Problemem badawczym niniejszego artykułu jest analiza rozwoju Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE w kontekście trwającej na Ukrainie wojny. Ukazanie, w jakim stopniu rozpoczęte w 2022 r. działania wojenne Rosji wobec Ukrainy wpływają na podejmowane przez UE (i jej państwa członkowskie) decyzje odnośnie do WPBiO. Dla pełniejszej i całościowej analizy scharakteryzowano ewolucję WPBiO, jej przesłanki i uwarunkowania przed wybuchem pełnoskalowej wojny, a po rosyjskiej agresji na Krym i Donbas w 2014 r. Taka perspektywa pozwala w pełni ocenić skalę i zakres reform WPBiO. Celem badawczym artykułu jest więc próba zbadania zależności i wpływu, jaki ma wojna w Ukrainie na rozwój i ewolucję WPBiO.
K. Zajączkowski, The war in Ukraine and the (Non-)Development of the EU Common Security and Defence Policy, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 7-36, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.1
1. A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy, Brussels 2016.
2. A Strategic Compass for Security and Defence, Brussels 2022.
3. Adamiec D., Koncepcja autonomii strategicznej UE w kontekście rosyjskiej inwazji na Ukrainę, [in:] Sz. Bachrynowski, L. Graniszewski (eds.), Nowa architektura bezpieczeństwa europejskiego w okresie dynamicznych zmian, Warszawa 2023.
4. Biscop S., The EU’s Role in Security and Defence: Still Indispensable, [in:] S. Giusti, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
5. Brylonek M., Bieżące trendy we wspólnej polityce bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej, “Przegląd Europejski” 2014, no. 1.
6. Coticchia F., A Watershed Moment? European Defence and the War in Ukraine, [in:] S. Giusti, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
7. Fasola N., Lucarelli S., The EU-Nato Partnership, [in:] S. Giusti, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
8. Fiott D., Executive summary, [in:] idem (ed.), The CSDP in 2020. The EU’s legacy and ambition in security and defence, European Union Institute for Security Studies (EUISS), Paris 2020.
9. Giusti S., EU Security and Defence Policy in a Volatile Context, [in:] idem, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
10. Gnesotto N., Przyszłość Europy strategicznej, Warszawa 2012.
11. Grevi G., Conclusions. European Defence: Quantum Leap or Limbo?, [in:] S. Giusti, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
12. Grevi G., Introduction, [in:] idem (ed.), Forging Europe’s leadership. Global trends, Russian aggression and the risk of a regressive world, Brussels 2023.
13. Helwig N., Sinkkonen V., Strategic Autonomy and the EU as a Global Actor: The Evolution, Debate and Theory of a Contested Term, “European Foreign Affairs Review” 2022, vol. 27, Special Issue.
14. Koenig N., Putin’s war and the Strategic Compass. A quantum leap for the EU’s security and defence policy?, “Policy Brief”, 29 April 2022, Hertie School, Jacques Delors School.
15. Korniychuk A., Geopolitical crossroads: the strategic landscape after Russia’s invasion of Ukraine, [in:] G. Grevi (ed.), Forging Europe’s leadership. Global trends, Russian aggression and the risk of a regressive world, Brussels 2023.
16. Kośka M., South Stream w cieniu sankcji, “Obserwatorfinansowy.pl”, 9 July 2014.
17. Kuźniar R., Międzynarodowa tożsamość Europy (UE), [in:] E. Haliżak, S. Parzymies (eds.), Unia Europejska. Nowy typ wspólnoty międzynarodowej, Warszawa 2002.
18. Locatelli A., EU Defence: Joint Capability Development, [in:] S. Giusti, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
19. Magri P., Introduction, [in:] S. Giusti, G. Grevi (eds.), Facing War: Rethinking Europe’s Security and Defence, The Institute for International Political Studies (Istituto per gli Studi di Politica Internazionale, ISPI), Milan 2022.
20. Maślanka Ł., The EU Rapid Deployment Capacity: political priorities and real needs, “OSW Commentary” 2024, no. 567, 24 January, Centre for Eastern Studies.
21. Pear R., Shanker T., Health Care and Military Spending Bear the Brunt of Proposed Cuts, ”New York Times”, 10 April 2013.
22. Plichta J., Sagan A., Plichta G., Szoki egzogeniczne a kształtowanie relacji na rynku pracy B2C z perspektywy struktury wartości konsumentów, Kraków 2022.
23. Przybylska-Maszner B., Wpływ wojny w Ukrainie na rozwój polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej, “Politeja” 2024, vol. 21, no. 1(88/1).
24. Węc J.J., Perspektywy reformy Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony Unii Europejskiej do 2025 roku. Autonomia strategiczna UE?, “Politeja” 2022, vol. 19, no. 3(78).
25. Zajączkowski K., EU Military Operations as a Tool in the EU’s Foreign Policy Toolbox – The Main Trends and Limitations, “Studia Europejskie – Studies in European Affairs” 2021, vol. 25, no. 4.
26. Zajączkowski K., Misje cywilne i operacje wojskowe w perspektywie wybranych teorii stosunków międzynarodowych i integracji europejskiej, Warszawa 2019.
27. Zajączkowski K., Stosunki międzynarodowe Chińskiej Republiki Ludowej z państwami Afryki w Erze Xi Jipinga – dynamika, istota, trendy, “Politeja” 2024, vol. 21, no. 2(89).
Celem artykułu jest zdiagnozowanie zróżnicowania politycznych strategii krajów wschodniej flanki NATO wobec Rosji. Autor wyróżnia trzy główne podejścia: przeciwwagę, która może przyjąć formę powstrzymywania, akomodację oraz zabezpieczanie. Analizując oficjalne strategie bezpieczeństwa i działania rządowe, artykuł ukazuje różnice pomiędzy każdym z tych podejść i rozważa ich ostateczne konsekwencje. Struktura pracy jest następująca: po pierwsze, wyjaśnienie istoty każdej strategii politycznej oraz rozważenie ich konsekwencji jako kategorii w polityce międzynarodowej. Po drugie, artykuł ilustruje każde podejście poprzez konkretne przykłady: przeciwwaga w Polsce, akomodacja na Węgrzech oraz zabezpieczanie w Bułgarii. Artykuł kończy się analizą krajowych i zagranicznych uwarunkowań tych strategii, ich kosztów oraz skuteczności.
T. Klin, Counterbalancing, accommodation, and hedging: NATO Eastern flank countries’ political strategies towards Russia, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 37-53, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.2
1. Cheresheva M., Putin’s Homage to Cyrillic Makes Bulgarians See Red, Balkan Insight, 25 May 2017, https://balkaninsight.com/2017/05/25/kremlin-s-stance-on–cyrillic-origin-angers-sofia-05-25-2017/ [8.12.2023].
2. Chughtai A., Petkova M., Skripal case diplomatic expulsions in numbers, Al Jazeera, 3 April 2018, https://www.aljazeera.com/news/2018/4/3/skripal-case-diplomatic-expulsions-in-numbers [21.11.2013].
3. Cooper H., Oliver Ch., Bulgaria caught between NATO and the Kremlin, Politico, 12 September 2016, https://www.politico.eu/article/russia-bulgaria-presidential-election-rumen-radev-socialists-caught-between-nato-and-the-kremlin/ [8.12.2023].
4. De Silva Sh., Making Sense of the Haze: Hedging and its Attributes, “University of Colombo Review” 2020, vol. 1, no. 1.
5. Dettmer J., Former Spy: Hungary Used as Logistical Base for Russian Intelligence Activity, VOA News, 17 April 2019, https://www.voanews.com/a/former-spy–hungary-used-as-logistical-base-for-russian-intelligence-activity/4879742.html [13.11.2023].
6. Goble P.A., Friends in need: 18 countries who gave Ukraine non-lethal military aid, Euromaidan Press, 5 June 2016, https://euromaidanpress.com/2016/08/05/friends-in-need-18-country-who-supplied-ukraine-with-non-lethal-weapons/ [18.01.2024].
7. Government Resolution 1163/2020 (21st April) on Hungary’s National Security Strategy, Honvédelmi Hírek, 21 June 2020, https://honvedelem.hu/hirek/government–resolution-1163-2020-21st-april.html [11.12.2023].
8. Govt To Increase Defence Spending by 30 Percent Next Year, Hungary Today, 25 September 2021, https://hungarytoday.hu/govt-increase-defence-spending-30–percent-next-year/ [21.11.2023].
9. Hayden J., Ukraine blasts Bulgaria president’s claims that Kyiv is to blame for the war, Politico, 16 July 2023, https://www.politico.eu/article/rumen-radev-bulgaria-president-ukraine-war/ [6.12.2023].
10. He B., Politics of Accommodation of the Rise of China: The Case of Australia, “Journal of Contemporary China” 2012, vol. 21, no. 73.
11. He K., Institutional Balancing and International Relations Theory: Economic Interdependence and Balance of Power Strategies in Southeast Asia, “European Journal of International Relations” 2008, vol. 14, no. 3.
12. Jackson V., Power, trust, and network complexity: three logics of hedging in Asian security, “International Relations of the Asia-Pacific” 2014, vol. 14, no. 3.
13. Janjevic D., Vladimir Putin and Viktor Orban’s special relationship, Deutsche Welle, 18 September 2018, https://www.dw.com/en/vladimir-putin-and-viktor–orbans-special-relationship/a-45512712 [28.06.2022].
14. Kirchner J., The tragedy of offensive realism: Classical realism and the rise of China, “European Journal of International Relations” 2012, vol. 18, no. 1.
15. Kuik Cheng-Chwee, Getting hedging right: a small-state perspective, “China International Strategy Review” 2021, vol. 3, no. 2.
16. Ministry of Foreign Affairs of Hungary, Hungary’s National Security Strategy, 2012, https://eda.europa.eu/docs/default-source/documents/hungary-national–security-strategy-2012.pdf.
17. National Security Strategy of the Republic of Bulgaria, 2011, https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/07/BGR_National_Security_Strategy_Republic_Bulgaria_2011.pdf.
18. Nikolov K., Bulgarian government row over military aid to Ukraine, Euractiv, 28 February 2022, https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/bulgarian–government-row-over-military-aid-to-ukraine/ [18.08.2022].
19. Orbán V., Prime Minister Viktor Orbán’s Speech at the 25th Bálványos Summer Free University and Student Camp, Website of the Hungarian Government, 30 July 2014, https://2015-2019.kormany.hu/en/the-prime-minister/the-prime-minister–s-speeches/prime-minister-viktor-orban-s-speech-at-the-25th-balvanyos-summer-free-university-and-student-camp [13.11.2023].
20. Pawłuszko T., The Foreign Policy of Poland and the Problem of Political Rationale, “Teoria Polityki” 2022, no. 6.
21. Pieńkowski J., Bulgarian-Russian Relations: Between Sentiment and Pragmatism, “Bulletin PISM” 2019, no. 177.
22. Poland is the third largest donor of military aid to Ukraine states BBC report, Polskie Radio, 3 July 2022, https://www.polskieradio.pl/395/9766/artykul/2992902,poland–third-largest-donor-of-military-aid-to-ukraine [23.12.2023].
23. Polish leader criticises Hungary’s stance on Ukraine war, Polskie Radio, 8 April 2022, https://www.polskieradio.pl/395/9766/artykul/2935898,polish-leader-criticises-hungary%E2%80%99s-stance-on-ukraine-war [22.12.2023].
24. President Rumen Radev: Bulgaria will continue to help Ukraine according to our ability, Radio Bulgaria, 21 April 2022, https://bnr.bg/en/post/101636020/president-rumen-radev-bulgaria-will-continue-to-help-ukraine-according-to-our-ability [9.12.2023].
25. Ross R.S., Balance of Power Politics and the Rise of China: Accommodation and Balancing in East Asia, “Security Studies” 2006, vol. 15, no. 3.
26. Russia ‘Used Bulgarian Airspace’ To Deliver Military Equipment To Serbia, Radio Free Europe, 17 December 2020, https://www.rferl.org/a/russian-planes-bulgarian-airspace-military-equipment-serbia/31006388.html [23.12.2023].
27. Seventy expelled Russian diplomats leave Bulgaria, Euractiv, 4 July 2022, https://www.euractiv.com/section/global-europe/news/seventy-expelled-russian-diplomats-leave-bulgaria/ [18.01.2024].
28. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warsaw 2014, https://www.bbn.gov.pl/ftp/SBN%20RP.pdf.
29. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warsaw 2020, https://www.bbn.gov.pl/ftp/dokumenty/Strategia_Bezpieczenstwa_Narodowego_RP_2020.pdf.
30. Than K., Komuves A., Hungary buys Russia’s Sputnik V vaccine, first in EU, minister says, Reuters, 22 January 2021, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-hungary-russia-idUSKBN29R0WB/ [21.11.2023].
31. Todorov S., Ukraine Queries Bulgarian President’s ‘Crimea is Russian’ Remark, Balkan Insight, 19 November 2021, https://balkaninsight.com/2021/11/19/ukraine-queries-bulgarian-presidents-crimea-is-russian-remark/ [8.12.2023].
32. Todorov S., ‘We Have Done Enough’: Bulgaria Rejects Ukraine’s Plea for Heavy Weapons, Balkan Insight, 7 June 2022, https://balkaninsight.com/2022/06/07/we-have-done-enough-bulgaria-rejects-ukraines-plea-for-heavy-weapons/ [22.12.2023].
33. Volkmann-Schluck Ph., Bulgaria to the rescue: How the EU’s poorest country secretly saved Ukraine, Politico, 18 January 2023, https://www.politico.eu/article/bulgaria-volodymyr-zelenskyy-kiril-petkov-poorest-country-eu-ukraine/ [8.12.2023].
34. Zaniewicz M., New Gas Pipeline Geopolitics in Central and Eastern Europe, Warsaw Institute, 21 December 2019, https://warsawinstitute.org/new-gas-pipeline-geopolitics-in-central-and-eastern-europe/ [18.11.2023].
Tekst koncentruje się na przywództwie politycznym kobiet wybranych na prezydentów państw bałtyckich. Dobór próby badawczej jest podyktowany położeniem geopolitycznym i wspólnym doświadczeniem historycznym, a także wyborem kobiet po 1991 r. na urząd prezydenta. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie o styl sprawowania władzy i układanie relacji z państwami (USA, Chiny i Rosja), które próbowały w przeszłości i próbują obecnie wpływać na politykę w regionie.
E. Lesiewicz, A. Włodarska-Frykowska, B. Jundo-Kaliszewska, Leadership by women in power in the Baltic States and their role in policymaking, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 3, s. 55-74, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.3
1. Ārpolitikas zvaigzne, https://www.lsm.lv/vienmer-prezidente/raksts/arpolitikas-zvaigzne.
2. Buchowski K., Prezydentka Republiki Litewskiej Dalia Grybauskaitė, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/6178/1/CNISK_2017_2_K_Buchowski_Prezydentka_Republiki_Litewskiej.pdf.
3. Cepurītis M., Latvijas un Krievijas attiecību attīstība kopš Latvijas iestāšanās Eiropas Savienībā un NATO, https://www.rsu.lv/zinatniskie-raksti/latvijas-un-krievijas-attiecibu-attistiba-kops-latvijas-iestasanas-eiropas.
4. Chmielewski B., Estonia: Partia Reform wygrywa wybory parlamentarne, Ośrodek Studiów Wschodnich, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-03-06/estonia-partia-reform-wygrywa-wybory-parlamentarne.
5. Cimdin̦a A., In the name of Freedom: President of Latvia Vaira Vike-Freiberga, Latvia 2003.
6. Cottrell R., This Latvian leader is made of the right stuff, https://www.politico.eu/article/this-latvian-leader-is-made-of-the-right-stuff/.
7. Cowper-Coles M., Women political leaders: the impact of gender on democracy, London 2020.
8. Curriculum Vitae Minister of Finance of the Republic of Lithuania Dalia Grybauskaitė, https://www.europarl.europa.eu/hearings/commission/2004_enlarg/pdf/cv_grybauskaite_en.pdf.
9. Čaklais M., Izaicinājums, pirma Latvijas Valsts prezidente Vaira Vīk̦e-Freiberga, Riga 2003.
10. D. Grybauskaitė: korupcija plinta kaip vėžys, https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/dgrybauskaite-korupcija-plinta-kaip-vezys-47479985.
11. Эхо Москвы: Даля, Даля, короче говоря, https://www.delfi.lt/ru/news/politics/eho-moskvy-dalya-dalya-koroche-govorya-22267229.
12. Fuszara M., Citizenship, Representation and Gender, “Polish Sociological Review” 2010, vol. 172, no. 4, pp. 367–389.
13. Fuszara M., Kobiety w polityce, Warsaw 2007.
14. Hartliński M., Przywództwo polityczne. Wprowadzenie, Olsztyn 2012.
15. Héjj D., Współpraca Chin z Europą Środkową. 17+1 skurczył się do 14+1, Dziennik Gazeta Prawna, 17 August 2022, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8519307,chiny-europa-srodkowa-17-plus-1-litwa-lotwa-estonia.html.
16. Janeliunas T., Changes and adjustment in the foreign policy of Lithuania during Dalia Grybauskaitė’s presidency, “Journal of Baltic Studies” 2021, vol. 52, pp. 221–244.
17. Janutienė R., Raudonoji Dalia. Nuslėptieji Dalios Grybauskaitės biografijos puslapiai, Vilnius 2020.
18. Jest prezydent Estonii: po raz pierwszy w historii została nim kobieta, https://studium.uw.edu.pl/jest-prezydent-estonii-po-raz-pierwszy-w-historii-zostala-nim-kobieta/.
19. Jiang Pledges New China-Latvia Ties, http://en.people.cn/200206/11/eng20020611_97551.shtml.
20. Jundo-Kaliszewska B., Lachowski T., Odzyskanie niepodległości przez państwa bałtyckie w świetle procesu rozpadu ZSRS oraz następcze rozliczenie okresu sowieckiej okupacji. Wybrane aspekty natury prawnej i politycznej, “Władza Sądzenia” 2021, no. 20, pp. 109–127.
21. Jundo-Kaliszewska B., Orientacja na teraźniejszość. Warszawa w optyce Wilna w stulecie niepodległości Litwy, https://obserwatormiedzynarodowy.pl/2018/02/28/orientacja-na-terazniejszosc-warszawa-optyce-wilna-w-stulecie-niepodleglosci-litwy/.
22. Jundo-Kaliszewska B., Spór o prawo do imienia i nazwiska jako element kształtujący świadomość historyczną i europejską mniejszości polskiej na Litwie. Wybrane aspekty, [in:] T. Chłopecki, P. Fiktus (eds.), Studia z myśli polityczno-prawnej oraz historii prawa, Łódź 2023, pp. 101–125.
23. Kacewicz M., Dalia Grybauskaite – żelazna dama z Wilna, https://www.newsweek.pl/swiat/dalia-grybauskaite-zelazna-dama-z-wilna/8t6zv8p.
24. Kancik E., Przywództwo polityczne kobiet, przykład prezydentury w Europie, “Forum Politologiczne” 2013, no. 15, pp. 365–387.
25. Kersti Kaljulaid, https://forum2022.globsec.org/speakers/kersti-kaljulaid/.
26. Konstytucja Łotwy, https://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/Lotwa_pol_010711.pdf.
27. Kreipimasis į Lietuvos Prezidentę Dalią Grybauskaitę, prašant dalyvauti Lietuvos prezidento rinkymuose, https://www.peticijos.lt/visos/83691/kreipimasis-i-lietuvos-prezidente-dalia-grybauskaite-prasant-dalyvauti-rinkimuose/.
28. Kuczyńska-Zonik A., Obcokrajowcy na Łotwie: czy to prawdziwy problem?, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_11649_sn_1438.
29. Kuczyńska-Zonik A., Prezydencja Estonii w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, “Komentarze IEŚ” 2020, no. 105, https://ies.lublin.pl/komentarze/prezydencja-estonii-w-radzie-bezpieczenstwa-onz/.
30. Kuczyńska-Zonik A., Prezydent Estonii rozmawiała w Moskwie o stosunkach dwustronnych, “Komentarze IEŚ” 2019, no. 23, https://ies.lublin.pl/komentarze/prezydent-estonii-rozmawiala-w-moskwie-o-stosunkach-dwustronnych/.
31. Kuczyńska-Zonik A., Wybory prezydenckie w Estonii: możliwe scenariusze, Instytut Europy Środkowej, “Komentarze IEŚ” 2021, no. 130, https://ies.lublin.pl/komentarze/wybory-prezydenckie-w-estonii-mozliwe-scenariusze/.
32. Latvija Eiropas Savienībā, https://latvia.representation.ec.europa.eu/par-mums/latvija-eiropas-savieniba_lv.
33. Latvijai ir būtiska Ķīnas atbalstošā nostāja, https://www.vestnesis.lv/ta/id/63096.
34. Latvijas vieta pasaulē Ārlietas, drošība, cilvēktiesības, https://www.vestnesis.lv/ta/id/158495.
35. Lietuvos Respublikos Vyriausybės ir Prancūzijos Respublikos Vyriausybės susitarimas dėl bendradarbiavimo gynybos ir saugumo srityje, https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/TAR.1CB8A9F1E91B.
36. Muižnieks N., Latvian-Russian Relations: Domestic and International Dimensions, Latvijas Universitāte, 2006.
37. Musiał-Karg M., Żelazne damy polityki, [in:] eadem, B. Secler (eds.), Kobiety we współczesnym świecie. Rola i miejsce kobiet w życiu politycznym, Poznań 2010, pp. 115–128.
38. NATO Secretary General lauds President Grybauskaitė at Manfred Wörner Medal ceremony, https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_216485.htm.
39. Otocki T., Tõnis Saarts: Dla Kersti Kaljulaid nacjonaliści z EKRE reprezentują wszystko to, co obce, Przegląd Bałtycki, 18 October 2019, https://przegladbaltycki.pl/13604,tonis-saarts-dla-kersti-kaljulaid-nacjonalisci-z-ekre-reprezentuja-wszystko-to-co-obce.html.
40. Pasaule V., Stāsts par to, kā latvieši pagājušajā gadsimtā meklēja prezidentu, https://jauns.lv/raksts/9viri/554700-ieskats-sena-un-nesena-pagatne-ka-latviesi-sev-mekleja-un-atrada-prezidentus.
41. Perspektywy współpracy państw bałtyckich z Chinami, https://pism.pl/publikacje/Perspektywy_wspolpracy_panstw_baltyckich_z_Chinami.
42. Popławski K., Kersti Kaljulaid – pierwsza kobieta prezydent Estonii, https://przegladbaltycki.pl/3577,kersti-kaljulaid-pierwsza-kobieta-prezydent-estonii.html.
43. Popławski K., Prezydent Estonii na miesiąc przeprowadzi się do Narwy, Przegląd Bałtycki, 28 December 2017, https://przegladbaltycki.pl/6673,prezydent-estonii-miesiac-przeprowadzi-sie-narwy.html.
44. Popławski K., Tarmo Tammiste: Narwa jest następna, ale nie będzie następnym Donieckiem, Przegląd Bałtycki, 21 May 2018, https://przegladbaltycki.pl/7538,tarmo-tammiste-narwa-jest-nastepna-ale-nie-bedzie-nastepnym-donieckiem.html.
45. Populārākajai prezidentei Vīķei-Freibergai – 80, https://nra.lv/politika/230250-popularakajai-prezidentei-vikei-freibergai-80.htm.
46. Prezidentiniai reitingai: D. Grybauskaitės palaikymas didėja, tačiau užtikrintas lyderis – G. Nausėda, https://www.lrytas.lt/lietuvosdiena/aktualijos/2023/09/23/news/prezidentiniai-reitingai-d-grybauskaites-palaikymas-dideja-taciau-uztikrintas-lyderis-g-nauseda-28478647.
47. President Kersti Kaljulaid starts working visit to USA, Err News, 28 June 2021, https://news.err.ee/1608259800/president-kersti-kaljulaid-starts-working-visit-to-usa.
48. President Kersti Kaljulaid takes oath of office, https://news.err.ee/119336/president-kersti-kaljulaid-takes-oath-of-office.
49. President Xi meets Estonian counterpart, http://www.xinhuanet.com/english/2018-09/18/c_137477149.htm.
50. Radczenko A., Grybauskaitė wystartuje w wyborach?, https://kurierwilenski.lt/2023/08/30/grybauskaite-wystartuje-w-wyborach/. 51. Rashkova E.R., Zankina E., Women in Politics in Eastern Europe: A Changing Outlook, [in:] Women, Policy and Political Leadership Regional Perspectives in Today’s World, Konrad-Adenauer-Stiftung, 2015, pp. 87–94.
52. Raudseps P., Vaira Vīķe-Freiberga, latviešu politiķe un sabiedriskā darbiniece, psiholoģe, Latvijas Valsts prezidente, https://enciklopedija.lv/skirklis/115184-Vaira-V%C4%AB%C4%B7e-Freiberga.
53. Reformierakond: hääled pidasid, EKRE: jätsime sedelid tühjaks, https://www.err.ee/574846/reformierakond-haaled-pidasid-ekre-jatsime-sedelid-tuhjaks.
54. Rosenberg S., Personības Vaira Vīķe-Freiberga, https://www.redzidzirdilatviju.lv/lv/collections/160421/136/.
55. Samoškaitė S., Kodėl taip pasikeitė D. Grybauskaitė, https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/kodel-taip-pasikeite-d-grybauskaite-66777372.
56. Steward A., Former Latvian president and Montreal professor on Putin: ‘He’s a narcissist and a psychopath’, https://globalnews.ca/news/8673073/vaira-vike-freiberga-latvia-ukraine-putin/.
57. Taurētājs T., Kā Latvijas prezidenti “flirtēja” ar 9. maiju un Krievijas imperiālismu, https://talavastauretajs-com.translate.goog/ka-latvijas-valsts-prezidenti-flirteja-ar-9-maiju-un-krievijas-imperialismu/?_x_tr_sl=lv&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc.
58. The Most Powerful Women, https://images.forbes.com/lists/2005/11/Latvia_Country_1.html.
59. Toshkov D., Cretti G., Who is Afraid of More Women in Politics, and Why? An Analysis of Public Opinion in 28 European Countries, “Journal of Women, Politics & Policy” 2023, pp. 1–19.
60. Vairia Vīķe-Freiberga, https://kids.britannica.com/students/article/Vaira-Vike-Freiberga/627183.
61. Vaira Vīķe-Freiberga, https://worldleaders.columbia.edu/directory/vaira-vike-freiberga.
62. Vaira Vike–Freiberga, https://diplomats.pl/member/vaira-vike-freiberga/.
63. Vairas Vīķes-Freibergas paveiktais TOP 8 prezidentes amatā, https://www.lsm.lv/vienmer-prezidente/raksts/top8-paveiktas.
64. Valsts prezidente dodas valsts vizītē uz Ķīnu, https://www.tvnet.lv/6215294/valsts-prezidente-dodas-valsts-vizite-uz-kinu.
65. Valsts prezidentes Vairas Vīķes–Freibergas, https://www.vestnesis.lv/ta/id/12521.
66. Vīķe-Freiberga Vaira, https://www.memoiresdeguerre.com/2022/01/vike-freiberga-vaira.html.
67. Vike-Freiberga: Latvijas un Krievijas attiecības uzlabosies pēc prezidentu vizītēm, https://nra.lv/latvija/36609-vike-freiberga-latvijas-un-krievijas-attiecibas-uzlabosies-pec-prezidentu-abpusejam-vizitem.htm.
68. Wilno: Dalia Grybauskaite spotkała się Aleksandrem Łukaszenką, https://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/iar/artykul/wilno;dalia;grybauskaite;spotkala;sie;aleksandrem;lukaszenka,148,0,533652.html.
Głównym celem artykułu jest przedstawienie zagrożeń i wyzwań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego w krajach UE. Refleksje na ten temat przeprowadzono z wykorzystaniem różnych definicji pojęcia bezpieczeństwa energetycznego, jego determinantów oraz kluczowych obszarów. Artykuł opiera się na dostępnych badaniach zawierających analizy bezpieczeństwa energetycznego w krajach UE na tle ogólnego pojęcia opisanego w różnych podejściach. Opracowanie zawiera analizę różnych podejść do kwestii bezpieczeństwa energetycznego, z wartością dodaną w postaci prezentacji perspektyw bezpieczeństwa energetycznego krajów UE w kontekście aktualnych wyzwań wynikających z sytuacji geopolitycznej w Europie i na świecie, a zwłaszcza konsekwencji kryzysu gospodarczego. Ponadto zwrócono uwagę na charakterystykę bezpieczeństwa energetycznego jako dobra publicznego. Publikacja przedstawia koncepcję bezpieczeństwa energetycznego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii jego zapewnienia w odniesieniu do krajów UE.
J. Rosiek, Determinants and challenges of energy security in EU countries, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 75-93, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.4
1. ACER (Agency for the Cooperation of Energy Regulators), ACER Market Monitoring Report – 2015. Annual Report on the Results of Monitoring the Internal Electricity and Natural Gas Markets in 2014, 2016, https://www.acer.europa.eu/sites/default/files/documents/Publications/ACER_Market_Monitoring_Report_2014.pdf.
2. Alhajji A.F., What Is Energy Security? Definitions and concepts, “Middle East Economic Survey” 2007, vol. 1, no. 455.
3. APERC (Asia Pacific Energy Research Centre), Institute of Energy Economics, Japan (IEEJ), A Quest for Energy Security in the 21st century, 2007, www.ieej.or.jp/aperc [27.03.2024].
4. Braun J., Bezpieczeństwo energetyczne jako dobro publiczne – miary i czynniki wpływające na jego poziom, “Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2018, no. 358.
5. CEEP (Central Europe Energy Partners), Central Europe Energy Partners’ Recommendations for Trilogues on the Directive on the Promotion of the Use of Energy from Renewable Sources (RED 2), 2018, https://horizoneuropencpportal.eu/stakeholders/central-europe-energy-partners-ceep [11.04.2024].
6. Chester L., Conceptualising energy security and making explicit its polysemic nature, “Energy Policy” 2010, no. 38, pp. 887–895, https://www.researchgate.net/publication/223457986_Conceptualising_energy_security_and_making_explicit_its_polysemic_nature [16.03.2024].
7. Chevalier J.M., Security of energy supply for the European Union, “European Review of Energy Markets” 2006, vol. 1, no. 3, https://eeinstitute.org/european-review-of-energy-market/EREM%203%20article%20Jean-Marie%20Chevalier.pdf [20.04.2024].
8. Clingendael Institute, Clingendael International Energy Programme (CIEP), EU Energy Supply Security and Geopolitics (Tren/C1-06-2002), CIEP Study, 2004, http://www.clingendael.nl/publications/2004/ 200401000_ciep_study.pdf [29.03.2024].
9. Council of the European Union, Renewable Energy: Council Confirms Deal Reached with the European Parliament, 2018, www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2018/06/27/renewable-energy-council-confirms-deal-reached-with-the-european-parliament [2.04.2024].
10. Demski C. et al., National context is a key determinant of energy security concerns across Europe, “National Energy” 2018, no. 3, pp. 882–888, https://doi.org/10.1038/s41560-018-0235-8 [3.04.2024].
11. EC (European Commission), Communication from the Commission to the European Parliament and the Council. European Energy Security Strategy, SWD(2014) 330 final, 2014, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52014DC0330&from=EN [22.03.2024].
12. EC (European Commission), Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee, the Committee of the Regions and the European Investment Bank. Second Report on the State of the Energy Union, COM(2017) 53 final, 2017.
13. EC (European Commission), Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Repower EU Plan, SWD(2022) 230 final, 2022, https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:fc930f14-d7ae-11ec-a95f 01aa75ed71a1.0001.02/DOC_1&format=PDF [6.04.2024].
14. EC (European Commission), Joint Communication to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. EU external strategy energy engagement in a changing world, SWD(2022) 152 final, 2022, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022JC0023 [30.04.2024].
15. EC (European Commission). Directorate-General for Energy (ENER), In focus: EU energy security and gas supplies, https://energy.ec.europa.eu/news/focus-eu-energy-security-and-gas-supplies-2024-02-15_en [6.04.2024].
16. ECEEE (European Council for an Energy Efficient Economy), EU policies for energy efficiency, energy security and climate change mitigation, 2024, www.eceee.org/policy-areas/energy-union [6.04.2024].
17. Empowering Europe: Developing a Roadmap to Strategic Autonomy and a Competitive Energy Transition, materials from discussion introducing European Initiative for Energy Security (EIES), 2023, https://pr.euractiv.com/pr/empowering-europe-developing-roadmap-strategic-autonomy-and-competitive-energy-transition [1.04.2024].
18. Energy Charter Secretariat, The International Energy Charter Consolidated Energy Charter Treaty with Related Documents, 2015, https://www.energycharter.org/fileadmin/DocumentsMedia/Legal/ECTC-en.pdf [3.04.2024].
19. EPO and IRENA (The European Patent Office and the International Renewable Energy Agency), Development and Deployment of Climate Change Mitigation Technologies: Evidence to Support Policy Making, Policy Brief, 2016, https://link.epo.org/web/Development_and_deployment_of_climate_change_mitigation_technologies-Policy_Brief_en.pdf [2.04.2024].
20. EU (European Union), EU Energy Platform, https://energy.ec.europa.eu/topics/energy-security/eu-energy-platform [7.04.2024].
21. EurObserv’ER, The State of Renewable Energies in Europe, 18th EurObserv’ER Report, edition 2018.
22. https://kib.pl/wp-content/uploads/2019/04/The_State_of_RES_in_Europe_2018_v2.pdf [1.03.2024].
23. Eurostat, Electricity prices for household consumers – bi-annual data (from 2007 onwards), 2019, http://ec.europa.eu/eurostat [12.03.2024].
24. Eurostat, Energy imports dependency, 2019, http://ec.europa.eu/eurostat [22.03.2024].
25. IEA (International Energy Agency), Energy Security and Climate Policy: Assessing Interactions, 2007, https://iea.blob.core.windows.net/assets/01fda85f-c396-47bf-9ef9-686e78b0a7f7/energy_security_climate_policy.pdf [15.03.2024].
26. IEA (International Energy Agency), World Energy Outlook. China and India insights, 2007, https://eneken.ieej.or.jp/en/data/pdf/412.pdf [31.03.2024].
27. Jenny F., Energy Security: a market-oriented approach, presentation at the OECD Forum on innovation, growth and equity, Paris, 14–15 May 2007, /www.oecd.org/dataoecd/42/49/38587081.pdf [25.03.2024].
28. Kruyt B. et al., Indicators for energy security, “Energy Policy” 2009, no. 37, pp. 2166–2181, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0301421509000883.
29. Mazurkiewicz J., Bezpieczeństwo energetyczne Polski, “Polityka Energetyczna” 2008, vol. 11, issue 1, https://epj.min-pan.krakow.pl/pdf-95660-29132?filename=Energy%20security%20of%20Poland.pdf [11.04.2024].
30. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warsaw 2013.
31. Perez M. de la Esperanza M., Scholten D., Smith Stegen K., The multi-speed energy transition in Europe: Opportunities and challenges for EU energy security, “Energy Strategy Reviews” 2019, vol. 26, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211467X19301087? via%3Dihub [4.04.2024].
32. Skindzier O., Od czego zależy bezpieczeństwo energetyczne?, Money.pl., 10 June 2022, www.money.pl/gospodarka/od-czego-zalezy-bezpieczenstwo-energetyczne-6778365727709888a.html [5.04.2024].
33. Sovacool B., Mukherjee I., Conceptualizing and measuring energy security: a synthesized approach, “Energy” 2011, no. 36, pp. 5343–5355, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360544211004294.
34. Toman M.A., International oil security: problems and policies, “Resources for the Future” 2002, no. 2–4, https://media.rff.org/documents/RFF-IB-02-04.pdf.
35. Wernik A., Finanse publiczne: cele, struktury, uwarunkowania, Warsaw 2014.
36. Winzer C., Conceptualizing energy security, “Energy Policy” 2012, no. 46, pp. 36–48, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2012.02.067.
Rosyjska inwazja na pełną skalę na Ukrainę w 2022 r. doprowadziła do ponownej oceny systemu stosunków międzynarodowych przez różnych aktorów międzynarodowych, od Chin po Unię Europejską (UE). Dla UE ponowna ocena oznaczała m.in. zwiększenie priorytetu integracji unijnej państw Bałkanów Zachodnich. Jednym z warunków pełnej integracji UE Bałkanów Zachodnich jest normalizacja stosunków między Serbią a Kosowem.
Znaczenie takiej normalizacji przypomina znaczenie nawiązania stosunków między RFN a NRD, w szczególności Układu z 1972 r., dla bezpieczeństwa i stabilności w Europie w okresie odprężenia (model NRD). Biorąc pod uwagę pragmatyczne, ale powściągliwe podejście zastosowane w Układzie z 1972 r., nie było zaskoczeniem, że przy opracowywaniu Porozumienia w sprawie drogi do normalizacji między Kosowem a Serbią wykorzystano postanowienia Układu. Istnieje jednak wiele istotnych różnic między obiema sytuacjami, a pełne zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla wdrożenia modelu NRD w normalizacji stosunków Serbia–Kosowo. W artykule porównano i przeanalizowano niektóre czynniki polityczne, ekonomiczne, religijne i prawne, odróżniające sytuację RFN–NRD od sytuacji Serbia–Kosowo. Tym samym zostaną określone ograniczenia modelu NRD stosowanego w normalizacji Serbia–Kosowo. Takie określenie będzie przydatne przy projektowaniu przyszłych kroków w normalizacji Serbia–Kosowo.
D. Skrynka, Recognition of Kosovo: limitations of the GDR model, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 95-110, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.5
1. Adamczyk A., Karadzoski M. A Challenge for the EU Enlargement Process in the Balkans–The Case of North Macedonia, [in:] E. Latoszek et al. (eds.), Reshaping the European Union Internally and Externally – A New Matrix? Warsaw 2019, pp. 101–115.
2. Atzili B., Kantel A., Accepting the unacceptable: Lessons from West Germany’s changing border politics, “International Studies Review” 2015, vol. 17, no. 4, pp. 588–616.
3. Babić M., Rosja na Bałkanach Zachodnich. Interesy narodowe i wpływy polityczne, Zakład Europejskich Studiów Subregionalnych, Instytut Europeistyki WDiNP, 2014.
4. Basic Law of the Federal Republic of Germany (23 May 1949), https://www.cvce.eu/content/publication/1999/1/1/7fa618bb-604e-4980-b667-76bf0cd0dd9b/publishable_en.pdf.
5. Belgrade-Pristina Dialogue: Agreement on the path to normalisation between Kosovo and Serbia, EEAS, https://www.eeas.europa.eu/eeas/belgrade-pristina-dialogue-agreement-path-normalisation-between-kosovo-and-serbia_en.
6. Belgrade-Pristina Dialogue: Implementation Annex to the Agreement on the Path to Normalisation of Relations between Kosovo and Serbia, EEAS, https://www.eeas.europa.eu/eeas/belgrade-pristina-dialogue-implementation-annex-agreement-path-normalisation-relations-between_en.
7. Belgrade-Pristina Dialogue: Statement by the High Representative on the anniversary of the Agreement on the Path to Normalisation and its Implementation Annex, EEAS, https://www.eeas.europa.eu/eeas/belgrade-pristina-dialogue-statement-high-representative-anniversary-agreement-path-normalisation_en.
8. Bieber F., Nationalist Mobilization and Stories of Serb Suffering: The Kosovo myth from 600th anniversary to the present, “Rethinking History” 2002, vol. 6, no. 1, pp. 95–110.
9. Bieber F., The Serbia-Kosovo Agreements: An EU Success Story?, “Review of Central and East European Law” 2015, vol. 40, no. 3–4, pp. 285–319.
10. Brussels Agreement, https://www.srbija.gov.rs/specijal/en/120394.
11. Canveren Ö., Aknur M., European Union Agenda in Serbia’s Party Politics: A Clash Between Rationality and Identity Politics, 2020.
12. Change through Rapprochement, https://ghdi.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=81.
13. China and its impact on the EU accession process of Serbia, Strategic analysis, https://www.strategicanalysis.sk/china-and-its-impact-on-the-eu-accession-process-of-serbia/.
14. China, Serbia chart “shared future” as Xi Jinping visits Europe, Reuters, https://www.reuters.com/world/chinas-xi-jinping-visit-serbia-anniversary-1999-nato-bombing-2024-05-07/.
15. Chińczycy budują w Serbii fabrykę, w której w nieludzkich warunkach pracują Wietnamczycy, Dziennik.pl, https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8296046,serbia-chinczycy-fabryka-wietnamczycy-nieludzkie-warunki-shandong-linglong-tire-co.html.
16. Constitution of the Republic of Serbia, http://www.parlament.gov.rs/upload/documents/Constitution_%20of_Serbia_pdf.pdf.
17. EUR-Lex – 52023SC0695 – EN, EUR-Lex, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52023SC0695.
18. For first time, a majority of Serbs are against joining the EU – poll, Euronews, https://www.euronews.com/2022/04/22/for-first-time-a-majority-of-serbs-are–against-joining-the-eu-poll.
19. Hornat J., Csicsmann L., Starzyk-Sulejewska J., The Political Elite’s Thematic Framing of China in Recent Central European Elections, “Issues and Studies” 2023, vol. 59, no. 1.
20. Koskenniemi M., International Court of Justice: Order Discontinuing the Proceedings in Case concerning Passage Through the Great Belt (Finland v. Denmark), “International Legal Materials” 1993, vol. 32, no. 1, pp. 101–105.
21. Kosovo not a Priority for Most Serbs, Balkan Insight, https://balkaninsight.com/2018/04/19/serbs-choose-eu-over-kosovo-survey-04-19-2018/.109
22. Legal Status of Eastern Greenland Case (Denmark v. Norway): International Case Law, Court Opinions & Decisions, Justia, https://law.justia.com/cases/foreign/international/1933-pcij-series-a-b-no-53.html.
23. Memorandum for President Nixon from Kissinger, “Brandt’s Eastern Policy”, Wilson Center Digital Archive, https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/memorandum-president-nixon-kissinger-brandts-eastern-policy.
24. Moreton E., All Quiet on the German Front? Germany in the Post-Detente Era, “Government and Opposition” vol. 19, no. 4, pp. 438–450.
25. Nagle J., The National Democratic Party: Right Radicalism in the Federal Republic of Germany, Univ of California Press, 1970.
26. Nastić M., Constitutional Review of International Agreements from Comparative Perspective, “FACTA UNIVERSITATIS – Law and Politics” 2015, vol. 13, no. 1, pp. 59–72.
27. Orlow D., West German Parties since 1945: Continuity and Change, “Central European History” vol. 18, no. 2, pp. 188–201.
28. PACE recommends that Kosovo* becomes a member of the Council of Europe, https://www.coe.int/en/web/portal/-/pace-recommends-that-kosovo*-becomes-a-member-of-the-council-of-europe.
29. Papic T., De-Recognition of States: The Case of Kosovo, “Cornell International Law Journal” vol. 53, pp. 683–728.
30. Pappas T.S., Shared culture, individual strategy and collective action: explaining Slobodan Milošević’s charismatic rise to power, “Southeast European and Black Sea Studies” 2005, vol. 5, no. 2, pp. 191–211.
31. Podraza A., Stępniewski T., Międzynarodowa pozycja Unii Europejskiej w warunkach niestabilności południowego i wschodniego sąsiedztwa, “Rocznik Integracji Europejskiej” 2017, no. 11, pp. 89–102.
32. Reka A., Energy and Regional Geopolitics in the Western Balkans and Eastern Mediterranean, [in:] H. Gardner (ed.), Geopolitical Turmoil in the Balkans and Eastern Mediterranean, 2023, pp. 185–204.
33. Russia signs Serbia, wins “pipeline war” with EU, Reuters, https://www.reuters.com/article/idUSL25151424/.
34. Serbia before early parliamentary elections, Casimir Pulaski Foundation, https://pulaski.pl/en/serbia-before-early-parliamentary-elections/.
35. Serbia, Kosovo ‘gentlemen’s agreement’ on EU-backed deal unpacked, Euractiv, https://www.euractiv.com/section/enlargement-neighbourhood/news/serbia-kosovo-gentlemens-agreement-on-eu-backed-deal-unpacked/.
36. Serbian president’s praise of Milosevic seen by neighbouring states as a provocation, https://www.latimes.com/world/europe/la-fg-serbia-president-vucic-20180910-story.html.
37. Simma B., Legal Aspects of East-West German Relations, “Maryland Journal of International Law and Trade” 1985, vol. 9, pp. 97–115.
38. The situation in Serbia following the 2023 elections, Think Tank, European Parliament, https://www.europarl.europa.eu/thinktank/pl/document/EPRS_ATA(2024)757638.
39. Spasojević D., Stojiljković Z., The presidentialisation of political parties in Serbia: Influence of directly elected president, [in:] G. Passarelli, The Presidentialisation of Political Parties in the Western Balkans, 2018.
40. Stępniewski T., Russia in Global Politics in the Context of the Western Balkans, “Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2015, vol. 13, no. 5, pp. 47–59.
41. Texts adopted – Forced labour in the Linglong factory and environmental protests in Serbia – Thursday, 16 December 2021, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0511_EN.html.
42. Texts adopted – Recent developments in the Serbia-Kosovo dialogue, including the situation in the northern municipalities in Kosovo – Thursday, 19 October 2023, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2023-0372_EN.html.
43. The Basic Treaty (21 December 1972), https://www.cvce.eu/content/publication/1999/1/1/3b9b9f0d-6910-4ca9-8b12-accfcb91d28e/publishable_en.pdf.
44. Vienna Convention on the Law of Treaties (1969), https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/conventions/1_1_1969.pdf.
45. Vucic Says Serbia Secures Gas Deal With Russia Following Phone Talks With Putin, https://www.rferl.org/a/serbia-vucic-gas-deal-russia/31873908.html.
46. Waardenburg J., Politics and Religion in the Balkans, “Islamic Studies” 1997, vol. 36, no. 2/3, pp. 383–402.
47. Why the green light for Kosovo joining the Council of Europe is likely to be delayed, Euronews, https://www.euronews.com/2024/05/09/why-the-green-light-for-kosovo-joining-the-council-of-europe-is-likely-to-be-delayed.
Celem tego artykułu jest rozpoznanie, w jakim stopniu badania nad rosyjską agresją wobec Ukrainy posunęły się naprzód, z wykorzystaniem jednej ze szkół stosunków międzynarodowych (SM) – bezpieczeństwa ontologicznego. Takie podejście ma na celu doprecyzowanie procesu wnioskowania w stosunku do klasycznych szkół SM. Artykuł opiera się na pierwszych artykułach naukowych dotyczących tego zagadnienia i krytycznie je ocenia. Wnioski płynące z ich krytycznej lektury pozwalają wskazać obecność istotnej luki poznawczej w odniesieniu do analizowanego problemu, co sugeruje potrzebę przeprowadzenia badań empirycznych nad rosyjskimi narracjami autobiograficznymi dotyczącymi czasu wojny, z wykorzystaniem specjalistycznych narzędzi interpretacyjnych.
M. Słowikowski, The concept of ontological security as an explanatory mechanism for the causes of Russian aggression against Ukraine, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 111-127, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.6
1. Aleksandr Baunow – o rossijskoj dipłomatii i itogach putinizma, Polit.ru, 19 December 2023, https://polit.ru/articles/konspekty/aleksandr-baunov-o-rossiyskoy-diplomatii-i-itogakh-putinizma/ [8.04.2024].
2. Bogomolov A., Lytvynenko O., A Ghost in the Mirror: Russian Soft Power in Ukraine, Chatham House, January 2012, https://www.researchgate.net/publication/263853878_A_Ghost_in_the_Mirror_Russian_Soft_Power_in_Ukraine_The_Aims_and_Means_of_Russian_Influence_Abroad_Series_A_Ghost_in_the_Mirror_Russian_Soft_Power_in_Ukraine [8.04.2024].
3. Chrzanowski B., An Episode of Existential Uncertainty: The Ontological Security Origins of the War in Donbas, “Texas National Security Review” 2021, vol. 4, no. 3, pp. 11–32.
4. Dawson G., Smith N.R., Why Putin’s invasion of Ukraine had to happen, ECPR – The Loop, https://theloop.ecpr.eu/why-putins-invasion-of-ukraine-had-to-happen/ [8.04.2024].
5. Götz E., Putin, the State, and War: The Causes of Russia’s Near Abroad Assertion Revisited, “International Studies Review” 2017, vol. 19, no. 2, pp. 228–253.
6. Hansen F.S., Russia’s Relations with the West: Ontological Security through Conflict, “Contemporary Politics” 2016, vol. 22, no. 3, pp. 359–375.
7. Kazharski A., Civilizations as Ontological Security?: Stories of the Russian Trauma, “Problems of Post-Communism” 2020, vol. 67, no. 1, pp. 24–36.
8. Krickovic A., Sakwa R., War in Ukraine: The Clash of Norms and Ontologies, “Journal of Military and Strategic Studies” 2022, vol. 22, no. 2, pp. 89–109.
9. Mearsheimer J.J., The Causes and Consequences of the Ukraine War, CIRSD, 16 June 2022, https://www.cirsd.org/en/horizons/horizons-summer-2022-issue-no.21/the-causes-and-consequences-of-the-ukraine-war [8.04.2024].
10. Mearsheimer J.J., The Tragedy of Great Power Politics, London–New York 2001.
11. Mitzen J., Larson K., Ontological Security and Foreign Policy, Oxford Research Encyclopaedia of Politics, August 2017, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228637.013.458 [8.04.2024].
12. Mitzen J., Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma, “European Journal of International Relations” 2006, vol. 12, no. 3, pp. 341–370.
13. Narozhna T., Revisiting the Causes of Russian Foreign Policy Changes: Incoherent Biographical Narrative, Recognition and Russia’s Ontological Security-Seeking, “Central European Journal of International & Security Studies” 2021, vol. 15, no. 2, pp. 56–81.
14. Our experts decode the Putin speech that launched Russia’s invasion of Ukraine, Atlantic Council, 22 February 2022, https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/markup/putin-speech-ukraine-war/ [8.04.2024].
15. Putin V., On the Historical Unity of Russians and Ukrainians, Kremlin.ru, 12 July 2021, http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181 [8.04.2024].
16. Russia’s proposal to redraw European security “unacceptable,” U.S. says, Radio Free Europe. Radio Liberty, 17 December 2021, https://www.rferl.org/a/nato-russia-security-guarantees/31614168.html [8.04.2024].
17. Ryan K., Russia’s search for ontological security and the Ukraine Invasion, “Australian and New Zealand Journal of European Studies” 2023, vol. 15, no. 1, pp. 82–93.
18. Sakwa R., Russian Politics and Society. Fifth Edition, Routledge 2021.
19. Smith N.R., Assessing the Trajectory of West-Russia Relations in Eastern Europe: Gauging Three Potential Scenarios, “Global Policy” 2017, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/84684/1/MPRA_paper_84684.pdf [8.04.2024].
20. Smith N.R., Dawson G., Mearsheimer, Realism, and the Ukraine War, “Analyse & Kritik” 2022, vol. 44, no. 2, pp. 175–200.
21. Speech and the Following Discussion at the Munich Conference on Security Policy, Kremlin.ru, 10 February 2007, http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/24034 [8.04.2024].
22. Stepanenko K., Kagan F.W., Bugayova N., Weakness is Lethal: Why Putin Invaded Ukraine and How the War Must End, Institute for the Study of War 1 October 2023, https://understandingwar.org/sites/default/files/Weakness%20is%20Lethal%20Why%20Putin%20Invaded%20Ukraine%20and%20How%20the%20War%20Must%20End%20PDF.pdf [8.04.2024].
23. Timofiejev I., Wojna Rossii i Ukrainy: bazowyj scenarij?, Valdai, 25 November 2021, https://ru.valdaiclub.com/a/highlights/voyna-rossii-i-ukrainy-bazovyy-stsenariy/[8.04.2024].
24. von Essen H., Danielson A., A Typology of Ontological Insecurity Mechanisms: Russia’s Military Engagement in Syria, “International Studies Review” 2023, vol. 25, no. 2, pp. 1–25.
Celem artykułu jest ukazanie ewolucji modelu dyplomacji ekonomicznej Republiki Czeskiej od transformacji systemowej w latach 90. do czasów współczesnych. Wykorzystując metodę analizy studium przypadku oraz opisową, autorka dokonała analizy rządowych dokumentów kształtujących politykę zagraniczną oraz proeksportową strategię państwa. Jako punkt wyjścia dla podjętych rozważań przyjęto uwarunkowania gospodarcze oraz wolę decydentów politycznych, którzy zrozumieli konieczność podjęcia działań wspierających czeski eksport oraz stworzyli zintegrowany system dyplomacji ekonomicznej. Ponadto konieczne było znalezienie odpowiedzi na pytanie o uwarunkowania, które spowodowały modyfikację celów, wprowadzenie komponentu dyplomacji naukowej oraz pomocy rozwojowej i doprowadziły do podjęcia działań na rzecz terytorialnej dywersyfikacji eksportu towarów i czeskich inwestycji w kierunku rynków pozaeuropejskich. Republika Czeska to kraj najlepiej uprzemysłowiony w Europie Środkowo-Wschodniej, stabilna i otwarta na świat gospodarka, skoncentrowana na rynkach państw Unii Europejskiej z ambicjami, aby inspirować technologiami i innowacjami w przemyśle. Dodatkowa analiza materiału badawczego, znajdującego się na stronach i portalach internetowych instytucji państwowych i wyspecjalizowanych agend, pozwala na stwierdzenie, że cechą charakterystyczną czeskiego modelu dyplomacji ekonomicznej jest jego umiejętność szybkiego reagowania na sytuacje kryzysowe, jak COVID-19 oraz transparentność, także w sferze wydatkowania środków finansowych oraz godne docenienia wykorzystanie dyplomacji cyfrowej, w tym mediów społecznościowych, w celu prowadzenia działań informacyjnych i promocyjnych.
A. Szczepańska-Dudziak, “Czechia Team”. Economic diplomacy of the Czech Republic in the face of global challenges, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 129-145 DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.7
1. Aleksandr Baunow – o rossijskoj dipłomatii i itogach putinizma, Polit.ru, 19 December 2023, https://polit.ru/articles/konspekty/aleksandr-baunov-o-rossiyskoy-diplomatii-i-itogakh-putinizma/ [8.04.2024].
2. Bogomolov A., Lytvynenko O., A Ghost in the Mirror: Russian Soft Power in Ukraine, Chatham House, January 2012, https://www.researchgate.net/publication/263853878_A_Ghost_in_the_Mirror_Russian_Soft_Power_in_Ukraine_The_Aims_and_Means_of_Russian_Influence_Abroad_Series_A_Ghost_in_the_Mirror_Russian_Soft_Power_in_Ukraine [8.04.2024].
3. Chrzanowski B., An Episode of Existential Uncertainty: The Ontological Security Origins of the War in Donbas, “Texas National Security Review” 2021, vol. 4, no. 3, pp. 11–32.
4. Dawson G., Smith N.R., Why Putin’s invasion of Ukraine had to happen, ECPR – The Loop, https://theloop.ecpr.eu/why-putins-invasion-of-ukraine-had-to-happen/ [8.04.2024].
5. Götz E., Putin, the State, and War: The Causes of Russia’s Near Abroad Assertion Revisited, “International Studies Review” 2017, vol. 19, no. 2, pp. 228–253.
6. Hansen F.S., Russia’s Relations with the West: Ontological Security through Conflict, “Contemporary Politics” 2016, vol. 22, no. 3, pp. 359–375.
7. Kazharski A., Civilizations as Ontological Security?: Stories of the Russian Trauma, “Problems of Post-Communism” 2020, vol. 67, no. 1, pp. 24–36.
8. Krickovic A., Sakwa R., War in Ukraine: The Clash of Norms and Ontologies, “Journal of Military and Strategic Studies” 2022, vol. 22, no. 2, pp. 89–109.
9. Mearsheimer J.J., The Causes and Consequences of the Ukraine War, CIRSD, 16 June 2022, https://www.cirsd.org/en/horizons/horizons-summer-2022-issue-no.21/the-causes-and-consequences-of-the-ukraine-war [8.04.2024].
10. Mearsheimer J.J., The Tragedy of Great Power Politics, London–New York 2001.
11. Mitzen J., Larson K., Ontological Security and Foreign Policy, Oxford Research Encyclopaedia of Politics, August 2017, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228637.013.458 [8.04.2024].
12. Mitzen J., Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma, “European Journal of International Relations” 2006, vol. 12, no. 3, pp. 341–370.
13. Narozhna T., Revisiting the Causes of Russian Foreign Policy Changes: Incoherent Biographical Narrative, Recognition and Russia’s Ontological Security-Seeking, “Central European Journal of International & Security Studies” 2021, vol. 15, no. 2, pp. 56–81.
14. Our experts decode the Putin speech that launched Russia’s invasion of Ukraine, Atlantic Council, 22 February 2022, https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/markup/putin-speech-ukraine-war/ [8.04.2024].
15. Putin V., On the Historical Unity of Russians and Ukrainians, Kremlin.ru, 12 July 2021, http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181 [8.04.2024].
16. Russia’s proposal to redraw European security “unacceptable,” U.S. says, Radio Free Europe. Radio Liberty, 17 December 2021, https://www.rferl.org/a/nato-russia-security-guarantees/31614168.html [8.04.2024].
17. Ryan K., Russia’s search for ontological security and the Ukraine Invasion, “Australian and New Zealand Journal of European Studies” 2023, vol. 15, no. 1, pp. 82–93.
18. Sakwa R., Russian Politics and Society. Fifth Edition, Routledge 2021.
19. Smith N.R., Assessing the Trajectory of West-Russia Relations in Eastern Europe: Gauging Three Potential Scenarios, “Global Policy” 2017, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/84684/1/MPRA_paper_84684.pdf [8.04.2024].
20. Smith N.R., Dawson G., Mearsheimer, Realism, and the Ukraine War, “Analyse & Kritik” 2022, vol. 44, no. 2, pp. 175–200.
21. Speech and the Following Discussion at the Munich Conference on Security Policy, Kremlin.ru, 10 February 2007, http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/24034 [8.04.2024].
22. Stepanenko K., Kagan F.W., Bugayova N., Weakness is Lethal: Why Putin Invaded Ukraine and How the War Must End, Institute for the Study of War 1 October 2023, https://understandingwar.org/sites/default/files/Weakness%20is%20Lethal%20Why%20Putin%20Invaded%20Ukraine%20and%20How%20the%20War%20Must%20End%20PDF.pdf [8.04.2024].
23. Timofiejev I., Wojna Rossii i Ukrainy: bazowyj scenarij?, Valdai, 25 November 2021, https://ru.valdaiclub.com/a/highlights/voyna-rossii-i-ukrainy-bazovyy-stsenariy/[8.04.2024].
24. von Essen H., Danielson A., A Typology of Ontological Insecurity Mechanisms: Russia’s Military Engagement in Syria, “International Studies Review” 2023, vol. 25, no. 2, pp. 1–25.
Celem artykułu jest przedstawienie zagadnienia Inicjatywy Trójmorza i roli Polski w Europie Środkowej w rosyjskiej narracji akademickiej i eksperckiej. Badanie opiera się przede wszystkim na rosyjskich artykułach naukowych oraz publikacjach eksperckich w rosyjskich mediach – głównie internetowych. Ogólna konkluzja z przeprowadzonych badań jest następująca: rosyjska narracja akademicka w swojej percepcji Inicjatywy Trójmorza stara się dostrzegać różne czynniki wpływające na sytuację polityczną i współpracę regionalną w Europie Środkowej, traktując państwa środkowoeuropejskie jako podmioty inicjujące procesy integracyjne w regionie. Z kolei w rosyjskiej narracji eksperckiej całkowicie dominuje pogląd, że jest to projekt realizowany przez państwa anglosaskie, w którym decydującym podmiotem sprawczym są Stany Zjednoczone, zainteresowane utrwaleniem swojego geopolitycznego prymatu w Europie Środkowej oraz wyparciem rosyjskich i chińskich wpływów ekonomiczno-politycznych z tego obszaru. Rosyjscy eksperci wskazują też na polskie motywowane historycznie nostalgiczne ambicje do odgrywania przywódczej i hegemonicznej roli w regionie oraz wzmocnienia, przy pomocy Waszyngtonu i Londynu, pozycji regionu środkowoeuropejskiego względem kontynentalnych mocarstw Europy – Niemiec i Francji.
K. Świder, Poland’s role in the Three Seas Initiative: perspectives from Russian academia and experts, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 147-165 DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.8
1. Bielicki P., Stanowisko Rosji wobec Trójmorza, “Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2022, no. 1(57).
2. Completing Europe – From the South-North Corridor to Energy, Transportation and Telecommunications Union, related by D. Koranyi, I. Brzezinski, https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/report/completing-europe-from-the-north-south-corridor-to-energy-transportation-and-telecommunications-union/ [12.04.2024].
3. Ekspert rasskazal ob energeticheskom proyekte SSHA dlya izolyatsii Rossii. Professor Konoplyanik: SSHA realizuyut energoproyekt “Trimor’ye” na vostoke Yevropy dlya izolyatsii Rossii], Прайм [Praym], 19 May 2022, https://1prime.ru/energy/20220519/836929337.html [12.04.2024].
4. Fedortsev V., V Germanii opasayutsya vozniknoveniya Rechi Pospolitoy, kotoraya raskolet Yevrosoyuz], RGRU, 7 June 2022, https://rg.ru/2022/06/08/kiev-maniat-trehmorem.html [12.04.2024].
5. Gulevich V., Troyemor’ye – amerikanskiy “zabor” mezhdu Rossiyey i Yevropoy, Фонд Стратегической Культуры [Fond Strategicheskoy Kul’tury], 12 September 2016, https://www.fondsk.ru/news/2016/09/12/troemore-amerikanskij-zabor-mezhdu-rossiej-i-evropoj-42456.html [12.04.2024].
6. Kobierski Ł. et al., Trójmorze – analiza dyskursu medialnego. Rosja, Białoruś, Ukraina, Niemcy, Warsaw 2021.
7. Nazarova A., Patrushev nazval “initsiativu trekh morey” vozrozhdeniyem “sanitarnogo kordona” u granits Rossii], Взгляд [Vzglyad], 21 September 2021, https://vz.ru/news/2021/9/21/1120087.html [12.04.2024].
8. Nechayeva T., Plan po okruzheniyu Rossii vrazhdebnymi stranami aktivno realizuyetsya, Varshava poluchila podryad na eto ot “bol’shogo brata”. Otrezat’ Rossiyu ot morey – SSHA sdelali stavku na Pol’shu i “Mezhdumor’ye”, Красная Весна [Krasnaya Vesna], 19 June 2021, https://rossaprimavera.ru/article/a72c7fef [12.04.2024].
9. Pavlenko S., “Troyemor’ye” kak amerikanskaya al’ternativa svyazyam Yevropy s Rossiyey i Kitayem], Фонд Стратегической Культуры [Fond Strategicheskoy Kul’tury], 1 November 2020, https://www.fondsk.ru/news/2020/11/01/troemore-amerikanskaja-alternativa-svjazjam-evropy-s-rossiej-i-kitaem-52165.html [12.04.2024].
10. Pavlovskiy I., Politika natsional’nykh interesov Rossii. Vektor razvitiya sovremennoy Rossii, Moscow 2008.
11. Patrushev obvinil SSHA v destabilizatsii situatsii po vsemu miru], Известия IZ.RU [Izvestya IZ.RU], 21 September 2021, https://iz.ru/1224733/2021-09-21/patrushev-obvinil-ssha-v-destabilizatcii-situatcii-po-vsemu-miru [12.04.2024].
12. Report: Three Seas Initiative and the Opportunities for Global Britain. By the Chairman of the APPG on Poland, Daniel Kawczynski MP in cooperation with George Byczynski, Filip Derewenda, Domonkos Lissak, https://emerging-europe.com/wp-content/uploads/2021/09/Report-on-the-Three-Seas-Initiative.pdf.
13. Rusakova M., Pol’sha i novyye tendentsii v tsentral’noyevropeyskom regional’nom stroitelstve, “Sovremennaya Yevropa” 2021, no. 1.
14. RussiaPost.su, 12 September 2016, https://www.russiapost.su/archives/89772 [12.04.2024].
15. Russkaya narodnaya liniya, 1 November 2020, https://ruskline.ru/opp/2020/11/01/troemore_kak_amerikanskaya_alternativa_svyazyam_evropy_s_rossiei_i_kitaem [12.04.2024].
16. Russkiy Dozor RD, 13 June 2022, https://rusdozor.ru/2022/06/13/vojna-s-trimorem-rossii-pridyotsya-otvetit-na-vyzov-kakogo-ne-bylo-so-vremyon-petra-velikogo_1178588/ [12.04.2024].
17. Savin L., Initsiativa Trekh morey i global’naya Britaniya], Геополитика.ru [Geopolitika.ru], 8 October 2021, https://www.geopolitika.ru/article/iniciativa-treh-morey-i-globalnaya-britaniya [12.04.2024].
18. Shishelina L., Ideya Trimor’ya: ot vozniknoveniya do segodnyashnikh dney, “Nauchno-Analiticheskiy Vestnik IYe RAN” 2018, no. 5.
19. Smith M., Pax Russica: Russia’s Monroe Doctrine, London 1993.
20. Voyna s Trimor’yem: Rossii priydotsya otvetit’ na vyzov, kakogo ne bylo so vremon Petra Velikogo], Царьград [Tsar’grad], 13 June 2022, https://tsargrad.tv/articles/vojna-s-trimorem-rossii-pridjotsja-otvetit-na-vyzov-kakogo-ne-bylo-so-vremjon-petra-velikogo_562639 [12.04.2024].
21. Włodkowska-Bagan A., Rywalizacja mocarstw na obszarze poradzieckim, Warsaw 2013.
22. Zakharkin I., “Trimor’ye” – politicheskaya avantyura yevropeytsev ili strategicheskiy proyekt SSHA?, Dzen.ru/ritmeurasia, 27 May 2020, https://dzen.ru/a/Xs5PybICEwQTUR9r [12.04.2024].
23. Zubovic M., “The Three Seas Initiative”: Perspectives of Energy Sector Development within the Croatian Foreign Policy, “Проблемы Постсоветского Пространства / Post-Soviet Issues” 2019, no. 6(1).
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, dlaczego Stany Zjednoczone i Polska rozwinęły strategiczne partnerstwo energetyczne w sektorze gazu latach 2017–2020. Artykuł bazuje na analizie źródeł pierwotnych i wtórnych. Źródła pierwotne obejmują: 1) dokumenty publikowane przez administrację Stanów Zjednoczonych i rząd Polski; 2) przemówienia, oświadczenia i wywiady medialne polityków, urzędników i przedsiębiorców z obu krajów oraz 3) informacje publikowane przez firmy zajmujące się relacjami gazowymi między Stanami Zjednoczonymi a Polską. Źródła wtórne obejmują dane statystyczne i analizy Agencji Informacji Energetycznej (EIA), Międzynarodowej Agencji Energii (IEA) oraz Przeglądu Statystycznego publikowanego przez Energy Institute. Artykuł wskazuję, że partnerstwo energetyczne pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Polską jest konsekwencją czterech czynników. Po pierwsze, rewolucja energetyczna w USA dała amerykańskiej administracji materialne możliwości konkurowania o rynki z tradycyjnymi dostawcami gazu. Po drugie, administracja USA wykorzystuje eksport LNG zarówno dla celów gospodarczych jak i strategicznych. Po trzecie, rządy USA i Polski podzielały pogląd że świat ponownie wkracza w erę rywalizacji mocarstw, a dostawy energii będą w tej rywalizacji odgrywać istotną rolę. Po czwarte, oba kraje odrzucały wizję Rosji jako państwa dominującego w dostawach gazu na rynek Europy.
R. Ulatowski , Strategic consequences of the United States’ energy abundance. A case study of the U.S. – Poland Strategic Energy Partnership, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 147-165 DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.9
1. Balafas V., Fakiolas E.T., From Energy Security to Energy Dominance: US’ Blending of Politics and Economics, “Strategic Analysis” 2020, vol. 44, no. 2, pp. 91–105.
2. Balawender G., Woźniak: Amerykańskie LNG jest 20 proc. tańsze od rosyjskiego gazu, Rzeczpospolita, 24 June 2019, https://energia.rp.pl/surowce-i-paliwa/art17008081-wozniak-amerykanskie-lng-jest-20-proc-tansze-od-rosyjskiego-gazu [14.05.2024].
3. BBN, National Security Strategy of the Republic of Poland, 2020, https://www.bbn.gov.pl/ftp/dokumenty/National_Security_Strategy_of_the_Republic_of_Poland_2020.pdf [14.05.2024].
4. Bergsten C.F., We Are All Geoeconomists Now, Foreign Affairs, May/June 2016, https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-04-06/we-are-all-geoeconomists-now [14.05.2024].
5. Blackwill R.D., Harris J.M., War by other means: geoeconomics and statecraft, Cambridge 2016.
6. Clinton H.R., Economic Statecraft, Economic Club of New York. U.S. Department of State, 14 October 2011, https://2009-2017.state.gov/secretary/20092013clinton/rm/2011/10/175552.htm [14.05.2024].
7. Energy Institute, Statistical Review of World Energy, 2023.
8. Farber M., Read Donald Trump’s Remarks at the Three Seas Initiative Summit in Poland, Time, 6 July 2017, https://time.com/4846780/read-donald-trump-speech-warsaw-poland-transcript/ [14.05.2024].
9. Hsiung J.C., The age of geoeconomics, China’s global role, and prospects of cross-strait integration, “Journal of Chinese Political Science” 2009, vol. 14, no. 2, pp. 113–133.
10. Ikenberry G.J., Three Worlds: the West, East and South and the competition to shape global order, “International Affairs” 2024, vol. 100, no. 1, pp. 121–138.
11. Luttwak E.N., From Geopolitics to Geo-economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce, “National Interest” 1990, no. 20, pp. 17–23.
12. Mason J., Trump lashes Germany over gas pipeline deal, calls it Russia’s ‘captive’, Reuters, 11 July 2018, https://www.reuters.com/article/us-nato-summit-pipeline-idUSKBN1K10VI [14.05.2024].
13. Ministry of Climate and Environment, Energy Policy of Poland until 2040, 2021, https://www.gov.pl/web/climate/energy-policy-of-poland-until-2040-epp2040 [14.05.2024].
14. O’Sullivan M.L., Windfall: How the New Energy Abundance Upends Global Politics and Strengthens America’s Power, New York 2017.
15. PAP, Naimski: Najpóźniej w 2022r. spoza Rosji – 17 mld m sześc. gazu rocznie, 26 September 2018, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1374189%2Cnaimski-najpozniej-w-2022-r-spoza-rosji—17-mld-m-szesc-gazu-rocznie.html [14.05.2024].
16. Perry R., We will become a dominant energy force, using our research, development, and delivery capabilities. Statement by Rick Perry, U.S. Secretary of Energy, on LNG Shipments to the Netherlands & Poland, Department of Energy, 9 June 2017, https://www.energy.gov/articles/statement-rick-perry-us-secretary-energy-lng-shipments-netherlands-poland [14.05.2024].
17. PGNiG, PGNIG signed a strategic agreement with Qatargas, 14 March 2017, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/pgnig-signed-a-strategic-agreement-with-qatargas/newsGroupId/1910852 [14.05.2024].
18. PGNiG, Historic delivery of gas to Poland. PGNiG receives American LNG, 8 June 2017, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/historic-delivery-of-gas-to-poland-pgnig-receives-american-lng/newsGroupId/1910852?changeYear=2017¤tPage=2 [14.05.2024].
19. PGNiG, PGNiG signed a 5-year contract for LNG with Centrica, 21 November 2017, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/pgnig-signed-a-5-year-contract-for-lng-with-centrica/newsGroupId/1910852?changeYear=2017¤tPage=1 [14.05.2024].
20. PGNiG, 24-year contract with Cheniere signed – deliveries of American LNG to Poland will commence in 2019, 8 November 2018, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/pgnig-24-year-contract-with-cheniere-signed-deliveries-of-american-lng-to-poland-will-commence-in-2019/newsGroupId/1910852?changeYear=2018¤tPage=2 [14.05.2024].
21. PGNiG, Declaration of will to terminate Yamal Contract effective December 31, 2022, 15 November 2019, http://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/declaration-of-will-to-terminate-yamal-contract-effective-december-31-2022/newsGroupId/1910852?changeYear=2019¤tPage=1 [14.05.2024].
22. PGNiG, LNG imports by PGNiG on the rise, 4 February 2021, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/lng-imports-by-pgnig-on-the-rise/newsGroupId/1910852?changeYear=2021¤tPage=6 [14.05.2024].
23. PGNiG, PGNiG will purchase more natural gas from Venture Global LNG, 2 September 2021, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/pgnig-will-purchase-more-natural-gas-from-venture-global-lng/newsGroupId/1910852?changeYear=2021¤tPage=2 [14.05.2024].
24. PGNiG, 150th delivery of liquefied natural gas for PGNiG, 18 January 2022, https://en.pgnig.pl/news/-/news-list/id/150th-delivery-of-liquefied-natural-gas-for-pgnig/newsGroupId/1910852?changeYear=2022¤tPage=1 [14.05.2024].
25. PGNiG, Kolejny rekordowy rok pod względem importu LNG do Polski, 3 January 2024, https://pgnig.pl/aktualnosci/-/news-list/id/kolejny-rekordowy-rok-pod-wzgledem-importu-lng-do-polski/newsGroupId/10184?changeYear=2024¤tPage=2 [14.05.2024].
26. Reuters Staff, LNG contracted by Poland’s PGNiG 20–30% cheaper than Russian gas -minister, Reuters, 6 September 2019, https://www.reuters.com/article/poland-gas-russia-idINL5N25X1LG [14.05.2024].
27. Selden Z., Taming the bear: American liquified natural gas (LNG) exports and the negation of Russian influence in Europe, “Global Affairs” 2020, vol. 6, no. 2, pp. 149–165.
28. Trump White House Archive, Joint Statement by President Donald J. Trump and President Andrzej Duda, 24 June 2020, https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/joint-statement-president-donald-j-trump-president-andrzej-duda/ [14.05.2024].
29. Trump White House Archive, National Security Strategy of the United States of America, December 2017, https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf [14.05.2024].
30. Trump White House Archive, Remarks by President Trump and President Duda of the Republic of Poland in Joint Press Conference, 18 September 2018, https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-president-duda-republic-poland-joint-press-conference/ [14.05.2024].
31. Trump White House Archive, Remarks by President Trump at the Unleashing American Energy Event, 29 June 2017, https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-unleashing-american-energy-event/ [14.05.2024].
32. Trump White House Archive, Remarks by President Trump to the People of Poland, 6 July 2017, https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-people-poland/ [14.05.2024].
33. U.S. Department of Energy, Department of Energy Authorizes Additional LNG Exports from Freeport LNG, 29 May 2019, https://www.energy.gov/articles/department-energy-authorizes-additional-lng-exports-freeport-lng#:~:text=WASHINGTON%2C%20D.C.%20%E2%80%93%20Today%2C%20the%20U.S.%20Department%20of,Freeport%20LNG%20Terminal%20located%20on%20Quintana%20Island%2C%20Texas [14.05.2024].
34. U.S. Department of Energy, LNG Monthly, March 2022 https://www.energy.gov/sites/default/files/2022-03/LNG%20Monthly%20January%202022_2.pdf [14.05.2024].
35. Vihma A., Wigell M., Unclear and present danger: Russia’s geoeconomics and the Nord Stream II pipeline, “Global Affairs” 2016, vol. 2, no. 4, pp. 377–388.
36. Wigell M., Hybrid interference as a wedge strategy: a theory of external interference in liberal democracy, “International Affairs” 2019, vol. 95, no. 2, pp. 255–275.
37. Wigell M., Vihma A., Geopolitics versus Geoeconomics: The Case of Russia’s Geostrategy and Its Effects on the EU, “International Affairs” 2016, vol. 92, no. 3, pp. 605–627.
38. Woźniak M., Nic nie wskazuje na to, abyśmy mieli kontynuować kontrakt jamalski, Biznes Alert, 19 March 2019, http://biznesalert.pl/kontrakt-jamalski-pgnig/[14.05.2024].
Bezpieczeństwo, zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym, ewoluuje szybko wraz z pojawiającymi się zagrożeniami i wyzwaniami. Godnym uwagi aspektem zyskującym na znaczeniu w obszarze architektury bezpieczeństwa międzynarodowego jest rosnąca konieczność wzmacniania przez państwa swojej odporności. Wiąże się to z opracowaniem warunków, zasobów i strategii umożliwiających dostosowanie się do nowych, różnorodnych i nieoczekiwanych warunków, zarówno w rzeczywistości fizycznej, jak i cyberprzestrzeni. Nowa jakość środowiska bezpieczeństwa i zagrożenia, jakie ono generuje, zmuszają do poszukiwania rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo państwa. Jednym ze sposobów wzmocnienia polskiego bezpieczeństwa są te związane z ochroną granic, dlatego koncepcje wzmocnienia polskiej granicy wschodniej stały się impulsem do refleksji naukowej nad narodowym programem odstraszania i obrony Tarcza Wschód. Region Europy Środkowo-Wschodniej oraz poszczególne w nim państwa skupiają wysiłki na zwiększaniu odporności i bezpieczeństwa. Niniejszy artykuł jest zatem próbą analizy roli i zadań nowego mechanizmu w zwiększaniu bezpieczeństwa militarnego państwa.
A. Zyguła, B. Piskorska, East Shield – a mechanism for strengthening the security and resilience of Central and Eastern European countries using the example of Poland’s eastern border, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 2, s. 183-197 DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.2.10
1. Bornio J., Bezpieczeństwo narodowe Polski w kontekście kryzysu ukraińskiego, Warsaw 2019.
2. Borowski J., Szef MON: ważne nie tylko liczby, ale i zdolności, 21 February 2024, https://defence24.pl/polityka-obronna/szef-mon-wazne-nie-tylko-liczby-ale-i-zdolnosci
3. Chochowski K., Kryzys na granicy polsko-białoruskiej jako przejaw wojny hybrydowej. Aspekty administracyjnoprawne, “Roczniki Nauk Społecznych” 2021, vol. 13, no. 4.
4. Gizicki W., Od układu do paktu, (r)ewolucyjna zmiana w polityce bezpieczeństwa Polski, Lublin 2011.
5. Horbaczewski R., Projekt ustawy o ochronie ludności przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów, https://www.prawo.pl/samorzad/ustawa-o-ochronie-ludnosci-nowe-zalozenia,525482.html.
6. Jagusiak K., Polityka zagraniczna Federacji Rosyjskiej jako źródło zagrożeń dla krajów bałtyckich i wpływ tych zagrożeń na bezpieczeństwo Polski, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2023, vol. 15, no. 28.
7. Jagusiak K., Współczesne wyzwania dla bezpieczeństwa Polski w kontekście rosyjskich działań w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, “Przegląd Wschodnioeuropejski” 2023, vol. 2.
8. Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie, uwarunkowania, system, Warsaw 2011.
9. Ministerstwo Obrony Narodowej, „Tarcza Wschód” wzmocni bezpieczeństwo Polski i wschodniej flanki NATO, 27 May 2024, https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/tarcza-wschod-wzmocni-bezpieczenstwo-polski-i-wschodniej-flanki-nato [9.09.2024].
10. Piskorska B., Adaptacja Unii Europejskiej i Polski do nowych uwarunkowań bezpieczeństwa w Europie Wschodniej. Kazus Ukrainy, [in:] J.M. Fiszer (ed.), Dziesięć lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Próba bilansu i nowe otwarcie, Warsaw 2015.
11. Rey R., Społeczeństwo odporne na zagrożenia, “Biuletyn Analityczny”, no. 31, 18 January 2021, https://www.gov.pl/web/rcb/spoleczenstwo-odporne-na-zagrozenia [7.09.2024].
12. Wawrzusiszyn A., Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej i jego wpływ na bezpieczeństwo Polski, “Nowa Polityka Wschodnia” 2022, vol. 2, no. 33.
13. Wiśniewski B., Jakubczak R. (eds.), System ochrony granicy państwowej. Stan obecny i prognozy na przyszłość, Szczytno 2016.
14. Zyguła A., Bezpieczeństwo polskiej granicy wschodniej wobec aktualnych wyzwań i zagrożeń, “Cybersecurity and Law” 2023, vol. 10, no. 2.
