Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1463

4 listopada 2025

Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Historia w służbie wojny: wałdajska lekcja Putina dla świata

Podczas tegorocznego spotkania Klubu Wałdajskiego (2 października 2025 r.), którego głównym tematem był „The Polycentric World: Instructions for Use”, Władimir Putin ponownie uczynił historię głównym narzędziem legitymizacji rosyjskiej polityki. Jego wystąpienie, utrzymane w tonie ideologicznego manifestu, potwierdziło, że Klub Wałdajski pozostaje kluczową...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1462

3 listopada 2025

Agata Tatarenko - Zespół Pamięci Zbiorowej

Czesi wobec dnia niepodległości: między historią a obywatelstwem

Obchody Dnia Powstania Niepodległej Republiki Czechosłowackiej, które 28 października 2025 r. odbyły się w Pradze z udziałem prezydenta Petra Pavla i najwyższych władz państwa, ukazały znaczenie tradycji Pierwszej Republiki dla współczesnej czeskiej tożsamości. Uroczystości na Vítkovie oraz na Zamku Praskim, podczas których wręczono odznaczenia państwowe i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1461

3 listopada 2025

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

„Estonizacja” europejskiej polityki zagranicznej wyzwaniem dla spójności NATO?

Rosyjskie prowokacje wobec niektórych państw Sojuszu Północnoatlantyckiego, które miały miejsce w ostatnich tygodniach, wygenerowały kolejną linię wewnątrzsojuszniczych podziałów. W tym kontekście NATO stoi przed szeregiem wyzwań z zakresu komunikowania strategicznego. Głównym celem państw członkowskich organizacji pozostaje zniwelowanie negatywnego przełożenia...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1460

31 października 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Mobilizacja jako taktyka prekampanii wyborczej na Węgrzech

Tegoroczna, 69. rocznica wybuchu powstania w Budapeszcie stała się okazją do rywalizacji mobilizacyjnej pomiędzy cieszącymi się największym poparciem sondażowym ugrupowaniami węgierskiej sceny politycznej. Fidesz-KDNP oraz partia Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság, TISZA) uczestniczyły we własnych okolicznościowych marszach, które według różnych...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1459

30 października 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Tbilisi – Teheran: blisko, coraz bliżej. Irański zwrot w polityce zagranicznej Gruzji

Gruzińskie Marzenie, rządzące w Gruzji od 2012 r., zdecydowanie sprzyja rozwojowi polityczno-gospodarczych relacji z Iranem, który odgrywa w gruzińskiej polityce zagranicznej coraz poważniejszą rolę. Dzięki korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych Gruzja stała się dla Teheranu idealnym miejscem ekspansji gospodarczej oraz omijania sankcji...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1458

29 października 2025

Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Geopolityczne raporty rosyjskiego MSZ: Rosja jako obrońca praw człowieka

Rosyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych prowadzi szczególnie aktywną działalność propagandową, wykorzystując formę oficjalnych raportów do utrwalenia własnej wizji porządku światowego. Dokumenty te, redagowane w sposób quasi-naukowy i opatrzone aparatem statystycznym, mają tworzyć wrażenie wiarygodnej analizy; w rzeczywistości stanowią jednak spójny...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1457

28 października 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Nowa architektura sankcji wobec Rosji a energetyczne wyzwania Unii Europejskiej

Dziewiętnasty pakiet sankcji Unii Europejskiej wobec Federacji Rosyjskiej, zatwierdzony 23 października 2025 r., stanowi kolejny etap działań na rzecz całkowitego wyeliminowania importu surowców energetycznych pochodzących z Rosji. Po raz pierwszy sankcje obejmują handel gazem ziemnym w formie skroplonej (LNG), dotąd jedyny segment sektora gazowego pozostający poza...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1456

28 października 2025

Jędrzej Jander - Zespół Studiów Obywatelskich

Antyimigrancka kampania w Rosji: sekurytyzacja tematu migracji i rosnące koszty gospodarcze

Od ataku terrorystycznego na salę koncertową Crocus City Hall w Krasnogorsku, przeprowadzonego w marcu 2024 r., Federacja Rosyjska wzmaga kampanie wymierzone w imigrantów, zwłaszcza pochodzących z państw Azji Środkowej. Wiąże się to z wprowadzaniem regulacji i wymogów, które w praktyce prowadzą do systemowego wykluczenia tych osób z najważniejszych obszarów życia...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1455

27 października 2025

Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria: kryzys kontrolowany

Z powodu braku kworum parlament Bułgarii na tydzień zawiesił obrady, a premier Rosen Żeljazkow odwołał posiedzenie rządu. Sytuacja ta była spowodowana decyzją lidera partii GERB, Bojko Borisowa, który nakazał swoim partyjnym kolegom, by zamiast zasiadać w parlamencie, wyjechali do wyborców w terenie. Posunięcie Borisowa miało doprowadzić do formalnego...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze Brief IEŚ 1454

24 października 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Wybory lokalne w Macedonii Północnej: przewidywalne zwycięstwo rządzących

Po pierwszej turze wyborów lokalnych w Macedonii Północnej zdecydowanym zwycięzcą pozostaje VMRO-DPMNE. Jej albański współkoalicjant, Vlen, pokonał najsilniejsze dotychczas ugrupowanie reprezentujące albański elektorat, czyli BDI. Wybory pokazały również nieustanny spadek poparcia dla rządzących w latach 2017-2024 Socjaldemokratów. Należy zakładać, że druga...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze Brief IEŚ 1453

20 października 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Kolejny incydent na granicy estońsko-rosyjskiej

10 października br. w regionie tzw. „buta Saatse” – tj. należącym do Rosji obszarze usytuowanym przy granicy z Estonią – estońskie służby graniczne zauważyły grupę kilku[1] umundurowanych osób, które przemieszczały się po stronie rosyjskiej. Rosyjskie służby graniczne regularnie patrolują ten obszar, jednak tym razem grupa była uzbrojona, nie posiadała...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1452

17 października 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Stabilna przewaga lidera węgierskich sondaży

Na sześć miesięcy przed planowanymi na wiosnę 2026 r. wyborami parlamentarnymi na Węgrzech słabnie legitymizacja społeczna Fidesz-KDNP. Poparcie sondażowe dla koalicji rządowej jest wyższe niż dla opozycyjnego ugrupowania Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság, TISZA) jedynie w badaniach realizowanych przez sprzyjające rządowi ośrodki badania opinii...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1451

15 października 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Sankcje wobec spółki NIS i implikacje dla bezpieczeństwa dostaw ropy naftowej

Rafineria w Panczewie, należąca do spółki Naftna Industrija Srbije (NIS), stanowi kluczowy element systemu energetycznego Serbii. W 2025 r. działalność NIS znalazła się w krytycznym punkcie z powodu objęcia spółki sankcjami Stanów Zjednoczonych, będących konsekwencją jej rosyjskiego akcjonariatu. W rezultacie 9 października 2025 r. nastąpiło wstrzymanie dostaw...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1450

13 października 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Białorusini w rosyjskiej armii na Ukrainie

Białorusini stają się coraz większą grupą najemników w rosyjskich siłach zbrojnych na Ukrainie. Wysokie świadczenia finansowe, możliwość uzyskania rosyjskiego obywatelstwa oraz uniknięcia odpowiedzialności za przestępstwa popełnione na Białorusi powodują, że podpisanie kontraktu z rosyjską armią jest bardzo atrakcyjne. W niedalekiej przyszłości może to...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1449

7 października 2025

Łukasz Lewkowicz - Zespół Pamięci Zbiorowej

Słowacja: kontrowersje wokół zmian w konstytucji

26 września 2025 r. słowacki parlament uchwalił pakiet zmian w konstytucji. Nowelizacja wprowadza m.in. uznanie wyłącznie dwóch płci oraz zakaz adopcji dzieci przez pary jednopłciowe. Ponadto w przyjętych zmianach podkreśla się nadrzędność prawa krajowego w sprawach „tożsamości narodowej”. Za przyjęciem nowelizacji opowiedzieli się nie tylko przedstawiciele...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1448

6 października 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska: wybory parlamentarne i powrót Andreja Babiša

W przeprowadzonych 3-4 października 2025 r. wyborach do Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej oczekiwane zwycięstwo odniósł ruch ANO Andreja Babiša, potwierdzając swoją wysoką pozycję w czeskiej polityce. Drugie miejsce zajęła współtworząca dotychczasowy rząd centroprawicowa koalicja SPOLU (ODS, KDU-ČSL, TOP 09), dla której ten rezultat oznacza utratę...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1447

3 października 2025

Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Chińsko-rosyjski sojusz w wojnie o pamięć – obchody 80. rocznicy zwycięstwa nad Japonią

W maju 2025 r. byliśmy świadkami narodzin sformalizowanego „sojuszu pamięci”, zawartego pomiędzy chińskimi i rosyjskimi przywódcami, politykami oraz głównymi intelektualistami (więcej na ten temat zob. „Komentarze IEŚ”, nr 1365; „Komentarze IEŚ”, nr 1354). W ramach obchodów 9 maja zorganizowano serię dyskusji, publikacji, konferencji naukowych i...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1446

30 września 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Wybory parlamentarne w Republice Czeskiej

W dniach 3-4 października 2025 r. w Republice Czeskiej odbędą się wybory parlamentarne, które zdecydują o kierunku polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa na kolejne cztery lata. Nadchodzące głosowanie nie tylko rozstrzygnie o możliwości utrzymania władzy przez obecną czteropartyjną koalicję (SPOLU i STAN), ale też zweryfikuje odporność dotychczasowej...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1445

30 września 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Macedonia Północna: nadchodzące wybory władz lokalnych

Na 19 października 2025 r. zaplanowano wybory władz lokalnych w Macedonii Północnej. Głosowanie to będzie ważnym testem dla partii tworzących koalicję rządzącą, która objęła władzę w państwie po ubiegłorocznych wyborach parlamentarnych. Jednocześnie dla opozycji wybory stanowią szansę na odbudowę przynajmniej części utraconego poparcia społecznego. Można...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1444

30 września 2025

Jędrzej Jander - Zespół Studiów Obywatelskich

Max zamiast WhatsAppa: Rosja centralizuje kontrolę nad komunikacją cyfrową

Od 1 września 2025 r. w Federacji Rosyjskiej obowiązuje prawo nakazujące preinstalację państwowego komunikatora Max na wszystkich nowych smartfonach i tabletach sprzedawanych w tym państwie. Jest to kluczowy element skoordynowanej strategii mającej na celu wypieranie zagranicznych platform z przestrzeni komunikacji obywateli – głównie WhatsApp i Telegram – i...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1443

30 września 2025

Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria: powracający problem praworządności

Przewodnicząca frakcji Odnowić Europę (Renew Europe) w Parlamencie Europejskim, Valérie Hayer, wysłała list do unijnego komisarza do spraw budżetu, zwalczania nadużyć finansowych i administracji publicznej, Piotra Serafina, oraz komisarza do spraw gospodarki i wydajności, wdrażania i upraszczania, Valdisa Dombrovskisa, wzywający do natychmiastowego wstrzymania wypłaty...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1442

29 września 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Reakcje strony białoruskiej na zamknięcie (i otwarcie) granicy z Polską

12 września 2025 r. Polska zamknęła wszystkie przejścia graniczne z Białorusią, motywując to obawami o bezpieczeństwo w związku z wojskowymi manewrami Zapad-2025 na Białorusi. Spowodowało to szereg problemów, lawinę komentarzy strony białoruskiej oraz aktywizację chińskiej dyplomacji, zainteresowanej bezproblemowym funkcjonowaniem Nowego Jedwabnego Szlaku. Po...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze Brief IEŚ 1441

29 września 2025

Piotr Oleksy - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Mołdawia stawia na Europę

Wybory do parlamentu Republiki Mołdawii, które odbyły się 28 września 2025 r., wygrała proeuropejska Partia Działania i Solidarności (PAS), która rządzi tym państwem od 2021 r. Swój głos oddało na nią 50,16% wyborców, co daje jej samodzielną większość w 101-osobowym parlamencie. Drugie miejsce zajął prorosyjski Blok Patriotyczny, który poparło 24,19%...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1440

28 września 2025

Agata Tatarenko - Zespół Pamięci Zbiorowej

Między celebracją a przemilczeniem: rocznicowe wystawy o II wojnie światowej w Republice Czeskiej

W 2025 r. czeskie instytucje podjęły szereg działań upamiętniających 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej. Powstał bogaty wachlarz wystaw o zróżnicowanym charakterze – od heroizujących narracji państwotwórczych po próby włączenia dotąd marginalizowanych perspektyw. Ekspozycje, choć innowacyjne w formie i atrakcyjne wizualnie, często ograniczały...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1439

25 września 2025

Jakub Olchowski - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Drony i dezinformacja – hybrydowy arsenał Rosji

Rosja od lat konsekwentnie rozwija arsenał działań hybrydowych, łącząc operacje militarne z szeroko zakrojoną dezinformacją. Incydent z września 2025 r., kiedy nad Polską pojawiły się rosyjskie drony, unaocznił skalę i logikę tego podejścia: bezpośrednie działania kinetyczne połączono z operacją psychologiczno-propagandową. Rosja testowała w ten sposób...

Więcej →