Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1264

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Albania wprowadza zakaz korzystania z TikToka

Premier Albanii Edi Rama zapowiedział wprowadzenie w państwie zakazu korzystania z aplikacji TikTok. Decyzja ta zapadła w odpowiedzi na protesty społeczne, zorganizowane przez Albańczyków po tragicznej śmierci 14-latka zamordowanego przez swojego rówieśnika. Choć część społeczeństwa zgadza się, że media społecznościowe wpływają negatywnie na życie dzieci i...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1263

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Działania kognitywne Rosji wobec Polski przy użyciu migrantów z obszaru postradzieckiego

W swoich działaniach hybrydowych wobec Polski rosyjskie służby dokonują różnego rodzaju aktów sabotażu. W związku ze wzrostem imigracji do Polski ludności z obszaru postradzieckiego staje się ona dla rosyjskich służb potencjalnym aktywem w ramach działań kognitywnych. Mają one na celu wytworzenie wśród polskiego społeczeństwa określonych procesów myślowych,...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1262

Zuzanna Sielska - Zespół Bałkański

Chorwacja między reformami a podziałami: napięcia polityczne i wyzwania przed wyborami prezydenckimi

Wybory parlamentarne w Chorwacji, przeprowadzone w kwietniu 2024 r., wyznaczyły nowy rozdział w polityce tego państwa. Rządząca Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (HDZ) stanęła bowiem przed koniecznością zawarcia koalicji z Ruchem Ojczyźnianym (DP), co wpłynęło na kształt polityki wewnętrznej i relacje międzynarodowe Chorwacji. W tle tych wydarzeń pojawiły się...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1261

Vladimir Mitev - Zespół Bałkański

Why does everyone win from the elimination of land border controls in Southeastern Europe?

The full Schengen area accession of Bulgaria and Romania will move Southeastern Europe closer to the center of Europe. Bulgarians and Romanians deserve to have the full status of European citizens in spite of competing geopolitical visions for their region. Even if the “fortress” mindset is strong in the region, the fall of the border is a huge success for the mentality of...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1260

Robert Rajczyk - Zespół Wyszehradzki

Węgierska prezydencja w Unii Europejskiej: podsumowanie

Deklaracja na rzecz konkurencyjności UE, porozumienie w sprawie przyszłości wspólnej polityki rolnej, otwarcie pierwszych rozdziałów negocjacyjnych z Albanią oraz rozszerzenie strefy Schengen o Bułgarię i Rumunię należy uznać za ważniejsze sukcesy węgierskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w drugiej połowie 2024 r.[1] Rotacyjnemu przewodnictwu towarzyszyły...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1259

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Litwa, Łotwa oraz Estonia planują stworzenie bałtyckiego hubu energetycznego

Na początku listopada 2024 r., na 100 dni przed odłączeniem Litwy, Łotwy oraz Estonii od rosyjskiego systemu elektroenergetycznego BRELL, państwa te zainicjowały koncepcję stworzenia bałtyckiego hubu energetycznego, którego celem będzie zarówno zwiększenie mocy wytwórczych energii elektrycznej i tym samym zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, jak i eksport...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1258

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja: niespodziewana wizyta premiera Fico w Moskwie

W niedzielę 22 grudnia 2024 r. premier Słowacji Robert Fico (Smer-SSD) udał się z niezapowiedzianą wizytą do Moskwy na spotkanie z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Jako pierwszy potwierdził to rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow, który poinformował, że spotkanie obu przywódców planowane było od co najmniej kilku dni. W międzyczasie sam premier Słowacji...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1257

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Wzmożenie w zakresie inicjatyw dotyczących bezpieczeństwa w Europie – efekt Trumpa?

Po wyborach prezydenckich w USA z 5 listopada 2024 r., których wpływu na architekturę bezpieczeństwa międzynarodowego nie da się przeszacować, nastąpiła intensyfikacja inicjatyw mających znaczenie dla środowiska bezpieczeństwa w Europie. Wybór Donalda Trumpa na 47. prezydenta USA stał się katalizatorem szeregu działań podejmowanych przez liderów kluczowych dla...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze Brief IEŚ 1256

Robert Rajczyk - Zespół Wyszehradzki

Kryzys w relacjach polsko-węgierskich wywołany bezprecedensowym azylem dla polskiego polityka

Kontrowersyjnym politycznie akcentem dobiegającej końca węgierskiej prezydencji w UE jest udzielenie azylu polskiemu politykowi opozycji. Ścigany listem gończym i europejskim nakazem aresztowania (ENA) poseł Marcin Romanowski zdecydował się na złożenie na Węgrzech wniosku o ochronę międzynarodową. Należy przypuszczać, że powrót do Polski polityka podejrzanego w...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1255

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Polityka północna Polski a współpraca nordycko-bałtycka

Nordycko-bałtycka ósemka (NB8) to przykład dynamicznej współpracy regionalnej, która od lat 90. łączy pięć państw nordyckich i trzy bałtyckie w działaniach na rzecz bezpieczeństwa, rozwoju i solidarności. Ewolucja obszarów współpracy, począwszy od wsparcia transformacji państw bałtyckich po obecne skupienie się na polityce obronnej, cyberbezpieczeństwie i...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1254

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Wybory prezydenckie w Gruzji

14 grudnia 2024 r. w Gruzji odbyły się wybory prezydenckie. Po raz pierwszy w historii kraju prezydent był wybierany w wyborach pośrednich przez Kolegium Elektorów, a nie bezpośrednio przez obywateli w wyborach powszechnych. Zgodnie z konstytucją wyboru prezydenta dokonuje 300-osobowe Kolegium Elektorów, które składa się ze 150 deputowanych gruzińskiego parlamentu, 21...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1253

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Prognozy gospodarcze dla państw Europy Środkowej na 2025 rok

Według prognoz Komisji Europejskiej wszystkie gospodarki Europy Środkowej mają w 2025 r. odnotować wzrost gospodarczy, przy czym większość z nich wzrastać będzie w tempie przewyższającym średnią unijną. Najwyższy spośród państw regionu wzrost PKB prognozowany jest w Polsce i Chorwacji, z kolei najniższy w Estonii i na Łotwie. Prognozy te obarczone są jednak...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1252

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Ochrona mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle regulacji międzynarodowych

W pierwszych tygodniach 2025 r. obchodzone będą dwie istotne rocznice związane z ochroną mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce: na 6 stycznia przypada 20-lecie Ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, natomiast 1 lutego mija 30 lat od przygotowania Konwencji Ramowej o ochronie mniejszości narodowych, zawartej pod auspicjami Rady...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1251

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Serbia: kwestia „pasywizacji” adresów Albańczyków z doliny Preševa

Albańczycy żyjący na południu Serbii (w dolinie Preševa) od lat oskarżają władze w Belgradzie o łamanie praw albańskiej mniejszości. Kluczowym problemem, na który wskazują, jest wykreślanie ich nazwisk z rejestru obywateli. Skutkuje to w praktyce utratą przez Albańczyków praw obywatelskich. Kwestia ta nagłaśniana jest na forum międzynarodowym zarówno przez...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1250

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Powyborczy kryzys konstytucyjny w Gruzji

Wybory parlamentarne w Gruzji, które przebiegały w atmosferze silnej polaryzacji oraz ewidentnych nadużyć, po raz czwarty wygrała partia rządząca, Gruzińskie Marzenie. Prezydent Salome Zurabiszwili oraz liderzy opozycji nie uznali wyników wyborów i podjęli działania prawne zmierzające do ich unieważnienia. Konstytucyjny kryzys przybiera na sile i może stać się...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1249

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Północne Kosowo A.D. 2024: kolejne kryzysy i powolna normalizacja (cz. 2)

Na przestrzeni mijającego roku władze Kosowa kontynuowały działania na rzecz eliminacji elementów porządku prawnego i przejawów zwierzchnictwa terytorialnego Serbii w północnym Kosowie oraz ustanowienia pełnej i wyłącznej jurysdykcji władz w Prisztinie na obszarze czterech północnych gmin. Jednym z elementów powyższej polityki stało się wycofanie z obiegu...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1248

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Północne Kosowo A.D. 2024: kolejne kryzysy i powolna normalizacja (cz. 1)

Na przestrzeni mijającego roku w północnym Kosowie miały miejsce kolejne kryzysy, generowane inter alia przez konsekwentne działania władz w Prisztinie na rzecz pełnej integracji czterech północnych gmin i usunięcia pozostałych elementów instytucjonalnych serbskiej państwowości, funkcjonujących w północnym Kosowie. Jakkolwiek działania kosowskich decydentów...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1247

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wybory prezydenckie w USA a bezpieczeństwo energetyczne państw Europy Środkowej

Wygrana kandydata Partii Republikańskiej w ostatnich wyborach prezydenckich w USA zmieni optykę polityki zagranicznej nowej amerykańskiej administracji, co przełoży się również na bezpieczeństwo energetyczne państw Europy Środkowej. Trudno jest jednoznacznie wskazać, jakie będą nowe priorytety w polityce zagranicznej USA, ale uwzględniając wcześniejszą kadencję...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1246

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Nowe wymiary współpracy polsko-litewskiej: zaawansowane technologie dla bezpieczeństwa i innowacyjna gospodarka

Nowy rząd Litwy zapowiada kontynuację partnerstwa strategicznego z Polską w celu zapewnienia bezpieczeństwa regionalnego. W kontekście trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej oraz wyborów prezydenckich w USA relacje te mogą nawet stać się jeszcze bliższe. W kolejnych latach obszary współpracy polsko-litewskiej zostaną poszerzone o innowacyjny przemysł obronny i...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1245

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Walka o stanowisko przewodniczącego bułgarskiego parlamentu

Od przedterminowych wyborów parlamentarnych w Bułgarii minął ponad miesiąc, a reprezentowane w parlamencie partie polityczne nadal nie są w stanie dojść do porozumienia i dokonać wyboru przewodniczącego nowego parlamentu. Tym samym, pomimo wyników ostatnich wyborów, w Bułgarii trwa obecnie kolejna odsłona kryzysu politycznego. (Nie)wybieralny przewodniczący...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1244

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Rumunia: wyborczy wstrząs

W drugiej turze wyborów prezydenta Rumunii, która odbędzie się 8 grudnia 2024 r., zmierzą się Călin Georgescu, kandydat niezależny o poglądach nacjonalistycznych, oraz Elena Lasconi, która reprezentuje liberalną i opozycyjną partię Związek Zbawienia Rumunii (USR). Sukces Georgescu w pierwszej turze jest szokiem dla dużej części społeczeństwa, a jego narracja...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1243

Malwina Talik - Zespół Wyszehradzki

Nieoficjalna wizyta Viktora Orbána w Wiedniu: wydźwięk i znaczenie dla austriackiej sceny politycznej

Pod koniec października premier Węgier Viktor Orbán odwiedził Wiedeń. Wizyta miała charakter nieoficjalny, a jej pierwotnym celem był udział w debacie na temat pokoju w Europie, organizowanej przez szwajcarski magazyn „Weltwoche”. Orbán został jednak również zaproszony do austriackiego parlamentu przez Waltera Rosenkranza, niedawno zaprzysiężonego...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1242

Robert Rajczyk - Zespół Wyszehradzki

Zwycięstwo Donalda Trumpa: koniec politycznej izolacji Węgier?

Zwycięstwo Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich w USA może oznaczać dla Węgier koniec politycznej izolacji, w jakiej państwo to znalazło się ze względu na prorosyjską i antywojenną postawę. Viktor Orbán jest jedynym politykiem UE, który ma znaczące osobiste relacje z przyszłym amerykańskim prezydentem. Węgry, które do końca 2024 r. sprawują...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1241

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Wyniki spisu powszechnego w Czarnogórze: reakcje polityczne

Po prawie roku od przeprowadzenia spisu ludności w Czarnogórze zostały ogłoszone jego wyniki. Choć nie odnotowano znaczących zmian w porównaniu z wynikami spisu z 2011 r., wzbudził on różne polityczne reakcje. Partie proserbskie, będące częścią obecnego rządu koalicyjnego, powróciły do dyskusji na temat statusu języka serbskiego w Czarnogórze. Wyniki spisu...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1240

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Ukraińskie rolnictwo w 2024 roku: zbiory i potencjał eksportowy

Zbiory rolnicze na Ukrainie będą w 2024 r. lepsze niż prognozowano, choć niższe niż w roku poprzednim. Oznacza to, że mimo znaczących strat sektora rolnego, spowodowanych działaniami zbrojnymi, Ukraina potrafi nie tylko zapewnić wyżywienie dla własnych obywateli, lecz również pozostać jednym z gwarantów globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Wyzwania czasu...

Więcej →