Bezprawie w imię prawa. Rosyjskie specjalne operacje wyborcze na okupowanych terytoriach Ukrainy

Lawlessness in the name of law. Russian special election operations in the occupied territories of Ukraine

Marcin Orzechowski

ORCID: Marcin Orzechowski: 0000-0001-7272-6589

Afiliacja: University of Szczecin, Poland

Tetyana Kuryło

ORCID: Tetyana Kuryło: 0000-0003-0039-5121

Afiliacja: Uniwersytet Szczeciński

Strony: 37-54

Wydanie: Lublin 2024

DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.3.2

Sposób cytowania: M. Orzechowski, T. Kuryło, Bezprawie w imię prawa. Rosyjskie specjalne operacje wyborcze na okupowanych terytoriach Ukrainy, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 22 (2024), z. 3, s. 35-54, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2024.3.2

Słowa kluczowe: , , , ,

Keywords: , , , ,


Abstrakt: Cel: Celem artykułu jest analiza działań określonych przez autorów jako specjalna operacja wyborcza związana z wyborami prezydenta Federacji Rosyjskiej na okupowanych terenach Ukrainy. Nie jest to pierwszy przypadek w historii, gdzie Rosja, wykorzystując ekspansję terytorialną, usiłuje legitymizować swoją władzę na terenach, które ma pod swoją kontrolą. Powoływanie miejscowych, które są odpowiedzialne za wdrożenie procedur i mechanizmów związanych z demokracją bezpośrednią (referendum, wybory), jest instrumentem „fasadowej legalności” bezprawnych działań. Pytania badawcze: Podstawowym problemem badawczym, który zdaniem autorów wymaga udzielenia odpowiedzi, jest analiza uwarunkowań, mechanizmów, koncepcji oraz sposobów implementacji specjalnych operacji oraz krytyczna analiza charakteru tych działań w odniesieniu do legalizmu prawnego. Jest to kolejny mechanizm mający na celu uzasadnienie polityki neoimperialnej, jako niezbędnej do obrony przed zagrożeniami ze strony „zdegenerowanej cywilizacji zachodniej”. Zdaniem autorów, analiza tego zagadnienia pozwala na wyciągnięcie wniosków odnośnie do interpretacji aksjologicznego oblicza takich pojęć, jak „putinizm”, demokracja sterowana czy demokracja suwerenna. Metody: Przyjęta przez autorów optyka badawcza implikuje użycie metody historycznej, porównawczej, analizy instytucjonalno-prawnej oraz egzegezy zarówno oficjalnych dokumentów, jak i tekstów źródłowych. Wynik badania: Przeprowadzona analiza skłania do konstatacji, iż operacje wyborcze zaliczają się do „neoimperialnego instrumentarium”, radykalizując działania Rosji wobec ludności cywilnej, co wynika z faktu uznania obszarów okupowanych za część Federacji Rosyjskiej, „wymuszając” obronę „swojego terytorium”.

Bibliografia:

1. 22 października 1939 roku na okupowanych terenach wschodniej Polski władze radzieckie zorganizowały wybory do Zgromadzeń Ludowych zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy, Policja.gov.pl, 22.10.2020, https://hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195252,22-pazdziernika-1939-roku-na-okupowanych-terenach-wschodniej-Polski-wladze-radzi/.
2. Bajor P., Operacja Krym – aneksja półwyspu i jej konsekwencje, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, z. 2, s. 37-57.
3. Czachor R., Suwerenna demokracja – geneza, treść i krytyka współczesnej rosyjskiej myśli polityczno-prawnej, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2020, nr 3, s. 49.
4. Danilecki T., Sowieckie wybory na Kresach. Pierwsza lekcja konformizmu, rp.pl, 18.09.2019, https://www.rp.pl/plus-minus/art1072211-sowieckie-wybory-na-kresach-pierwsza-lekcja-konformizmu/.
5. Deklaracja zasad prawa międzynarodowego dotyczących przyjaznych stosunków i współdziałania państw zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych (Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego 2625(XXV), 24 października 1970 roku), https://www.studocu.com/pl/document/uniwersytet-slaski-w-katowicach/prawo-miedzynarodowe-publiczne-cz-i/deklaracja-zasad-pm-z-1970/38270156/.
6. Dogovor o druzhbe, sotrudnichestve i partnerstve mezhdu Rossiyskoy Federatsiyey i Ukrainoy (Kiev, 31 maya 1997 g.), https://base.garant.ru/1148064/.
7. Domańska M., Żochowski P. (współpraca Chawryło K., Bartosiewicz M.), Spektakl Putina: „wybory” prezydenckie po sowiecku, Komentarze OSW, 18.03.2024, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2024-03-18/spektakl-putina-wybory-prezydenckie-po-sowiecku/.
8. Drabczuk M., Pseudoreferenda, aneksja oraz stan wojenny w czterech obwodach ukraińskich (część I), Komentarze IEŚ, 715 (227/2022), ies.lublin.pl, 27.10.2022, https://ies.lublin.pl/komentarze/pseudoreferenda-aneksja-oraz-stan-wojenny-w-czterech-obwodach-ukrainskich-czesc-1/.
9. Federal’nyy zakon O ratifikatsii Dogovora mezhdu Rossiyskoy Federatsiyey i Respublikoy Krym o prinyatii v Rossiyskuyu Federatsiyu Respubliki Krym i obrazovanii v sostave Rossiyskoy Federatsii novykh sub’yektov ot 21.03.2014 N 36-FЗ (poslednyaya redaktsiya), https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_160617/.
10. Federal’nyy zakon ot 24 iyulya 2007 g. N 211-FZ O vnesenii izmeneniy v otdel’nyyezakonodatel’nyye akty Rossiyskoy Federatsii vsvyazi s sovershenstvovaniyem gosudarstvennogo upravleniya v oblasti protivodeystviya ekstremizmu (s izmeneniyami i dopolneniyami), 22.02.2014, https://base.garant.ru/12154849/.
11. Hensekretar OON zasudyv nezakonni vybory, yaki Rosiya provodyt’ na okupovaniy terytoriyi, 15.03.2024, https://www.radiosvoboda.org/a/news-oon-rosia-psevdovybory-okupatsia/32863627/.
12. Hrabovs’kyy S., I znovu PISUAR, 08.04.2005, https://day.kyiv.ua/blog/polityka/i-znovu-pisuar/.
13. Kabinet Ministriv Ukrayiny, Pro zatverdzhennya planu zakhodiv z realizatsiyi Stratehiyiinformatsiynoyi bezpeky na period do 2025 roku, vid 30 bereznya 2023 r., nr 272-r, Kyiv, 03.03.2023, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/272-2023-%D1%80#n14/.
14. Konwencja dotycząca praw i zwyczajów w wojnie lądowej (Konwencja haska IV) z 1907 roku, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19270210161/O/D19270161.pdf/.
15. Mezhdunarodnaya federatsiya za prava cheloveka, Zloupotrebleniya v khode bor’by s terrorizmom iekstremizmom. Grazhdanskoye sodeystviye rossiyskoye obshchestvo pod kontrolem, https://www.fidh.org/IMG/pdf/RapporRussieRus.pdf/.
16. Moorhouse R., Historia wciąż się powtarza. Kolejne sowieckie referendum pod przymusem, WszystkoCoNajważniejsze.pl, 01.10.2022, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/roger-moorhouse-referendum-pod-przymusem/.
17. Orzechowski M., Od realnego pragmatyzmu do neoimperialnego ekspansjonizmu. Ewolucja strategii politycznej Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, Szczecin 2015.
18. Prezydent o wątpliwościach ws. referendum na Krymie, Prezydent.pl, 06.03.2014, https://www.prezydent.pl/kancelaria/archiwum/archiwum-bronislawa-komorowskiego/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/prezydent-o-watpliwosciach-ws-referendum-a-krymie,16550/.
19. Rogiński A., Prawo do samookreślenia: obrońcy praw człowieka i władza we współczesnej Rosji, [w:] Imperium Putina, red. W. Konończuk, Warszawa 2007.
20. Rydel K., Przyłączenie Krymu przez Rosję w świetle prawa międzynarodowego, Historia@Teoria, nr 2018/1 (7), s. 225-237.
21. Soglasheniye mezhdu Rossiyskoy Federatsiyey i Ukrainoy o statuse i usloviyakh prebyvaniya Chernomorskogo flota Rossiyskoy Federatsii na territorii Ukrainy (Kiev, 28 maya 1997 g.), https://base.garant.ru/1148072/.
22. Soglasheniyemezhdu Rossiyskoy Federatsiyey i Ukrainoy o parametrakh razdela Chernomorskogo flota (Kiev, 28 maya 1997 g.), https://base.garant.ru/1148071/.
23. Tsentral’na Vyborcha Komisiya, Postanova Pro nelehitymnist’ orhanizatsiyi pidhotovky ta provedennya „vyboriv” prezydenta rosiys’koyi federatsiyi 2024 roku na tymchasovo okupovanykh terytoriyakh Ukrayiny vid 23 lyutoho 2024 roku, nr 10, 23.02.2024, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/v0010359-24#Text/.
24. Wnuk R., Za pierwszego Sowieta. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939 – czerwiec 1941), Warszawa 2007.
25. Z dziejów represji sowieckich wobec Polaków w latach 1937-1952. Białoruś, Litwa, ziemie północno-wschodniej Polski, red. J. J. Milewski, Białystok–Warszawa 2017.

Słowa kluczowe: , , , ,