The paper proposes to examine how the political upheavals, occurred in Ukraine after 2014, have impacted the image and the actions of the local religious institutions in the public arena. “National” rhetoric reinforced by the violent conflict in the eastern part of the country has led different religious hierarchies to redefine themselves through the question of relations with the new political power but also towards new attitudes of the civil society. Using statistical sources provided by state agencies and recent sociological surveys, our analysis attempts to highlight and to explain some recent evolutions of the Ukrainian religious map. The problem of the politicization of the confessional structures studied through the project of building a unique local Church, which has been recently put back on the agenda and which let see in detail the competition between the orthodox clergy of the Kyivan and the Moscow Patriarchates, the latter being often accused of connivance with the enemy. In counterpoint, the reflection also offers a sketch of the religious situation of the territories occupied by Russia or pro-Russian forces. Finally, the study shows that, despite the slogans initially stated by the supporters of the Russkij mir, religious divisions did not serve as a basis for the conflict and their mention became secondary in wartime propaganda. Moreover, the war seems to have led to a more distant attitude towards religious structures with a timid but continuous decline in the number of believers, especially in areas close to the fighting.
L. Tatarenko, Instytucje religijne i polityka na Ukrainie: zagadnienie tożsamości w czasach wojny, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 13-41.
The article presents the analysis of the Holocaust in the memory policy in Belarus in 1991-2017. In the paper there was analyzed the policy of the President and Ministry of Education to the Holocaust. The article describes the activities of non-governmental institutions and museums in the protection of the Holocaust memory. The author characterizes how Holocaust memory is reflected in documentary films and contemporary art.
R. Romantsov, Między polityką a przemilczeniem – pamięć o Zagładzie na Białorusi 1991-2017, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 43-68.
About us, „Belarus Holocaust Memorial Project”, http://www.belarusmemorials.com/about-us/ [15.11.2017].
Adamczyk-Garbowska M., Duda H., Terminy „Holokaust”, „Zagłada” i „Shoah” oraz ich konotacje leksykalno-kulturowe w polszczyźnie potoczniej i dyskursie naukowym, [w:] Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, red. K. Pilarczyk, Warszawa 2003, t. 3.
Brest Stories Guide, http://www.breststories.com/.
Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, przeł. M. Król, Warszawa 2008.
Masis J., With no Jews left to protest, Christian crosses grace Holocaust memorials in Belarus, „The Times of Israel”, 09.07.2017, http://www.timesofisrael.com/with-no-jews-left-to-protest-christian-crosses-grace-holocaust-memorials-in-belarus/.
Memorials, „Belarus Holocaust Memorial Project”, http://www.belarusmemorials.com/memorials/.Muzeum Żydowskiego Oporu w Nowogródku, „Wirualny sztetl”, https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/n/1070-nowogrodek/117-judaika-w–muzeach/31601-muzeum-zydowskiego-oporu-w-nowogrodku.
Stolarz A., „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej, Lublin 2016.
Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.
Szybieka Z., Historia Białorusi 1795-2000, Lublin 2002.
Tec N., Weiss D., A Historical Injustice: The Case of Masha Bruskina, „Holocaust and Genocide Studies”, vol. 11, 1997, issue 3.
The map of Holocaust by bullets, http://www.yahadmap.org.
Александр Ступников снял сенсанционный фильм на „еврейскую тему”, „Белорусский партизан”, http://www.belaruspartisan.org/bp-forte/?page=100&backPage=13&news=29951&newsPage=0.
Арад И., Катастрофа евреев на оккупированных территориях Советского Союза (1941-1945), Иерусалим 2004.
Беларускій дзержаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, Минск 2015.
Белорусское общественное объединение евреев – бывших узников гетто и нацистских концлагерей, „Союз белорусских еврейских общественных объединений и общин”, http://xn--b1afbm2b.xn--90ais/organizacii/boougk.html.
Берегут историю, сохраняют культуру. Уникальный музей в синагоге вошел в число популярных туристических объектов, „Гродзен-ская праўда” 09.09.2017, http://grodnonews.by/category/sport-i-turizm/news36090.html.
Браточкин А., Память о Холокосте в Беларуси, „Авив”, 30.10.2016, http://aviv.by/history/pamyat-o-kholokoste-v-belarusi/.
Браточкин А., Память о Холокосте и нациостроительство в Беларуси и Украине (итоги 2000-х гг.), „Перекрестки” 2013, № 1-2.
Брестское гетто, http://www.wikiwand.com/ru/%D0%91%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%BE.
В Копыльском районе открыт мемориал жертвам Холокоста, „Новости tut.by”, 10.10.2006, https://news.tut.by/society/75519.html.
В Корме открыли памятный знак жертвам фашистского геноцида, „Кормянский районный исполнительный комитет”, 30.10.2017, http://www.korma.gov.by/ru/district/view/v-korme-otkryli-pamjatnyj-znakzhertvam-fashistskogo-genotsida-15321/.
В память о Холокосте, „Гродненский государственный музыкальный колледж”, http://music.grodno.by/436-v-pamyat-o-holokoste.html.
Выставка „Лагерь смерти Тростенец. История и память”, „Уроки истории XX век”, 17.03.2018, http://urokiistorii.ru/article/53715.
Глава государства принял участие в церемонии возложения венков в память 65-летия трагедии Минского гетто, http://president.gov.by/ru/news_ru/view/glava-gosudarstva-prinjal-uchastie-v-tseremoniivozlozhenija-venkov-v-pamjat-65-letija-tragedii-minskogo-getto-2883/.
Гуштын А., Выживший. Как еврей из Новогрудка сбежал из гетто и стал миллионером, „Naviny.by. Белорусские новости”, 27.01.2017, http://naviny.by/article/20170127/1485493600-vyzhivshiy-kak-evrey-iznovogrudka-sbezhal-iz-getto-i-stal-millionerom.
27 мая премьера документального фильма „Список Киселева”. Равнодушных просим не беспокоится…, „Balayan.info”, http://balayan.info/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=6.
Двужильная И., Тема Холокоста в академической музыке, Гродно 2016.
День памяти жертв Холокоста в нынешнем году будут впервые отмечать в Беларуси, „Вясна”, 25.01.2008, http://spring96.org/ru/news/20123.
Еврейские общины Белоруси, „Interfax.by”, 27.03.2008, https://www.interfax.by/article/21875.
Каган Д., Коен Д., Холокост и сопротивление на родине Адама Мицкевича, Москва 2011.
Каган Д., Коен Д., Як мы пережилі Халакост з яўрєйскім партызанскім атрадам у Бяларусі, Мінск 1999.
Капустина О., Лев Слобин: евреи были неотъемлемой частью Беларуси, „Deutsche welle”, 21.05.2016, http://p.dw.com/p/1K6p0.
Касьянов Г., К десятилетию Украинского института национальной памяти (2006-2016), „Historians.in.ua”, http://www.historians.in.ua/index.php/en/dyskusiya/1755-georgij-kas-yanov-k-desyatiletiyu-ukrainskogoinstituta-natsional-noj-pamyati-2006-2016.
Константинов Г., История минского гетто глазами художника, „Deutsche welle”, 23.10.2008, http://p.dw.com/p/FfbQ.
Критический взгляд на новый музей Великой Отечественной войны в Минске, „Новая Эўропа”, 24.08.2014, http://n-europe.eu/article/2014/08/25/kriticheskii_vzglyad_na_novyi_muzei_velikoi_otechestvennoi_voiny_v_minske.
Кулевич Р., В Гродно „Маршем жизни” почтили память жертв Холокоста, „Hrodna Life”, 29.01.2017, https://hrodna.life/2017/01/29/v-grodnomarshem-zhizni-pochtili-pamyat-zhertv-holokosta/.
Купрысь П., Благовщина, где убито 150 тис. человек: неизвестное место памяти под Минском, „Наша ніва”, 10.08.2015, https://nn.by/?c=ar&i=154268&lang=ru.
Малавская Е., В Бресте открылся музей „Евреи Бреста”, „Брестская газета”, 31.03.2011, http://www.b-g.by/culture/8224/.
Местечко исход, „Yad Vashem. The Visual Center – Online Film Database”, http://db.yadvashem.org/films/item.html?language=en&itemId=3762120.
Милевская Н., В Пинске отдали дань памяти жертвам фашизма, „Полесская правда”, 29.10.2017, http://www.pinsknews.by/?p=48935.
Миллер А., Россия: власть и история, „Pro et Contra” 2009, № 3-4.
„Муж – мой личный театральный критик. Интревью с Александрой Сулимой”, „Trinuna.com”, 12.04.2013.
На месте расстрела жертв Холокоста в Докшицах открыт мемориальный парк, „Naviny.by. Белорусские новости”, 23.05.2008, http://naviny.by/rubrics/society/2008/05/23/ic_news_116_291027.
Народный ансамбль еврейской музыки „Шалом” г. Лида. „Боль памяти”, https://www.youtube.com/watch?v=UrP47Nd2N8E.
Новик Е., История Беларуси. Учебное пособие для 10 класса учреждений общего среднего образования с русским языком обучения, Минск 2012.
Нордштейн М., Маша Брускина, которую хотели забыть, „Исрагео”, https://isrageo.wordpress.com/2012/10/25/bruskina/.
Памятный знак жертвам Холокоста открывают в Корме, „Белта”, 27.10.2017, http://m.belta.by/regions/view/pamjatnyj-znak-zhertvamholokosta-otkryvajut-v-korme-273352-2017.
Память жертв Холокоста почтили в Минске. Фоторепортаж, „Еврейский Киев”, 11.05.2016, http://evreiskiy.kiev.ua/pamjat-zhertv-kholokostapochtili-v-16987.html.
Пепеляев В., Иосиф Шагал открыл выставку основателя израильской мультипликации, „Беларусь сегодня”, 08.05.2015 https://www.sb.by/articles/nikogda-bolshe-08052015.html.
Поминать жертв Холокоста в Мозыре можно только в отведенный день?, „Новости TUT.BY”, 26.08.2011, https://news.tut.by/society/247601.html.
Портнов А., О трёх памятниках жертвам Холокоста. Размышления к 9 мая, „Уроки истории”, http://urokiistorii.ru/article/1547.
Почему существует историческая мастерская в Минске, „Историческая мастерская”, http://gwminsk.com/pochemu-sushchestvuetistoricheskaya-masterskaya-v-minske.
Президент принял участие в открытии мемориального комплекса „Тростенец”, https://www.youtube.com/watch?v=3Qo6cITmgy8.
Преподавание тем Холокоста и антисемитизма. Обзор и анализ образовательных подходов, Варшава 2006.
Разумовский И., Холокост глазами художников, „Еврейский обозреватель”, 09.2008, http://www.jewukr.org/observer/eo2003/page_show_ru.php?id=2598.
Розенблат Е., Еленская И., Евреи Белоруссии: основные тенденции демографических изменений в ХХ в., https://idun.urfu.ru/fileadmin/user_upload/site_15413/Seminar_po_cerkovnym_knigam/Rozenblat.pdf.
Рудлінг П. А., Непрыкмэтны генацыд: Халакост у Беларусі, „Arche” 2013, № 2.
Саганович Г., Историческая политика в постсоветской Беларуси, „Русский вопрос”, http://www.russkiivopros.com/ruskii_vopros.php?pag=one&id=278&kat=5&csl=42.
Сегодня исполняется 65 лет со дня уничтожения последних узников Минского гетто, „Деловая газета”, 21.10.2008, http://bdg.by/news/society/897.html.
Смиловицкий Л., Катастрофа евреев в Белоруссии, Тель-Авив 2000.
Спришен С., Черный обелиск. К истории создания Мемориала на Минской Яме, „Уроки Холокоста: История и современность”, http://mb.s5x.org/homoliber.org/ru/uh/uh010504.shtml.
Степанян С., Вадим Акопян: „Когда тебе надо, ты – еврей, когда надо – армянин”, „Миасин”, http://miasin.by/2017/04/14/vadim-akopyankogda-tebe-nado-ty-evrej-kogda-nado-armyanin/.
Фильм Еврейское гетто, https://www.youtube.com/watch?v=qC3QGZlxL8s.
Фонд Холокост, „Союз белорусских еврейских общественных объединений и общин”, http://xn--b1afbm2b.xn--90ais/organizacii/novyjresurs.html.
Хорошилова Т., Список Киселева, „Российская газета”, 11.02.2010, https://rg.ru/2010/02/11/kiselev.html.
Contacts between Catholic University of Lublin and Literary Institute in Maisons-Laffitte (near Paris) were not sufficiently examined by researchers. Their beginnings reach 1957. The first effects were scholarships for scholars from Lublin university, first of all granted by Ford Foundation. The Director of the foundation Shepard Stone visited Lublin in June 1957. One of the beneficies of the program was prof. Jerzy Łukaszewski, later professor and rector of College d’Europe in Brugge. But the most important effect was intensive book exchange which lasted till the end of the Cold War. It is worth to say that University Library of the Catholic University of Lublin after 1989 was one of few libraries in Poland supplied with a set of “Kultura” and publications of Literary Institute. Giedroyc had also his own vision of the role which Lublin university should play – he was trying to convince about it e.g. Czesław Miłosz who was invited to visit Lublin in June 1981. Giedroyc had good contacts also with particular scholars from the university, like Tadeusz Chrzanowski, Zdzisław Kudelski or ks. Roman Dzwonkowski, though this is not a full list. Those contacts had advantages also for an editor – he gained additional information about the situation in Poland and distribution of “Kultura” was broader. But advantages for the university were incomparably greater. Thanks to those contacts the “space of freedom and truth” was widened.
S. Łukasiewicz, Instytut Literacki i Katolicki Uniwersytet Lubelski – mało znane wątki kontaktów okresu zimnej wojny, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 69-87.
Archiwum Instytutu Literackiego, Maisons-Laffitte.
Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
http://www.bu.kul.pl/art_11154.html
http://www.bu.kul.pl/o-dr-hab-romuald-gustaw-ofm,art_11089.html
Kopka B., Majchrzak G., Operacja „Poeta”. Służba Bezpieczeństwa na tropach Czesława Miłosza, Lublin 2007.
Kozłowski M., Andrzej Paluchowski, „Przegląd Biblioteczny” 2017, z. 3.
„Kultura” nr 11/1980, 3/1981, 4/1987, 4/1988.
Łukaszewski J., KUL z perspektywy pół wieku, [w:] Przestrzeń wolności i prawdy. Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1989, red. J. Fert, Lublin 2008, s. 87-88.
„Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 28.
Przybysz M., Bez namaszczenia nie tylko o religii. Korespondencja red. Jerzego Giedroycia i Dominika Morawskiego, watykańskiego współpracownika paryskiej „Kultury”, [w:] Paryż – Londyn – Monachium – Nowy Jork. Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej, t. 2, red. V. Wejs-Milewska, E. Rogalewska, Białystok 2016.
Przybysz M., Jerzego Giedroycia próba diagnozy stanu polskiego Kościoła w dobie Soboru Watykańskiego II. Rozważania wokół „Ankiety o religii” ogłoszonej na łamach paryskiej „Kultury” w 1965 r., [w:] Emigracyjne miscellanea.
Studia z dziejów polskiej emigracji politycznej 1939-1990, red. S. Łukasiewicz, Warszawa 2017, s. 200-223.
Sobieraj M., Między oporem a lojalnością. Działania SB wobec KUL na przykładzie rozpracowania prof. Jerzego Kłoczowskiego, Lublin 2015.
Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa 2010.
Swianiewicz S., Uniwersytet Stefana Batorego w perspektywie historycznej, „Zeszyty Historyczne” 1981, nr 55.
Szala A., Halina Biedrzycka (16 IV 1913 – 20 II 1993), „Lublin Studies in Modern Languages and Literature” 1993, nr 17.
Wyszyński S., Do świadków promocji doktorskiej laureata Nagrody Nobla Czesława Miłosza na ręce Jego Magnificencji Ojca Prof. Mieczysława Alberta Krąpca Rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, [w:] Kościół na łamach paryskiej Kultury w latach 1946-2000, red. T. Dostatni, Paryż–Kraków 2005, s. 192-194.
Zezula B., 95-lecie Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie, „Forum Bibliotek Medycznych” 2014, nr 1(13).
This article is the first such an extensive attempt to describe and analyze the biography of Mikhail Heller – a historian, literary scientist, Sovietologist and emigrant from the Soviet Union, who settled in Paris in the second half of the twentieth century and co-operated with the Polish emigration journal – the Parisian “Kultura”. The text was developed on the basis of a bachelor’s thesis, defended in June 2017. The article presents the life of Heller from three perspectives related to the realities in which he must have lived. Heller was born, raised and educated in the USSR. In the fifties he was sentenced to a stay in a labor camp, a sentence which he did not have to serve in full. He left the “homeland of the proletariat”, thanks to the invaluable assistance of his wife, a Polish Jew, Eugenia Chigryn, and found himself in the Polish People’s Republic. He spent over a decade in Poland, where he worked and gained valuable acquaintances. In 1968 he decided to emigrate to West Europe – to France. The article focuses to a great extent on the relationship of Mikhail Heller with the Parisian “Kultura” community, along with its most prominent representatives. There appear themes of acquaintance with Jerzy Giedroyc, Józef Czapski or Zygmunt Hertz. Emphasis is placed on the fact that Heller is one of the lesser-known and very important collaborators of “Kultura”. He has cooperated with Giedroyc’s periodical since his arrival in Paris until his death in 1997. During his 27 years of regular writing, he has published more than 200 monthly articles from the series “In the Soviet Press” (under the pseudonym Adam Kruczek) and a number of other texts. The author takes the view that the persona of Heller requires a comprehensive and substantive study, which – until now – has never been undertaken.
J. Piekara, Michaił Heller – „polski Rosjanin” z Maisons-Laffitte, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 89-111.
Besançon A., Czytając Michała Hellera, „Zeszyty Literackie”, 1997, nr 3, s. 101-105.
Czapski J., „list do przyjaciela Rosjanina”, [w:] Dzienniki, wspomnienia, relacje, Kraków 1986, s. 219-227.
Czapski J., Wyrwane strony, Warszawa 2010.
Drawicz A., Mała lekcja rosyjskiego, „Przegląd Tygodniowy”, 29 stycznia 1997.
Giedroyc J., Autobiografia na cztery ręce, Warszawa 2006.
Giedroyc J., Michał Heller, „Kultura”, 1997, 3/594, s. 151-152.
Heller L., Człowiek, który wiedział prawie wszystko, „Zeszyty Literackie”, 2001, nr 2, s. 153-160.
Hertz Z., Listy do Czesława Miłosza 1952-1979, Paryż 1992.
„Le Quotidien de Paris”, no. 1276, samedi 31, dimanche 1er, janvier 1984.
Michał Heller – prawda o komunizmie, film w reżyserii Pawła Woldana, II Program TVP S.A., 1994.
Obuchowa I., Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, Москва: издательство „МИК”, 2000, „Slavia Orientalis”, 2002, nr 1, s. 134-138.
Pogrzeb historyka Michała Hellera, „Rzeczpospolita”, 9 stycznia 1997, wersja elektroniczna.
Sawicka E., Dwadzieścia siedem lat na tratwie „Kultury”, „Rzeczpospolita”, 11 stycznia 1997, wersja elektroniczna.
Sawicka E., Michał Heller nie żyje, „Rzeczpospolita”, 4 stycznia 1997, wersja elektroniczna.
Sawicka E., Odszedł współpracownik paryskiej „Kultury”. Pożegnanie Michała Hellera, „Przegląd Polski”, 9 stycznia 1997.
Wywiad z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim przeprowadzony 6 czerwca 1998 roku w Budapeszcie, [w:] R. Górczyńska, Portrety paryskie, Kraków 1999, s. 200-218.
Wywiad z Michaiłem Hellerem, Historia czekania na cud, „Rzeczpospolita”, 29 października 1994, wersja elektroniczna. „Opowieść autobiograficzna Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (fragmenty)”, [w:] Z. Kudelski, Gustaw Herling-Grudziński i „Kultura” paryska (1947-1996), Lublin 2013, s. 293-339.
Амурский В., Эхо памяти, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 96-99.
Бонамур Ж., Стойкость, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 70-75.
Бутягин П., 514-я комната, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 33-38.
Геллер Л., Человек, который почти все знал, или Набросок к книге Жизнь и мнения Михаила Геллера, джентльмена, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 99-108.
Геллер М., Двор, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 5-10.
Гессен Э., Штрихи к биографии-2, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 26-33.
Зак Л., Штрихи к биографии-1, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 21-26.
Кольдефи-Фокар А., Непредвиденная перспектива, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 93-96.
Лосская В., Памяти друга, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 68-70.
Поляков Ю., МИФЛИ и 56 лет после, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 38-54.
Туровская М., Миша + Женя = любовь, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 59-68.
Wywiad Ilony Kisz i Akosza Silady z Michaiłem Hellerem z grudnia 1996 roku, Budapeszt, [w:] Вместо мемуаров: Памяти М. Я. Геллера, составители Л. Геллер и И. Зеленко, Москва 2000, s. 143-167.
Stanisławski W., Archipelag Hellera, [w:] „Kultura” i emigracja rosyjska. W poszukiwaniu zatraconej solidarności, t. II, wybór i oprac. P. Mitzner, Paryż–Kraków 2016, s. 341-352.
Stobiecki R., Michaiła Hellera i Jerzego Giedroycia rozmowy o Rosji, [w:] Dostojewski i inni. Literatura/idee/polityka, red. T. Sucharski, Katowice 2016, s. 377-396.
Two months after WW2, in July 1945, the Soviets conducted the biggest military operation against Polish underground resistance – the Augustów Roundup. In districts of north-eastern Poland and parts of Lithuania and Belarus, the Soviet soldiers arrested over 7,000 people. At least 592 of them were murdered and until today it isn’t known where were concealed. This traumatic experience was the ultimate situation for many families of the Roundup victims. During Communist domination, they could not talk about their loss nor express their grief. They lived in terror. Being silent about this extorted by communists crime against humanity prolonged the trauma. We can hear it clearly in victim’s families stories 40 years after this tragic occurrence. It is example of eastern trauma caused by the Communist crimes.
B. Bojaryn-Kazberuk, Obława augustowska – egzemplifikacja traumy wschodniej – na podstawie relacji rodzin ofiar zebranych w latach osiemdziesiątych XX wieku, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 113-138.
IPN BU 1194/1, IPN BU 1194/4, Zbiór Alicja Maciejowska. Wywiady ze świadkami i członkami rodzin osób aresztowanych w lipcu 1945 r.
IPN BU 00294/46, t. 5, Komenda Główna Milicji Obywatelskiej w Warszawie 1944-1954.
Dokumenty III Frontu Białoruskiego z Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej opublikowane na: https://pamyat-naroda.ru.
Dokumenty Zarządu Głównego sowieckiego Kontrwywiadu Wojskowego Smiersz opublikowane na: http://ipn.gov.pl.
Bartmanski D., Eyerman R., “The worst was the silence” – Polish trauma: the Katyn massacre, [w:] Narrating Trauma: On the Impact of Collective Suffering, eds R. Eyerman, J. C. Alexander, E. Butler Breese, New York 2011.
Boguski D., Pół roku bez brody, [w:] Świadectwa stanu wojennego, oprac. A. Dudek, K. Madej, Warszawa 2001.
Bojaryn-Kazberuk B., Obława augustowska (lipiec 1945 r.) – próba bilansu, „Biuletyn Historii Pogranicza”, nr 16, Białystok 2016.
Borys B., Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka, „Psychiatria”, t. 1, 2004, nr 2.
Courtois S., Werth N., Panné J., Paczkowski A., Bartošek K., Margolin J., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Warszawa 2001.
Gierowski J. K., Następstwa psychiczne u prześladowanych politycznie, „Palestra”, 41/11-12, 1997.
Gruszczyk A., Czarne światło. Analiza zjawiska powojennej traumy społecznej w kulturze Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kraków 2017.
Heitzman J., Rutkowski K., Zaburzenia psychiczne u byłych więźniów politycznych prześladowanych w Polsce w latach 1944-1956, http://p-ntzp.com.
Jackowska E., Psychiczne następstwa deportacji w głąb ZSRR w czasie drugiej wojny światowej. Przyczyny, moderatory, uwarunkowania, Szczecin 2004.
Janusz B., Niewypowiedziane cierpienia. Międzypokoleniowy przekaz traumy, „Znak”, maj 2015, nr 720, www.miesiecznik.znak.com.pl.
Jarosz M., Religijne sposoby radzenia sobie ze stratą osoby bliskiej. Perspektywa psychologii religii, [w:] Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby, red. S. Steuden, S. Tucholska, Lublin 2009.
Jażborowska I. S., Jabłokow A., Zoria J., Katyń. Zbrodnia chroniona tajemnicą państwową, Warszawa 1998.
Judt T., Powojnie. Historia Europy od roku 1945, Poznań 2008.
Kaczorowska T., Obława Augustowska, Warszawa 2015.
Kazberuk G., Liminalność w obrzędach pogrzebowych w perspektywie rytuałów przejścia, [w:] Inicjacje. Społeczne znaczenie sytuacji liminalnych w rytach przejścia, red. J. Sieradzan, Białystok 2006.
Kebers C., Jak mówić o cierpieniu i śmierci?, Kraków 1994.
Kersten K., Terror na przełomie wojny i pokoju, lipiec 1944 – lipiec 1945, „Aneks”, (51-52) 1988.
Korkuć M., Zgrupowanie Józefa Kurasia „Ognia” na tle sytuacji oddziałów podziemia niepodległościowego w latach 1945-1947, http://www.solidarni.waw.pl/pobierz/Ogien_ wydanie-specjalne.pdf.
Lipowska-Teutsch A., Nieodbyta żałoba, [w:] Pamięć wędrówki. Wędrówka pamięci, red. A. Lipowska-Teutsch, E. Ryłko, Kraków 2008.
Łucka I., Nowak P., Włosy babci – trauma transgeneracyjna, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, 14 (2), 2014.
Maciejowska A., Przerwane życiorysy. Obława Augustowska – lipiec 1945 r., Białystok 2010.
Mamcarz P., Prawda jako czynnik leczący w psychoterapii, „Sztuka Leczenia”, 2013, nr 1-2.
Monieta A., Stygmaty bólu psychicznego u Sybiraków, Białystok 2004.
Nieciuński W., Przemoc i masowe zbrodnie hitleryzmu i stalinizmu, Warszawa 1998.
Nowak A., Dlaczego komunizm nie miał swojej Norymbergi, http://fakty.interia.pl/swiat/news-dlaczego-komunizm-nie-mial-swojej-norymbergi,nId,964171.
Nowak A., Pamięć zbrodni, [w:] M. Korkuć, J. Szarek, P. Szubarczyk, J. Wieliczka-Szarkowa, W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917-1956), Kraków 2012.
Nowak K., Czynniki utrudniające przebieg procesu żałoby, [w:] Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby, red. S. Steuden, S. Tucholska, Lublin 2009.
Nowak K., Metodologia oral history, „Czasopismo Naukowe Kultura i Historia”, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl.
Nowak P., Łucka I., Młody Polak po doświadczeniach wojennych. Siła transgeneracyjnej transmisji traumy, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, 14 (2), 2014.
Obława Augustowska – lipiec 1945 r. Wybór źródeł, red. J. J. Milewski, A. Pyżewska, Białystok 2010.
Ochinowski T., Model analizy przeżyć więźniów politycznych na terenie Polski okresu stalinowskiego (1944-1956) w perspektywie psychohistorycznej, Lublin 2000. Praca doktorska, mps.
Ogryzko-Wiewiórowska M., Społeczny wymiar straty i żałoby, [w:] Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby, red. S. Steuden, S. Tucholska, Lublin 2009.
Ostrowska A., Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa, Warszawa 1997.
Piasecki W., Nieznany raport Jana Karskiego, „Odra”, 5/2015, www.insignis.pl/ jankarski/media/01_nieznany_raport.pdf.
Po co pamiętać razem? Praktyki pamięci a kultura obywatelska kobiet w gminie Stare Juchy i powiecie ełckim, red. B. Markowska, Warszawa 2010.
Pyżewska A., Komitet niosący nadzieję, [w:] Obława Augustowska [Bezpłatny dodatek do miesięcznika] „Pamięć.pl”, 2015.
Radziwonowicz T., Bojaryn-Kazberuk B., Obława augustowska 1945 okoliczności i ofiary w dokumentach archiwalnych, Suwałki 2017.
Rogiewicz M., Buczkowski K., Dorosły pacjent w żałobie po śmierci bliskiej osoby – rola lekarza rodzinnego, „Polska Medycyna Paliatywna”, t. 5, 2006, nr 1.
Rudziński R., Jaspers, Warszawa 1978.
Słojewska A., Zbrodni komunistycznych nie rozlicza się jak nazistowskie, „Rzeczpospolita”, 23.08.2017, http://www.rp.pl/Unia-Europejska/308239925–Zbrodni-komunistycznych-nie-rozlicza-sie-jak-nazistowskie.html&template=restricted.
Stachewicz K., Milczenie wobec dobra i zła. W stronę etyki sygetycznej i apofatycznej, Poznań 2012.
Stelcer B., Osierocenie dorosłych – problem radzenia sobie z żalem po stracie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sect. D, 2000, vol. LV, supp. VII.
Steuden S., Janowski K., Trauma – kontrowersje wokół pojęcia, diagnoza, następstwa, implikacje praktyczne, „Roczniki Psychologiczne”, t. 19, 2016, nr 3.
The “European Network of Official Authorities in Charge of the Secret-Police Files” a Reader on Their Legal Foundations, Structures and Activities, Berlin 2009.
Wina i kara. Społeczeństwa wobec rozliczeń zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne w latach 1939-1956, red. P. Pleskot, Warszawa 2015.
Zaremba M., Wielka trwoga, Polska 1944-1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012.
Zawadzki B., Strelau J., Zaburzenia pourazowe jako następstwo kataklizmu, „Nauka”, 2/2008.
Żelazko J., Pamięć i propaganda. Sprawa Katynia po 1945 r., [w:] Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944-1956, red. D. Rogut, A. Adamczyk, Zelów 2005.
The aim of the article is to examine the changes in the orientation of the Polish diaspora policy (Polonia policy) on the East-West axis, their conditions and perception presented by representatives of institutions involved in the creation and implementation of the Polish diaspora policy. Although the Polonia policy implemented after 1989 concerned both communities – Poles in the East and Poles in the West, one can observe temporary changes in orientation, consisting in applying more or less importance to one of the directions. The article presents the results of the analysis of official documents which were the basis for the transformation of the Polish diaspora policy in years 1989-2016. In addition, the results of empirical research conducted in 2015-2017 among representatives of institutions implementing the Polish diaspora policy are discussed. To interpret research results we used the typology categorizing types of perspectives explaining the emergence and development of diaspora policies, developed by Gamlen and colleagues. It captures three perspectives: tapping, embracing and governing perspective. The results of the research presented in the article suggest that in the case of Poland, on the one hand, there is a coexistence of the embracing and tapping perspective, and on the other, temporary emphasis on one or the other approach can be observed.
M. Nowosielski, W. Nowak, Między Wschodem a Zachodem – geograficzne ukierunkowanie polityki polonijnej i jego przemiany w latach 1989-2017, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 139-158.
Aikins K., White N., Global Diaspora Strategies Toolkit, Dublin 2011.
Barry K., Home and Away: the Construction of Citizenship in an Emigration Context, „New York University Law Review”, t. 81, 2006, nr 1.
Brubaker R., Nationalism reframed: nationhood and the national question in the New Europe, New York 1996.
Chałupczak H., Firlit-Fesnak G., Lesińska M., Solga B., Polityka migracyjna Polski wobec najnowszej emigracji Polaków po 2004 roku, [w:] M. Lesińska, M. Okólski, K. Slany, B. Solga (red.), Dekada członkostwa Polski w UE. Społeczne skutki emigracji Polaków po 2004 roku, Warszawa 2014.
Délano A., The diffusion of diaspora engagement policies: A Latin American agenda, „Political Geography”, t. 41, 2014.
Desiderio M. V., Weimar A., Supporting immigrant integration in Europe? Developing the governance for diaspora engagement, Brussels 2014.
Fiń A., Legut A., Nowak W., Nowosielski M., Schöll-Mazurek K., Polityka polonijna w ocenie jej wykonawców i adresatów, „IZ Policy Papers”, 2013, nr 11.
G. Babiński, Modele polityki wobec emigracji, Polonii i Polaków za granicą. Sugestie dla polskiej polityki zagranicznej, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej”, 1992.
Gamlen A. i in., Explaining the rise of diaspora institutions, „IMI Working Papers Series”, 2013, nr 78.
Gamlen, A., Why Engage Diasporas?, „COMPAS Working Papers”, 2008, nr 63.
Iskander N., Creative State: Forty Years of Migration and Development Policy in Morocco and Mexico, New York 2010.
Koser K., Long-Distance Nationalism and the Responsible State: The Case of Eritrea, [w:] International Migration and Sending Countries: Perceptions, Policies and Transnational Relations, red. E. Østergaard-Nielsen, Basingstoke 2003.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016, http://www.msz.gov.pl/resource/aa1c4aec-a52f-45a7-96e5–06658e73bb4e:JCR [dostęp: 23.11.2017].
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą zaakceptowany na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 10.12.2002 r., http://www.belgrad.msz.gov.pl/pl/polonia_w_serbii/rzadowy_program_wspolpracy_z_polonia/ [dostęp: 01.11.2013].
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 30.10.2007 r., http://www.msz.gov.pl/resource/ad28993a-f211-4db2-8263-c655c928410b [dostęp: 23.11.2017].
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015-2020, http://www.msz.gov.pl/resource/70a7021e-304c-4075-a812-18e5b3410966:JCR [dostęp: 23.11.2017].
Nowosielski M., Nowy „Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą”, „Biuletyn Instytutu Zachodniego”, 2015, nr 202.
Nowosielski, M., Organizacje polskie w Niemczech. Stan i uwarunkowania, Poznań 2016.
Østergaard-Nielsen E., Turkey and the ‘Euro Turks:’ Overseas Nationals as an Ambiguous Asset, [w:] International Migration and Sending Countries: Perceptions, Policies and Transnational Relations, red. E. Østergaard-Nielsen, Basingstoke 2003.
Portes A., Escobar C., Radford A. W., Immigrant Transnational Organizations and Development: A Comparative Study, „International Migration Review”, 2007, nr 1.
Rada Ministrów, „Cele i priorytety polityki rządu wobec Polonii, emigracji i Polaków za granicą”, załącznik do uchwały nr 145/91 Rady Ministrów z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie współpracy z Polonią, emigracją i Polakami za granicą (maszynopis w posiadaniu autorów).
M. Nowosielski, W. Nowak, Między Wschodem a Zachodem – geograficzne ukierunkowanie polityki polonijnej i jego przemiany w latach 1989-2017, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 139-158.
M. Kozłowski, Recenzja książki: Rafał Marceli Blüth, „Likwidacja leninowskiej elity” oraz inne pisma sowietologiczne 1933-1938, wybór, wstęp i noty Marek Kornat, Towarzystwo „Więź”, Warszawa 2016, s. 295, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 203-209.
V. Tymul, Recenzja książki: Rafał Czachor, Transformacja systemu politycznego Białorusi w latach 1988-2001, Wydawnictwo Uczelni Jana Wyżykowskiego, Polkowice 2016, s. 526, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 15 (2017), z. 1, s. 211-215.
More and more research results confirm the existence of non-Keynesian economic reaction to fiscal policy, partially explaining their limited effectiveness in stimulating the economy. These studies show that long-lasting fiscal consolidation, in particular by reducing public spending, can boost economic growth, and the key variable responsible for the expansive effect appears to be investment. The correlation analysis shows the existence of a negative (moderate weak)relationship between the average level of investment and the average size of the public sector in the economy (measured by the level of public revenue and public expenditure in relation to GDP) in the long run in 11 countries of Central and Eastern Europe belonging to the European Union (stronger for public expenditure: r = –0.36 and weaker for public revenue: r = –0.22). An analysis of the above correlation separately for individual economies showed negative correlation in 9 out of 11 CEE countries (both for public revenue and public expenditure) in the 2001-2015 period, of which four were strong or very strong.
