Pandemia COVID-19 i rosyjska agresja na Ukrainę w oczywisty sposób wpłynęły na finanse publiczne państw Europy Środkowej. Jak poszczególne państwa radzą sobie w sytuacji kryzysowej, jakie mechanizmy zostały wprowadzone i jaka przyszłość czeka gospodarki państw regionu – wyjaśnia dr hab. Bartosz Jóźwik. [zdj. domena publiczna]
Instytut Europy Środkowej opracował raport stanowiący podsumowanie badań socjologicznych przeprowadzonych w 12 państwach Trójmorza. Respondenci odpowiadali na pytania związane z ich postrzeganiem Rosji oraz wojny na Ukrainie. O wyjątkowości raportu, zastosowanej metodologii oraz korzyściach wypływających z tego opracowania mówi autor – prof. Jan Pomorski.
W Rozmowach IEŚ powracamy do dyskusji o raporcie zatytułowanym „Bezpieczeństwo energetyczne państw Europy Środkowej i Wschodniej”. Jego redaktorami są dyrektor IEŚ prof. Beata Surmacz i dr Michał Paszkowski. Raport został niedawno zaprezentowany podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Tym razem rozmawiamy o przyszłości współpracy państw regionu, niektórych projektach oraz różnicach w postrzeganiu bezpieczeństwa energetycznego. Szczegóły wyjaśnia dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.
Najnowszy raport IEŚ, poświęcony bezpieczeństwu energetycznemu w Europie Środkowej i Wschodniej, został zaprezentowany podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Opisano w nim sytuację wszystkich państw regionu, w tym obecną sytuację Ukrainy i perspektywy tego państwa na przyszłość. Raport powstał pod redakcją dyrektor IEŚ prof. Beaty Surmacz i starszego analityka z Zespołu Bałtyckiego dr Michała Paszkowskiego. Jednym ze współautorów publikacji jest kierownik Zespołu Wschodniego dr Jakub Olchowski, z którym rozmawiamy o szczegółach raportu.
30 września na Słowacji odbędą się wybory parlamentarne. Jest zatem szansa na zakończenie kryzysu politycznego, z którym mierzy się to państwo od dłuższego czasu. O tym, kto ma największe szanse na zwycięstwo i jak może zmienić się polityka międzynarodowa Słowacji po wyborach, opowiada dr Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.
Szwecja obawia się zamachów terrorystycznych. Zapowiedziały je niedawno fundamentalistyczne organizacje muzułmańskie po przypadkach publicznego palenia Koranu przez niektórych szwedzkich działaczy politycznych. Ogłoszono czwarty stopień zagrożenia terrorystycznego. Co to oznacza i jakie działania są podejmowane, aby przeciwdziałać zagrożeniu – wyjaśnia dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [zdj. Forum]
Niewykluczone, że najbliższe wybory samorządowe w północnym Kosowie spowodują poprawę relacji pomiędzy władzami w Prisztinie a ludnością serbską. Kilka miesięcy temu doszło do wyborów, które Serbowie zbojkotowali i w wyniku tego burmistrzami miejscowości, w których większość stanowią Serbowie, zostali kosowscy Albańczycy. Doszło wówczas do ostrych starć pomiędzy siłami porządkowymi a kosowskimi funkcjonariuszami oraz żołnierzami NATO. Tym razem jest szansa na powrót do dialogu i rozwiązanie skomplikowanych problemów pomiędzy Serbami a kosowskimi Albańczykami. Szczegóły wyjaśnia prof. Konrad Pawłowski, kierujący Zespołem Bałkańskim IEŚ. [Zdj. Północna Mitrowica / Konrad Pawłowski]
Śmierć lidera Grupy Wagnera Jewgienija Prigożyna rodzi szereg pytań związanych z rozwojem sytuacji na granicy z Białorusią. Po nieudanym marszu wagnerowców na Moskwę część z nich trafiła na Białoruś i podjęła szkolenia tamtejszych żołnierzy i funkcjonariuszy. Ich obecność blisko granicy z Polską, Litwą i Łotwą spowodowała szereg obaw. Obecną sytuację analizuje prof. Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ. [zdj. Twitter.com/WarNewsPL1]
Pojawienie się najemników Grupy Wagnera na Białorusi może wpłynąć na wzrost nielegalnych prób przekroczenia granicy. Tak uważają przedstawiciele władz Litwy i Łotwy, którzy podejmują odpowiednie kroki, aby temu przeciwdziałać. Między innymi na ten temat rozmawiali ostatnio w Warszawie prezydenci Polski i Łotwy. O szczegółach mówi kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik. [zdj. prezydent.pl]
Zmarły niedawno znakomity pisarz Milan Kundera był wyjątkowym obserwatorem rzeczywistości, z perspektywy Europy zarówno środkowej, jak i zachodniej. Tworzył w Czechach, a później na emigracji we Francji. Autor między innymi takich powieści, jak „Żart”, „Księga śmiechu i zapomnienia” czy „Nieznośna lekkość bytu”. Często określany jako pisarz kontrowersyjny i jednocześnie wybitny intelektualista, pochylający się nad człowiekiem uwikłanym w skomplikowaną rzeczywistość. O różnych wymiarach twórczości Milana Kundery opowiada kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.
Zgoda Turcji na wstąpienie Szwecji do NATO jest jednym z najważniejszych efektów szczytu Sojuszu w Wilnie – przynajmniej z punktu widzenia państw regionu bałtyckiego. Uzgodniono także zwiększenie środków przeznaczanych na cele obronne i także nowe plany obronne. Pewnym rozczarowaniem był brak jasnej deklaracji w sprawie przystąpienia Ukrainy do NATO. O podsumowaniu szczytu w Wilnie z perspektywy państw regionu bałtyckiego mówi dr Damian Szacawa. [zdj. AA/ABACA / Abaca Press / Forum]
Ewentualna obecność najemników z grupy Wagnera na Białorusi może rodzić kolejne zagrożenia na granicy z Unią Europejską. Po nieudanej próbie puczu Jewgienija Prigożyna i jego ludzi, lider wagnerowców trafił na Białoruś. Niewykluczone, że powstanie tam obóz dla najemników, o czym wspominał ostatnio białoruski przywódca Alaksandr Łukaszenka. Tymczasem liczba prób nielegalnego przekraczania granicy z Polską nadal utrzymuje się na wysokim poziomie i można się spodziewać, że będzie wzrastać – wyjaśnia dr hab. Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ.
[zdj. ALEXANDER ERMOCHENKO / Reuters / Forum]
Bunt Jewgienija Prigożyna i jego oddziałów obnaża słabość rosyjskiego państwa. Zapowiedź marszu na Moskwę wywołała popłoch wśród elit politycznych i wielu mieszkańców rosyjskiej stolicy. Bunt znacznie osłabia też pozycję prezydenta Rosji Władimira Putina. O dalszych konsekwencjach wydarzeń w Rosji mówią eksperci Zespołu Wschodniego IEŚ – dr Jakub Olchowski i dr Andrzej Szabaciuk. [zdj. Telegram]
Radykalną zmianę systemu emerytalnego wprowadza rząd w Czechach. Nie będzie ujednoliconego wieku uprawniającego do otrzymywania świadczenia. Na wcześniejszą emeryturę będzie można przejść po 40 latach opłacania składek, a emerytura gwarantowana ma sięgać 20% przeciętnego wynagrodzenia. Zaproponowana przez rząd reforma jest częścią większego planu oszczędnościowego. O szczegółach, w tym o reakcjach społecznych na proponowane zmiany, opowiada dr Agata Tatarenko z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [zdj. .aasapolska.pl]
Od prawie dwóch miesięcy w Serbii odbywają się wielotysięczne antyrządowe protesty. Zostały one spowodowane dwoma tragicznymi zdarzeniami. Na początku maja w jednej ze szkół trzynastoletni chłopak zastrzelił kilkanaście osób, następnego dnia inny młody mężczyzna dokonał podobnego czynu. Wywołało to ogromne poruszenie społeczne i zarzuty wobec ekipy rządzącej. Ostrej krytyce poddano także serbskie media, między innymi za brutalizację języka i nierzetelne informowanie o sytuacji w państwie. W najnowszym odcinku naszych Rozmów podsumowujemy te wydarzenia, o których pisaliśmy także w ostatnich „Komentarzach IEŚ”. O przyszłości protestów i ich konsekwencjach mówi dr hab. Konrad Pawłowski. [Zdj. protest w Belgradzie 27 maja 2023 / Reuters / Forum]
Ugrupowanie „Europa Teraz” prezydenta Jakova Milatovicia wygrywa – choć nieznacznie – wybory parlamentarne w Czarnogórze. Na drugim miejscu znalazła się koalicja Razem z Demokratyczną Partią Socjalistów. Niewielka różnica głosów pomiędzy ugrupowaniami oznacza, że trudno będzie utworzyć stabilną większość rządzącą. Ostatnie wybory i wyzwania stojące przed przyszłym rządem ocenia dr Anna Jagiełło-Szostak z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [zdj. Jakov Milatović / Facebook]
