Państwo upadłe. Droga do rozpadu Rosji – to tytuł najnowszej książki Janusza Bugajskiego, amerykańskiego politologa, eksperta The Jamestown Foundation w Waszyngtonie. Spotkanie z autorem, zorganizowane przez Instytut Europy Środkowej, odbyło się właśnie w Lublinie. Bugajski przedstawił swoją ocenę państwa rosyjskiego, a także panujące w nim relacje wewnętrzne pomiędzy poszczególnymi regionami a centrum oraz grupami etnicznymi. W jego opinii Rosja zmierza do rozpadu, a świat powinien być na to przygotowany. Czym autor motywuje swoją ocenę? Odpowiedzi znajdziemy w najnowszym odcinku Rozmów IEŚ.
Odbywające się właśnie Mistrzostwa Europy w piłce nożnej to rywalizacja nie tylko sportowa, ale także polityczna. Doskonale widać to na trybunach niemieckich stadionów i poza nimi. Prowokujące hasła i flagi niejednokrotnie są odzwierciedleniem relacji pomiędzy poszczególnymi państwami, np. na Bałkanach. Widzieliśmy m.in. flagi tzw. Wielkiej Albanii czy Rosji, które mają sprowokować zawodników z Serbii czy Ukrainy. O politycznych sporach na stadionach opowiadają: dziennikarz Michał Banasiak, zajmujący się także relacjami między sportem a polityką, oraz Jakub Bornio z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [Zdj. Fani Albanii z flagą Kosowa, Chorwacja kontra Albania, UEFA EURO 2024, Eibner-Pressefoto/Marcel von Fehrn / imago sport / Forum]
Destabilizacja wschodniej granicy Unii Europejskiej przez Białoruś i Rosję przynosi oczekiwane przez te państwa efekty. Śmierć polskiego żołnierza czy zatrzymanie dwóch innych żołnierzy za użycie broni na granicy ukazuje słabość systemu powstrzymywania działań hybrydowych skierowanych przeciwko Polsce i pozostałym państwom Unii Europejskiej. Należy się spodziewać, że działania te nie tylko będą kontynuowane, ale także się nasilą, powodując kolejne zagrożenia dla funkcjonariuszy i żołnierzy oraz ludności cywilnej. Ostatnie wydarzenia na granicy polsko-białoruskiej ocenia Jakub Olchowski z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Komenda Główna Straży Granicznej]
Ugrupowanie GERB Bojko Borisowa wygrywa wybory parlamentarne w Bułgarii. Były to już szóste wybory do bułgarskiego parlamentu w ostatnich trzech latach, lecz tym razem połączono je z głosowaniem do Parlamentu Europejskiego. Frekwencja wyborcza była bardzo niska i wyniosła nieco ponad 30 procent. Bułgarskie społeczeństwo jest zmęczone permanentną walką polityczną i nie wierzy w możliwość przeprowadzenia zmian – wynika ze słów Spasimira Domaradzkiego, który podsumowuje ostatnie wydarzenia polityczne w Bułgarii. [zdj. domena publiczna]
Powraca dyskusja o przyszłości Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. W poprzednim roku do parlamentu Ukrainy trafił projekt ustawy, którego istotą była delegalizacja Kościoła posiadającego kierownictwo na terenie państwa agresora. Jest tylko jedna taka struktura kościelna. Teraz dyskusja na ten temat powraca. W ostatnich miesiącach Cerkiew moskiewska jeszcze bardziej zradykalizowała swoje stanowisko względem Ukrainy. Jednak zdelegalizowanie tego Kościoła jest bardzo trudne i to z wielu powodów – wyjaśnia Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ.
Rosja ogłosiła chęć zmiany granic morskich na Bałtyku. Miałoby to dotyczyć m.in. wschodniej części Zatoki Fińskiej i obszarów przy obwodzie królewieckim. Projekt zmian pojawił się na internetowym portalu rządowym, jednak po pewnym czasie został usunięty. Jak ocenić działanie Rosji w kontekście obrony wschodniej flanki NATO – odpowiada Jakub Bornio z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [Zdj. Jagiellonia.org]
Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję w sprawie ludobójstwa w Srebrenicy, do którego doszło w 1995 roku, w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie. Siły serbskie zamordowały wówczas ponad 8 tysięcy bośniackich muzułmanów. Prawie 30 lat później, w celu upamiętnienia tamtych tragicznych wydarzeń, podjęto decyzję, że 11 lipca będzie Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ludobójstwie. Zdecydowanymi przeciwnikami rezolucji są Serbia i Republika Serbska – współtworząca Bośnię i Hercegowinę. Lider republiki Milorad Dodik zapowiada, że przyjęcie rezolucji będzie oznaczało rozpad dotychczasowej Bośni i Hercegowiny. Czy ta groźba jest realna? Na te i inne pytania odpowiada Konrad Pawłowski z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.
Niewykluczone, że zamachowiec, który postrzelił premiera Słowacji, miał wspólników. Śledczy prowadzący postępowanie w tej sprawie poinformowali o nowych wątkach. Stan zdrowia Roberta Fico nadal jest poważny i nie wiadomo, czy będzie on mógł wrócić do poprzedniej aktywności politycznej. O sytuacji na Słowacji po zamachu na premiera mówi Łukasz Lewkowicz.
Siergiej Szojgu nie jest już ministrem obrony Federacji Rosyjskiej. Na tym stanowisku zastąpił go były wicepremier Andriej Biełousow. Zmiana ta ma na celu skuteczniejsze powiązanie rosyjskiej gospodarki z resortem obrony. Jakich konkretnych działań należy się spodziewać w rosyjskim ministerstwie pod nowym kierownictwem i jak będzie się kształtować polityka Rosji w najbliższym czasie – wyjaśnia Krzysztof Fedorowicz.[zdj. kremlin.ru]
Serbia ma nowy rząd. Na jego czele stanął Miloš Vučević, który zapowiedział, że strategicznym celem dla jego państwa pozostaje członkostwo w Unii Europejskiej. Jednocześnie podkreślił utrzymanie przyjaznych stosunków z Chinami, Stanami Zjednoczonymi i Rosją. W skład nowego rządu weszli także prorosyjscy politycy. Sytuację na serbskiej scenie politycznej wyjaśnia Konrad Pawłowski z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.
Rosja ogłosiła, że przedwcześnie wycofuje swoje wojska z Górskiego Karabachu. Tym samym Azerbejdżan ma coraz większą swobodę w prowadzeniu działań przeciwko Armenii. Wydaje się, że władze w Erywaniu zdają sobie z tego sprawę i idą na kolejne ustępstwa wobec swojego sąsiada. Niedawno zdecydowały o oddaniu Azerbejdżanowi kilku spornych wiosek, a to jeszcze nie wszystko. Wciąż nierozwiązana jest kwestia połączenia drogowego z Nachiczewaniem przez terytorium Armenii. O skomplikowanej sytuacji na Kaukazie mówi Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ. [zdj.kierunekkaukaz.pl]
Sprawy bezpieczeństwa zdominowały niedawny szczyt państw Inicjatywy Trójmorza w Wilnie. Rozmawiano między innymi o kontynuowaniu dużych projektów infrastrukturalnych, które mogą być ewentualnie wykorzystane w sytuacji eskalacji konfliktu na Ukrainie. W obradach wziął udział prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który apelował o dalsze wsparcie dla jego kraju. Obradom przyglądał się Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [Zdj. KPRP]
Niedawny zmasowany atak Iranu na Izrael może spowodować negatywne konsekwencje dla Ukrainy. Większe zaangażowanie Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie naturalnie osłabi aktywność tego państwa w obszarze konfliktu ukraińsko-rosyjskiego. Przypomnijmy, że spór polityczny w USA nadal uniemożliwia przekazanie wielomiliardowej pomocy Ukrainie. Zagadnienia te wyjaśnia Jakub Olchowski z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Icana News Agency / Zuma Press / Forum / 14 kwietnia 2024, Teheran]
Podczas zakończonego niedawno sezonu grzewczego w Europie zużyto znacznie mniej gazu niż w sezonie poprzednim. W magazynach jest też więcej tego surowca niż we wcześniejszym sezonie grzewczym. Jednocześnie wzrasta import gazu z Rosji, zwłaszcza do Belgii, Hiszpanii i Francji. O sytuacji rynku gazowego w Europie mówi Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. polskifm.com]
Niewykluczone, że już w maju w Albanii zostaną otwarte dwa obozy dla imigrantów. Wybudują je Włosi i to oni będą zarządzać tymi obiektami. To efekt porozumienia pomiędzy Włochami a Albanią, zawartego w 2023 roku. Do obozów mają trafiać osoby, które będzie przejmowała na Morzu Śródziemnym włoska marynarka wojenna i straż przybrzeżna. Kwestie kontrowersji i sporów dotyczących uruchomienia obozów w Albanii wyjaśnia Agata Domachowska z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [zdj. Akcja ratunkowa Sea Watch 4 / materiały prasowe]
Państwa członkowskie NATO nie mogą się porozumieć w sprawie wyboru nowego sekretarza generalnego. Obecnie kierujący Sojuszem Jens Stoltenberg będzie sprawował swój urząd do października tego roku. Największe szanse na objęcie po nim stanowiska ma były premier Holandii Mark Rutte, jednak jego kandydatura nie jest dobrze postrzegana przez Turcję i Węgry. Jego najpoważniejszym kontrkandydatem jest prezydent Rumunii Klaus Iohannis. O sporach wewnątrz NATO opowiadają Jakub Olchowski i Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Jens Stoltenberg / X]
Bułgaria ponownie pogrąża się w kryzysie politycznym. Szeroka koalicja ugrupowań, Kontynuujemy Zmiany – Demokratyczna Bułgaria i GERB-SDS, nie może dojść do porozumienia w sprawie rekonstrukcji rządu. Czy zatem w Bułgarii trzeba będzie przeprowadzić kolejne, szóste już wybory parlamentarne w ciągu ostatnich trzech lat? Na to pytanie odpowiada Spasimir Domaradzki z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Zdj. Stoyan Nenov / Reuters / Forum]
Zaskoczenia nie było. Władimir Putin dalej będzie prezydentem Federacji Rosyjskiej. W czasie ostatnich pseudowyborów miał uzyskać prawie 88 procent poparcia głosujących. Zapowiedział już kontynuację dotychczasowej polityki państwa, w tym umacnianie sił zbrojnych. Co to oznacza, zwłaszcza dla Europy Środkowej, wyjaśnia zastępca dyrektora IEŚ Tomasz Stępniewski. [Zdj. Kremlin.ru]
Minął pierwszy rok urzędowania prezydenta Republiki Czeskiej – Petra Pavla. Na ogół jest on oceniany pozytywnie, zwłaszcza jeśli chodzi o jego postawę wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę i wzmacnianie bezpieczeństwa Czech na arenie międzynarodowej. Pewne wyzwania prezydentura Pavla napotkała w obszarze polityki wewnętrznej i w tych aspektach jego działania były oceniane mniej entuzjastycznie. O pierwszych dwunastu miesiącach urzędowania prezydenta Petra Pavla mówi Agata Tatarenko, kierująca Zespołem Wyszehradzkim IEŚ. [Zdj. Petr Pavel / FB]