Autor:

Od prawie dwóch miesięcy w Serbii odbywają się wielotysięczne antyrządowe protesty. Zostały one spowodowane dwoma tragicznymi zdarzeniami. Na początku maja w jednej ze szkół trzynastoletni chłopak zastrzelił kilkanaście osób, następnego dnia inny młody mężczyzna dokonał podobnego czynu. Wywołało to ogromne poruszenie społeczne i zarzuty wobec ekipy rządzącej. Ostrej krytyce poddano także serbskie media, między innymi za brutalizację języka i nierzetelne informowanie o sytuacji w państwie. W najnowszym odcinku naszych Rozmów podsumowujemy te wydarzenia, o których pisaliśmy także w ostatnich „Komentarzach IEŚ”. O przyszłości protestów i ich konsekwencjach mówi dr hab. Konrad Pawłowski. [Zdj. protest w Belgradzie 27 maja 2023 / Reuters / Forum]

Ugrupowanie „Europa Teraz” prezydenta Jakova Milatovicia wygrywa – choć nieznacznie – wybory parlamentarne w Czarnogórze. Na drugim miejscu znalazła się koalicja Razem z Demokratyczną Partią Socjalistów. Niewielka różnica głosów pomiędzy ugrupowaniami oznacza, że trudno będzie utworzyć stabilną większość rządzącą. Ostatnie wybory i wyzwania stojące przed przyszłym rządem ocenia dr Anna Jagiełło-Szostak z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [zdj. Jakov Milatović / Facebook]

Wysadzenie zapory na Dnieprze nie zahamuje ukraińskich działań ofensywnych. Takiego zdania jest dr Jakub Olchowski – kierownik Zespołu Wschodniego IEŚ. W wyniku wysadzenia obiektu, pod wodą znalazły się znaczne obszary południowej Ukrainy, w tym około 80 miejscowości. Władze ukraińskie ogłosiły, że zniszczenie zapory to rosyjski akt terroru. W najnowszym odcinku podcastu podsumowujemy ostatnie wydarzenia na rosyjsko-ukraińskim froncie i zastanawiamy się nad konsekwencjami ataku na rosyjski obwód biełgorodzki. [Zdj. Укргідроенерго]

W ostatnich dniach pojawiały się informacje o krytycznym stanie zdrowia Alaksandra Łukaszenki. Nie znalazły one oficjalnego potwierdzenia, jednak te i inne doniesienia na temat kondycji białoruskiego przywódcy rodzą pytania o jego najbliższą przyszłość. O presji, jaką na Białoruś wywiera Rosja, i relacjach Łukaszenka – Putin mówi dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Kremlin]

Do starć pomiędzy Serbami a kosowską policją i siłami KFOR doszło w północnym Kosowie. Stanowiąca większość w tamtym rejonie ludność serbska zablokowała wejścia do budynków administracji samorządowej, do których próbowali się dostać kosowscy urzędnicy. W wyniku starć po obu stronach jest wielu rannych. Serbowie informują o kilkudziesięciu osobach po stronie protestujących, KFOR także donosi o rannych kilkudziesięciu żołnierzach, których obrzucono granatami hukowymi. Przyczyny obecnej sytuacji, a także postawę władz kosowskich i serbskich ocenia dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Zdj. YOUTUBE/PRINTSCREEN/ KOSSEV]

Na kilka dni przed wyborami prezydenckimi na Łotwie trudno wskazać faworyta głosowania. Partie koalicyjne wystawiły dwóch kandydatów – są to Edgars Rinkēvičs oraz Uldis Pilens. Jest jeszcze, reprezentowana przez opozycję, Elina Pinto. Prezydent na Łotwie jest wybierany przez parlament i musi uzyskać przynajmniej 51 głosów w 100-osobowym sejmie. O złożonej sytuacji politycznej wokół wyborów prezydenckich na Łotwie opowiada dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik.

O wyzwaniach stojących przed Inicjatywą Trójmorza oraz szansach, jakie niesie ten projekt, i zagrożeniach dla jego powodzenia dyskutowano w Lublinie. Już po raz trzeci zorganizowano tutaj Samorządowy Kongres Trójmorza połączony z Forum Gospodarczym. Jednym z jego efektów było powołanie Sieci Uniwersytetów Trójmorza, której inicjatorem jest Katolicki Uniwersytet Lubelski. Współorganizatorem Forum był Instytut Europy Środkowej. O szczegółach opowiadają analitycy IEŚ: Marlena Gołębiowska i Łukasz Lewkowicz. [Zdj. materiały IEŚ]

Nowym baszkanem Gagauzji została Jewgienija Gucul – kandydatka partii Șor. Jej wybór jest zaskakujący, ponieważ do niedawna nie była zupełnie zaangażowana w działalność polityczną tego autonomicznego regionu Mołdawii. Dodatkowo jest ona związana z opozycyjną i jednocześnie prorosyjską partią Șor, która w ostatnim czasie organizowała antyrządowe demonstracje. Co oznacza ten wybór zarówno dla Mołdawii, jak i dla samej Gagauzji – wyjaśnia dr Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ. [zdj. Евгения Гуцул/ Facebook]

Wprowadzenie ograniczeń na sprowadzanie do niektórych państw Unii Europejskiej ukraińskich produktów rolniczych nie powinno znacząco wpłynąć na stan gospodarki Ukrainy. Utrzymanie dotychczasowych kanałów eksportowych jest kluczowe dla państwa broniącego się przed rosyjską agresją. O wyzwaniach, jakie stoją przed ukraińskim rolnictwem, opowiada dr Hanna Bazhenova z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Ukraina prowadzi intensywne działania dyplomatyczne, które mają wspomóc jej wysiłki w walce z Rosją. W ostatnim czasie prezydent Wołodymyr Zełenski odwiedził Finlandię i Holandię. Wizyta w państwie, które niedawno zostało przyjęte do NATO, oraz wizyta w Hadze miały istotne znaczenie polityczne. O ukraińskich działaniach dyplomatycznych i militarnych opowiada kierownik Zespołu Wschodniego IEŚ dr Jakub Olchowski. [zdj. president.gov.ua]

Na Słowacji powoli rozpoczyna się kampania wyborcza. Co prawda wybory parlamentarne odbędą się dopiero jesienią, ale już teraz partie polityczne zapowiadają szereg programów wsparcia adresowanych do obywateli. Ostatnie sondaże wskazują na wzrost poparcia dla opozycji, która nie chce dalej militarnie wspierać Ukrainy, walczącej z rosyjskim agresorem. O możliwych scenariuszach rozwoju sytuacji mówi dr Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [zdj. ABACA / Abaca Press / Forum]

W ciągu minionego roku pojawiały się informacje o dostawach serbskiej broni i amunicji dla ukraińskiego wojska. Oficjalnie władze w Belgradzie zaprzeczają tym doniesieniom, jednak przypadki dostaw amunicji były potwierdzane przez inne źródła. Serbia niejednokrotnie określana bywa jako tradycyjny sojusznik Rosji. Nie przyłączyła się do unijnych sankcji nakładanych na Rosję, ponieważ większość jej obywateli jest temu przeciwna. Skąd wobec tego serbska amunicja w rękach ukraińskich żołnierzy – wyjaśnia dr hab. Konrad Pawłowski z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Przywódca Białorusi Alaksandr Łukaszenka domaga się dalszych gwarancji bezpieczeństwa ze strony Rosji. Komentatorzy zastanawiają się, czemu mają one służyć, skoro Rosja wielokrotnie takie deklaracje składała. Jednocześnie w ostatnich tygodniach zauważalny jest wzrost antypolskiej i szerzej – antyzachodniej retoryki. Czym można tłumaczyć ostatnie działania władz w Mińsku i jaki jest ich cel – wyjaśnia dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Prezydent Białorusi]

Ugrupowanie GERB Bojko Borisowa wygrywa wybory parlamentarne w Bułgarii. Były to piąte wybory w ciągu ostatnich dwóch lat. Do tej pory zwycięskie ugrupowania nie były w stanie zbudować stabilnej większości. Jednak tym razem wszystko wskazuje na to, że do władzy wrócą politycy – z Bojko Borisowem na czele – odsunięci od rządzenia dwa lata temu w wyniku skandali korupcyjnych. Czy obecne wybory były przełomowe? A jeśli tak, to dla kogo? Na te i inne pytania odpowiada dr Spasimir Domaradzki z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Ekonomista Jakov Milatović z Ruchu Europa Teraz zostanie nowym prezydentem Czarnogóry. W drugiej turze wyborów pokonał urzędującego prezydenta Milo Đukanovicia, będącego jednocześnie liderem Demokratycznej Partii Socjalistów. Co oznacza wybór Milatovicia i czy jego zwycięstwo spowoduje przejście Milo Đukanovicia na polityczną emeryturę? Na te i inne pytania odpowiada dr Anna Jagiełło-Szostak z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Partia Socjaldemokratyczna premier Sanny Marin przegrała wybory parlamentarne w Finlandii. Głosowanie wygrała centroprawicowa Partia Koalicji Narodowej, na drugim miejscu znalazła się narodowo-konserwatywna Partii Finów, a na trzecim uplasowali się socjaldemokraci. Różnice pomiędzy pierwszą trójką nie przekroczyły 1 punktu procentowego. Taki wynik oznacza, że zbudowanie nowej i stabilnej koalicji rządzącej będzie trudnym zadaniem. Tymczasem tuż po wyborach ogłoszono decyzję o członkostwie Finlandii w NATO. O politycznych zmianach w Helsinkach opowiada dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Nowy prezydent Czech Petr Pavel bardzo dynamicznie rozpoczął swoje urzędowanie. Odwiedził Słowację, Polskę i Niemcy, skupił się na problematyce bezpieczeństwa i dezinformacji oraz zapowiedział działania mające na celu zmianę wizerunku urzędu prezydenckiego. Regularnie mają być organizowane spotkania z dziennikarzami i ma być rozszerzona współpraca z ekspertami od mediów społecznościowych oraz komunikacji cyfrowej. O bliższych i dalszych działaniach nowego prezydenta mówi kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.

Prezydent Serbii Aleksandar Vučić ogłosił utworzenie ponadpartyjnego bloku politycznego o nazwie Ruch Ogólnonarodowy na rzecz Państwa. Nowa inicjatywa ma mieć charakter integracyjny, ogólnonarodowy, propaństwowy i ponadpartyjny. Przed obozem władzy w Serbii stoją obecnie poważne wyzwania, związane z uznaniem niepodległości Kosowa, sankcjami wymierzonymi w Rosję czy kolejnymi wyborami parlamentarnymi. Czy powołanie Ruchu Ogólnonarodowego na rzecz Państwa ułatwi podjęcie trudnych decyzji – wyjaśnia dr hab. Konrad Pawłowski z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

W najnowszym odcinku „Rozmów IEŚ” zastanawiamy się nad skutecznością sankcji nakładanych na Rosję. Na ile mogą się one okazać efektywne i w jaki sposób Rosja próbuje je obchodzić? O istocie sankcji, zarówno w wymiarze politycznym, jak i ekonomicznym, rozmawiamy z dr hab. Anną Moraczewską z Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS i dr. Jakubem Olchowskim, kierownikiem Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Wikimedia]

Aleksander Łukaszenka liczy na wsparcie gospodarki swojego państwa przez Chiny. Rosyjska agresja na Ukrainę dramatycznie osłabiła Białoruś. Po udostępnieniu swojego terytorium rosyjskiemu agresorowi, na Mińsk nałożono sankcje. Dodatkowo eksport białoruskich towarów przez ukraińskie porty stał się niemożliwy. Zagadnienia gospodarcze były głównymi tematami omawianymi podczas niedawnej wizyty Aleksandra Łukaszenki w Chinach. O efektach tych rozmów i kolejnych rosyjskich naciskach na Białoruś mówi dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. president.by]

Rosja nie ma realnych możliwości, by zająć Mołdawię, jednak prowadzi szereg działań dezinformacyjnych oraz wspiera środowiska przeciwne obecnym, prozachodnim władzom w Kiszyniowie. Takie wnioski nasuwają się po analizie ostatnich wydarzeń w Mołdawii, w tym antyrządowych demonstracji organizowanych przez opozycyjną partię Şor. Jak działania podejmowane przez Rosję wpływają na sytuację wewnętrzną Mołdawii i co zmienia się w relacjach z separatystycznym Naddniestrzem – wyjaśnia dr Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Joe Biden i Maia Sandu, źródło: Facebook/Maia Sandu]

Serbia i Kosowo są coraz bliżej podpisania historycznego porozumienia o normalizacji relacji. Zostało ono już przyjęte przez obie strony, ale jeszcze nie doszło do jego podpisania. Negocjacje prowadzili prezydent Serbii Aleksandar Vučić i premier Kosowa Albin Kurti. Obecnie trwają prace nad aneksem do porozumienia, który ma określać zasady implementacji. Porozumienie praktycznie prowadzi do uznania Kosowa przez Serbię, jednak wciąż pojawia się wiele pytań. Sprawę wyjaśnia szczegółowo kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski. [Zdj. premier Kosowa i prezydent Serbii spotykają się po raz pierwszy w Brukseli, 15 czerwca 2021 r. / Josep Borrell / Twitter]