Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1285

Agata Tatarenko - Zespół Wyszehradzki

Rosyjska Cerkiew Prawosławna jako narzędzie wpływów Rosji w Republice Czeskiej

Rosyjska Cerkiew Prawosławna (RCP) odgrywa istotną rolę jako narzędzie wpływów politycznych Kremla w Europie Środkowej, wykorzystywane nie tylko do działań propagandowych, ale także do operacji wywiadowczych. Świadczy o tym chociażby sprawa cerkwi św. św. Piotra i Pawła w Karlowych Warach, której proboszcz został oskarżony o współpracę z rosyjskimi...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1284

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Antyrządowe manifestacje na Słowacji: początek końca rządów Roberta Ficy?

24 stycznia 2025 r. w Bratysławie i w ponad 20 innych słowackich miastach odbyły się największe od 2018 r. antyrządowe manifestacje. Według doniesień medialnych w protestach mogło wziąć udział nawet 130 tys. uczestników. Protestujący jasno wskazali, że nie akceptują polityki zagranicznej i wewnętrznej Roberta Ficy (Smer-SSD). Po raz pierwszy na manifestacjach...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1283

Jędrzej Piekara - Zespół Wyszehradzki

Z kim rozmawia Kazachstan? Słabnące rosyjskie wpływy w Azji Centralnej

21 stycznia 2025 r. w stolicy Kazachstanu doszło do spotkania wiceministra spraw zagranicznych, Romana Wasilenki, z ambasadorami krajów członkowskich Unii Europejskiej. Wydarzenie to zainicjowało szereg aktywności na innych polach kontaktu Kazachstanu ze „światem zachodnim”, co jednak pokrywa się z równie aktywną polityką regionalną oraz kontaktami z Federacją...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1282

Oleksandr Avramchuk - Zespół Wyszehradzki

Stare karty w nowej grze. Czego oczekiwać od polityki historycznej Rosji w 2025 roku?

27 stycznia 2025 r. prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, wraz ze światowymi liderami oraz byłymi więźniami niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, wziął udział w uroczystościach upamiętniających 80. rocznicę jego wyzwolenia. Niezapowiedziana wizyta prezydenta Ukrainy stała się pretekstem do zaostrzenia rosyjskiej kampanii...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze Brief IEŚ 1281

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Bułgarski statek podejrzany o przerwanie kabli na Bałtyku

26 stycznia łotewskie władze poinformowały, że doszło do przerwania kabla optycznego między Łotwą a wyspą Gotlandia w szwedzkiej wyłącznej strefie ekonomicznej. Tego dnia bułgarski statek „Weżen”, pływający pod maltańską banderą i przewożący nawozy z rosyjskiego portu w Ust-Łudze do Ameryki Łacińskiej, został zatrzymany przez szwedzkie służby. Według...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1280

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Naddniestrze na unijnym gazie

Unia Europejska opłaci dostawy gazu do Naddniestrza realizowane od 1 do 10 lutego 2025 r. W ten sposób chce pomóc nieuznanej i separatystycznej republice wyjść z kryzysu energetycznego, który trwa od 1 stycznia („Komentarze IEŚ”, nr 1268). Przełomowa decyzja stwarza szanse na rozluźnienie relacji Naddniestrza z Rosją i jest znaczącym krokiem w stronę reintegracji...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1279

Łukasz Krzyżanowski - Zespół Wschodni

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu powinien skłaniać także do refleksji, o kim i o czym należy pamiętać

27 stycznia po raz dwudziesty obchodzony był Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Nieprzypadkowo, ustanawiając dzień upamiętniający wszystkich Żydów zabitych przez nazistowskie Niemcy i ich współpracowników, Zgromadzenie Ogólne ONZ wybrało właśnie tę datę. 27 stycznia 1945 r. oddziały 60. armii Pierwszego Frontu Ukraińskiego wkroczyły na teren...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1278

Robert Rajczyk - Zespół Wyszehradzki

Wyzwania węgierskiej gospodarki w 2025 roku

Zapowiadany przez węgierskie władze wzrost gospodarczy w 2025 r. ma się przyczynić do podniesienia poziomu życia społeczeństwa, co z kolei będzie miało istotne znaczenie w kontekście zaplanowanych na 2026 r. wyborów parlamentarnych i utrzymania władzy przez koalicję rządową. Stymulowaniu gospodarki Węgier, która w ciągu dwóch lat dwukrotnie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1277

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Donald Trump 47. prezydentem USA – obawy i nadzieje Ukrainy

Donald Trump jako 47. prezydent USA budzi na Ukrainie zarówno obawy, jak i nadzieje. Choć Kijów był sceptyczny wobec poprzedniej kadencji Trumpa, rozczarowanie polityką Joe Bidena spowodowało większą otwartość w stosunku do nowego przywództwa USA. Ukraińcy liczą, że Trump, przywiązany do swojego wizerunku silnego lidera, podejmie bardziej zdecydowane działania...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1276

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

AI w biznesie: stan adopcji sztucznej inteligencji w Europie Środkowej

Europa Środkowa pozostaje w tyle za przodującymi państwami Unii Europejskiej w zakresie adopcji technologii sztucznej inteligencji w biznesie. Podczas gdy odsetek przedsiębiorstw wykorzystujących AI w Danii i Szwecji przekracza 25%, to w Rumunii wynosi niewiele ponad 3%, a w Polsce niespełna 6%. Ta dysproporcja technologiczna może istotnie wpłynąć na konkurencyjność...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1275

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Estonia: kontrowersje wokół zmiany prawa wyborczego w wyborach lokalnych

Wybory samorządowe w Estonii odbędą się w październiku 2025 r. Obecnie w parlamencie (Riigikogu) procedowany jest projekt nowelizacji Konstytucji, mający ograniczyć prawa wyborcze na poziomie lokalnym obywatelom Rosji, Białorusi i/lub osobom o nieokreślonym obywatelstwie. Podczas gdy celem zmiany ma być pozbawienie prawa do głosowania obywateli państw wrogich i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1274

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Konsekwencje zakończenia tranzytu gazu ziemnego przez Ukrainę

Na początku 2025 r. nastąpiło zakończenie podpisanych w 2019 r. pakietów umów, określających warunki tranzytu gazu ziemnego przez terytorium Ukrainy. Koniec tranzytu wpłynął na poziom bezpieczeństwa energetycznego kilku państw w Europie Środkowej, a także na Ukrainę. Od momentu wybuchu pełnowymiarowej wojny na Ukrainie w 2022 r. strona ukraińska wskazywała, że...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1273

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Między biznesem i polityką: umowa o „rewitalizacji” zniszczonych budynków Sztabu Generalnego i Ministerstwa Obrony w Belgradzie (cz. 3)

W maju 2024 r. władze Serbii podpisały umowę o długoterminowej dzierżawie dwóch nieruchomości, na których znajdują się elementy i części budynków Sztabu Generalnego i Ministerstwa Obrony, zniszczonych w 1999 r. w czasie interwencji militarnej NATO. Dzierżawcą atrakcyjnych nieruchomości w centrum Belgradu jest firma inwestycyjna związana z Jaredem Kushnerem,...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1272

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Między biznesem i polityką: umowa o „rewitalizacji” zniszczonych budynków Sztabu Generalnego i Ministerstwa Obrony w Belgradzie (cz. 2)

W maju 2024 r. władze Serbii podpisały umowę o długoterminowej dzierżawie dwóch nieruchomości, na których znajdują się elementy i części budynków Sztabu Generalnego i Ministerstwa Obrony, zniszczonych w 1999 r. wskutek ataków rakietowych NATO. Nietransparentna umowa między rządem Serbii i amerykańskim inwestorem zaskoczyła serbskie społeczeństwo. Wywołała...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1271

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Między biznesem i polityką: umowa o „rewitalizacji” zniszczonych budynków Sztabu Generalnego i Ministerstwa Obrony w Belgradzie (cz. 1)

W maju 2024 r. władze Serbii podpisały umowę o długoterminowej dzierżawie dwóch nieruchomości, na których znajdują się elementy i części budynków Sztabu Generalnego i Ministerstwa Obrony, zniszczonych w 1999 r. wskutek ataków rakietowych przeprowadzonych przez NATO. Dzierżawcą atrakcyjnych nieruchomości w centrum Belgradu jest amerykańska firma inwestycyjna,...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1270

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Białoruś przed wyborami prezydenckimi

Po zmianach w konstytucji, przyjęciu nowej doktryny obronnej i koncepcji bezpieczeństwa państwa Białoruś stała się wzorcowym państwem autorytarnym, gdzie praktycznie wyeliminowano demokratyczne swobody i jakiekolwiek możliwości kontestowania systemu. Kolejne wybory głowy państwa będą potwierdzeniem stabilności reżimu i jego odporności na ewentualne próby zmiany....

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1269

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja: kontrowersyjna wizyta parlamentarzystów w Moskwie

Kilka tygodni po niezapowiedzianej wizycie premiera Słowacji Roberta Fico w Moskwie („Komentarze IEŚ”, nr 1258) do stolicy Rosji wybrali się również reprezentujący koalicję rządową przedstawiciele słowackiego parlamentu. W grupie tej znalazło się sześciu parlamentarzystów: Andrej Danko i Adam Lučanský z SNS oraz Tibor Gašpar, Marián Kéry, Richard Glück i...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1268

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Kryzys energetyczny w Naddniestrzu i rosyjska „pomoc humanitarna”

Vadim Krasnosielski, tzw. prezydent nieuznawanego Naddniestrza, ogłosił, że Rosja będzie dostarczać gaz do separatystycznej republiki w trybie pomocy humanitarnej. Decyzja, ogłoszona po wizycie w Moskwie, ma zakończyć kryzys energetyczny, w którym znalazło się Naddniestrze. Od 1 stycznia 2025 r. nieuznawana republika, de iure będąca częścią Republiki Mołdawii,...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1267

Damian Szacawa | Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

„Wartownik Bałtyku” – odpowiedź NATO na działania sabotażowe Rosji na Bałtyku

Rosyjska „flota cieni” w 2024 r. znacząco zintensyfikowała swoją działalność na Morzu Bałtyckim, umożliwiając Rosji omijanie międzynarodowych sankcji. Oprócz tego, że stwarza to duże ryzyko wypadków morskich i szkód dla środowiska, statki tej floty są też podejrzewane o sabotaże, m.in. uszkodzenia podmorskiej infrastruktury krytycznej na Morzu Bałtyckim. W...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1266

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Bułgaria: rząd Rosena Żeljazkowa

16 stycznia 2025 r. został zaprzysiężony rząd Rosena Żeljazkowa. W skład koalicji rządowej weszły GERB, BSP oraz JTN. W związku z tym, że ich głosy były niewystarczające do zdobycia niezbędnego poparcia w parlamencie, koalicja uzyskała wotum zaufania dzięki partii DPS-Dogan. Partia Dogana nie będzie jednak miała swoich ministrów w nowym rządzie. Nowy rząd. Po...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1265

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Wyzwania mobilizacyjne ukraińskiej armii w styczniu 2025 roku

Skuteczna obrona Ukrainy przed rosyjską agresją zależy od mobilizacji społeczeństwa oraz wsparcia zachodnich sojuszników. W dyskursie publicznym wiele miejsca poświęca się pomocy finansowej i militarnej przekazywanej Ukrainie, jednak to czynnik ludzki jest kluczowy dla dalszego przebiegu wojny. Zmęczenie konfliktem zbrojnym społeczeństwa oraz problemy z uzupełnieniem...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1264

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Albania wprowadza zakaz korzystania z TikToka

Premier Albanii Edi Rama zapowiedział wprowadzenie w państwie zakazu korzystania z aplikacji TikTok. Decyzja ta zapadła w odpowiedzi na protesty społeczne, zorganizowane przez Albańczyków po tragicznej śmierci 14-latka zamordowanego przez swojego rówieśnika. Choć część społeczeństwa zgadza się, że media społecznościowe wpływają negatywnie na życie dzieci i...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1263

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Działania kognitywne Rosji wobec Polski przy użyciu migrantów z obszaru postradzieckiego

W swoich działaniach hybrydowych wobec Polski rosyjskie służby dokonują różnego rodzaju aktów sabotażu. W związku ze wzrostem imigracji do Polski ludności z obszaru postradzieckiego staje się ona dla rosyjskich służb potencjalnym aktywem w ramach działań kognitywnych. Mają one na celu wytworzenie wśród polskiego społeczeństwa określonych procesów myślowych,...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1262

Zuzanna Sielska - Zespół Bałkański

Chorwacja między reformami a podziałami: napięcia polityczne i wyzwania przed wyborami prezydenckimi

Wybory parlamentarne w Chorwacji, przeprowadzone w kwietniu 2024 r., wyznaczyły nowy rozdział w polityce tego państwa. Rządząca Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (HDZ) stanęła bowiem przed koniecznością zawarcia koalicji z Ruchem Ojczyźnianym (DP), co wpłynęło na kształt polityki wewnętrznej i relacje międzynarodowe Chorwacji. W tle tych wydarzeń pojawiły się...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1261

Vladimir Mitev - Zespół Bałkański

Why does everyone win from the elimination of land border controls in Southeastern Europe?

The full Schengen area accession of Bulgaria and Romania will move Southeastern Europe closer to the center of Europe. Bulgarians and Romanians deserve to have the full status of European citizens in spite of competing geopolitical visions for their region. Even if the “fortress” mindset is strong in the region, the fall of the border is a huge success for the mentality of...

Więcej →