„Jedan od pet miliona”: protesty społeczne w Serbii – Prace IEŚ Nr 3

Ukazał się trzeci numer serii „Prace IEŚ” autorstwa Konrada Pawłowskiego: ”Jedan od pet miliona”: protesty społeczne w Serbii.

W listopadzie 2018 r. w Serbii doszło do chuligańskiego pobicia jednego z polityków opozycji. Wydarzenie to wywołało falę oburzenia w serbskim społeczeństwie i doprowadziło do wybuchu największych protestów antyrządowych od czasu obalenia prezydenta Jugosławii Slobodana Miloševicia (2000).

Zgodnie z intencją organizatorów demonstracje, funkcjonujące pod nazwą „Jedan od pet miliona”, formalnie pozbawione są afiliacji politycznej i stanowią wyraz  sprzeciwu obywatelskiego wobec systemu władzy istniejącego w Serbii pod rządami Serbskiej Partii Postępowej i prezydenta Aleksandara Vučicia. Osoby  uczestniczące w protestach reprezentują różne stanowiska światopoglądowe i poglądy polityczne. Zaangażowanie w organizację demonstracji partii opozycyjnych, zrzeszonych w ramach Sojuszu dla Serbii, relatywizuje jednak deklaratywnie obywatelski i apolityczny charakter protestów.

Uczestnicy protestów wskazują na wielowymiarowe zagrożenia dla demokracji w Serbii ze strony obecnej władzy, domagają się szeroko pojętej normalizacji życia politycznego oraz uzdrowienia państwa, zawłaszczonego – ich zdaniem – przez jedną siłę polityczną.

Mimo zdecydowanych deklaracji polityków opozycji protesty „Jeden z pięciu milionów” nie doprowadziły do przesilenia politycznego w Serbii. Widoczny spadek skali i dynamiki demonstracji pokazuje, że obóz władzy nadal cieszy się rzeczywistym poparciem społecznym, a protestujące partie opozycyjne nie są w stanie zbudować szerszego poparcia społecznego przeciwko obecnym władzom Serbii.

W Serbii nastąpił pat polityczny, w którym władza została osłabiona i nie jest w stanie podejmować ważnych decyzji w polityce zagranicznej (problem Kosowa), zaś opozycja nie ma pomysłu, co robić dalej ze słabnącymi protestami antyrządowymi. Dodatkowo opozycja polityczna w Serbii jest obiektywnie zbyt słaba i podzielona, aby przejąć władzę w państwie na drodze konstytucyjnej (wybory) lub pozakonstytucyjnej (przewrót polityczny).

W sytuacji obustronnych oskarżeń oraz braku woli dialogu i kompromisu kryzys wewnętrzny w Serbii trwa dalej. Wyjściem z zaistniałego impasu pozostaje rozpoczęcie przez władzę i opozycję rzeczywistego dialogu politycznego.