Ukraina po rozpadzie Związku Radzieckiego mierzy się z bezprecedensową skalą depopulacji państwa, której dynamika przybiera na sile w ostatnich latach. Proces ten może raptownie przyśpieszyć w konsekwencji pandemii COVID-19, która obnażyła niewydolność ukraińskiej służby zdrowia. Będąca jej efektem nadumieralność jest zjawiskiem występującym także w państwach sąsiadujących z Ukrainą, m.in. na Białorusi i w Rosji.
Istotny wpływ na pogorszenie się współczynników dzietności oraz umieralności ma przeciągająca się agresja rosyjska, w której efekcie Ukraina utraciła Krym i część Donbasu. Wywołany przez nią kryzys gospodarczy przyniósł znaczne pogorszenie warunków bytowych społeczeństwa oraz brak stabilizacji i nadziei na poprawę sytuacji w najbliższej przyszłości.
Depopulację pogłębiają masowe ruchy migracyjne, które stymulowane są przez trudne warunki bytowe, będące konsekwencją niskiego poziomu dochodów gospodarstw domowych oraz trudnej sytuacji na ukraińskim rynku pracy. Obecnie większość migrantów decyduje się na wyjazdy krótkookresowe, kilkumiesięczne. Ich celem jest maksymalizacja oszczędności, aby możliwie dużą ich część przekazać rodzinie w ojczyźnie. Jednak pandemia COVID-19 może wzmocnić tendencję do migracji osiedleńczych.
Władze Ukrainy nie podejmowały w ostatnich latach działań, które mogłyby w perspektywie długookresowej przynieść poprawę sytuacji ludnościowej państwa. Zahamowanie postępującej depopulacji ma kluczowe znaczenie dla powodzenia reform gospodarczych. Powstrzymanie niepokojących procesów ludnościowych będzie niezwykle istotne także z punktu widzenia odporu rosyjskiej agresji. Zapewnienie stabilnego wzrostu demograficznego i gospodarczego oraz umiejętne zarządzanie strumieniami migracyjnymi mają kluczowe znaczenie dla szeroko rozumianego bezpieczeństwa państwa.
Link do całego tekstu:
„Razom nas bahato”? Wyzwania demograficzne współczesnej Ukrainy – nowe „Prace IEŚ” 11/2021 autorstwa dra Andrzeja Szabaciuka