Autor: Instytut Europy Środkowej

17 sierpnia 2020

Powrót Rosji do udziału w obradach Rady Państw Morza Bałtyckiego

Rozmowa nr 37

Po raz pierwszy od aneksji Krymu w 2014 roku szef resortu spraw zagranicznych Rosji wziął udział w spotkaniu ministerialnym Rady Państw Morza Bałtyckiego. Obecność Siergieja Ławrowa podczas majowego szczytu tego gremium nie oznacza jednak, że państwa współtworzące Radę pogodziły się z rosyjską polityką wobec Ukrainy i godzą się na łamanie prawa międzynarodowego. Minister Ławrow nawoływał do szerokiego otwarcia na współpracę, jednak na razie nie ma takiej możliwości – podkreśla dr Damian Szacawa, starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ.

17 sierpnia 2020

100-lecie traktatu z Trianon – Węgry niepogodzone z przeszłością

Rozmowa nr 36

Mija 100 lat od zawarcia traktatu z Trianon, na mocy którego Węgry utraciły około 2/3 swojego terytorium i 63 procent ludności. Był to skutek porażki państwa austro-węgierskiego w I wojnie światowej. Największą część utraconego terytorium – czyli Siedmiogród – przyłączono do Rumunii. Z kolei dzisiejsza Słowacja, określana jako północne Węgry, weszła w skład Czechosłowacji. Dla Węgrów 4 czerwca 1920 roku jest jedną z najboleśniejszych kart w ich historii. W znacznej mierze determinuje to politykę zagraniczną tego państwa – podkreśla dr Dominik Héjj, starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim IEŚ.

17 sierpnia 2020

Rumuńskie „nie” dla autonomii Seklerszczyzny

Rozmowa nr 35

Projekt autonomii Seklerszczyzny spowodował wzrost napięcia w relacjach węgiersko-rumuńskich. Region ten, leżący w Siedmiogrodzie, jest zamieszkany przez ludność o tożsamości węgierskiej, która domaga się większej samodzielności. Znajduje ona wsparcie w Budapeszcie i jednocześnie nie ma poparcia w Bukareszcie. Zdecydowana większość rumuńskich senatorów odrzuciła przedstawiony projekt. Został on także mocno skrytykowany przez prezydenta Rumunii Klausa Iohannisa – zauważa kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.

17 sierpnia 2020

Spór o tożsamość pomiędzy Macedonią Północną a Bułgarią

Rozmowa nr 34

Z pozoru błahy spór o interpretację historii i tożsamości może utrudnić integrację Macedonii Północnej z Unią Europejską. Przez lata państwo to nie mogło przystąpić do NATO z powodu sporu o swoją nazwę z Grecją. Tym razem Bułgaria ma poważne zastrzeżenia co do macedońskiego punktu widzenia dotyczącego m.in. tożsamości bohaterów narodowych. Dialog historyczny przerodził się w spór polityczny – podkreśla dr Jan Muś, starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ.

17 sierpnia 2020

W dobie pandemii zwiększa się udział państwa w gospodarce

Rozmowa nr 33

Pandemia wirusa COVID-19 wpływa na zmiany własnościowe w gospodarce. Coraz więcej przedsiębiorstw jest wspieranych przez państwa lub też przez nie przejmowanych. Ma to uchronić je przed upadkiem i jednocześnie pomóc w przetrwaniu kryzysu. Widać to bardzo wyraźnie na przykładzie linii lotniczych, które szczególnie ucierpiały w ostatnich miesiącach. Więcej na ten temat w rozmowie z Marleną Gołębiowską z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

17 sierpnia 2020

Pierwszy rok prezydentury Wołodymyra Zełenskiego – plusy i minusy

Rozmowa nr 32

Rok temu urząd prezydenta Ukrainy objął Wołodymyr Zełenski. Ten popularny aktor i satyryk wszedł do polityki przebojowo, pokonując w drugiej turze wyborów dotychczasowego prezydenta Petra Poroszenkę. Zdobył aż 73 procent głosów wyborców. Zapowiadał głębokie zmiany dotyczące funkcjonowania państwa oraz zakończenie konfliktu na wschodzie Ukrainy. Co mu się udało, a co nie – oceniają zastępca dyrektora IEŚ ds. badawczo-analitycznych dr hab. Tomasz Stępniewski oraz dr Piotr Andrusieczko, dziennikarz, korespondent z Ukrainy.

17 sierpnia 2020

Kompromis w sprawie ustawy o obrocie ziemią na Ukrainie

Rozmowa nr 31

Po wielu latach uchwalono na Ukrainie ustawę o obrocie ziemią. Przez długi czas dominujące siły polityczne przekonywały, że umożliwienie obrotu ziemią spowoduje przejęcie jej przez wielki kapitał i spekulantów. Uchwalenie ustawy było jednym z warunków otrzymania przez Ukrainę międzynarodowej pomocy finansowej na rozwój kraju. Ustawa jest niewątpliwie rozwiązaniem ważnym i kompromisowym – podkreśla dr Hanna Bazhenova, starszy analityk w Zespole Europy Środkowej IEŚ.

17 sierpnia 2020

Historyczne rozgrywki Kremla

Rozmowa nr 30

Polityka historyczna Rosji jest poważnym wyzwaniem dla państw naszego regionu. Rosja, wykorzystując swoje bardzo duże możliwości oddziaływania i ogromne zasoby archiwalne, dokonuje manipulacji i przekłamań. Dodatkowo żąda wyjątkowego traktowania oraz wdzięczności za postępowanie Związku Sowieckiego w czasie II wojny światowej i nie godzi się z postrzeganiem go jako agresora i okupanta. W ostatnim czasie widzimy kolejne przykłady przeinaczania faktów, służące uzyskaniu określonych efektów politycznych – zauważa starszy analityk w Zespole Europy Wschodniej IEŚ dr Andrzej Szabaciuk.

17 sierpnia 2020

Sukcesy i porażki chorwackiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej

Rozmowa nr 29

Pandemia COVID-19 radykalnie wpłynęła na chorwacką prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Założenia zaprezentowane kilka miesięcy temu musiały zostać radykalnie zmodyfikowane, łącznie ze szczytem Unii Europejskiej i państw Bałkanów Zachodnich w Zagrzebiu. Plusy i minusy obecnej prezydencji zebrał dr Jan Muś, starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ.

17 sierpnia 2020

Niełatwa droga państw bałkańskich do Unii Europejskiej

Rozmowa nr 28

Szczyt Unii Europejskiej i państw Bałkanów Zachodnich zakończył się bez przełomowych decyzji. Można jednak mówić o pewnym sukcesie. Jak się wydaje, Unia otwiera drzwi dla nowych członków, ale to w dużej mierze od ich determinacji zależy końcowy sukces.
Unijni politycy podkreślali ponadto, że to wspólnota udzieliła tym państwom największego wsparcia w dobie pandemii. Miało to uświadomić opinii publicznej, zwłaszcza w Serbii, że to Unia, a nie Chiny, jest najbardziej zaangażowana w regionie. Takie wnioski przedstawia dr Agata Domachowska, starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ.

17 sierpnia 2020

Konieczność reform organizacji międzynarodowych

Rozmowa nr 27

Czy kryzys związany z pandemią COVID-19 wpłynie na zmiany w funkcjonowaniu organizacji międzynarodowych? W dobie kryzysu nierzadko są one krytykowane za opieszałość, niską skuteczność lub błędy decyzyjne. Takie zarzuty kierowano między innymi pod adresem Światowej Organizacji Zdrowia. Zmiany powinny nastąpić, ale o ich zakresie zdecydują państwa narodowe. I tu pojawia się wiele niewiadomych – zauważa kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski.

17 sierpnia 2020

Polityczne manewry wokół Święta Zwycięstwa w Rosji

Rozmowa nr 26

Pandemia Covid-19 zmusiła rosyjskie władze do zmiany daty obchodów Święta Zwycięstwa. Nie odbędą się one tradycyjnie 9 maja, tylko 3 września. Uznano, że tak duża impreza byłaby zbyt wielkim zagrożeniem dla jej uczestników. Poza tym na uroczystościach zabrakłoby gości z zagranicy, z wyjątkiem białoruskich władz. Wrześniowa data obchodów tego najważniejszego rosyjskiego święta nie jest przypadkowa i ma podtekst polityczny – podkreśla dr Dagmara Moskwa z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.

17 sierpnia 2020

Prezydencja Estonii w Radzie Bezpieczeństwa ONZ

Rozmowa nr 25

Po raz pierwszy w historii Estonia objęła prezydencję w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Ma to ogromne znaczenie dla tego niewielkiego państwa. To jednocześnie prestiż, jak i ogromna odpowiedzialność. O wyzwaniach stojących przed Estonią rozmawiamy z kierownikiem Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandrą Kuczyńską-Zonik.

17 sierpnia 2020

Europejskie obawy wobec chińskiej oferty

Rozmowa nr 24

Chiny postanowiły wykorzystać pandemię wirusa Covid-19 do poprawy swojego wizerunku. W tym celu zorganizowały akcję przekazywania materiałów medycznych do państw Europy Środkowej i Wschodniej. Jest ona różnie odbierana w poszczególnych państwach. Jak się jednak wydaje, w większości podchodzi się do niej z nieufnością. Tak wynika z obserwacji Marleny Gołębiowskiej, analityka w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej.

17 sierpnia 2020

Finał sporu o pomnik Iwana Koniewa w Pradze

Rozmowa nr 23

Demontaż pomnika marszałka Iwana Koniewa w Pradze pogorszył relacje czesko-rosyjskie. Do rozebrania monumentu doszło na początku kwietnia. Znaczna część społeczeństwa czeskiego poparła tę akcję, jednak były też głosy krytyczne, między innymi ze strony prezydenta Miloša Zemana. Bezpośrednie przyczyny demontażu pomnika wyjaśnia kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.

17 sierpnia 2020

Pandemia komplikuje stosunki czesko-chińskie

Rozmowa nr 22

Pandemia wirusa Covid-19 wpływa na stosunki czesko-chińskie. Kilka miesięcy temu Czechy wysłały pomoc medyczną do Chin. Później role się odwróciły, z tą jednak różnicą, że Czesi musieli za nią zapłacić. I na tym tle powstał spór polityczny, który przeanalizował Szczepan Czarnecki, analityk w Zespole Wyszehradzkim Instytutu Europy Środkowej.

17 sierpnia 2020

Europa Środkowo-Wschodnia między Unią Europejską a Unią Eurazjatycką

Rozmowa nr 21

Europa Środkowo-Wschodnia między Unią Europejską i Eurazjatycką Unią Gospodarczą: perspektywy rywalizacji i współpracy – to tytuł monografii wydanej przez Instytut Europy Środkowej, na którą składają się artykuły badaczy z Kirgistanu, Polski, Rosji i Ukrainy. Monografia prezentuje różne punkty widzenia dotyczące obu wspólnot – ich zalety oraz słabości. Praca ukazała się pod redakcją prof. Tomasza Stępniewskiego, dr. Andrzeja Szabaciuka oraz rosyjskiego badacza prof. Zygmunta Stankiewicza.

17 sierpnia 2020

Słowackie reformy z pandemią w tle

Rozmowa nr 20

Słowacja stopniowo znosi ograniczenia wynikające z pandemii Covid-19. Kolejne etapy powrotu do właściwego funkcjonowania państwa przedstawił urzędujący od niedawna premier Igor Matovič. Dotyczą one m.in. przemysłu motoryzacyjnego i turystyki. Z drugiej strony nowa koalicja rządząca zapowiada zmiany mające na celu skuteczniejszą walkę z korupcją. Te działania podsumowuje dr Łukasz Lewkowicz, starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim Instytutu Europy Środkowej.

17 sierpnia 2020

Na Białorusi cisza przed burzą

Rozmowa nr 19

Pandemia na Białorusi może spowodować bardzo głębokie zmiany w tym państwie. Spowolnienie gospodarki to prawdopodobny kryzys i to nie tylko ekonomiczny. W tym kontekście pojawia się wiele zagadnień, które są związane m.in. z przyszłością prezydenta Łukaszenki, dalszą integracją z Rosją oraz z relacjami z pozostałymi sąsiadami. O tym rozmawiamy z dr. hab. Krzysztofem Fedorowiczem, profesorem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

17 sierpnia 2020

Pesymistyczne prognozy dla ukraińskiej gospodarki

Rozmowa nr 18

Ukraińska gospodarka przeżywa bardzo trudny czas w związku z pandemią. Odczuwają to zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa. Władze podejmują pewne działania osłonowe, jednak w ocenie ekspertów są one niewystarczające. Ukraina liczy na wsparcie m.in. Międzynarodowego Funduszu Walutowego, musi jednak konsekwentnie wypełniać określone warunki – podkreśla współpracująca z Instytutem Europy Środkowej dr Marta Drabczuk.

17 sierpnia 2020

Państwa nadbałtyckie przeciwdziałają propagandzie

Rozmowa nr 17

Państwa nadbałtyckie apelują do swoich obywateli, aby w obliczu pandemii korzystali tylko ze sprawdzonych informacji. Wynika to z obawy przed rosyjską propagandą, która niejednokrotnie rozpowszechniała fałszywe informacje. Jak dotąd środki mające na celu przeciwdziałanie pandemii przynoszą pożądany skutek – zauważa Dominik Wilczewski, starszy analityk w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej.

17 sierpnia 2020

Słabość państw autorytarnych w walce z pandemią

Rozmowa nr 16

Państwa autorytarne nie radzą sobie z pandemią. Chaos organizacyjny obserwujemy w Rosji. Z kolei na Białorusi władze praktycznie bagatelizują problem. W przypadku tego drugiego państwa załamanie gospodarki może być początkiem politycznego końca prezydenta Łukaszenki. Które państwa się wzmocnią, a które osłabną i jak zmienią się organizacje międzynarodowe w wyniku pandemii – na te pytania odpowiada kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski w rozmowie z Marcinem Superczyńskim.

17 sierpnia 2020

Serbia i Macedonia Północna przesuwają termin wyborów

Rozmowa nr 15

Pandemia Covid-19 spowodowała przesunięcie wyborów w Serbii i Macedonii Północnej. W tym pierwszym państwie wprowadzono daleko idące obostrzenia dotyczące poruszania się. Osoby starsze praktycznie w ogóle nie mogą opuszczać swoich domów. Z kolei Macedonia Północna, pomimo przeciągających się problemów wewnętrznych, odniosła znaczący sukces w polityce międzynarodowej – podkreśla dr hab. Konrad Pawłowski z Zespołu Bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej.

17 sierpnia 2020

Przyszłość Donbasu w cieniu pandemii

Rozmowa nr 14

Pandemia Covid-19 osłabia gospodarczo Ukrainę i może wpłynąć na jej pozycję negocjacyjną w sprawie przyszłości Donbasu. W lutym i marcu tego roku pojawiły się projekty – inspirowane przez Rosję – wzmacniające pozycję separatystów. O skomplikowanej sytuacji Ukrainy rozmawiamy z dr. Andrzejem Szabaciukiem z Zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej.

17 sierpnia 2020

Polityczny spór o kwiaciarnie w Czechach

Rozmowa nr 13

Czeski rząd dynamicznie zajął się zwalczaniem skutków pandemii wirusa Covid-19, jednak nie obyło się bez kontrowersji. Jedną z nich jest ponowne otwarcie kwiaciarni. Ten fakt został wykorzystany do bieżącej walki politycznej i ataków na rząd. Dlaczego tak się stało – tłumaczy Szczepan Czarnecki z Zespołu Wyszehradzkiego Instytutu Europy Środkowej.