Modernizacja gospodarcza i społeczna II Rzeczypospolitej

Economic ans social modernization of the Second Polish Republic

Abstrakt: Celem artykułu jest zaprezentowanie, na podstawie wyników najnowszych badań, podstawowych zjawisk w zakresie modernizacji gospodarczej i społecznej zachodzących w Polsce w okresie międzywojennym. Wstępem do analizy jest bilans otwarcia, który omawia uwarunkowania obecne w Polsce w 1918 r. W kolejnych częściach przedstawione zostały zachodzące w niej procesy modernizacji gospodarczej i społecznej. W ramach modernizacji gospodarczej podstawowymi ograniczeniami były: negatywny wpływ dziedzictwa zaborów, zniszczenia wojenne oraz wielki kryzys Zjawiskami korzystnymi była reforma walutowa Władysława Grabskiego, okres dobrej koniunktury drugiej połowy lat 20. XX w. oraz polityka modernizacyjna Eugeniusza Kwiatkowskiego w drugiej połowie lat 30. XX w. W przypadku modernizacji społecznej dużą rolę odgrywało państwo, które od początku wprowadzało ważne rozwiązania instytucjonalne, w tym równość obywateli wobec prawa, przymus szkolny, prawa wyborcze dla kobiet. Szczególną rolę pełniła polityka społeczna państwa, która włączała w nowoczesność setki tysięcy obywateli mogących korzystać z ubezpieczeń społecznych, postępowego ustawodawstwa pracy, polityki zatrudnienia, ochrony zdrowia. Równocześnie następowały widoczne procesy upowszechniania osiągnięć nowoczesności, w tym kultury masowej, popularnej. Wnioski z analizy wskazują, że mimo wielu przykładów modernizacja w międzywojennej Polsce miała wyspowy charakter. Związane z nią procesy dopiero zostały zapoczątkowane, a realizacja wielu przedsięwzięć podjętych w drugiej połowie lat 30. XX w., takich jak budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego czy publicznej służby zdrowia, została przerwana przez wybuch II wojny światowej.

PDF: Pobierz