Autor: Anna Pietroń

Miniony rok był niezwykle trudny dla branży naftowej na całym świecie. Problemy miały i nadal mają przede wszystkim mniejsze rafinerie, którym z powodu spadku zapotrzebowania na paliwa grozi zamknięcie lub które już zostały zamknięte. Problem ten dotyczy także firm w naszej części Europy. O tym, kto ma największe trudności, a kto najlepiej radzi sobie w obecnej sytuacji rozmawiamy z dr. Michałem Paszkowskim z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

W kolejnym odcinku analizujemy politykę Chin wobec poszczególnych państw naszego regionu. Tym razem skoncentrujemy się na Bałkanach. Niedawny szczyt Chiny – Europa Środkowa (17+1) nie przyniósł przełomowych decyzji, przede wszystkim dotyczących gospodarki. Większość państw coraz sceptyczniej podchodzi do tej inicjatywy. Jednak pewne nadzieje związane z zaangażowaniem azjatyckiego mocarstwa w regionie wiąże Serbia, która zdecydowała się na zakup chińskich szczepionek. O perspektywach zaangażowania Chin na południu Europy rozmawiamy ze starszym analitykiem z Zespołu Bałkańskiego IEŚ, dr. Janem Musiem.

Niedawny szczyt Chiny – Europa Środkowa (17+1) nie okazał się wydarzeniem przełomowym. Dotychczasowe propozycje składane przez azjatyckie mocarstwo nie są atrakcyjne dla większości państw regionu i nie przekładają się na rozwój współpracy gospodarczej. Dodatkowo państwa bałtyckie i Polska podnoszą kwestie praw człowieka i skrytykowały próbę zaproszenia na szczyt białoruskiego przywódcy Alaksandra Łukaszenki. W kolejnych odcinkach będziemy omawiali politykę poszczególnych państw wobec Chin. Rozpoczynamy od Litwy, Łotwy i Estonii – mówi dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Minęło 30 lat od utworzenia Grupy Wyszehradzkiej. Przez ten czas udało się zrealizować szereg projektów, w tym przede wszystkim wstąpić do NATO i Unii Europejskiej. Państwa współtworzące Grupę mają zazwyczaj wspólne cele, jednak w niektórych zagadnieniach – związanych chociażby z polityką wobec partnerów ze wschodniej Europy – widać czasami głębokie różnice. Czas, w jakim powstawała nowa inicjatywa regionalna, był szczególny, zwłaszcza w kontekście rozpadającego się ZSRR – podkreśla dr Łukasz Lewkowicz, starszy analityk z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Seria skandali związanych z działalnością banków w państwach bałtyckich znacznie osłabiła ich wiarygodność. Niektóre z nich były pralnią brudnych pieniędzy, napływających przede wszystkim z Rosji. Proceder ten był prowadzony przez banki działające na Łotwie i w Estonii. W tym drugim przypadku były to oddziały banków z Danii i ze Szwecji. W związku z tym wiarygodność sektora finansowego w regionie znacznie podupadła. Wprowadzono już szerokie działania kontrolne oraz poproszono o pomoc Międzynarodowy Fundusz Walutowy, jednak odzyskiwanie wiarygodności to długi proces. Warto przypomnieć, że po rozpadzie ZSRR sektor bankowy prężnie zaczął się rozwijać przede wszystkim na Łotwie – mówi Marlena Gołębiowska, analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Nowa amerykańska administracja powoli odkrywa karty w sprawie relacji z państwami europejskimi. Ważą się, między innymi, losy gazociągu Nord Stream 2 oraz kwestia obecności wojsk amerykańskich w Niemczech. W sprawie pierwszego tematu pojawiają się sprzeczne informacje dotyczące dalszych sankcji wobec firm zaangażowanych w budowę gazociągu. Natomiast w relacjach z Rosją możemy mieć do czynienia z kontynuacją polityki prowadzonej przez prezydenta Baracka Obamę pod koniec drugiej kadencji – uważa dr Tomasz Pugacewicz z Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Sektor lotniczy w ostatnich miesiącach przechodzi trudne chwile. Ograniczenia ruchu pasażerskiego związane z rozwojem pandemii COVID-19 spowodowały, że wiele przedsiębiorstw stanęło przed widmem bankructwa. W podobnej sytuacji są firmy z Europy Środkowo-Wschodniej. Z opracowań starszego analityka Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Michała Paszkowskiego wynika, że zniesienie obecnych ograniczeń nie musi przełożyć się na radykalną poprawę sytuacji.

Ostatnie miesiące pandemii mocno odbiły się na relacjach pomiędzy państwami nordyckimi. Wprowadzono szereg nieskoordynowanych działań, które osłabiły wzajemne zaufanie, a kryzys ukazał słabe strony relacji. Wcześniej zakładano, że do 2030 r. region nordycki stanie się najbardziej zintegrowaną i zrównoważoną przestrzenią. Co wobec tego z tymi planami? Na to pytanie odpowiada dr Damian Szacawa, starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ.

W ostatnich miesiącach producenci samochodów nie mają się z czego cieszyć. Zanotowano poważne spadki sprzedaży nowych aut, a prognozy na bieżący rok też nie są optymistyczne. Co prawda poszczególne państwa wspierają swoje firmy, ale w dłuższej perspektywie to za mało. Szuka się nowych rozwiązań, polegających na wspieraniu rozwoju segmentu aut elektrycznych i hybrydowych, oraz częściowo zmienia się profil produkcji. Sytuację w państwach Europy Środkowej przedstawia dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Czesi mają spore problemy ze swoim systemem szczepień, który działa bardzo wolno, powoduje chaos i zamieszanie. Czescy politycy starają się znaleźć rozwiązanie tej sytuacji. W sprawie pomocy w przebudowie wadliwego systemu w ostatnim czasie zwrócono się nawet do Izraela, który bardzo sprawnie przeprowadza swoje szczepienia. Kłopoty z systemem już odbijają się na preferencjach wyborczych Czechów, co u premiera Andreja Babiša i jego otoczenia powoduje szybsze bicie serca – informuje analityk Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ Szczepan Czarnecki.

Są podstawy, by twierdzić, że doszło do zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości podczas konfliktu na Krymie i Donbasie. Takiego zdania jest Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze. Zakończyło się właśnie postępowanie przygotowawcze w tej sprawie, które przeprowadzono na wniosek Ukrainy. Jakie będzie dalsze postępowanie, jaki stosunek do tego komunikatu mają Ukraina i Rosja oraz kto może ponieść konsekwencje za zbrodnie? Na te pytania odpowiadamy razem z dr. Tomaszem Lachowskim z Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.

Śmierć przywódców Serbskiej Cerkwi Prawosławnej nie pozostanie bez wpływu na sytuację polityczną zarówno w Serbii, jak i w Czarnogórze. W ciągu niespełna miesiąca z powodu zakażenia koronawirusem zmarli metropolita Czarnogóry i Przymorza Amfilohije oraz patriarcha Serbskiej Cerkwi Prawosławnej Irinej. Obaj hierarchowie mieli bardzo duży wpływ na politykę w swoich państwach, między innymi dotyczącą relacji serbsko-kosowskich. O konsekwencjach zmiany przywództwa w serbskiej Cerkwi rozmawiamy z kierownikiem Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr. hab. Konradem Pawłowskim oraz z dr hab. Agatą Domachowską.

Państwa skupione w regionie Morza Bałtyckiego oraz państwa nordyckie bardzo szybko zareagowały na sytuację polityczną na Białorusi związaną ze sfałszowanymi wyborami prezydenckimi. Litwa stworzyła dogodne warunki dla uciekających z tego państwa opozycjonistów – schronienie znalazła tutaj między innymi startująca w wyborach Swiatłana Cichanouska. O znaczeniu białoruskich wyborów oraz zmianach spowodowanych w regionie przez pandemię rozmawiamy z ekspertami z Zespołu Bałtyckiego IEŚ: dr Aleksandrą Kuczyńską-Zonik, dr. Damianem Szacawą, dr. Michałem Paszkowskim oraz Marleną Gołębiowską.