Autor:

Emerytowany generał Petr Pavel i doświadczony polityk Andrej Babiš spotkają się w drugiej turze wyborów prezydenckich w Czechach. Minimalnie lepszy w pierwszej turze okazał się Petr Pavel, ale Andrej Babiš nie jest na straconej pozycji. O czyje głosy będą zabiegać obaj kandydaci, jak ważna będzie frekwencja w drugiej turze i co oznacza wybór jednego lub drugiego kandydata – wyjaśnia Szczepan Czarnecki z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [Zdj. PRAGA, 14 stycznia: kandydat na prezydenta Andrej Babis i jego żona Monika Babisova / Lukas Kabon / AA/ABACA / Abaca Press / Forum]

Od 1 stycznia walutą obowiązującą w Chorwacji jest euro. Dla mieszkańców tego państwa sporym zaskoczeniem jest wzrost cen podstawowych produktów. Rząd wprowadza pewne działania, które mają temu przeciwdziałać. Czy będą to działania skuteczne? Na to pytanie odpowiada dr Jan Muś z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Zdj. SIBENIK, Banknoty kuny i euro na straganie z warzywami w Szybeniku, Chorwacja, 14 stycznia 2023 r. / Dusko Jaramaz / Agencja informacyjna Xinhua / Forum]

Rosyjska telewizja „Deszcz” została pozbawiona koncesji na nadawanie na terytorium Łotwy. Zostało to spowodowane pojawiającymi się w jej programach sformułowaniami, które stoją w sprzeczności z łotewską narracją dotyczącą rosyjskiej agresji na Ukrainę. Dodatkowo stacja nie stosowała tłumaczenia nadawanych programów na język łotewski. Zdania na temat decyzji władz są jednak podzielone – mówi kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik. [Zdj. DENIS KAMINEV / Reuters / Forum]

1 stycznia Szwecja objęła przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Jednym z jej priorytetów jest budowanie silnego frontu państw Wspólnoty, wspierającego Ukrainę w walce z Rosją. Dodatkowo Szwecja wciąż prowadzi działania dyplomatyczne, które mają na celu skłonienie Turcji do poparcia jej członkostwa w NATO. Jak dotąd bez skutku. O priorytetach obecnej prezydencji i istocie sporu szwedzko-tureckiego opowiada dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. Henrik Montgomery / TT newsagency / Forum]

Przedłużający się kryzys polityczny w Bułgarii powoduje wzrost znaczenia prezydenta na tamtejszej scenie politycznej. Pomimo kolejnych wyborów parlamentarnych nie udaje się wyłonić stabilnej większości. Zarówno obóz reformatorski, jak i politycy sprzeciwiający się zmianom nie są w stanie samodzielnie kierować państwem. Najprawdopodobniej w marcu czekają Bułgarię kolejne wybory – i to prezydent nadal będzie miał największy wpływ na kształt tymczasowego rządu. O słabościach bułgarskiego systemu politycznego i nastrojach społecznych w tym państwie opowiada dr Spasimir Domaradzki z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Zdj. Prezydent Bułgarii Rumen Radew w Brukseli, 15 grudnia 2022 r. / JOHANNA GERON / Reuters / Forum]

Rosyjska ropa nie może być już sprowadzana do Unii Europejskiej drogą morską – to efekt kolejnych sankcji nałożonych na to państwo po agresji na Ukrainę. W lutym ma także wejść w życie zakaz importu produktów ropopochodnych. Na ile te ograniczenia wpłyną na stan rosyjskiego budżetu i politykę Rosji wobec Ukrainy oraz państw zachodnich – wyjaśnia dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. Moskwa zimą 2022 / Michaił Metzel / TASS / Forum]

Rosyjska agresja na Ukrainę to najważniejsze wydarzenie mijającego roku. Od miesięcy oglądamy brutalność rosyjskich działań, które spowodowały tysiące ofiar, zniszczenie miast i wsi oraz kryzys migracyjny. Razem z analitykami z Zespołu Wschodniego podsumowujemy dotychczasowe wydarzenia i zastanawiamy się nad możliwymi scenariuszami na przyszłość. Rozmówcami Marcina Superczyńskiego są: Anna Bazhenova, Marta Drabczuk, Jakub Olchowski, Piotr Oleksy i Andrzej Szabaciuk.

Parlament Europejski uchwalił rezolucję, która uznaje Rosję za sponsora terroryzmu. Podkreślono w niej, że państwo to celowo atakuje cele cywilne na terenie Ukrainy, niszczy infrastrukturę i dopuszcza się aktów okrucieństwa. Jakie są konsekwencje rezolucji zarówno dla samej Rosji, jak i dla innych państw – wyjaśnia dr Jakub Olchowski z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Kobieta trzyma tabliczkę z napisem „Rosja jest państwem terrorystycznym” podczas wiecu przed ambasadą Rosji 15 października 2022 r. w Warszawie / Aleksander Kalka / Zuma Press / Forum]

Kto zastąpi Miloša Zemana na stanowisku prezydenta Republiki Czeskiej? W styczniu odbędą się wybory, jednak już teraz można przewidzieć, kto ma największe szanse. Najszerszym poparciem cieszą się obecnie były premier Andrej Babiš, emerytowany generał Petr Pavel oraz Danuše Nerudová. Niewątpliwie obecną kampanię wyborczą zdominowała problematyka dotycząca bezpieczeństwa i rosnących cen. Najnowsze sondaże komentuje analityk Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ Szczepan Czarnecki.

Dramatycznie pogarsza się sytuacja ludności cywilnej na Ukrainie. Po rosyjskich bombardowaniach infrastruktury krytycznej wiele miast i wsi pozostaje bez prądu i ogrzewania. Niektóre obiekty, takie jak elektrownie czy ciepłownie, nie nadają się już do remontu, ponieważ uległy całkowitemu zniszczeniu. Co może poprawić sytuację ludności i czy możemy się spodziewać kolejnej dużej fali migracyjnej – wyjaśnia dr Marta Drabczuk z Zespołu Wschodniego IEŚ [ Zdj. ratownicy walczący ze skutkami ataku rakietowego na Kijów 23 listopada 2022 r. / Państwowa Służba Ratunkowa Ukrainy / Forum]

Litwa i Łotwa wciąż wzmacniają swoje granice w obawie przed możliwymi migracjami z Białorusi. Sztucznie wywołany ubiegłoroczny kryzys spowodował energiczne działania obronne obu państw. Zarówno ugrupowania polityczne, jak i społeczeństwa Litwy oraz Łotwy w większości poparły i popierają te działania, pomimo krytyki niektórych instytucji międzynarodowych. O obecnej sytuacji na granicach państw bałtyckich opowiada dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

To prawdopodobnie rakiety ukraińskiej obrony przeciwlotniczej spadły na wieś Przewodów na Lubelszczyźnie. Niestety, zginęły dwie przypadkowe osoby. Incydent spowodował podwyższenie gotowości niektórych polskich jednostek wojskowych i szerokie konsultacje polskich polityków z przywódcami państw NATO. Zgodnie podkreślono, że incydent nie był celowym działaniem, i stwierdzono, że ostatecznie winę ponosi Rosja, dokonująca zmasowanego uderzenia rakietowego na Ukrainę. O konsekwencjach wynikających z tego zdarzenia mówi dr Andrzej Szabaciuk, starszy analityk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Przewodow, pow. hrubieszowski. Policjanci blogują dojazd do miejsca, w którym spadł pocisk, zabijając dwie osoby / Jacek Szydlowski / Forum]

Nataša Pirc Musar będzie nowym prezydentem Słowenii i zarazem pierwszą kobietą na tym stanowisku. Nie jest związana z żadną partią polityczną, ale z pewnością jest jej bliżej do środowisk lewicowych. Na Pirc Musar zagłosowało 54 procent wyborców, podczas gdy jej rywal, konserwatysta Anže Logar, otrzymał 46 procent głosów. Na co będzie kładła nacisk nowa prezydent i jaki będzie jej stosunek do idei Trójmorza – wyjaśnia starszy analityk z Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr Jan Muś. [Zdj. domena publiczna]

Rosyjskie wojska kontynuują zbrodnicze bombardowania celów cywilnych na Ukrainie. Szczególnie odczuwalne są ataki na elektrownie. Pojawiły się nawet zapowiedzi dotyczące możliwej ewakuacji Kijowa. Jednak w opinii naszego eksperta rosyjskie działania nie przynoszą zamierzonych skutków. Dodatkowo w ostatnim czasie Rosjanie zapowiedzieli wycofanie się z okupowanego Chersonia, co może stanowić pewne zaskoczenie. Kierownik Zespołu Wschodniego dr Jakub Olchowski wyjaśnia dlaczego. [Chersoń, Ukraina, listopad 2022 r./ WALENTYN OGIRENKO / Reuters / Forum]

Rosja próbuje destabilizować Mołdawię, wykorzystując do tego część ugrupować politycznych. Jednak miejscowe władze nie pozostają bierne i podejmują odpowiednie działania. W ostatnim czasie doszło do zatrzymań członków opozycyjnej partii Sor, którym zarzuca się przyjmowanie pieniędzy od grupy przestępczej. Dodatkowo pojawiły się kolejne informacje o rosyjskich pieniądzach, które miał otrzymywać były prezydent Mołdawii Igor Dodon. O rosyjskich próbach destabilizacji Mołdawii opowiada dr Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego. [Igor Dodon / Twitter]

Trzy elektrownie atomowe mają zostać wybudowane w Polsce. Wiadomo już, że dwie z nich powstaną we współpracy z partnerami ze Stanów Zjednoczonych i Korei Południowej. Budowa nowych elektrowni atomowych to odpowiedź na niestabilność na rynku gazowym i rozwiązanie mające zapewnić większe bezpieczeństwo państwa. Jak nowe elektrownie mogą wpłynąć na sytuację energetyczną w samej Polsce i Europie Środkowej – wyjaśnia dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. International Atomic Energy Agency].

Norwegia zdecydowała się na podwyższenie gotowości swojego wojska. Jest to spowodowane wojną na Ukrainie, ale także niepokojącymi wydarzeniami w samej Norwegii. W ostatnim czasie stwierdzono przypadki szpiegostwa na rzecz Rosji, w tym obecność obcych dronów przy norweskiej infrastrukturze krytycznej. Z kolei Duńczycy wybrali nowy parlament i ponownie zwycięstwo odniosła lewica. Priorytetem rządu nadal będzie łagodzenie skutków kryzysu energetycznego, a także zwiększenie wydatków na obronność. Sytuację w Norwegii i Danii komentuje dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. Fregata Królewskiej Marynarki Wojennej Norwegii/ Po2 Damon Grosvenor/USA Marynarka / Zuma Prasa / Forum]

Mieszkańcy państw Bałkanów Zachodnich pesymistycznie oceniają możliwość integracji z Unią Europejską. Przeciągające się negocjacje powodują zniechęcenie tych społeczeństw i coraz mniejsze zaufanie do struktur zachodnich. Dlaczego Brukseli nie zależy na szybkim procesie integracji i jakie konsekwencje może spowodować taka polityka – wyjaśnia starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ dr Jan Muś. [Zdjęcie: spotkanie UE-Bałkany Zachodnie w Brukseli 16 lutego 2020 / POOL / Reuters / Forum]