Albania ponownie gospodarzem ważnych spotkań międzynarodowych

Po raz kolejny na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy Albania była gospodarzem dwóch ważnych międzynarodowych spotkań przywódców państw Europy Południowo-Wschodniej oraz Bałkanów Zachodnich. Dotyczyły one m.in. dalszego zaangażowania państw regionu w pomoc Ukrainie w wojnie z Rosją, a także integracji europejskiej Bałkanów Zachodnich. Spotkania te pokazały, że premier Edi Rama konsekwentnie dąży do wzmocnienia międzynarodowej pozycji Albanii.

Szczyt Ukraina – Europa Południowo-Wschodnia. 28 lutego 2024 r. w Tiranie premier Albanii Edi Rama wraz z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim współprzewodniczyli szczytowi Ukraina – Europa Południowo-Wschodnia, w którym wzięły udział delegacje z Bułgarii, Macedonii Północnej, Kosowa, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Chorwacji, Rumunii oraz Mołdawii^[1]. Spotkanie to miało na celu potwierdzenie solidarności z Ukrainą i dalszego wsparcia jej wysiłku militarnego ze strony przywódców państw Bałkanów Zachodnich. Podczas szczytu prezydent W. Zełenski wystąpił z propozycją intensyfikacji współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i zaproponował utworzenie ukraińsko-bałkańskiego forum obronnego, które mogłoby mieć siedzibę w Kijowie lub na Bałkanach. Co więcej, starał się wypromować pomysł zakładający wspólną produkcję amunicji.

Podczas wspólnej konferencji prasowej z albańskim premierem, prezydent W. Zełenski wskazał na potrzebę zachowania jedności państw WB6 i stwierdził, że Rosja dąży do destabilizacji sytuacji w regionie. W podobnym tonie wypowiedział się premier E. Rama, który wezwał pozostałych przywódców uczestniczących w szczycie do kontynuowania pomocy Ukrainie i przestrzegł przed zwlekaniem w kwestii wsparcia militarnego dla Ukrainy.

Szczyt zakończył się podpisaniem przez przywódców wspólnego 12-punktowego oświadczenia, w którym stwierdzono przede wszystkim, że rosyjska agresja na Ukrainę, będąca zbrodnią przeciwko narodowi ukraińskiemu, pozostaje największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa całej Europy i stanowi rażące naruszenie prawa międzynarodowego. Jednocześnie państwa uczestniczące w szczycie zobowiązały się do dalszego wspierania Ukrainy, a także potwierdziły chęć kontynuowania działań na rzecz intensyfikacji procesu integracji europejskiej Bałkanów Zachodnich, Ukrainy, Mołdawii i Gruzji. Poparły również ideę przystąpienia Ukrainy do NATO.

We wspólnym oświadczeniu zabrakło jednak informacji dotyczącej sankcji wobec Rosji. Jak podkreślił obecny na szczycie prezydent Serbii Aleksandar Vučić, stało się to na jego wniosek. Należy bowiem podkreślić, że Serbia wciąż nie przyłączyła się do unijnych sankcji nałożonych na Rosję, która niezmiennie pozostaje jednym z sojuszników i partnerów strategicznych Serbii.

Wzmacnianie relacji albańsko-ukraińskich. Przybycie prezydenta W. Zełenskiego do Tirany oznaczało jednocześnie jego pierwszą wizytę w Albanii. Oba państwa zadeklarowały chęć rozwoju relacji dwustronnych i podpisały Traktat o przyjaźni. Jak podkreślił prezydent Ukrainy, Albania jest jednym z tych państw, które jednoznacznie wspierają Ukrainę, oferując jej swą pomoc i przyłączając się do kolejnych sankcji nakładanych na Rosję. Albania odegrała ważną rolę w pozyskiwaniu wsparcia dyplomatycznego dla Ukrainy w Radzie Bezpieczeństwa ONZ (sprawując w latach 2022-2023 funkcję jej niestałego członka – zob. „Komentarze IEŚ”, nr 486) i udzieliła schronienia ukraińskim uchodźcom. Z powyższych powodów prezydent W. Zełenski uhonorował premiera E. Ramę Orderem Księcia Jarosława Mądrego, będącego jednym z najwyższych odznaczeń państwowych Ukrainy.

Podczas wizyty prezydenta Ukrainy w Tiranie, odbyło się także spotkanie ministrów spraw zagranicznych obu państw. Szef albańskiej dyplomacji, Igli Hasani, podkreślił, że Albania popiera 10-punktowy plan pokojowy, zaproponowany przez prezydenta Ukrainy. Podczas spotkania zostały omówione także tematy dotyczące pomocy gospodarczej i finansowej, jaką Albania może zaoferować Ukrainie. I. Hasani zapowiedział również otwarcie albańskiej ambasady w Kijowie w ciągu najbliższych miesięcy.

Konferencja „Wzrost i konwergencja dla Bałkanów Zachodnich”. Następnego dnia, 29 lutego, w Tiranie odbył się szczyt poświęcony integracji europejskiej regionu i unijnemu planowi wzrostu dla Bałkanów Zachodnich (zob. szerzej: „Komentarze IEŚ”, nr 985). Gospodarzem spotkania był premier Albanii. Uczestniczyli w nim również premier Macedonii Północnej Talat Xhaferi, przewodnicząca Rady Ministrów Bośni i Hercegowiny Borjana Krišto, prezydent Serbii Aleksandar Vučić, a także komisarz ds. sąsiedztwa i rozszerzenia UE Olivér Várhelyi^[2].

Przywódcy państw regionu zgodzili się, że konieczne jest przyspieszenie współpracy regionalnej, aby w większym stopniu skorzystać z nowego planu pomocy finansowej, przygotowanego przez UE. Premier E. Rama stwierdził, że plan ten stanowi zdecydowany krok naprzód w kierunku rozszerzenia. Jednocześnie dodał, że niezbędna jest współpraca państw regionu, a wszelkie problemy, istniejące wciąż pomiędzy państwami Bałkanów Zachodnich, powinny zostać rozwiązane na drodze dwustronnego dialogu i nie powinny negatywnie wpływać na relacje wielostronne.

Komisarz ds. sąsiedztwa i rozszerzenia UE podkreślił z kolei, że przygotowany plan wzrostu dla regionu może przyczynić się do szybszego rozwoju gospodarek państw Bałkanów Zachodnich. Stwierdził również, że państwa muszą przyspieszyć proces wdrażania reform wewnętrznych w celu zwiększenia skuteczności planu UE, przyczyniającego się do wzrostu gospodarczego państw bałkańskich.

Wnioski. Premier Edi Rama od lat konsekwentnie stara się promować pozytywny wizerunek Albanii na arenie międzynarodowej oraz wzmacniać pozycję tego państwa nie tylko w regionie Bałkanów, ale także w relacjach z Zachodem tj. z Unią Europejską oraz Stanami Zjednoczonymi. Jednocześnie buduje on własny wizerunek silnego przywódcy, który aspiruje do pełnienia roli kluczowego i wiarygodnego partnera w regionie Bałkanów Zachodnich dla państw Zachodu.

Albania coraz częściej stara się prezentować i artykułować na forum międzynarodowym swoje stanowisko w odniesieniu do szeregu kwestii regionalnych, europejskich i globalnych, co było widoczne zwłaszcza w okresie pełnienia przez nią funkcji niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. Od samego początku pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę władze Albanii są zaangażowane w działalność na rzecz wspierania Ukrainy i Ukraińców oraz nieustannie wskazują na możliwe negatywne skutki dla regionu, wynikające z wciąż silnych wpływów Rosji na Bałkanach.

Rozwój relacji albańsko-ukraińskich może jednocześnie przełożyć się pozytywnie na współpracę Ukrainy z Kosowem, a w konsekwencji na uznanie przez rząd w Kijowie niepodległości państwa kosowskiego – choć raczej w zdecydowanie dalszej niż w bliższej perspektywie. Stanowi to bowiem jeden z priorytetów nie tylko rządu w Prisztinie, ale także w Tiranie.

Ze względu na problemy z dostawami amunicji, z jakimi musi obecnie zmagać się Ukraina, zapowiedź wzmocnienia współpracy w obszarze obronności z państwami regionu Bałkanów Zachodnich należy oceniać jako ważną. W niektórych państwach bałkańskich (w Serbii czy Chorwacji) istnieje przemysł zbrojeniowy, który mógłby stanowić wsparcie dla Ukrainy. Reaktywacja albańskiego przemysłu w zakresie produkcji broni wymaga jednak znacznych funduszy. Albański przemysł zbrojeniowy został zniszczony po upadku komunizmu, a obecna technologia jest już przestarzała.

^[1] W szczycie w Tiranie uczestniczyli: Borjana Krišto – przewodnicząca Rady Ministrów Bośni i Hercegowiny, Maia Sandu – prezydent Mołdawii, Vjosa Osmani – prezydent Kosowa, Stevo Pendarovski – prezydent Macedonii Północnej, Aleksandar Vučić – prezydent Serbii, Andrej Plenković – premier Chorwacji, Jakov Milatović – prezydent Czarnogóry, Ion-Marcel Ciolacu – premier Rumunii oraz Nikolai Denkov – premier Bułgarii.

^[2] Premier Kosowa Albin Kurti, przebywający w tym samym czasie z wizytą w Wielkiej Brytanii, połączył się z zebranymi przywódcami w sposób zdalny. Z kolei premier Czarnogóry Milojko Spajić nie mógł dotrzeć do Tirany z powodów zdrowotnych. Wobec tego został on zastąpiony przez ministra ds. europejskich Maidę Gorčević.

[Zdj. Edi Rama / Facebook]