2020].

Prime Minister Viktor Orbán’s commemoration speech, abouthungary.hu, 06.06.2020, http://abouthungary.hu/speeches-and-remarks/primeminister-viktor-orbans-commemoration-speech-trianon/ [31.07.2020].

Prime Minister Orbán: Within the next few years Central Europe will be the engine of the European economy’s growth, abouthungary.hu, 19.11.2020, http://abouthungary.hu/news-in-brief/pm-orban-within-the-next-few-years-central-europe-will-be-the-engine-of-the-european-economys-growth/ [31.07.2020].

Pók A., The Politics of Hatred in the Middle of Europe. Scapegoating in Twentieth Century Hungary. History and Historiography, Szombathely 2009.

Romsics G., Towards Negative Possession of Identity, [in:] Populism, Memory and Minority Rights: Central and Eastern European Issues in Global Perspective, ed. A.-M. Bíró, Leiden – Boston (MA), Brill, 2018, p. 89-129, https://doi.org/10.1163/9789004386426_007.

Romsics G., Trianon a Házban. A Trianon-fogalom megjelenései és funkciói a pártok diskurzusaiban az első három parlamenti ciklus idején (1990-2002), [in:] Az emlékezet konstrukciói, eds. G. Czoch, Cs. Fedinec, Budapest 2006, p. 35-52.

Szarka L., A közös történelem nehéz öröksége. Viták nemzet és állam historikumáról, „REGIO” 2014, vol. 22, no. 1, p. 156-192, https://doi.org/10.17355/rkkpt.v22i1.10.

Trencsényi B., A nép lelke. Nemzetkarakterológiai viták Kelet-Európában, Budapest 2011.

Trencsényi B., The Politics of “National Character”: A Study in Interwar East European Thought, Abingdon 2012, https://doi.org/10.4324/9780203806708.

Ungváry K., Politikailag és morálisan is védhetetlen üzenetet küld a kormány, nepszava.hu, 04.06.2020, https://nepszava.hu/3080312_politikailag-es-moralisan-is-vedhetetlen-uzenetet-kuld-a-kormany–interju-ungvary-krisztiannal [31.06. 2020].

Zeidler M., Ideas on Territorial Revision in Hungary: 1920-1945, Boulder (CO) 2007.

Article

Czeskie rozliczenia z komunizmem po 1989 roku. Rozwiązania prawne i instytucjonalne

Paweł Ukielski

Views count: 1354

The Treaty of Trianon (hereinafter Trianon), the enormous losses of territory and co-ethnics, and the shaking of Hungary’s status as a dominant power in the Carpathian Basin imputed a tragic understanding of contemporary Hungarian history on the Hungarian society, invoking the idea of a trauma lasting even today. Trianon’s understanding became a divisive issue for political parties after 1989, highlighting the ever-deeper divisions between right and left-liberals, since 2010. Its “overcoming” is a flagship project of the government’s politics of identity, with modest success so far. Thus, the 100th anniversary was a crucial moment as a test case for a self-professed nationalist, traditionalist, conservative political force for manifesting a comprehensive politics of memory. In the light of the newly built monument at the heart of Budapest, with the Hungarian names of all localities on the territory of pre- 1918 Hungary inscribed on its wall, a cautious shifting back to territorial revisionism was expected. In this article, I will argue that even with such tendencies being, obviously, present, the official commemorations were crafted with a surprising message, that attempts to turn the canonical understanding of Trianon upside down and reframe it into a common catastrophe of Central Europe. Doing so places the consequences in the context of the decolonization of history, the present decline of empires, and the emergence of nation-states while combining it with important tropes of the traditional, anti-liberal and revisionist Trianon discourse. Nevertheless, the result is a transparently political message that is not only driven by easily visible actual political goals (V4 and Central European cooperation), but one that detaches the politics of memory from historical references and legacies and creates a set of shallow symbols for utter instrumentalization, to recombine at will, in a vulgarised sense of post-modernism.

P. Ukielski, Czeskie rozliczenia z komunizmem po 1989 roku. Rozwiązania prawne i instytucjonalne,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 143-164, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.7.

Bartůňková T., Něco si StB vymyslela, reaguje Nohavica, „Týden”, 18.11.2007, https://www.tyden.cz/rubriky/domaci/neco-si-stb-vymyslela-reaguje-nohavica_31224.html [02.04.2020].

Bartuška V., Polojasno. Pátrání po vinících 17. listopadu 1989, Praha 1990.

Boháč L., Vlastizrádci věrní zákonům a jiné případy, „Listy” 2006, nr 1, http://www.listy.cz/archiv.php?cislo=061&clanek=010607 [02.04.2020].

Bukalska P., Problem lustracji w Europie Środkowej i krajach bałtyckich, „Raport OSW”, Warszawa 2005.

Bývalá prokurátorka dostala za smrt Milady Horákové šest let vězení, „Novinky.cz”, 09.09.2008, https://www.novinky.cz/krimi/clanek/video-byvala-prokuratorka-dostala-za-smrt-milady-horakove-sest-let-vezeni-40206976 [02.04.2020].

Chwedoruk R., Polityka historyczna, Warszawa 2018.

Court rejects Babiš’s lawsuit against his StB registration, „Prague Daily Monitor”, 14.02.2018, http://praguemonitor.com/2018/02/14/slovak-court-rejects-babi%C5%A1s-lawsuit-against-his-stb-registration [02.04.2020].

Crimes of the communist regimes. International conference. An assessment by historians and legal experts (Prague, 24-26 February 2010), proceedings, Prague 2011.

Dębiec K., Kryzys w stosunkach Czech z Chinami i Rosją, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2019-10-02/kryzys-w-stosunkach-czech-z-chinami-i-rosja [04.04.2020].

Drchal V., Dva ministři agenty StB, „Lidové noviny”, 30.05.2007.

Drchal V., Štrasburk: Trest pro Hoffmanna za srpen 68 je spravedlivý, „Lidové noviny”, 18.12.2009, https://www.lidovky.cz/domov/strasburk-trest-pro-hoffmanna-za-srpen-68-je-spravedlivy.A091217_213912_ln_domov_tai [02.04.2020].

Gjuričová A. i in., Rozděleni minulostí. Vytváření politických identit v České republice po roce 1989, Praha 2011, https://doi.org/10.5817/cepsr.2012.1.70.

Hradilek A., Třešňák P., Milan Kundera’s denunciation, „Respekt”, 13.10.2008, https://www.respekt.cz/respekt-in-english/milan-kundera-s-denunciation [05.04.2020].

Janáková B., Levici trápí úbytek členů. KSČM ztratila tisíce, naopak „táhne“ SPD, idnes.cz, 25.02.2018, https://zpravy.idnes.cz/politika-politicke-strany-snemovna-clenove-pirati-spd-kscm-cssd-ano-1gu-/domaci.aspx?c=A180212_171920_domaci_bja [04.04.2020].

Kamiński Ł., Úřad pro dokumentaci a vyšetřování zločinů komunismu, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2003, nr 8-9 (31-32), s. 108-109.

Kapitoly z dějin české demokracie po roce 1989, red. A. Gjuričová, M. Kopeček, Praha – Litomyšl 2008.

Kopeček M., Hledání paměti národa. Politika dějin, nostalgie a české dějepisectví komunismu, „Dějiny – Teorie – Kritika” 2007, nr 1, s. 7-26.

Kubeczka J., Karel Hoffmann odsouzen na 6 let vězení, „Český rozhlas”, 14.10.2003, https://www.radio.cz/cz/rubrika/udalosti/karel-hoffmann-odsouzen-na-6-let-vezeni [02.04.2020].

Kunštat D. i in., 25 let české demokracie očima veřejnosti, Praha 2014.

Meyer F., Češi a jejich komunismus. Pamět a politická identita, Praha 2009.

Novák J., Kundera: Český život a doba, Praha 2020.

Paclík J., Propuštěná Brožová-Polednová: Být Horákovou, nepřiznala bych se, idnes.cz, 23.12.2010, https://www.idnes.cz/zpravy/domaci/propustena-brozova-polednova-byt-horakovou-nepriznala-bych-se.A101223_1503935_domaci_bar [02.04.2020].

Paczkowski A. i in., Rozliczanie totalitarnej przeszłości: karanie i upamiętnianie zbrodni, Warszawa 2018.

Pergler T., Babiš. Příběh oligarchy, Praha 2014.

Perknerová K., Na protest proti odvolání šéfa ÚSTR rezignuje část vědecké rady, denik.cz, 11.04.2013, https://www.denik.cz/z_domova/na-protest-proti-odvolani-sefa-ustr-rezignuje-cast-vedecke-rady-20130411.html [02.04.2020].

Platforma Europejskiej Pamięci i Sumienia, http://www.memoryandconscience.eu/ [22.03.2020].

Postoje veřejnosti k lustracím – říjen 2014, CVVM, s. 2-3, https://cvvm.soc.cas.cz/media/com_form2content/documents/c2/a1806/f9/po141111.pdf [02.04.2020].

Proceedings of the International Conference “Legal Settlement of Communist Crimes”, Prague 2014.

Přehled případů vyšetřovaných ÚDV, Policie České republiky, https://web.archive.org/web/20160305011615/http://www.policie.cz/clanek/prcehled-pripadu-vysetrovany-udv.aspx [05.04.2020].

Shotter J., Czech prosecutor reopens Andrej Babis fraud probe, „Financial Times” 04.12.2019, https://www.ft.com/content/ffe1cfd0-16a3-11ea-9ee4-11f260415385 [02.04.2020].

Spurný J., Tajemství Jaromíra Nohavici, „Respekt”, 28.05.2006, https://www.respekt.cz/tydenik/2006/22/tajemstvi-jaromira-nohavici [02.04.2020].

Stenogram z 16. posiedzenia Zgromadzenia Federalnego CSRS, https://www.psp.cz/eknih/1986fs/slsn/stenprot/016schuz/s016008.htm [22.03.2020].

Tatarenko A., Demontaż pomnika marszałka Koniewa w Pradze: kryzys w relacjach czesko-rosyjskich, „Komentarze IEŚ” 166 (69/2020), https://ies.lublin.pl/komentarze/demontaz-pomnika-marszalka-koniewa-w-pradze-kryzys-w-relacjach-czesko-rosyjskich-166-69-2020 [02.06.2020].

Vážili jsme si práce Kim Čong-ila, kondolovala KSČM do Koreje, „Parlamentní listy”, 23.12.2011, http://www.parlamentnilisty.cz/zpravy/Vazili-jsme-si-prace-Kim-Cong-ila-kondolovala-KSCM-do-Koreje-217959 [04.04.2020].

Vetešková M., Spor o katedrálu svatého Víta končí, stát a církev se dohodly, irozhlas.cz, 24.05.2010, https://www.irozhlas.cz/zpravy-domov/spor-o-katedralu-svateho-vita-konci-stat-a-cirkev-se-dohodly_201005242100_imanour [05.04.2020].

Výborná L. i in., Vědecká rada ÚSTR se po odchodech rozpadla. Výpověď dostal i náměstek Stehlík, irozhlas.cz, 15.04.2013, https://www.irozhlas.cz/zpravy-domov/vedecka-rada-ustr-se-po-odchodech-rozpadla-vypoved-dostal-i-namestek-stehlik_201304151522_vkourimsky [05.04.2020].

Zákon č. 15/1990 Sb. o politických stranách, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1990-15 [02.04.2020].

Zákon č. 40/1990 Sb. o zmírnění následků některých majetkových křivd, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1990-403 [05.04.2020].

Zákon č. 119/1990 Sb. o soudní rehabilitaci, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1990-119 [05.04.2020].

Zákon č. 262/2011 Sb. o účastnících odboje a odporu proti komunismu, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2011-262 [10.04.2020].

Zákon č. 298/1990 Sb. o úpravě některých majetkových vztahů řeholních řádů a kongregací a arcibiskupství olomouckého, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1990-298 [05.04.2020].

Zákon č. 428/2012 Sb. o majetkovém vyrovnání s církvemi a náboženskými společnostmi a o změně některých zákonů, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2012-428 [05.04.2020].

Zákon č. 451/1991 Sb. kterým se stanoví některé další předpoklady pro výkon některých funkcí ve státních orgánech a organizacích České a Slovenské Federativní Republiky, České republiky a Slovenské republiky, http://www.psp.cz/docs/laws/fs/451.html [04.04.2020], https://doi.org/10.5817/cz.muni.m210-5805-2012-99.

Zeman K., Analýza privatizace a restitucí v ČR, Praha 2017.

Žáček P., Boje o minulost. Deset let vyrovnávání se s komunistickou minulostí – pokus o předběžnou bilanci, Praha 2000.

Article

Selected aspects of historical policy towards the Slovak National Uprising in the Slovak Republic (en translation)

Krzysztof Żarna

Views count: 1313

The Slovak Republic is a state that was formed as a result of the disintegration of the Czech and Slovak Federative Republic in 1993. Slovaks do not have rich traditions of their own statehood. For nearly a thousand years, the Slovak lands were within the sphere of influence of Hungary and they formed a common state with the Czechs, although the latter had a dominant position. The only period of owning one’s own statehood was during 1939- 1945, i.e. the functioning of the Slovak State / Slovak Republic. However, it was a country under the influence of the Third Reich. The article concerns selected aspects of the historical policy towards the Second World War appearing in the political discourse in the Slovak Republic. Issues that evoke extreme emotions have been analyzed: the Slovak National Uprising and the Slovak State / Slovak Republic. The activities of the People’s Party – Our Slovakia, which was the only one that refers to the tradition of the Slovak state in 1939-1945 and attacks the Slovak National Uprising were also analyzed. Transcripts were analyzed from meetings of the Slovak National Council, press articles and programs of individual political parties as well as statements of politicians with particular emphasis on the People’s Party – Our Slovakia. The article uses a comparative method and a case study.

K. Żarna, Selected aspects of historical policy towards the Slovak National Uprising in the Slovak Republic,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 165-186, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.8.

10 bodov za naše Slovensko! Volebný program politickej strany Kotleba – Ľudová strana Naše Slovensko, http://www.naseslovensko.net/wp-content/uploads/2015/01/Volebn%C3%BD-program-2016.pdf [10.05.2020].

Benčik J., Deň, keď sa šťastie ku Kotlebovcom obrátilo chrbtom, “Dennik N”, 14.10.2017, https://dennikn.sk/blog/919889/den-ked-sa-stastie-ku-kotlebovcom-obratilo-chrbtom/ [06.05.2020].

Bosák P., Z bojových operácií na fronte SNP, Bratislava 1979.

Budayová M., Programatika a ideológia Ľudovej strany Naše Slovensko a Slovenskej pospolitosti – národnej strany, “Politologická revue” 2018, č. 1, p. 89-121.

Čaplovič D. et al., Dejiny Slovenska, Bratislava 2000.

Chmel R., Moje slovenské pochybnosti. Texty z rokov 1991-2002, Bratislava 2004.

Chrťan S., Na Kisku pro oslávach SNP piskali, Pellegrini nazval ĽSNS fašistami, “Trend”, 29.08.2018, https://www.trend.sk/spravy/kisku-pri-oslavach-snp-piskali-pellegrini-nazval-lsns-fasistami [15.05.2020].

Ďurica M. S., Slovenská republika 1939-1945: vznik a trvanie prvého slovenského štátu 20. Storočia, Bratislava 1999.

Fico na oslavách SNP kritizoval sankcie, Paška neonacistov, https://www.webnoviny.sk/fico-na-oslavach-snp-kritizoval-sankcie-paska-neonacistov/ [15.05.2020].

Hajko J., Nezrelá republika. Slovensko v rokoch 1939-1945, Bratislava 2009.

Hamada M., Tatarkova Farská republika a súčasnosť, “Kultúrny život”, 27.10.1994, p. 3.

Hlôška V. et al., Zamlčovaná pravda o Tisovi a Slovenskom štáte, Bratislava 2007.

Hradská K., Kamenec I., Slovenská republika (1939-1945), Bratislava 2015.

Jankovič V., Slovensko 1944 na trasovisku sveta, “Bratislavské listy” 1994, č. 7-8, p. 9-10.

Kaliský R., Národ so zaštepeným antisemitizmom, “Literárny týždenník”, 06.09.2001, p. 3-4.

Kamenec I., Dvojsečnosť mýtov o Slovenskom národnom povstaní, [in:] Mýty naše slovenské, eds. E. Krekovič, E. Mannová, E. Krekovičová, Bratislava 2005, p. 207-223.

Kamenec I., Kto vlastne poškodzuje dobré meno Slovenska?, “Kultúrny život”, 25.02-03.03.1993, p. 7-8.

Kliment Ch., Nakládal B., Slovenská armáda 1939-1945, Praha 2003.

Kokot M., Marian Kotleba, przywódca słowackich faszystów z zarzutem propagowania ekstremizmu, https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/marian-kotleba-przywodca-slowackich-faszystow-z-zarzutem-propagowania-ekstremizmu/ [11.05.2020].

Korček J., (Ne)Slovenské, (ne)národné, (ne)povstanie, “Literárny týždenník” 19.08.1994, p. 20-22.

Lacko M., Dwuramienny krzyż w cieniu swastyki. Republika Słowacka 1939-1945, Lublin 2012.

Lacko M., Slovenská republika (1939-1945), Bratislava 2008.

Lacko M., Slovenské národné povstanie 1944, Bratislava 2008.

Lewkowicz Ł., Ekstremizm prawicowy Partii Ludowej Nasza Słowacja: wyzwanie dla systemu politycznego Słowacji, “Komentarze Instytutu Europy Środkowej” 2019, nr 25, https://ies.lublin.pl/pub/publikacje/komentarze/ies-komentarze-25-25-2019.pdf [14.05.2020].

Lewkowicz Ł., Niewykorzystana szansa słowackiej dyplomacji: obchody 75 rocznicy wybuchu Słowackiego Powstania Narodowego, “Komentarze Instytutu Europy Środkowej” 2019, no. 63, https://ies.lublin.pl/pub/publikacje/komentarze/ies-komentarze-63-63-2019.pdf [15.05.2020].

Lipták Ľ., Storočie dlhšie ako sto rokov. O dejinách a historiografii, Bratislava 1999.

Maegerle A., Die Internationale der Nationalisten. Verbindungen bundesdeutscher Rechtsextremisten – am Beispiel von NPD/JN – zu Gleichgessinten in ausgewăhlten osteuropäischen Staaten, [in:] Strategien der extremen Rechten. Hintergründe – Analysen – Antworten, eds. S. Braun, A. Geisler, M. Gerster, Wiesbaden 2009, p. 461-473, https://doi.org/10.1007/978-3-531-91708-5_24.

Marušiak J., Słowackie Powstanie Narodowe 1944 roku i jego konsekwencje dla powojennego rozwoju Słowacji, [in:] Stosunki polsko-słowackie w I połowie XX wieku (materiały pokonferencyjne), ed. J. Głowińska, Wrocław 2006, p. 91-100.

Mičev S. et al., Slovenské národné povstanie 1944, Banská Bystrica 2010.

Michelko R., Slovenská republika v rokoch 1939-1945, Martin 2015.

Mikušovič D., Nový župan ešte ako líder Pospolitosti chválil vyhnanie Židov z krajiny, “SME” 15.05.2020, https://domov.sme.sk/c/7017134/novy-zupan-este-ako-lider-pospolitosti-chvalil-vyhnanie-zidov-z-krajiny.html [10.05.2020].

Mináč V., Povstanie, [in:] Kwestia słowacka w XX wieku, ed. R. Chmel, Gliwice 2002, p. 485-501.

Münz T., Svet o nás vedel, “Kultúrny život”, 26.08.1991.

Najvyšší súd Slovenskej republiky, 3 Sž 79/2005-54, 01.03.2006.

Najvyšší súd Slovenskej republiky, 4Volpp/1/2017, 29.04.2019.

Niewiadowski A., Słowacja, [in:] W parlamentach Europy. Kraje Grupy Wyszehradzkiej http://www.sejm.gov.pl/media8.nsf/files/KKOIBGKFZP/%24File/Kronika%20Sejmowa%2084%20Visegrad.pdf [09.05.2020].

Partizáni a Slovensko, eds. A. Hruboň, J. Krištofík, Krakov 2013.

Prečan V., Dejiny ukradnuté alebo nežiadúce?, “Kultúrny život”, 26.08.1990, p. 8-9.

Roháček F., Oslavy SNP pripomenuli 74. Výročie mimoriadnej odvahy Slovakov, BBonline.sk, 29.08.2018, https://bbonline.sk/foto-oslavy-snp-pripomenuli-74-vyrocie-mimoriadnej-odvahy-slovakov/ [15.08.2020].

Šimko I., Slovensko v strednej Európe – ambície a možnosti, “Bratislavské listy” 1991, č. 11, p. 13-14.

Slovenská národná rada, Stenografická správa o 17. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 30. novembra 1990.

Slovenská národná rada, Stenografická správa o 22. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 1. marca 1990.

Slovenská národná rada, Stenografická správa o 4. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 3. septembra 1990.

Slovenská národná rada, Stenografická správa o 6. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 29. a 30. septembra a 1. októbra 1992.

Slovenská republika (1939-1945), ed. J. Bobák, Martin 2000.

Slovenská tlačová agentúra, 74. výročie SNP: Prečítajte si celý prejav prezidenta Andreja Kisku, Noviny.sk 29.08.2018, https://www.noviny.sk/slovensko/365258-74-vyrocie-snp-precitajte-si-cely-prejav-prezidenta-andreja-kisku [15.05.2020].

Smolik J., Krajne pravicové politické strany v krajinách V4: história a súčasnosť, “Sociológia” 2013, č. 4.

Smolík J., Slovenská neparlamentná krajná pravica. Politické organizácie a strategie, “Politologická revue” 2010, č. 1.

Sokol Š. M., Povstanie a Slovensko, “Literárny týždenník”, 31.08.2000, p. 5-6.

Štatistický úrad SR, Number and Share of Valid Votes Cast for Political Parties, http://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2010/sr/tab3.jsp@lang=en.htm [15.05.2020].

Štatistický úrad SR, Number and Share of Valid Votes Cast for Political Parties, http://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2012/sr/tab3.jsp@lang=en.htm [15.05.2020].

Štatistický úrad SR, Number and Share of Valid Votes Cast for Political Parties, http://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2016/sk/data02.html [15.05.2020].

Štatistický úrad SR, Number and share of valid votes given to candidates for presidents by self-governing regions, http://volby.statistics.sk/osk/osk2013/VUC/Tabulka7_en.html [10.05.2020].

Štatistický úrad SR, Valid Votes Cast for Candidates for President by Territorial Division, http://volby.statistics.sk/osk/osk2017/en/data02.html [10.05.2020].

Štatistický úrad SR, Valid Votes Cast for Political Parties by Territorial Division, https://volbysr.sk/en/data02.html [10.05.2020].

Tlačová agentúra Slovenskej republiky, Kiska: We Must Oppose Evil and Oust Fascist from Banska Bystrica Office, 29.08.2017, https://newsnow.tasr.sk/policy/kiska-we-must-oppose-evil-and-oust-fascist-from-banska-bystrica-office/ [07.05.2020], https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.o006731.

Tlačová agentúra Slovenskej republiky, Riaditeľ Múzea SNP: Nebudem pozývať fašistu na oslavy, “My Bystrica” 16.05.2020, https://newsnow.tasr.sk/policy/kiska-we-must-oppose-evil-and-oust-fascist-from-banska-bystrica-office/ [07.05.2020].

Tokárová Z., Slovenský štát. Režim medzi teóriou a politickou praxou, Košice 2016.

Ústavný zákon č. 185/1939 Sl. z. zo dňa 21. júla 1939 o ústave Slovenskej republiky.

Venohr W., Aufstand der Slowaken. Der Freiheitskampf von 1944, Frankfurt am Main – Berlin 1992.

Volebný program Slovenskej pospolitosti – Národnej strany 2006, Docdroid.net, https://www.docdroid.net/jdUKC34/050908 –program–spns.pdf [10.05.2020].

Vražda D., Danko spojil fašizmus a liberalizmus, príhpvory k SNP ukazali hodnotové svety našich lídrov, “Denník N”, 29.08.2019, https://dennikn.sk/1567493/danko-spojil-fasizmus-a-liberalizmus-prihovory-k-snp-ukazali-hodnotove-svety-nasich-lidrov/?ref=tit1?ref=mwat [15.05.2020].

Vražda D., Kotleba. Odkiaľ prišiel a ako je možné, že sedí v parlamente, Bratislava 2017.

Wojtas K., Partia Ludowa Nasza Słowacja – kontynuacja czy nowość w systemie partyjnym Słowacji?, “Studia Politologiczne” 2018, vol. 47, p. 101-118.

Zákon Národnej rady Slovenskej republiky z 20. októbra 1993 o štátnych sviatkoch, dňoch pracovného pokoja a pamätných dňoch, Z.z. 1993, č. 241.

Zemko M., Slovensko – krajina v medzičase. Výber zo štúdií a článkov, Bratislava 2002.

Zenderowski R., Nad Tatrami błyska się… Słowacka tożsamość narodowa w dyskursie politycznym w Republice Słowackiej (1989-2004), Warszawa 2007.

Zenderowski R., Słowacka tożsamość narodowa. Geneza. Proces kształtowania. Kluczowe dylematy, [in:] Współczesna Słowacja. Sytuacja wewnętrzna i pozycja międzynarodowa, ed. E. Pałka, Wrocław 2010, p. 13-64.

Život v Slovenskej republikę. Slovenská republika 1939-1945 očami mladých historikov IX, ed. P. Sokolovič, Bratislava 2010.

Article

Miejsce Stepana Bandery w ukraińskiej polityce pamięci w latach 2014-2019

Marek Wojnar

Views count: 1355

The following paper covers the topic of Stepan Bandera’s place in the Ukrainian politics of memory in 2014-2019. Inspired by the narrowest of the definitions of the politics of memory proposed by Lech Nijakowski, I conducted a analysis of Ukrainian central and local authorities’ actions relating to the figure of Stepan Bandera. Among the sources that were used there are documents of various Ukrainian authorities, including the Verkhovna Rada, the Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Education and Science of Ukraine, the Ukrainian Institute of National Remembrance (UINR) and local governments. I also analysed the public statements of Ukrainian politicians who held the positions of President, Prime Minister, Chairman of the Verkhovna Rada or ministers regarding how they referred to the figure of Bandera. I have analogously analysed the statements made by Volodymyr Viatrovych, President of the UINR. The materials from the Ukrainian local media helped to trace the actions taken towards the figure of Bandera at the local government level. The qualitative analysis showed that Bandera played a noticeable but not at all key role in the Ukrainian politics of memory in the period under study. The leader of nationalism was described in the category of ethnocentrism, but at the same time the number of actions relating to his figure taken by the authorities was relatively small. The main qualitative change is the fact that the Bandera’s politics of memory went beyond Galicia and Volhynia. In the period under study, several dozen Bandera streets appeared in Central Ukraine, Bukovina and Transcarpathia, and 2019 was proclaimed the “Year of Bandera” in the Zhytomyr Region.

M. Wojnar, Miejsce Stepana Bandery w ukraińskiej polityce pamięci w latach 2014-2019,„Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 187-210, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.9.

Bernhard M., Kubik J., A Theory of the Politics of the Memory, [w:] Twenty Years after Communism. The Politics of Memory and Commemoration, red. M. Bernhard, J. Kubik, Oxford – New York 2014, s. 7-34, https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199375134.003.0002.

Chervonenko V., Vid nenavysti do pidtrymky: chomu zminylosia stavlennia do UPA?, BBC, 13.10.2017, https://www.bbc.com/ukrainian/features-41597497 [20.03.2020].

Czyżewski M., Debata na temat Jedwabnego oraz spór o „politykę historyczną” z punktu widzenia analizy dyskursu publicznego, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, red. S. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź 2008, s. 117-140.

Derzhavnyi komitet telebachennia i radiomovlennia Ukraїny, „Perelik knyzhkovykh vydan’, dopushchenykh na zdobuttia Premiї Prezydenta Ukraїny «Ukraїns’ka knyzhka roku» za 2015 rik”, http://comin.kmu.gov.ua/control/uk/publish/article?art_id=126712&cat_id=88996 [20.03.2020].

Derzhavnyi komitet telebachennia i radiomovlennia Ukraïny, „Spysok vydan’ antyukraïns’kogo spriamuvannia”, 09.07.2015, http://comin.kmu.gov.ua/control/uk/publish/article?art_id=125335&cat_id=99055 [20.03.2020].

Fond „Demokratychni Initsiatyvy” imeni Il’ka Kucherova, „Shcho ob’iednuie ta roz’iednuie ukrayintsiv”, https://dif.org.ua/article/shcho-obednue-ta-rozednue-ukraintsiv [20.03.2020].

Kas’ianov H., Past continuos: Istorychna polityka 1980-h-2000-h rokiv: Ukraïna ta susidy, Kyïv 2018.

Konieczna-Sałamatin J., Stryjek T., Otrischenko N., Wydarzenia. Ludzie. Historia. Raport z badań sondażowych o pamięci współczesnych Polaków i Ukraińców, Warszawa 2018.

Ministerstvo osvity i nauky Ukraïny, „Z ts’oho navchal’noho roku starshoklasnyky navchatymut’sia za novymy prohramamy z istoriï Ukraïny”, 11.08.2016, https://mon.gov.ua/ua/news/usi-novivni-novini-2016-08-11-z-czogo-navchalnogo-roku-starshoklasniki-navchatimutsya-za-novimi-programami-z-istoriyi-ukrayini [20.03.2020].

Ministerstvo zakordonnych sprav, „Komentar MZS Ukraїny u zv’iazku z vyslovliuvanniamy ministra zakordonnykh sprav Respubliky Pol’shcha shchodo Ukraїny”, 05.07.2017, https://mfa.gov.ua/news/58459-komentra-mzs-ukrajini-u-zvjazku-z-vislovlyuvannyami-ministra-zakordonnih-sprav-respubliki-polyshha-shhodo-ukrajini [20.03.2020].

Ministerstvo zakordonnykh sprav Ukraïny, „Stenohrama brifinhu Rechnyka MZS Ukraïny Ie. Perebyinosa”, 19.08.2014, https://mfa.gov.ua/news/1238-brifing-v-mzs [20.03.2020].

Motyka G., Nieudana książka, „Nowa Europa Wschodnia” 2012, nr 2, s. 100-110.

Motyka G., Od rzezi wołyńskiej do Akcji „Wisła”: konflikt polsko-ukraiński 1943-1947, Kraków 2011, https://doi.org/10.15290/sp.2015.23.13.

Natsional’na Akademiia Nauk Ukraїny. Instytut Sotsiolohiї, „Rezul’taty natsional’nykh shchorichnykh monitorinhovykh opytuvan’ 1992-2015 rokiv (tablytsi pidhotovleni kandydatom sotsiolohichnykh nauk M. A. Parashchevinym)”, https://i-soc.com.ua/assets/files/monitoring/dodatki2015.pdf [20.03.2020].

Nijakowski L., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa 2008.

Omelyan V., Wpis na Facebooku z 25 października 2017 r., https://www.facebook.com/volodymyr.omelyan/posts/10155291977163439 [20.03.2020].

P’ietsukh M., Volodymyr V’iatrovych: Nazyvaiuchy vulytsi Banderoiu, my ne povynni povtoriuvaty radians’kyi dosvid z Leninym, Ukraïns’ka Pravda, 21.07.2016, https://www.pravda.com.ua/articles/2016/07/21/7115252/ [20.03.2020].

Pechenyk M., Ulynets’ N., Drapak M., Bandera na piedestali: skil’ky naspravdi v Ukraїni pam’iatnykiv providnyku OUN (infohrafika), Dyvys’.info, 15.10.2016, https://dyvys.info/2016/10/15/bandera-na-pyedestali-skilky-naspravdi/ [20.03.2020].

Prezes PiS: Powiedziałem prezydentowi Poroszence wprost, z Banderą do Europy nie wejdziecie, Dziennik.pl, 07.02.2017, https://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/542073,jaroslaw-kaczynski-ukraina-usa-parasol-atomowy.html [20.03.2020].

«Pro vidznachennia pam’iatnykh dat i iuvileïv u 2019 rotsi». Postanova Verkhovnoï Rady Ukraïny vid 18.12.2018, no. 2654-VIII, Zakonodatstvo Ukraïny, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2654-19 [20.03.2020].

«Pro zvernennia do Prezydenta Ukraïny shchodo prysvoiennia zvannia Heroia Ukraïny Banderi Stepanu Andriiovichu (posmertno)». Proekt postanovy Verkhovnoï Rady Ukraïny, 05.12.2018, http://w1.c1.rada.gov.ua/pls/zweb2/webproc4_1?pf3511=65070 [20.03.2020].

Reitinh, „Dynamika stavlennia do Holodomoru”, 20.11.2018, http://ratinggroup.ua/research/ukraine/dinamika_otnosheniya_k_golodomoru_1932-33_gg_noyabr_2018.html [20.03.2020].

Reitinh, „Nostalhiia za SRSR ta stavlennia do okremykh postatei”, 05.05.2014, http://ratinggroup.ua/research/ukraine/nostalgiya_po_sssr_i_otnoshenie_k_otdelnym_lichnostyam.html [20.03.2020].

Reitinh, „Stavlennia do okremykh istorychnykh postatei ta protsesu dekomunizatsiï v Ukraïni”, 16.11.2016, http://ratinggroup.ua/research/ukraine/otnoshenie_k_otdelnym_istoricheskim_lichnostyam_i_processu_dekommunizacii_v_ukraine.html [20.03.2020].

Rossoliński-Liebe G., Bandera. Faszyzm, ludobójstwo, kult. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty, Warszawa 2018, https://doi.org/10.32927/zzsim.111.

Shurkhalo D., Volodymyr V’iatrovych pro Brezhnieva, Banderu ta zvannia Heroia Ukraïny, Radio Svoboda, https://www.radiosvoboda.org/a/29645278.html [20.03.2020].

Stryjek T., Hipertrofia polityki pamięci w III RP i jej konsekwencje od roku 2015, „Zoon Politikon” 2017, nr 8, s. 87-125, https://doi.org/10.4467/2543408xzop.17.004.9263.

Stryjek T., Konieczna-Sałamatin J., Zacharuk K., Ukraińcy o historii, kulturze i stosunkach polsko-ukraińskich. Raport z badania ilościowego i jakościowego, Warszawa 2017.

Telekanal NTA, „Volodymyr Omelian – hist’ «Aktsentu» iz Tetianoiu Iurkevych”, 17.07.2018, dhttps://www.facebook.com/NTAchannel/videos/728312300840281/?v=728312300840281 [20.03.2020].

Ukraïns’kyi instytut natsional’noï pam’iati, „Metodychni rekomendatsiï dlia zahal’oosvitnykh navchal’nykh zakladiv do vidznachennia pam’iatnykh dat u roku derzhavnosti Ukraïny”, https://old.uinp.gov.ua/methodicmaterial/metodichni-rekomendatsii-dlya-zagalnoosvitnikh-navchalnikh-zakladiv-do-vidznachenny [20.03.2020].

Ukraїns’kyj instytut natsional’noї pam’iati, „V istorychnomu muzeї vidkrylasia vystavka do 90-richchia OUN”, https://old.uinp.gov.ua/news/v-istorichnomu-muzei-vidkrilasya-vistavka-do-90-richchya-oun [20.03.2020].

Ukraïns’kyi instytut natsional’noï pam’iati, „Zvit holovy Ukraïns’koho instytutu natsional’noï pam’iati za 2018 rik”, https://old.uinp.gov.ua/sites/default/files/zvit_golovi_2018_skan.pdf [20.03.2020].

Ukrinform, Ukraïni treba stvoryty Panteon heroïv, de perepohovaiut’ prah Bandery – Klimkin, Suspil’s’tvo, 17.10.2018, https://www.ukrinform.ua/rubric-society/2560427-v-ukraini-treba-stvoriti-panteon-geroiv-de-perepohovaut-prah-banderi-klimkin.html [20.03.2020].

UNIAN, Rozenko prokomentuvav isnuvannia pytan’ pro Banderu dlia otrymannia ukraïntsiamy «karty poliaka», Polityka, 23.02.2018, https://www.unian.ua/politics/10018199-rozenko-prokomentuvav-isnuvannya-pitan-pro-banderu-dlya-otrimannya-ukrajincyami-karti-polyakza.html [20.03.2020].

V’iatrovych V., „Bandera iak mirylo samodostatnosti”, 12.02.2019, https://www.unian.ua/society/10443264-bandera-yak-mirilo-samodostatnosti.html [20.03.2020].

V’iatrovych V., Stepan Bandera: mify stari ta novi, [w:] Strasti za Banderoiu, Ia. Hrytsak, red. T. S. Amar, Kyїv 2010, s. 50-64.

Verkhovna Rada Ukraїny, Holova Verkhovnoї Rady Ukraїny A. Parubii vidkryv ekspozytsiiu «Tyzhden’ Plastu – ukraїns’koho skautynhu» z nahody 105-ї richnytsi Natsional’noї skauts’koї orhanizatsiї Ukraїny, Novyny, https://rada.gov.ua/news/Top-novyna/143132.html [20.03.2020].

Viatrovych V., Wpis na Facebooku z 26 czerwca 2019 r., https://www.facebook.com/volodymyr.viatrovych/posts/10214536268219935 [20.03.2020].

Viina i mif. Nevidoma druha svitova, red. O. Zinchenko, V. V‘iatrovych, M. Maiorov, Kharkiv 2016.

Volyns’ki novyny, Znyshchyty «sovok» u medycyni: Uliana Suprun na «Bandershtati», Novyny, 05.08.2017, https://www.volynnews.com/news/health/znyshchyty-sovok-u-medytsyni-uliana-suprun-na-bandershtati/ [20.03.2020].

Waszczykowski dla „wSieci” o stosunkach polsko-ukraińskich: Nasz przekaz jest bardzo jasny: z Banderą do Europy nie wejdziecie, wPolityce.pl, 03.07.2017, https://wpolityce.pl/polityka/347083-waszczykowski-dla-wsieci-o-stosunkach-polsko-ukrainskich-nasz-przekaz-jest-bardzo-jasny-z-bandera-do-europy-nie-wejdziecie [20.03.2020], https://doi.org/10.35757/rpn.2017.25.08.

Wojnar M., „Wywiad z Wołodymyrem Wjatrowyczem przeprowadzony w ramach projektu «Kultury historyczne w procesie przemian: uzgadnianie pamięci historii i tożsamości we współczesnej Europie Środkowej i Wschodniej» (NCN, kierownik projektu – dr. hab. Tomasz Stryjek, prof. ISP PAN), 09.04.2018 [w zbiorach autora].

Zinchenko O., „Liknep dlia Kachynskoho: «kul’t Bandery» u tsyfrakh. INFOHRAFIKA”, 24.02.2017, https://www.istpravda.com.ua/articles/2017/02/24/149570/ [20.03.2020].

Article

W poszukiwaniu tradycji historycznej. Studium na temat białoruskich refleksji nad dziedzictwem I Rzeczypospolitej

Stanisław Boridczenko

Views count: 1283

In the article is discussed Belarusian historical tradition in relation to the policy of memory. Special attention was paid to her reflections on the heritage of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the context of the phenomenon of belarusization. The text of the article consists of two parts. In the first of them, the author describes the history of Belarusian historical thought in connection with the process of evolution of the Belarusian national consciousness and the historical policy of the Belarusian elite. In the second part, the main trends of this thought were highlighted and described in connection with their attitude to the problem of belarusization of the Commonwealth’s heritage. The article points out that in Belarus, after independence, the next stage of an extremely complex process of forming national consciousness began, an integral element of which is the construction of historical discourse by government’s agencies.

S. Boridczenko, W poszukiwaniu tradycji historycznej. Studium na temat białoruskich refleksji nad dziedzictwem I Rzeczypospolitej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 211-226, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.10.

Białoruś w XX stuleciu. W kręgu kultury i polityki, red. D. Michaluk, Toruń 2007.

Boridczenko S., Kresy Wschodnie w białoruskiej szkolnej narracji, „Athenaeum: polskie studia politologiczne” 2018, nr 57, s. 141-158, https://doi.org/10.15804/athena.2018.57.08.

Chernyavskaya Y., Model’ eposa sovremennogo belarusa: opyt kul’turologicheskogo issledovaniya v internetie, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2010, nr 1, s. 313-329.

Chwedoruk R., Polityka historyczna, Warszawa 2018.

Czachor R., Transformacja systemu politycznego Białorusi w latach 1990-1996, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2014, nr V/I, s. 31-44.

Dołnar-Zapolski M., Podstawy państwowości Białorusi, Grodno 1919.

Głogowska H., Białoruś 1914-1929. Kultura pod presją polityki, Białystok 1996.

Gorizontov L., Slavyanskiy mir: v poiskakh identichnosti, Moskwa 2011.

Ignatovsky V., Kratkiy ocherk istorii Belorussii, Мińsk 1992.

Kojałowicz N., Chtienia po istorii Zapadnoj Rossii, Petersburg 1864.

Kojałowicz N., Lektcii po istorii Zapadnoj Rossii, Moskwa 1864.

Letko P., W cieniu autokracji: Białoruś, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2014, nr V/I, s. 77-90.

Marples D. R., Our Glorious Past’: Lukashenka’s Belarus and the Great Patriotic War, Hannover 2014.

Nasevich V., Belorusy: stanovleniye etnosa i «natsional’naya ideya», Smoleńsk 2015.

Michaluk D., Białoruska Republika Ludowa 1918-1920. U podstaw białoruskiej państwowości, Toruń 2010, https://doi.org/10.30965/25386565-01701015.

Piczeta V., Belorussiya i Litva v XV-XVI vekach, Moskwa 1961.

Radzik R., Między zbiorowością etniczną a wspólnotą narodową. Białorusini na tle przemian narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej XIX stulecia, Lublin 2000.

Smalyanchuk A., «Homo Sovieticus» i byelaruskaya postsavyetskaya histaryyahrafiya, „Istoriohrafichni doslidzhyennya v Ukraini” 2012, nr 22, s. 189-200.

Szabaciuk A., Wybory prezydenckie z 9 sierpnia 2020 r. na Białorusi: przebieg i konsekwencje, „Komentarze IEŚ” nr 234 (137/2020), https://ies.lublin.pl/pub/publikacje/komentarze/ies-komentarze-234-137-2020.pdf [28.08.2020].

Śleszyński W., Kresy Wschodnie, czyli Białoruś Zachodnia. Historia, współczesność, pamięć, Łomianki 2013.

Treshchenok Y., Dve belorusskiye natsional’nyye idei (katolicheskiy natsional-separatizm i pravoslavnayanatsional’naya ideya), [w:] Mezhdunarodnyye Kirillo-Mefodiyevskiye chteniya, posvyashchennyye Dnyam slavyanskoy pis’mennosti i kul’tury: Materialy chteniiy, nr 1-2, Mińsk 2002, s. 126-141.

Treshchenok, Y., Gosudarstvennaya ideologiya i natsional’naya ideya Respubliki Belarus’, Mohylew 2006.

Winnicki Z. J., Historiografia jako metoda kształtowania współczesnej białoruskiej świadomości narodowej, „Echa Przeszłości” 2006, nr 7, s. 343-375.

Winnicki Z. J., Współczesna doktryna i historiografia białoruska (po roku 1989) wobec Polski i polskości, Wrocław 2003.

Winnicki Z. J., Współczesne białoruskie koncepcje genezy Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Studia z nauk społecznych i humanistycznych. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Bernarda Janusza Albina w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. S. Wolański, W. Baluk, Wrocław 2006, s. 397-423.

Article

Herstoryczne porządki. Konflikt czy pluralizacja pamięci?

Inga B. Kuźma

Views count: 1301

The issue of conflicts of memory is one of the more clearly outlined areas in contemporary Polish discourses of memory. One of its manifestations is Herstory, which involves discovering the forgotten history of women and restoring their rightful place in the public sphere, which also translates directly into issues of social and national identity, and historical policy. In the article we try to decide whether and to what extent herstory as a research approach create a caesura in the memory studies? We put the thesis about the existence of two oppositional currents – the alternative and radical turns of memory, and we are proving that herstory does not so much fit into this opposition as it functions across it, building pluralist discourse. Due to the specific nature of the data used in the text and their transdisciplinary nature, and given the anthropological and political research perspectives that are close to us, we base our research and conclusions on Gadamer’s hermeneutics, without which it is difficult to speak of both interpretationism and herstory itself.

I. B. Kuźma, E. B. Pietrzak, Herstoryczne porządki. Konflikt czy pluralizacja pamięci?, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 227-251, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.11.

Archiwum historii kobiet, http://www.herstorie.pl/zasobniczka/ [13.04.2020].

Ardener S., Ardener’s Muted Groups: The genesis of an idea and its praxis, „Women & Language” 2005, nr 28 (2), s. 50-54.

Ashplant T. G., Dawson G., Roper M., The Politics of War Commemoration: contexts, structures and dynamics, [w:] The Politics of War, Memory and Commemoration, red. T. G. Ashplant, G. Dawson, M. Roper, London 2000, https://doi.org/10.4324/9781315080956-1.

Bucur M., Wingfield N. M., Gender and War in Twentieth-Century Eastern Europe, Bloomington 2006.

Chwedoruk R., Polityka historyczna, Warszawa 2018.

Cobel-Tokarska M., Skórzyńska I., Europa Środkowa. Pamięć i tożsamość w (prze)budowie?, „Sensus Historiae” 2017, t. XXVII (2), s. 41-61.

Constructing Nationalities in East Central Europe, red. P. Judson, M. M. Rozenblit, New York – Oxford 2005.

Dalgaard-Nielsen A., Violent Radicalization in Europe: What We Know and What We Do Not Know, „Studies in Conflict & Terrorism” 2010, t. 33, nr 9, s. 797-814, https://doi.org/10.1080/1057610x.2010.501423.

Feinberg M., Elusive equality: gender, citizenship, and the limits of democracy in Czecho-Slovakia, 1918-1950, Pittsburgh, PA 2006, https://doi.org/10.2307/j.ctt7zw9pd.

Forecki P., Konflikt pamięci, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014, s. 193-195.

Gadamer H. G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, Kraków 1993.

Gajewska A., Wywrotowość, [w:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, Poznań 2012, s. 13-30, https://doi.org/10.18318/pl.2016.2.16.

Gąsiorek A., Rola kobiety w ruchu narodowym – historia, https://kierunki.info.pl/adrianna-gasiorek-rola-kobiety-ruchu-narodowym-historia/?fbclid=IwAR3QHFcRydLwELJE3tcOsQRsn7s4X6dVgqxzOxkOmmytva913S0k6pwiHFo [13.04.2020].

Geertz C., Local knowledge: Further essays in interpretive anthropology, New York 1983.

Geerzt C., O gatunkach zmąconych. Nowe konfiguracje myśli społecznej, „Teksty Drugie” 1990, nr 2, s. 113-130.

Geertz C., Opis gęsty. W poszukiwaniu interpretatywnej teorii kultury, [w:] Interpretacja kultur. Wybrane eseje, red. C. Geertz, Kraków 2005, s. 17-47.

Gender and Nation in Hunagry since 1919, red. J. Szapor, A. Schwartz, „Hungarian Studies Review” 2014, t. XLI (1-2).

Gendered Nations: Nationalisms and Gender Order in the Long Nineteenth Century, red. I. Blom, K. Hagemann, C. Hall, New York – Oxford 2000, https://doi.org/10.1353/jsh.2001.0150.

Gendering Modern German History: Themes, Debates, Revisions, red. K. Hagemann, J. H. Quataert, New York – Oxford 2007.

Gilbert P., Evolution, Social Roles, and the Differences in Shame and Guilt, „Social Research. An International Quarterly” 2003, t. 70, nr 4, s. 1205-1230.

Grzebalska W., Płeć powstania warszawskiego, Warszawa 2014.

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 2008.

Herstoryczki, red. N. Sarata, Kraków 2014.

Ivekovic R., Mostov J., Introduction, [w:] From Gender to Nation, red. R. Ivekovics, J. Mostov, Ravenna 2002, s. 9-27.

Jablonczay T., Literary Representations of Ilona Zrínyi [w:] Gender and Nation in Hunagry since 1919, red. J. Szapor, A. Schwartz, „Hungarian Studies Review” 2014, t. XLI (1-2), s. 15.

Juszczyńska J., Patriotka? Piękna i bestie? Kim jest Paulina Świtalska, działaczka ONR z reportażu „The Guardian”, https://polskatimes.pl/patriotka-piekna-i-bestie-kim-jest-paulina-switalska-dzialaczka-onr-z-reportazu-the-guardian/ar/3735384?fbclid=IwAR09Mq8cYuWyiiCpQ5EMGDxQvRIAHPISf9vNE9aIKz5erZkq6Wl9I99Fmxw [13.04.2020].

Karwat M., Polityczność i upolitycznienie. Metodologiczne ramy analizy, „Studia Politologiczne” 2010, nr 17, s. 63-88.

Kattago S., Ambigous Memory: The Nazi past and German National Identity, Westport – London 2001.

Kiełboń J., Leszczyńska Z., Kobiety Lubelszczyzny represjonowane w latach 1944-1956, Lublin 2002.

Klich-Kluczewska B., Rodzina, tabu i komunizm w Polsce 1956-1989, Kraków 2015.

Kobiety „na zakręcie” 1933-1989, red. E. Chabros, A. Klarman, Wrocław 2014.

Korzeniewski B., Transformacja pamięci. Przewartościowania w pamięci przeszłości a wybrane aspekty funkcjonowania dyskursu publicznego o przeszłości w Polsce po 1989 roku, Poznań 2010.

Kuźma I. B., Pietrzak E., Gendering Memory: Intersectional Aspects of the Polish Politics of Memory, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2020, nr 16 (1), s. 102-118, https://doi.org/10.12775/klio.2017.039.

Lerner G., The Majority Finds its Past, Oxford 1981.

Mainstream, [w:] Dictionary Cambridge, https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/english/mainstream [13.04.2020].

Majewska E., Kontrpubliczności ludowe i feministyczne. Wczesna „Solidarność” Czarne Protesty, Warszawa 2018.

Malczewska-Pawelec D., Pawelec T., Rewolucja pamięci historycznej. Porównawcze studia nad praktykami manipulacji zbiorową pamięcią Polaków w czasach stalinowskich, Kraków 2011, https://doi.org/10.14746/ssp.2012.4.21.

Mapping the Nation, red. G. Balakrishnan, London 1996.

Matos M., Augusto Pinto-Gouveia J., Shame as a Traumatic Memory, „Psychology & Psychotherapy” 2009, nr 17 (4), s. 299-312.

McClintock A., Family Feuds: Gender, Nationalism and the Family, „Feminist Review” 1993, t. 44, s. 61-80, https://doi.org/10.2307/1395196.

Misztal J., Kobiety w ruchu narodowym, https://medianarodowe.com/misztal-kobiety-w-ruchu-narodowym/ [13.04.2020].

Mouffe C., Polityczność, Warszawa 2008.

Mysiakowska-Muszyńska J., „W imię Boga i Ojczyzny!”. Działalność społeczno-polityczna Narodowej Organizacji Kobiet 1919-1939 – wybrane zagadnienia, „Dzieje Najnowsze. Rocznik” 2015, t. XLVII (3), s. 25-48, https://doi.org/10.12775/dn.2015.3.02.

Narodowy Kongres Kobiet, http://narodowy.kongres.kobiet.com.pl/?fbclid=IwAR3CW9zEiSkVqfciyjM-UZno-7piLRApnMrCJvJQpGrn-KFCNrPmv-O3PP0#oNas [13.04.2020].

Niziołek G., Cenzura w afekcie, „Teksty Drugie” 2016, nr 4, http://journals.openedition.org/td/4665 [29.12.2019], https://doi.org/10.18318/td.2016.4.17.

Niziołek G., Coming in. Przyczynek do badania historii homoseksualności, „Teksty Drugie” 2016, nr 6, http://journals.openedition.org/td/1679 [29.12.2019], https://doi.org/10.18318/td.2016.6.16.

Nowak S., Dziewczyny wyklęte, Warszawa 2015.

One Poznań 1918-2018, http://onepoznan.pl/herstoria/ [13.04.2020].

Otwinowska B., Drzal T., Zawołać po imieniu. Księga kobiet – więźniów politycznych 1944-1958, Nadarzyn 1999-2003.

Patemen C., Kontrakt płci, Warszawa 2004.

Penn S., Sekret „Solidarności.” Kobiety, które pokonały komunizm w Polsce, Warszawa 2014.

Polki. Patriotki. Rebeliantki, red. I. Kowalczyk, Warszawa 2018.

Representing Masculinity: Male Citizenship in Modern Western Culture, red. S. Dudink, K. Hagemann, A. Clark, New York 2007.

Sarata N., Historia kobiet czy historyjki o kobietach? Wstęp do pierwszego wydania „Przewodniczki po Krakowie emancypantek”, [w:] Przewodniczka po Krakowie emancypantek. Krakowski Szlak Kobiet, t. 1, red. E. Furgał, Kraków 2013.

Schmitt C., Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000.

Scott J., Gender: A Useful Category of Historical Analysis, „The American Historical Review” 1986, t. 91 (5), s. 1053- 1075, https://doi.org/10.2307/1864376.

Stomma L., Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje, Piotr Dopierała, Łódź 2002.

Sulej K., Morowe panny czy pin-up girls w moro? Jak chcemy pamiętać powstanki warszawskie?, https://natemat.pl/25019,morowe-panny-czy-pin-up-girls-w-moro-jak-chcemy-pamietac-powstanki-warszawskie [11.04.2020].

Szacka B., Czas przeszły – pamięć – mit, Warszawa 2006.

Szlaki kobiet. Przewodniczka po Polsce emancypantek, red. E. Furgał, J. Struzik, Kraków 2015.

The Invention of Tradition, red. E. Hobsbawm, T. Ranger, Cambridge University Press, Cambridge 1983.

Walby S., Woman and Nation, [w:] Mapping the Nation, red. G. Balakrishnan, Londyn 1996, s. 235-254.

Wallerstein I., The ideological Tensions of Capitalism: Universalism versus Racism and Sexism, [w:] Race, nation, Class, Ambiguous Identities, red. E. Balibar, I. Wallerstein, Londyn – New York 1991, s. 29-36, https://doi.org/10.2307/2579863.

Wawrzyński P., Sharing the Past: Specialized Institutions as an instrument of Politics of Memory in the 21st Century, [w:] Society and Nation in Transnational Processes in Europe, red. R. Schattkowsky, M. Reznik, Newcastle 2014, s. 209-228.

Witkowski M., Dziewczyny z prawej strony mocy. „Kocham konserwatyzm! Najgorsze jest to, co serwują nam feministki!”, https://www.msn.com/pl-pl/styl-zycia/spoleczenstwo/dziewczyny-z-prawej-strony-mocy-kocham-konserwatyzm-najgorsze-jest-to-co-serwuj%C4%85-nam-feministki/ar-BByOcn0?li=AAaGjkQ&%253Bocid=UP97DHP&fbclid=IwAR09Mq8cYuWyiiCpQ5EMGDxQvRIAHPISf9vNE9aIKz5erZkq6Wl9I99Fmxw#page=2) [03.04.2020].

Woman – Nation – State, red. N. Yuval-Davis, F. Anthias, New York 1989.

Yuval-Davis N., Gender and Nation, London 1997.

Zinn H., Secrecy, Archives and the Public Interest, Boston 1971.

Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie, red. M. Kwaśniewska, G. Niziołek, Wrocław 2014.

Znaki (nie)pamięci. Teoria i praktyka upamiętniania w Polsce, red. M. Fabiszak, A. W. Brzezińska, M. Owsiński, Kraków 2016, https://doi.org/10.26485/zrl/2017/60.2/13.

Article

Narracje historyczne w niemieckim dyskursie publicznym – wybrane problemy i implikacje dla Polski

Krzysztof Garczewski

Views count: 1259

The main purpose of the research was to analyze selected elements of the German discourse on historical narratives present in public space and to determine the implications for Poland thereof. German- and Polish-language monographs and studies related to the issues of historical narratives and Polish-German relations were used and the content of selected German press materials was analyzed. The author used the method of analyzing history discourse, and the source analysis of selected German-language documents was made. The autor defined the concept of historical narratives and analyzed terminology used in German historical discourse. The author pointed out the role of The Federation of Expellees (BdV) and political organizations in public discourse. The role of anniversaries and historical of the World War II in German cinema were identified. Such analysis was the basis for describing importance of this proces for Poland. The main reference point in German narratives about World War II that are present in public space is the memory of the Holocaust. At the same time, the process of consistent promotion of the memory of German victims of war continues in Germany, taking place simultaneously on many levels. In parallel, the memory of the crimes committed during World War II by the Nazi regime on Poles is in the background, which is still a serious gap in German narratives of that period and also requires the Polish side to take further action to change this situation. Germany’s important instrument for promoting a positive narrative about the latest history of Germany is promoting the memory of the fall of the Berlin Wall and therefore further strengthening the image of Germany on the international stage.

K. Garczewski, Narracje historyczne w niemieckim dyskursie publicznym – wybrane problemy i implikacje dla Polski, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 255-274, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.12.

ah, Steinmeier über Polen- Überfall der Nazis: „Unsere Verantwortung vergeht nicht“, Bild.de, 01.09.2019, https://www.bild.de/politik/inland/politik-inland/steinmeier-ueber-polen-ueberfall-unsere-verantwortung-vergeht-nicht-64332122.bild.html [10.03.2020].

Allertz R., Schlachtfeld Geschichte, Berlin 2009.

Apel do Bundestagu i niemieckiego społeczeństwa ws. wzniesienia pomnika w centrum Berlina upamiętniającego polskie ofiary okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, PolenDenkmal.de, 15.11.2017, https://www.polendenkmal.de/assets/downloads/Polendenkmal/Apel-Pomnik-wersja-polska.pdf [12.03.2020].

apr/dpa/AFP, Steinmeier bittet Polen für deutschen Terror um Vergebung, Spiegel.de, 01.09.2019, https://www.spiegel.de/politik/ausland/polen-frank-walter-steinmeier-bittet-fuer-deutschen-terror-um-vergebung-a-1284662.html [10.03.2020].

Assmann A., Auf dem Weg zu einer europäischen Gedächtniskultur?, Wien 2012.

Assmann A., Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik, München 2006, https://doi.org/10.17104/9783406622625-272.

Bassler S., Biała Róża. Wspomnienia świadków historii, Gdańsk 2009.

Benz W., Vertriebenenverbände, [w:] Deutsche Geschichte im. 20. Jahrhundert. Ein Lexikon, red. A. Schildt, München 2005.

Brzechczyn K., Jak narracje wyjaśniają? Wokół Paula A. Rotha koncepcji narracji historycznej, [w:] Między nauką a sztuką. Wokół problemów współczesnej historiografii, red. E. Solska, P. Witek, M. Woźniak, Lublin 2017.

Conrad A., 30 Jahre Mauerfall. So feiert Berlin das Jubiläum, Tagesspiegel.de, 09.11.2019, https://www.tagesspiegel.de/berlin/30-jahre-mauerfall-so-feiert-berlin-das-jubilaeum/25209872.html [02.03.2020], https://doi.org/10.1055/s-2006-933257.

Der 9. November in der deutschen Geschichte, Bpb.de, 01.11.2018, https://www.bpb.de/politik/hintergrund-aktuell/172172/der-9-november [05.03.2020].

Deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939-1945. Eine Leerstelle deutscher Erinnerung?, red. D. Bingen und S. Lengemann, Bonn 2019.

Doerry M., Gelebte Erinnerung. Zum 65. Jahrestag der Pogromnacht vom 9. November 1938. Vortrag für die Gedenkstunde in der Frankfurter Paulkirche am 9. November 2003, [w:] Die Gegenwart der Vergangenheit. Der lange Schatten des Dritten Reiches, red. S. Aust, G. Spörl, Reinbek bei Hamburg 2005, https://doi.org/10.1515/9783110890891.5.

dpa, Steinmeier bittet Polen um Vergebung, FAZ.net, 01.09.2019, https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/steinmeier-bittet-polen-um-vergebung-fuer-deutschen-terror-16362310.html [10.03.2020].

dpa, Woidke und Münch erinnern an Opfer des Nationalsozialismus, Morgenpost.de, 14.04.2019, https://www.morgenpost.de/berlin/article216951009/74-Jahrestag-Gedenken-an-Befreiung-von-KZ-Haeftlingen.html [05.03.2020].

Ein neuer Aufbruch für Europa. Eine neue Dynamik für Deutschland. Ein neuer Zusammenhalt für unser Land, Koalitionsvertrag zwischen CDU, CSU und SPD, 19. Legislaturperiode, Berlin 2018, https://doi.org/10.9785/ovs-ur-2010-8.

epd, Weltkriegsgedenken – Steinmeier bittet Polen um Vergebung, ZDF.de, 01.09.2019, https://www.zdf.de/nachrichten/heute/gedenken-an-angriff-auf-polen-steinmeier-bittet-um-vergebung-100.html [10.03.2020].

epd/dapd/mcz, Merkel für selbstbewusste Geschichtsbewältigung, Welt.de, 23.10.2012, https://www.welt.de/politik/deutschland/article110150984/Merkel-fuer-selbstbewusste-Geschichtsbewaeltigung.html [10.02.2020].

Franzen K. E., Die Vertriebenen. Hitlers letzte Opfer, München 2002.

Frei N., Vergangenheitspolitik: Die Anfänge der Bundesrepublik und die NS-Vergangenheit, München 1996, https://doi.org/10.4000/ifha.1491.

Für ein Deutschland, in dem wir gut und gerne leben, CDU/CSU Regierungsprogramm 2017-2021, Berlin 2017.

Garczewska A., Garczewski K., Polskie i niemieckie narracje historyczne w filmach na tle prawa i polityki, Pułtusk 2015.

Garczewski K., Berlin durchs Gedächtnis geteilt. Polen, Deutsche und historische Diskussionen nach dem Fall der Berliner Mauer. Aus dem Polnischen von A. Szewczuk und N. Nuszczyńska, [w:] Der polnische Blick auf die Berliner Mauer: Politik-Geschichte-Medien-Literatur, red. K. Okoński, D. Pruss-Pławska, Bydgoszcz 2011, https://doi.org/10.1007/978-3-322-97329-0_4.

Garczewski K., Fundacja „Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie” jako odpowiedź niemieckiego rządu na politykę historyczną Związku Wypędzonych, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2013, nr 2 (41), s. 157-191.

Garczewski K., Polsko-niemiecki czy europejski „kryzys pamięci”? Niemieccy wysiedleni podczas oficjalnych wystąpień na tle procesu integracji europejskiej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2012, nr 3 (38), s. 188-209.

Garczewski K., Problem wysiedleń w oficjalnych dokumentach niemieckich partii politycznych, „Społeczeństwo i Polityka” 2011, nr 3 (28), s. 93-101.

Gedenken zum 20. Juli 1944. „Sie handelten, als andere schwiegen“, Bundesregierung.de, 20.07.2019, https://www.bundesregierung.de/breg-de/aktuelles/gedenken-zum-20-juli-1648736 [05.03.2020].

Hahn H. H., Sudetendeutsche: „Wo ist ihre Heimat?“, Spiegel.de, 01.06.2002, https://www.spiegel.de/spiegel/spiegelspecial/d-22937250.html [18.02.2020].

Holocaust: Die Gedächtniskultur in Norddeutschland, NDR.de, https://www.ndr.de/geschichte/Holocaust-Die-Gedaechtniskultur-in-Norddeutschland,gedenken274.html [10.02.2020].

ith/krott mit dpa, Gauland bezeichnet NS-Zeit als „Vogelschiss in der Geschichte“, Welt.de, 02.06.2018, https://www.welt.de/politik/deutschland/article176912600/AfD-Chef-Gauland-bezeichnet-NS-Zeit-als-Vogelschiss-in-der-Geschichte.html [25.02.2020], https://doi.org/10.1007/978-3-658-17440-8_8.

Jarecka A., Noc Kryształowa. Wzrost zainteresowania miejscami pamięci ofiar faszyzmu, DW.com, 09.11.2017, https://www.dw.com/pl/noc-kryszta%C5%82owa-wzrost-zainteresowania-miejscami-pami%C4%99ci-ofiar-faszyzmu/a-41309214 [02.03.2020].

Kudascheff A., 1945: Ende und Aufbruch. Tage der Erinnerung, DW.com, 04.05.2015, https://www.dw.com/de/tage-der-erinnerung/a-18413515 [10.03.2020].

Leisner B., „Ich würde es genauso wieder machen“ – Sophie Scholl, Berlin 2004.

Lepiarz J., 70. rocznica zniszczenia Drezna przez aliantów – mit „miasta-ofiary”, Dzieje.pl, 14.02.2015, https://dzieje.pl/aktualnosci/70-rocznica-zniszczenia-drezna-przez-aliantow-mit-miasta-ofiary [12.02.2020].

Locke S., Weimarer Republik. Einst verdammt, jetzt gewürdigt, FAZ.net, 06.02.2019, https://www.faz.net/aktuell/politik/inland/100-jahre-weimarer-verfassung-einst-verdammt-jetzt-gewuerdigt-16028077.html [02.03.2020].

Marsen T., „Nie wieder“: Gedenken an die Befreiung des KZ Dachau, Br.de, 05.05.2019, https://www.br.de/nachrichten/bayern/nie-wieder-gedenken-an-die-befreiung-des-kz-dachau,RPbolMR [05.03.2020].

Matuszewska K., Publicysta Bloomberga: „najnowsza obsesja Putina – nowa narracja o II wojnie”, Dzieje.pl, 11.01.2020, https://dzieje.pl/aktualnosci/publicysta-bloomberga-najnowsza-obsesja-putina-nowa-narracja-o-ii-wojnie [25.03.2020], https://doi.org/10.12775/dn.2019.4.02.

Mazur Z., Centrum przeciwko Wypędzeniom (1999-2005), Poznań 2006.

Miszczak K., Polityka zagraniczna, bezpieczeństwa i obrony koalicji rządowej SPD-Sojusz 90/Zieloni w okresie 1998-2005, Warszawa 2012.

Ociepka B., Związek Wypędzonych w systemie politycznym RFN i jego wpływ na stosunki polsko-niemieckie 1982-1992, Wrocław 1997.

PAP, Szef ukraińskiego MSZ: Rosja chce poróżnić Polskę i Ukrainę, GazetaPrawna.pl, 23.03.2017, https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1029684,rosja-chce-poroznic-polske-i-ukraine.html [25.03.2020].

Parlamentarny Zespół ds. Oszacowania Wysokości Odszkodowań Należnych Polsce od Niemiec za Szkody Wyrządzone w trakcie II Wojny Światowej, Sejm.gov.pl, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=ZESPOL&Zesp=513 [12.03.2020].

Pfahl-Traughber A., Rechtsextremismus in der Bundesrepublik, München 2006.

Pięciak W., Niemiecka pamięć. Współczesne spory w Niemczech o miejsce III Rzeszy w historii, polityce i tożsamości (1989-2001), Kraków 2002.

Radomski A., Badanie narracji historycznej. Próba konceptualizacji kulturoznawczej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2001, Sectio F, Historia, t. 56, s. 211-233.

Reichel P., Vergangenheitsbewältigung, [w:] Deutsche Geschichte im. 20. Jahrhundert. Ein Lexikon, red. A. Schildt, München 2005.

Später E., Kein Frieden mit Tschechien. Die Sudetendeutschen und ihre Landsmannschaft, Hamburg 2005.

Steinbach P., Der 20. Juli 1944 – mehr als ein Tag der Besinnung und Verpflichtung, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 2004, nr 27, Beilage zur Wochenzeitung „Das Parlament“.

Stępnik A., Mity w wiązaniu narracji historycznej, „Klio” 2015, nr 3, s. 3-23, https://doi.org/10.12775/klio.2015.026.

Sudetendeutsche, Sudeten.de, www.sudeten.de [18.02.2020].

Vergangenheitsbewältigung, Bpb.de, https://www.bpb.de/nachschlagen/lexika/handwoerterbuch-politisches-system/202200/vergangenheitsbewaeltigung [10.02.2020].

Vertriebene, Aussiedler, Partnerschaftsbeziehungen, CSU-Landtag.de, https://www.csu-landtag.de/5_73_Vertriebene-Aussiedler-Partnerschaftsbeziehungen.html [18.02.2020].

Weltkriegsgedenken in Polen: Steinmeier bittet um Vergebung, Tagesschau.de, 01.09.2019, https://www.tagesschau.de/ausland/zweiterweltkrieg-gedenken-polen-101.html [10.03.2020].

Werner M., Kino, polityka i historia, [w:] Historia Polski od-nowa. Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości, red. R. Kostro, K. Wóycicki, M. Wysocki, Warszawa 2014.

Winkler H. A., Streitfragen der deutschen Geschichte. Essays zum 19. und 20. Jahrhundert, München 1997.

Wolff-Powęska A., Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945-2010), Poznań 2011, https://doi.org/10.12775/klio.2013.040.

Wolfrum E., Geschichte als Waffe. Vom Kaiserreich bis zur Wiedervereinigung, Göttingen 2002.

ZEIT ONLINE, dpa, ces, Steinmeier bittet Polen um Vergebung für deutschen Terror, Zeit.de, 01.09.2019, https://www.zeit.de/politik/ausland/2019-09/wielun-frank-walter-steinmeier-deutschland-polen-jahrestag-zweiter-weltkrieg [10.03.2020].

Zentrum gegen Vertreibungen, z-g-v.de, https://www.z-g-v.de/ [15.02.2020].

Article

Węgry i relacje polsko-węgierskie w historiografii PRL – wybrane aspekty

Tomasz Siewierski

Views count: 1286

This article aims at a panoramic presentation of the history of historiography of Hungary and Polish-Hungarian relations, during the communist period. It presents the inter-war traditions of research on this subject and the most important achievements of historians working in after war period, on the history of Central Europe. Particular emphasis was placed on the disciplines of historiography closely related to the specificity of research in the PRL: the Hungarian contemporary history, the history of Polish-Hungarian relations, military history, especially the history of World War II, and the synthesis and handbook (W. Felczak, J. Reychman). The paper discusses also work of same forgotten historians (E. Kozłowski).

T. Siewierski, Węgry i relacje polsko-węgierskie w historiografii PRL – wybrane aspekty, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 275-291, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.13.

Baczkowski K., Jan Dąbrowski, [w:] Złota księga Wydziału Historycznego. Uniwersytet Jagielloński, red. J. Dybiec, Kraków 2000, s. 324-333.

Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 1994.

Bazylow L., rec.: E. Veress, Báthory István király, „Kwartalnik Historyczny” 1938, z. 1, s. 69-70.

Bazylow L., Siedmiogród a Polska 1576-1613, Warszawa 1967.

Bazylow L., Starania Stefana Batorego o koronę polską, „Nauka i Sztuka” 1947, t. 7, s. 70-120.

Biegański W., Konspiracja polska na Węgrzech w latach II wojny światowej, [w:] Studia z historii postępowych i internacjonalistycznych kontaktów polsko-węgierskich, red. I. Lagzi, Warszawa 1978, s. 200-207.

Biegański W., Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 1939-1945, „Biuletyn Informacyjny WIH” 1968, z. 1, s. 29-36.

Biegański W., Polska emigracja na Węgrzech w latach 1939-1940. Rola emigracji wojennej, „Najnowsze Dzieje Polski 1939-1945” 1968, t. 12, s. 39-64.

Biegański W., Uchodźcy polscy na Węgrzech w latach 1939-1945, [w:] Antyhitlerowska działalność Polaków na Węgrzech i Bałkanach, red. W. Góra, S. Okęcki, Warszawa 1971, s. 5-51.

Brzezińska A., Spór o średniowiecze. Z rozważań nad tożsamością kulturową Europy. Jacques Le Goff, Jerzy Kłoczowski, Aaron Guriewicz, Łódź 2018.

Centarowicz A., „Pisane sercem węgierskim, a duszą słowiańską”. Twórczość naukowa Wacława Felczaka, [w:] Jan Wacław Felczak 1916-1993. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 13 czerwca 2003 r., Kraków 2007, s. 39-49.

Dąbrowski J., Kraków a Węgry w wiekach średnich, „Rocznik Krakowski” 1911, t. 13, s. 187-250.

Dąbrowski J., Ostatnie lata Ludwika Wielkiego 1370-1382, Kraków 1918.

Dąbrowski J., Węgry, Kraków 1924.

Dąbrowski J., Władysław I Jagiellończyk na Węgrzech (1440-1444), Warszawa 1922.

Dubiński A., Jan Reychman – uczony, pedagog, popularyzator nauki „Przegląd Orientalistyczny” 1975, nr 1, s. 5-11.

Felczak W., Fischinger A., Polska – Węgry, tysiąc lat przyjaźni, Warszawa – Budapeszt 1979.

Felczak W., Historia Węgier, Wrocław 1966.

Felczak W., Historia Węgier, wyd. II, Wrocław 1983.

Felczak W., Nastroje Wielkopolski wobec rewolucji węgierskiej w r. 1848-1849, „Roczniki Historyczne” 1938, s. 306-318.

Felczak W., Ugoda węgiersko-chorwacka 1868 roku, Wrocław 1969.

Felczak W., Wasilewski T., Historia Jugosławii, Wrocław 1985.

Felczak W., Węgierska polityka narodowościowa przed powstaniem 1848 roku, Wrocław 1964.

Frazik W., Emisariusz wolnej Polski. Biografia polityczna Wacława Felczaka (1916-1993), Kraków 2013.

Gajsler F. J., Dzieje Węgier w zarysie, t. 1-3, Warszawa 1898-1902.

Halecki O., Nowe uwagi krytyczne o wyprawie warneńskiej, „Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego Polskiej Akademii Umiejętności” 1939, seria 2, t. 70, nr 5.

Handelsman M., Rozwój narodowości nowoczesnej, oprac. T. Łepkowski, wyd. II, Warszawa 1973.

Janowski M., Lucjan Rusjan, [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 453-454.

Kołomejczyk N., Koseski A., Europejskie państwa socjalistyczne 1948-1960, Warszawa 1977.

Kołomejczyk N., Koseski A., Europejskie państwa socjalistyczne 1960-1975, Warszawa 1984.

Kołomejczyk N., Rewolucje ludowe w Europie 1939-1948, Warszawa 1973.

Kozłowski E., Bohater dwóch narodów [rec.: E. Kovács, József Bem, Budapeszt 1954], „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1957, nr 4, s. 380-389.

Kozłowski E., Generał Józef Bem 1794-1850, Warszawa 1958.

Kozłowski E., Generał Józef Hauke-Bosak 1834-1871, Warszawa 1973.

Kozłowski E., Legion Polski na Węgrzech 1848-1849, Warszawa 1983.

Landau Z., Tomaszewski J., Społeczno-ekonomiczne problemy państw Europy Środkowej i Południowo-wschodniej w latach międzywojennych, „Człowiek i Światopogląd” 1973, nr 8, s. 203-227.

Małowist M., Podziały gospodarcze i polityczne w Europie w średniowieczu i w dobie wczesnej nowożytności, „Przegląd Historyczny” 1991, z. 2, s. 233-244.

Małowist M., Wschód a Zachód Europy w XIII-XVI wieku. Konfrontacja struktur społeczno-gospodarczych, Warszawa 1973.

Mączak A., Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej, Warszawa 1986, https://doi.org/10.2307/1863575.

Nowak J. R., Geneza i pierwsze lata demokracji ludowej na Węgrzech 1944-1948, Warszawa 1987.

Nowak J. R., Stanowisko Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej w kwestii porozumienia narodowego: (doświadczenia i perspektywy), Warszawa 1983.

Nowak J. R., Węgry 1939-1974, Warszawa 1971.

Nowak J. R., Węgry bliskie i nie znane, Warszawa 1980.

Nowak J. R., Węgry. Trudne lata 1949-1956, Warszawa 1981.

Nowak J. R., Węgry: wychodzenie z kryzysu 1956, Warszawa 1984.

Okęcki S., Cudzoziemcy w polskim ruchu oporu 1939-1945, Warszawa 1975.

Okęcki S., Z dziejów ruchu oporu na Węgrzech w okresie drugiej wojny światowej, 1941-1945, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1960, nr 2, s. 176-213.

Orman E., Wacław Felczak, [w:] Złota księga Wydziału Historycznego. Uniwersytet Jagielloński, red. J. Dybiec, Kraków 2000, s. 518-520.

Pajewski J., Stosunki polsko-węgierskie i niebezpieczeństwo tureckie w latach 1516-1526, Warszawa 1930.

Pajewski J., Węgierska polityka Polski w połowie XVI wieku (1540-1571), Kraków 1932.

Pajewski J., Turcja wobec elekcji Batorego, Kraków 1935.

Pieradzka K., Handel Krakowa z Węgrami w XVI w., Kraków 1935.

Reychman J., Dzieje Węgier, Warszawa 1954.

Reychman J., Ze stosunków kulturalnych polsko-węgierskich w epoce Oświecenia, Warszawa 1960.

Rusjan L., Polacy i sprawa węgierska na Węgrzech w roku 1848-1849, Warszawa 1934.

Samsonowicz H., Północ – południe, Wrocław 1999.

Saletra W., Prof. dr hab. Eligiusz Kozłowski, „Studia Kieleckie. Seria historyczna” 1998, nr 3, s. 127-129.

Schramm T., Profesor Janusz Pajewski, „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2002, z. 2, s. 9-13.

Siewierski T., Popularność badań nad dziejami gospodarczymi jako fenomen polskiej historiografii lat 1949-1956. Próba nakreślenia przyczyn zjawiska, [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2010. Referaty, red. N. Jarska, T. Kozłowski, Warszawa 2011, s. 155-162.

Sládek Z., Tomaszewski J., Próby integracji gospodarczej Europy środkowej i południowo-wschodniej w latach dwudziestych XX wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1979, s. 1-23.

Sládek Z., Tomaszewski J., Próby integracji gospodarczej Europy środkowej i południowo-wschodniej w latach trzydziestych XX wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1919, z. 3, s. 377-401.

Snopek J., Posłowie, [w:] I. Kovács, Józef Bem, bohater wiecznych nadziei, przeł. M. Snopek, Warszawa 2002, s. 249-255.

Studia z dziejów polsko-węgierskich stosunków literackich i kulturalnych, red. J. Reychman, I. Csapláros, A. Sieroszewski, Wrocław 1969.

Śródka A., Uczeni polscy XIX-XX stulecia, t. 1, Warszawa 1994.

Tomaszewski J., Europa Środkowa i Południowo-wschodnia: cechy charakterystyczne i granice regionu, „Ekonomia” 1976, z. 36, s. 129-139.

Tomaszewski J., Gospodarka krajów Europy Środkowej i Południowo-wschodniej w latach międzywojennych, [w:] Dyktatury w Europie Środkowo-wschodniej 1918-1939. Konferencja naukowa w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk 2-3 XII 1971, red. J. Żarnowski, Wrocław 1973, s. 63-82, https://doi.org/10.12775/sdr.2013.06.

Turlejska M., Zapis pierwszej dekady 1945-1954, Warszawa 1972.

Wyrozumski J., Pieradzka Krystyna, [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 403.

Article

Samorząd terytorialny – 30 lat doświadczeń samorządu (gminnego) w Polsce

Robert Kozyrski

Views count: 1287

The article is an attempt to summarise the achievements of local government in Poland reactivated in 1990, and the topics discussed in the article focus on development and functioning since 1808 Prussian urban reform, which is the organisational model for contemporary local government units in Europe. Much of the article is also devoted to the functioning of Polish local governments in the 1990s and early 2000s, preceding Poland’s accession to the European Union. The issue of the use of pre-accession funds and funds available after 2004 by local governments, which had a significant impact on infrastructure investments in Polish communes, districts and voivodship, was discussed in detail. On the basis of available reports, the article also presents an assessment of the achievements of local government in Poland over thirty years, with its successes and failures. The author also refers to the possibility of using this legacy by local governments of neighbouring countries aspiring to EU membership, mainly Ukraine.

R. Kozyrski, Samorząd terytorialny – 30 lat doświadczeń samorządu (gminnego) w Polsce, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 18(2020), z. 2, s. 293-311, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.14.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, SAPARD, [b. daty], https://www.arimr.gov.pl/programy-2002-2013/sapard.html [18.03.2020].

Bank Gospodarstwa Krajowego, Nakłady inwestycyjne JST i możliwości ich sfinansowania w kontekście malejących środków z funduszy europejskich do roku 2030. Raport XIV Konfe-rencja dla JST, 12.11.2019, https://www.bgk.pl/aktualnosci/konferencje/xiv-konferencja-bgk-dla-jst/ [22.04.2020].

BM Consulting Group, Badanie efektów realizacji programu pomocowego Unii Europejskiej PHARE STRUDER w części dotyczącej małych projektów infrastrukturalnych, Warszawa 2000, https://poig.parp.gov.pl/files/74/75/77/320/5675.pdf [12.03.2020].

BM Consulting Group, Ewaluacja końcowa programu pomocowego Unii Europejskiej PHA-RE – RAPID: Raport końcowy, Warszawa 2001, https://poig.parp.gov.pl/files/74/75/77/320/5673.pdf [18.03.2020].

Centrum Badania Opinii Społecznej, Oceny władz samorządowych oraz ich kompetencji: Ko-munikat z badań, Warszawa 2018.

Centrum Badania Opinii Społecznej, Opinie o skutkach integracji Polski z Unią Europejską i przebiegu negocjacji akcesyjnych: Komunikat z badań, Warszawa 2000.

Council of Europe, Local and regional democracy in Poland. Committee on the Honouring of Obligations and Commitments by member States of the European Charter of Local Self-Government (Monitoring Committee), 02.04.2019, https://publicsearch.coe.int/#k=Local%20and%20regional%20democracy%20in%20Poland%202019#f=%5B%5D#s=51 [15.04.2020].

Council of the EEC, Council Regulation (EEC) No 3906/89 of 18 December 1989 on econo-mic aid to the Republic of Hungary and the Polish People’s Republic, 18.12.1989, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:31989R3906&from=DE [27.02.2020].

Craig G. A., Das Ende Preussens. Acht Porträts, München 2001.

Dziennik Praw Państwa Polskiego z 1918 r. nr 18 poz. 48.

Dziennik Praw Państwa Polskiego z 1918 r. nr 19 poz. 51.

Dziennik Praw Państwa Polskiego z 1918 r. nr 20 poz. 58.

Dziennik Praw Państwa Polskiego z 1919 r. nr 13 poz. 140.

Dziennik Praw Państwa Polskiego z 1919 r. nr 13 poz. 141.

Dz.U. z 1921 r. nr 44 poz. 267.

Dz.U. z 1938 r. nr 63 poz. 480.

Dz.U. z 1938 r. nr 63 poz. 481.

Dz.U. z 1989 r. nr 75 poz. 444.

Dz.U. z 1990 r. nr 16, poz. 95.

Dz.U. z 1998 r. nr 91 poz. 578.

European Parliament, The PHARE Programme and the enlargement of the European Union, 04.12.1998, https://www.europarl.europa.eu/enlargement/briefings/33a2_en.htm#F1 [27.02.2020].

Fulara J., Program Phare’ 2001 Odbudowa, „Wspólnoty Europejskie” 2003, t. 137, nr 2, s. 26-31.

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Polskie doświadczenie samorządowe dla Ukrainy, 24.10.2017, https://frdl.org.pl/informacje/opinie-frdl/polskie-doswiadczenie-samorzadowe-dla-ukrainy [18.04.2020].

Jankowska A., Fundusze Unii Europejskiej w okresie programowania 2007-2013, Warszawa 2005.

Kubas S., Struktura ustrojowa samorządu terytorialnego w Republice Czeskiej, „Zeszyty Myszkowskie” 2015, t. 2, s. 118-137.

Łapa M., Sto lat samorządu. Sto lat niepodległości, Łódź 2018.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Efekty Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2007-2013, 19.11.2015, https://www.ewt.gov.pl/efekty-programow-europejskiej-wspolpracy-terytorialnej-2007-2013/ [07.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Efekty Programów Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, 12.01.2016, https://www.poir.gov.pl/efekty-programu-innowacyjna-gospodarka-2007-2013/ [07.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Efekty Programu Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, 05.11.2015, https://www.pois.gov.pl/efekty-programu-infrastruktura-i-srodowisko-2007-2013/ [07.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Efekty Programu Kapitał Ludzki 2007-2013, 19.11.2015, https://www.power.gov.pl/efekty-programu-kapital-ludzki-2007-2013/ [07.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Efekty Programu Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, 04.02.2016, https://www.polskawschodnia.gov.pl/efekty-programu-rozwoj-polski-wschodniej-2007-2013/ [07.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Fundusze Europejskie 2004-2006, 30.06.2020, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/zasady-dzialania-funduszy/poprzednie-perspektywy-fe/fundusze-europejskie-2004-2006/ [30.06.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Fundusze Europejskie 2007-2013, 30.06.2020, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/zasady-dzialania-funduszy/poprzednie-perspektywy-fe/fundusze-europejskie-2007-2013/ [30.06.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Fundusze europejskie na lata 2014-2020 – po-zytywny bilans na półmetku, 07.05.2019, https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/fundusze-europejskie-na-lata-2014-2020-pozytywny-bilans-na-polmetku [12.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Fundusze Europejskie w Polsce, 06.11.2016, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/zasady-dzialania-funduszy/fundusze-europejskie-w-polsce/ [12.04.2020].

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Jak będziemy inwestować Fundusze Europej-skie 2014-20?, 26.02.2015, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/wiadomosci/jak-bedziemy-inwestowac-fundusze-europejskie-2014-20/ [25.03.2020].

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Sprawozdanie końcowe z realizacji Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, Warszawa 2013.

Monitor Polski z 1990 r. nr 21, poz. 170.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Projekty zaakceptowane przez Komisję Europejską w sektorze środowiska w latach 2000-2003 do realizacji w ra-mach Funduszu ISPA, [b. daty], http://nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki-zagraniczne/archiwum/ispa/informacje-o-projektach-fundusz-ispa—strony-www/ [18.03.2020].

Nemzeti Választási Iroda, 1990. évi önkormányzati választások 2. forduló, 1. forduló, https://www.valasztas.hu/onkormanyzati-valasztasok [10.03.2020].

Nipperdey T., Germany from Napoleon to Bismarck 1800-1866, Princeton 1996, https://doi.org/10.1515/9781400864300.

NSZZ „Solidarność”. Komisja Krajowa, Program NSZZ „Solidarność” uchwalony przez I Krajowy Zjazd Delegatów, 07.10.1981, http://www.solidarnosc.org.pl/1-kzd-1981/item/6128-uchwala-programowa-i-krajowego-zjazdu-delegatow [20.01.2020], https://doi.org/10.4467/23540214zm.20.022.11801.

Oręziak L., Finanse Unii Europejskiej, Warszawa 2009.

Paziewska E., Samorząd terytorialny wczoraj i dziś, Warszawa 2011.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Ewaluacja końcowa programu pomocowego Unii Europejskiej PHARE-STRUDER 2. Raport końcowy, Warszawa 2002, https://poig.parp.gov.pl/files/74/75/77/320/5676.pdf [15.03.2020].

Regulski J., Ustrój samorządów w postulatach 1989 roku, [w:] 25 lat odrodzonego samorządu w Polsce – osiągnięcia, porażki i zadania na przyszłość, Warszawa 2014, s. 5-7.

Rowiński J., SAPARD – programowanie i realizacja, Warszawa 2005, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/4783/14.pdf?sequence=1 [18.03.2020].

Russel P., Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej, [w:] Polityki unijne, red. G. Gołę-biowski, Warszawa 2011, s. 79-99.

Skorupska A., Dyplomacja samorządowa: Efektywność i perspektywy rozwoju, Warszawa 2015.

Slovenská národná rada, Zákon č. 369/1990 Sb., 06.09.1990, https://www.zakonypreludi.sk/zz/1990-369 [10.03.2020].

Törvények és OGY határozatok, 1990. évi LXV. Törvény a helyi önkormányzatokról, [b. daty], https://mkogy.jogtar.hu/jogszabaly?docid=99000065.TV [10.03.2020].

Verkhovna Rada Ukrayiny, Stratehiya staloho rozvytku „Ukrayina – 2020”), 12.01.2015, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/5/2015#n10 [18.04.2020].

Zimny A., Fundusze unijne jako źródło finansowania inwestycji gminnych w sferze infrastruk-tury technicznej, „Samorząd Terytorialny” 2006, t. 9, s. 16-22.

Article

W stronę liberalnego nacjonalizmu? Recenzja książki: Francis Fukuyama, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, tłum. J. Pyka, Poznań, Dom Wydawniczy Rebis 2019, ss. 237

Piotr Oleksy

Views count: 1473

The article is an attempt to summarise the achievements of local government in Poland reactivated in 1990, and the topics discussed in the article focus on development and functioning since 1808 Prussian urban reform, which is the organisational model for contemporary local government units in Europe. Much of the article is also devoted to the functioning of Polish local governments in the 1990s and early 2000s, preceding Poland’s accession to the European Union. The issue of the use of pre-accession funds and funds available after 2004 by local governments, which had a significant impact on infrastructure investments in Polish communes, districts and voivodship, was discussed in detail. On the basis of available reports, the article also presents an assessment of the achievements of local government in Poland over thirty years, with its successes and failures. The author also refers to the possibility of using this legacy by local governments of neighbouring countries aspiring to EU membership, mainly Ukraine.

Polityka pamięci i konflikty pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej

Articles

Memory politics in the Former Yugoslavia

Njegoš and memory disputes in Montenegro

Links between foreign and security policy and historical memory: the case of Serbia – Kosovo relations

Polityka historyczna Partii Akcji Demokratycznej w Bośni i Hercegowinie na przełomie XX i XXI wieku – zarys problemu

Mniejszościowy etnobiznes w Rumunii. Przypadek słowiańskojęzycznej ludności w Marmaroszu

The greatest catastrophe of (post-)colonial Central Europe? The 100th years anniversary of Trianon and official politics of memory in Hungary

Czeskie rozliczenia z komunizmem po 1989 roku. Rozwiązania prawne i instytucjonalne

Selected aspects of historical policy towards the Slovak National Uprising in the Slovak Republic (en translation)

Miejsce Stepana Bandery w ukraińskiej polityce pamięci w latach 2014-2019

W poszukiwaniu tradycji historycznej. Studium na temat białoruskich refleksji nad dziedzictwem I Rzeczypospolitej

Herstoryczne porządki. Konflikt czy pluralizacja pamięci?

Narracje historyczne w niemieckim dyskursie publicznym – wybrane problemy i implikacje dla Polski

Węgry i relacje polsko-węgierskie w historiografii PRL – wybrane aspekty

Samorząd terytorialny – 30 lat doświadczeń samorządu (gminnego) w Polsce

W stronę liberalnego nacjonalizmu? Recenzja książki: Francis Fukuyama, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, tłum. J. Pyka, Poznań, Dom Wydawniczy Rebis 2019, ss. 237