Od (Mało)Rusinów do Ukraińców. Ewolucja ukraińskiej tożsamości narodowej od drugiej połowy XIX w. do początku XX w.

From (Little) Ruthenians to Ukrainians. Evolution of the Ukrainian national identity in the second half of the 19th to the beginning of the 20th centuries

Abstrakt: Tekst omawia wpływ procesów modernizacyjnych na kształtowanie się nowoczesnego narodu ukraińskiego. Wybrany okres odpowiada przedziałowi czasu zaczynającemu się w momencie pojawienia się pierwszych ukraińskich organizacji politycznych i kończy w momencie wstąpienia na drogę budowy niepodległego państwa. Jako struktura społeczna Ukraińcy przeszli w tym czasie proces wynajdywania nazwy, określania granicy własnego terytorium etnicznego, kodyfikacji języka oraz rozwoju życia organizacyjnego i formowania elit politycznych. To jednak nie wystarczyło, aby uzyskać niepodległość u schyłku I wojny światowej, ponieważ jej zdobycie współzależy także od innych czynników. Analiza pokazuje, że proces modernizacji w przypadku Ukraińców zasadniczo wpisywał się w model charakterystyczny dla Europy Środkowo-Wschodniej.

Bibliografia:

1. Antonowicz W., Dragomanow M., Istoriczeskija piesni małorusskago naroda, t. 1, Kijów 1874.
2. Arel D., Introduction. Theorizing the Politics of Cultural Identities in Russia and Ukraine, [w:] Rebounding Identities. The Politics of Identity in Russia and Ukraine, red. D. Arel, B. A. Ruble, Baltimore 2006.
3. Baczynśkyj Ju., Ukrajina irredenta, Berlin 1924.
4. Baik Ł. H., Z historii rozwoju ukraińskiej szkoły w Galicji, [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. 3, Nauka i oświata, red. A. Meissner, J. Wyrozumski, Rzeszów 1995.
5. Beauvois D., Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914, Lublin 2005.
6. Dobżanśkyj O., Nacionalnyj ruch ukrajinciw Bukowyny druhoji połowyny XIX poczatku XX st., Czerniowice 1999.
7. Drzazgowska E., Humboldt: przełamanie arystotelesowskiego modelu relacji oznaczania, „Lingua ac Communitas” 2011, t. 21.
8. Gellner E., Narody i nacjonalizmy, Warszawa 1991.
9. Hrycak J., Historia Ukrainy 1772-1999. Narodziny nowoczesnego narodu, Lublin 2000.
10. Humeniuk O. W., Cholawśka I. Ja., Poczatkowa i serednia oswita na Bukowyni u XIX stolitti: osobływosti funkcionuwannia, „Mołodyj wczenyj” 2020, nr 1.
11. Jakóbiec M., Hołyńska-Baranowa T., Literatura ukraińska. Wypisy, Warszawa 1962.
12. Janion M., Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków 2006.
13. Kamusella T., The Change of the Name of the Russian Language in Russian from Rossiiskii to Russkii: Did Politics Have Anything to Do with It, „Acta Slavica Iaponica” 2012, t. 32.
14. Kłosowska A., Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1996.
15. Kozik J., Między reakcją a rewolucją. Studia z dziejów ukraińskiego ruchu narodowego w Galicji w latach 1848-1849, Warszawa – Kraków 1975.
16. Łotocki A., Ukraińska myśl polityczna, Warszawa 1933.
17. Łysiak-Rudnyćkyj I., Istoryczni ese, t. 1, Kijów 1994.
18. Mémoire sur l’indépendance de l’Ukraine, présenté à la Conférence de la paix par la Délégation de la République Ukrainienne, Paryż 1919.
19. Michnowśkyj M., Samostijna Ukrajina, [w:] Ukrajinśka suspilno-polityczna dumka w 20 stolitti. Dokumenty i materijały, t. 1, upor. T. Hunczak, R. Solczanyk, bmw 1983.
20. Miller A., Ukrainskij wopros w Rossijskoj impierii, Kijów 2013.
21. Ochrymowycz Ju., Rozwytok ukrajinśkoji nacionalno-politycznoji dumky, Lwów – Kijów 1922.
22. Pakalski M., Próby kodyfikacji języka ukraińskiego w I połowie XIX w., „Studia Ucrainica Varsoviensia” 2016, nr 4.
23. Piwtorak H., Koły ż wynykła ukrajinśka mowa, [w:] Istorija ukrajinśkoji mowy (Chrestomatija), Kijów 1996.
24. Rudnytsky S., The Ukraine and the Ukrainians, Jersey City 1915.
25. Šafařík P. J., Slowanský národopis, Praga 1842.
26. Schmitt H., Kilka słów bezstronnych w sprawie ruskiej, Lwów 1861.
27. Serczyk W., Historia Ukrainy, Wrocław 2001.
28. Sereda O., „Whom Shall We Be?” Public Debates over the National Identity of Galician Ruthenians in the 1860 in the 1860s, „Jahrbücher für Geschichte Osteuropas” 2001, nr 2.
29. Smith A. D., Nacjonalizm, Warszaw 2007.
30. Studynśkyj K., Pawło Josyp Szafaryk i ukrajinci. Do istoriji ukrajinśko-cześkych zwjazkiw, Warszawa 1935.
31. Szabaciuk A., „Rosyjski Ulster”. Kwestia chełmska w polityce imperialnej Rosji w latach 1863-1915, Lublin 2013.
32. Świątek A., Gente Rutenni, Natione Poloni. The Ruthenians of Polish Nationality in Habsburg Galicia, Toronto – Cracow 2019.
33. Wójtowicz-Hubner B., „Ojcowie narodu”. Duchowieństwo greckokatolickie w ruchu narodowym Rusinów galicyjskich (1867-1918), Warszawa 2008.
34. Vkrania quæ et Terra Cosaccorvm cum vicinis Walachiæ, Moldaviæ, Minorisq[ue] Tartariæ Provinciis exhibita à Joh. Baptist Homann, Noribergæ [Nuremberg] 1720.
35. Yekelchyk S., The Nation’s Clothes: Constructing a Ukrainian High Culture in the Russian Empire, 1860-1900, „Jahrbücher für Geschichte Osteuropas” 2001, nr 2.
36. Zabrowarny S., Instytucjonalny rozwój ukraińskiego ruchu narodowego w Galicji w latach 1864-1914, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1994, z. 2.
37. Zięba A. A., Gente Rutheni, natione Poloni. Z problematyki kształtowania się ukraińskiej świadomości narodowej w Galicji, „Polska Akademia Umiejętności. Prace Komisji Wschodniosłowiańskiej” 1995, t. 2.
38. Żuk A., Do istoriji ukrajinśkoji politycznoji dumky pered [perszoju] switowoju wijnoju, „Harvard Ukrainian Studies” 1985, nr 3-4.

PDF: Pobierz