Polityczne implikacje problemów węgierskiej gospodarki

Rosnąca inflacja i dług publiczny oraz spadający poziom sprzedaży detalicznej stanowią ekonomiczne wyzwanie dla koalicji rządzącej przed zaplanowanymi na kwiecień 2026 r. wyborami parlamentarnymi na Węgrzech. Z kolei politycznym wyzwaniem jest trwała sondażowa przewaga najpopularniejszej partii opozycyjnej Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság, TISZA), spowodowana przede wszystkim pogarszającą się jakością codziennego życia. Próbą odwrócenia tego trwającego od kilku miesięcy trendu jest intensyfikacja przez Fidesz-KDNP transferów socjalnych oraz subsydiowany kredyt mieszkaniowy, których zadaniem jest mobilizacja dotychczasowej bazy wyborców i próba pozyskania nowych głosujących.

Sytuacja gospodarcza. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (Központi Statisztikai Hivatal, KSH) roczny wskaźnik cen konsumpcyjnych na Węgrzech wzrósł w czerwcu do 4,6%, a inflacja wyniosła 4,4%. Rosły również ceny gazu ziemnego i energii dla gospodarstw domowych (odpowiednio 18,4% i 8,6%)[1]. Z kolei w maju 2025 r. obroty w handlu detalicznym co prawda były wyższe o 2,1% od obrotów w analogicznym okresie 2024 r., ale spadły o 1,3% w porównaniu do wyników poprzedniego miesiąca[2]. Sprzedaż detaliczna ma ogromne znaczenie dla budżetu ze względu na podatek VAT, który jest jednym z głównych źródeł dochodów państwa. W uchwalonym w czerwcu budżecie na wyborczy rok 2026 zaplanowano deficyt na poziomie 3,7% PKB, przy czym niewykluczone jest jego powiększenie nawet do 4,5%[3]. Wobec tak wysokiego deficytu i zablokowania funduszy z UE, sfinansowanie transferów socjalnych przed wyborami w 2026 r.[4], które mają pobudzić konsumpcję, może odbywać się kosztem zwiększania zadłużenia zagranicznego. Państwowe Centrum Zarządzania Długiem (Államadósság Kezelő Központ, ÁKK) poinformowało o podwojeniu planowanej emisji obligacji w walutach obcych w 2025 r.[5] Dług publiczny Węgier na koniec 2025 r. może wynieść ok. 74% PKB („Komentarze IEŚ”, nr 1278)[6].

Rynek pracy. Oczekuje się, że konsumpcja prywatna wzrośnie w tym roku zaledwie o 3,2%, co zagraża dochodom budżetu z VAT i może pogłębiać deficyt z uwagi np. na wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej. Dla nauczycieli przewidziano dwie podwyżki po ponad 60 tys. HUF każda, co ma doprowadzić do uzyskania średniej pensji w oświacie na poziomie 850 tys. HUF brutto, przy przeciętnym wynagrodzeniu 708 300 HUF brutto według danych KSH. Pieniądze na sfinansowanie tego mogą pochodzić m.in. z obowiązkowej 5-procentowej redukcji wydatków osobowych w przedsiębiorstwach państwowych, którą – poza 30 firmami uznanymi za strategiczne – należy przeprowadzić do połowy grudnia[7]. Liczba osób zatrudnionych na Węgrzech wynosi obecnie 4,5 mln, w tym 105 tys. stanowią pracownicy zagraniczni. Media odnotowały rosnący trend zastępowania pracowników węgierskich tańszą siłą spoza Unii Europejskiej. Ministerstwo Gospodarki zaprzecza jednak takiej korelacji^[8].

Niezadowolenie społeczne. Z badań Instytutu Policy Solutions wynika, że 58% ankietowanych jest niezadowolonych ze stanu ochrony zdrowia oraz jakości dróg. Stan edukacji krytykuje 41% respondentów, a system opieki społecznej – 43%^[9]. Niezadowolenie społeczne przekłada się na poziom poparcia dla partii politycznych. W lipcowym badaniu Republikon Intézet, przeprowadzonym dla 24.hu, TISZA ma 31% poparcia, a Fidesz-KDNP 25%[10]. Tymczasem według lipcowego sondażu powiązanej z Fideszem fundacji Századvég 41% badanych chciałoby, aby Viktor Orbán pozostał premierem, natomiast 34% wskazań odnosi się do Pétera Magyara[11]. Z kolei według 21 Kutatóközpont blisko jedna trzecia wyborców, którzy popierają alternację władzy, chciałaby większości mandatów dla partii TISZA w przyszłorocznych wyborach, ale razem z innymi partiami opozycyjnymi. Prawie tyle samo byłoby zadowolonych, gdyby ugrupowanie Pétera Magyara uzyskało samodzielną większość[12]. Fidesz-KDNP oraz lewicowa Koalicja Demokratyczna (Demokratikus Koalíció) przygotowały już listy wyborcze we wszystkich 106 okręgach jednomandatowych. Wystawienie 106 kandydatów zapowiedziały także skrajnie prawicowy Ruch Nasza Ojczyzna (Mi Hazánk) oraz TISZA, przy czym ta ostatnia partia wciąż jest na etapie ich rekrutacji[13].

Komentarz. Sukces w wyborach parlamentarnych w kwietniu 2026 r. zależeć będzie od kondycji węgierskiej gospodarki i związanej z nią jakości życia. Znacząca dystrybucja transferów socjalnych skorelowana będzie ze zdolnością koalicji rządowej do ich sfinansowania. Według lidera partii TISZA rząd planuje pozyskanie pożyczki z Chin w kwocie 2 bln HUF. Péter Magyar 12 lipca 2025 r., na kongresie swojej partii w Nagykanizsa, zapowiedział sfinansowanie jej programu m.in. poprzez utworzenie Narodowego Biura Odzyskiwania Majątku, które będzie badać korupcję i odzyskiwać przywłaszczone mienie publiczne, a także dostęp do funduszy UE, zapewnienie transparentności zamówień publicznych oraz opodatkowanie aktywów przekraczających 5 mld HUF. Tymczasem z tworzącej koalicję rządową Chrześcijańsko-Demokratycznej Partii Ludowej (Kereszténydemokrata Néppárt, KDNP) pod koniec maja odszedł jeden z jej liderów, Gergely Gaal, który zapowiedział utworzenie nowej partii politycznej – MERJ Magyarország Párt. Własne ugrupowanie buduje także jeden z byłych liderów partii TISZA Dezső Farkas. Partia Kierunek Przyszłość (Irány a Jövő) ma być w trakcie rejestracji. Udział w wyborach jak największej liczby partii leży w politycznym interesie koalicji Fidesz-KDNP, bo oznacza zmniejszenie szans na zwycięstwo partii TISZA[14]. Aby temu zapobiec, Momentum zdecydowało się nie brać udziału w wyborach w 2026 r. Podobne decyzje podjęło też kilku posłów z okręgów jednomandatowych („Komentarze IEŚ”, nr 1397). Istotne znaczenie dla uzyskania większości kwalifikowanej w przyszłorocznej elekcji mogą mieć również preferencyjne mandaty dla przedstawicieli mniejszości narodowych. Jeśli przedstawiciel mniejszości niemieckiej uzyska miejsce w parlamencie po raz trzeci, a kandydat mniejszości romskiej po raz pierwszy, to liczba mandatów do zdobycia z listy krajowej może wynieść 91 zamiast 93.

[1] Zob. https://www.ksh.hu/en/first-releases/far/efar2506.html (11.07.2025).

[2] Zob. https://www.ksh.hu/gyorstajekoztatok/#/hu/document/kis2505 (11.07.2025).

[3] Egyensúly Intézet prognozuje jedynie wzrost na poziomie 1,7%, a Kopint-Tárki na poziomie zaledwie 1,5%. Węgierski Bank Narodowy natomiast szacuje wzrost w przedziale 1-1,8% – por. https://egyensulyintezet.hu/az-egyensuly-intezet-gazdasagi-elorejelzese-magyarorszag-szamara-2025-nyar/oraz https://kopint-tarki.hu/ (11.07.2025).

[4] Chodzi o zwolnienia z podatku dochodowego dla matek z co najmniej dwójką dzieci, zwiększenie ulgi rodzinnej, bony żywnościowe o wartości 30 tys. HUF dla każdego z 2,6 mln emerytów do realizacji do końca roku (https://cdn.kormany.hu/uploads/document/e/e8/e8d/e8d95823050e8aa79106c79f3b1cbc93d502538b.pdf) oraz powszechny program mieszkaniowy Otthon Start. Jest to subsydiowany przez budżet państwa kredyt ze stałym oprocentowaniem 3% i wkładem własnym do 10%, a dostępność nie jest powiązana ani z wiekiem ani założeniem rodziny. Odpowiedzią partii TISZA jest zapowiedź uruchomienia programu budowy mieszkań na wynajem i mieszkań socjalnych, a także zachęty dla sektora prywatnego do budowy mieszkań do wynajęcia. Innymi rozwiązaniami ugrupowania TISZA są: uregulowanie sytuacji kredytobiorców z kredytami mieszkaniowymi w walutach obcych, zawieszenie eksmisji i program modernizacji energetycznej mieszkań dla obniżenia kosztów eksploatacji.

[5] Zob. https://akk.hu/download?path=64044ff6-344b-4f6e-af09-fc4af0f6dfc2.pdf (11.07.2025).

[6] Przewodniczący Komisji Budżetowej Zgromadzenia Narodowego Zoltán Vajda uruchomił licznik długu publicznego Węgier – zob. https://www.adossagora.hu/ (11.07.2025).

[7] Zob. https://magyarkozlony.hu/dokumentumok/cab0e40a05b94dfa709550cdbe49c0ccefdc9539/megtekintes (11.07.2025).

[8] Zob. https://www.portfolio.hu/gazdasag/20250709/sorra-rugjak-ki-a-magyarokat-mikozben-ozonlenek-hozzank-a-kulfoldiek-772495# (11.07.2025).

[9] Zob. https://www.policysolutions.hu/userfiles/elemzes/373/policy_solutions_merlegen_az_allam_2025.pdf (13.07.2025).

[10] Zob. https://24.hu/belfold/2025/07/11/tisza-part-fidesz-republikon-kozvelemeny-kutatas/ (13.07.2025).

[11] Zob. https://szazadveg.hu/cikkek/tovabbra-is-orban-viktort-tamogatjak-a-legtobben/?fbclid=IwY2xjawLdmpZleHRuA2FlbQIxMQABHrADRLTE9xvHHSk4HgU4W1m6ooNCmLEPNV8YdBz9xzGadqUjiRMYBtvKpDEW_aem_OnnTSM3LOmSRtqvIKWCPlg (13.07.2025).

[12] Według sondażu 51% ankietowanych opowiada się za zmianą rządu, a 28% za utrzymaniem obecnego gabinetu – zob. https://telex.hu/belfold/2025/07/10/21-kutatokozpont-felmeres-tisza-part-koalicios-kormanyzas-ellenzek (13.07.2025).

[13] Do wystawienia listy krajowej, z której wybieranych jest 93 posłów, wymagane jest zarejestrowanie kandydatów w co najmniej 71 okręgach jednomandatowych.

[14] Podczas zakończonej wiosennej sesji parlament zlikwidował obowiązujący od 2013 r. limit kwot na kampanię wyborczą.

[Fot. fatido / @gettysignature]