Autor: Instytut Europy Środkowej

„Granice marzeń. O państwach nieuznawanych” – to tytuł seminarium, które odbyło się w Instytucie Europy Środkowej. Poprowadził je Tomasz Grzywaczewski – reporter, pisarz i analityk specjalizujący się w problematyce Europy Środkowej i Wschodniej. Tytuł spotkania nawiązywał do jego książki, wyróżnionej nagrodą Magellana dla najlepszej książki reportażowej 2018 roku oraz Kryształową Kartą Polskiego Reportażu w kategorii Nagroda Publiczności przyznanej w tym samym roku.

Kryzys polityczny na Białorusi może wywrzeć wpływ na przewodnictwo Szwecji w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Państwo to obejmie przewodnictwo w OBWE w styczniu 2021 roku. Szwecja zaprezentowała już swoje priorytety i prowadzi intensywne działania zmierzające do uregulowania sytuacji na Białorusi. Czy będą to działania skuteczne? Na to pytanie odpowiada starszy analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Damian Szacawa.

Na temat obecnej sytuacji na ukraińskiej scenie politycznej wypowiedział się dr Oleksii Polegkyi z Uniwersytetu Alberty w Kanadzie, który na seminarium w Instytucie Europy Środkowej wystąpił z wykładem zatytułowanym „Ukraina w pułapce pomiędzy populizmem a rewanżyzmem”. W trakcie spotkania omówiono, między innymi, poparcie dla poszczególnych partii politycznych przed październikowymi wyborami samorządowymi na Ukrainie. Prognozy te z pewnością nie są korzystne dla obozu prezydenta Wołodymyra Zełenskiego.

Decyzja o niezaproszeniu liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej na ostatnie obrady Grupy Wyszehradzkiej była zaskakująca. Na dzień przed spotkaniem premierów państw V4, do którego doszło w Lublinie, sprzeciwił się temu premier Czech. Jego stanowisko było sprzeczne z wcześniejszymi deklaracjami. O przyczynach tej zmiany red. Marcin Superczyński rozmawiał z dr Agatą Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Białoruś otrzyma od Rosji kolejną pożyczkę finansową – to wynik ostatniego spotkania prezydentów obu państw w Soczi. Jakie jeszcze mogą być efekty rozmów przywódców, na razie oficjalnie nie wiadomo. Sytuacja gospodarcza Białorusi i przedłużające się protesty przeciwników Alaksandra Łukaszenki mogą doprowadzić do głębszej integracji obu państw. O ustaleniach w Soczi i dalszym rozwoju sytuacji na Białorusi red. Marcin Superczyński rozmawia z dr. Andrzejem Szabaciukiem, starszym analitykiem z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Stan zdrowia rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego poprawia się – informują lekarze. Jak przekazali przedstawiciele niemieckiego rządu, Nawalny został przewieziony do Niemiec z Omska, po tym jak został otruty środkiem bojowym z grupy nowiczoków. Moskwa zaprzecza tym doniesieniom i podkreśla, że nie było żadnego otrucia. Faktem jest jednak, że afera wokół tej sprawy osłabia Rosję na arenie międzynarodowej. Na ten temat z red. Marcinem Superczyńskim dyskutują dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i dr hab. Tomasz Stępniewski, zastępca dyrektora Instytutu Europy Środkowej.

W Waszyngtonie podpisano porozumienie o normalizacji stosunków gospodarczych pomiędzy Serbią i Kosowem. Podpisy pod dokumentami złożyli prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, prezydent Serbii Aleksandar Vučić i premier Kosowa Avdullah Hoti. Eksperci mają dylemat: kto, z kim i co podpisał. W związku z tym pojawiają się wątpliwości natury prawnej – zauważa dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

W związku z pandemią wirusa COVID-19 Węgry ponownie ograniczają wjazd na swoje terytorium. Są jednak pewne wyjątki. Mieszkańcy państw Grupy Wyszehradzkiej mogą wjechać na Węgry zdecydowanie łatwiej niż pozostali. Z czego wynika ta różnica – wyjaśnia starszy analityk z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Dominik Héjj.

Do końca wieku liczba mieszkańców Europy Środkowej i Wschodniej może się zmniejszyć aż o połowę. Potwierdzają to kolejne wyniki badań. Jeśli nie zostaną podjęte zdecydowane działania, to np. ludność Polski spadnie do około 15,5 miliona osób. Jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy i jak odwrócić niepokojące zjawisko wyludniania – w rozmowie z red. Marcinem Superczyńskim wyjaśnia analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ Marlena Gołębiowska.

Macedonia Północna będzie miała nowy rząd. Po wyborach koalicję utworzą socjaliści Zorana Zaeva i jedna z partii albańskich pod przewodnictwem Alego Ahmetiego. Na pierwszy rzut oka niewiele się zmieni w porównaniu do sytuacji przed wyborami, jednak pozory mogą mylić – podkreśla starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ dr Jan Muś.

Alaksandr Łukaszenka wykorzystuje wojsko do wzmocnienia swojej pozycji. Straszy Białorusinów – protestujących przeciwko fałszerstwom wyborczym – użyciem siły i jednocześnie ogłasza pełną gotowość bojową armii na granicy z państwami NATO. W ten sposób chce wywołać wśród swoich obywateli poczucie zagrożenia rzekomą obcą interwencją. Białoruskie wojska ćwiczą przy granicy z Polską, demonstrując swoje wyszkolenie. O możliwościach tej armii red. Marcin Superczyński rozmawia z kierownikiem Zespołu Europy Wschodniej IEŚ, drem Jakubem Olchowskim.

Nie ustają protesty przeciwko sfałszowaniu wyborów prezydenckich na Białorusi. Demonstrują tysiące mieszkańców tego państwa, jednak Alaksandr Łukaszenka nie godzi się na żadne ustępstwa. Większość państw domaga się poszanowania praw Białorusinów i uczciwych wyborów. W specjalnym podcaście IEŚ prezentujemy opinie i komentarze na ten temat. Swoimi spostrzeżeniami podzielili się: zastępca dyrektora IEŚ dr hab. Tomasz Stępniewski, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik oraz starsi analitycy w Zespole Europy Wschodniej – dr Andrzej Szabaciuk i dr Marta Drabczuk.