Autor: Instytut Europy Środkowej

Kosowo ponownie nie ma koalicji rządowej. Doszło tam do upadku rządu Albina Kurtiego, a oficjalną przyczyną był spór o zwalczanie pandemii wirusa Covid-19. W rzeczywistości problem dotyczy jednak rywalizacji pomiędzy prezydentem a premierem i zakresu ich kompetencji w obecnej sytuacji. Co czeka Kosowo w najbliższym czasie – wyjaśnia dr Agata Domachowska z Zespołu Bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej.

W kolejnym odcinku dyskutujemy o wyzwaniach stojących przed nowym rządem Kosowa. Do głosu doszli tam politycy, którzy nie są związani ze środowiskami w przeszłości walczącymi zbrojnie o niepodległość tego państwa. O wyzwaniach w polityce wewnętrznej i międzynarodowej, które stoją przed Kosowem, rozmawiamy z dr. hab. Konradem Pawłowskim z Zespołu Bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej.

O wyzwaniach stojących przed Ukrainą dyskutowano niedawno w Instytucie Europy Środkowej w ramach międzynarodowego seminarium. Poruszano, między innymi, kwestie budowania ukraińskiej tożsamości w oparciu o różne interpretacje wydarzeń historycznych na poziomie poszczególnych regionów. Swoimi spostrzeżeniami podzielił się z nami profesor Georgiy Kasianov z Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.

W Rozmowach Instytutu Europy Środkowej zastanawiamy się nad usprawnieniem obsługi granicy polsko-ukraińskiej. Kwestie przepustowości przejść i budowa kolejnych, z których mogliby korzystać turyści w okresie wakacyjnym – to temat bardzo istotny. Efekty swoich badań, dotyczące tej właśnie granicy, zaprezentowała w Instytucie dr Marta Jaroszewicz z Uniwersytetu Warszawskiego.

Z kolei na Węgrzech pandemia wykorzystywana jest do głębokich zmian systemowych. Nowe rozwiązania prawne istotnie ograniczają działalność parlamentu. Dr Dominik Héjj z Zespołu Wyszehradzkiego Instytutu Europy Środkowej podkreśla, że de facto na Węgrzech mamy do czynienia z systemem autorytarnym. Jak na nowe rozwiązania reagują Unia Europejska i sami Węgrzy? O tym w rozmowie z naszym ekspertem.

Globalna pandemia dotyka także Rosję. Jeszcze do niedawana w tamtejszych mediach dominowała narracja lekceważąca walkę z Covid-19 w państwach zachodniej Europy. Wskazywano jednocześnie, że Rosja jest na zagrożenie przygotowana. Teraz widać zmianę w tej retoryce. Dodatkowo istotnym problemem dla tego państwa stają się spadające ceny ropy naftowej – zauważa dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej.

Pandemia Covid-19 ma ogromny wpływ na stosunki międzynarodowe oraz funkcjonowanie poszczególnych państw. W naszych podcastach sprawdzamy, jak z tym globalnym problemem radzą sobie państwa z naszego regionu. Z dr. Jakubem Olchowskim z Zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej z rozmawiamy o różnicach i podobieństwach pomiędzy Białorusią, Mołdawią, Rosją i Ukrainą.

Dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, specjalistka w dziedzinie Bliskiego Wschodu oraz Rosji, mówi o specyfice sytuacji wewnętrznej i polityki zagranicznej Izraela, szczególnie w kontekście napływu rosyjskojęzycznej imigracji; o skomplikowanych relacjach premiera Netanjahu i prezydenta Putina, a także o równie skomplikowanych zależnościach izraelsko-wschodnioeuropejskich.

Podczas warsztatów „Baltic Sea Security Initiative. Defense & Deterrence”, zorganizowanych przez Baltic Security Foundation oraz Instytut Europy Środkowej i odbywających się w siedzibie IEŚ w Lublinie, międzynarodowa grupa ekspertów dyskutowała o bezpieczeństwie w regionie Morza Bałtyckiego. Otto Tabuns z Baltic Security Foundation wskazuje na zagrożenia wynikające z ofensywnej polityki Rosji w regionie, a także wspólne działania Polski i państw bałtyckich na płaszczyźnie militarnej, informacyjnej i społecznej. Ekspert zwraca również uwagę na możliwości dalszej wzajemnej współpracy między partnerami w regionie. Jedną z nich jest wymiana doświadczeń pomiędzy organizacjami paramilitarnymi oraz w dziedzinie edukacji wojskowej młodzieży w Polsce, na Litwie, Łotwie i w Estonii, o czym opowiada Ieva Pałasz z Centrum Badań nad Bezpieczeństwem Akademii Sztuki Wojennej. Dr Damian Szacawa, reprezentujący Wydział Politologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Instytutu Europy Środkowej, podkreśla duże zaangażowanie Danii i Norwegii w umacnianie bezpieczeństwa na wschodniej flance NATO oraz omawia plany zwiększenia budżetów obu państw na cele obronne. W kontekście bezpieczeństwa duże znaczenie ma również trójstronna współpraca między Litwą, Polską i Ukrainą w ramach wielonarodowej brygady LITPOLUKRBRIG. O jej celach, działaniach i współpracy z partnerami kanadyjskimi i amerykańskimi opowiada major Tomasz Karliński.

Dr Tomasz Lachowski z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz prof. Tomasz Stępniewski, zastępca dyrektora ds. badawczo-analitycznych Instytutu Europy Środkowej w Lublinie, rozmawiają o sytuacji na Ukrainie. W związku z tym, że mija już sześć lat od agresji Rosji na Ukrainę, rozmówcy zastanawiają się, czy prawo międzynarodowe może pomóc w rozwiązaniu konfliktu zbrojnego na Donbasie. Jakie są możliwości – z punktu widzenia społeczności międzynarodowej – uregulowania tego konfliktu oraz jakie działania podejmują obie strony konfliktu: Rosja i Ukraina.

W styczniu 2020 r. w Kazimierzu Dolnym odbyło się Polsko-Ukraińskie Forum Dziennikarzy. Wśród tematów poruszanych w czasie obrad dominowała kwestia dezinformacji przestrzeni publicznej oraz tematyka historyczna. Jeden z paneli zatytułowano: „Sojusz Piłsudski-Petlura: lekcja dla współczesnych stosunków polsko-ukraińskich”. Uczestnicy panelu: dr Andrzej Szabaciuk z Instytutu Europy Środkowej i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz prof. Andrzej Gil z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II dzielą się swoimi refleksjami na temat tego, czy sojusz polsko-ukraiński sprzed wieku może być mocną podstawą dla bieżących stosunków polsko-ukraińskich.

W pierwszym podcaście Instytutu Europy Środkowej prof. Tomasz Stępniewski, zastępca dyrektora ds. badawczo-analitycznych Instytutu Europy Środkowej w Lublinie, i dr Andrzej Szabaciuk, analityk z zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej, rozmawiają o nowym prezydencie Ukrainy Wołodymyrze Zełenskim i jego planach rozwiązania sytuacji na Donbasie (trwający konflikt Rosji z Ukrainą), a także o blaskach i cieniach procesu integracji Białorusi z Rosją. W ostatnim czasie obserwujemy coraz częstsze spotkania przedstawicieli obu państw w celu wynegocjowania nowych warunków współpracy (a może nawet integracji). Jak rzeczywiście wygląda sytuacja z perspektywy Białorusi i Rosji?