Dania w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Unii Europejskiej

Z początkiem 2025 r. Dania rozpoczęła dwuletnią kadencję członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. W drugiej połowie roku ta aktywność nałoży się na rotacyjne przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Priorytety Danii w obu strukturach wielostronnych dotyczą szeroko rozumianego bezpieczeństwa, w tym wsparcia Ukrainy w jej walce z agresorem – Rosją, przestrzegania prawa międzynarodowego oraz reagowania na inne wyzwania stojące przed państwami europejskimi, m.in. w zakresie zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności oraz reformy polityki migracyjnej.

Dania w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Dania została wybrana po raz piąty[1] na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ (RB ONZ) w czerwcu 2024 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Tym samym kampania promocyjna zapoczątkowana przez premier Mette Frederiksen w pierwszej połowie 2021 r. została zakończona sukcesem („Komentarze IEŚ”, nr 370). Jej łączny koszt wyniósł nieco ponad 7 mln koron (niecałe 950 tys. euro). Kadencja, która rozpoczęła się 1 stycznia 2025 r. i potrwa do końca 2026 r., będzie oparta na czterech priorytetach. Po pierwsze, będzie to wspieranie prawa międzynarodowego (w tym międzynarodowego prawa humanitarnego) na rzecz skutecznego wypełniania mandatu RB ONZ wynikającego z Karty Narodów Zjednoczonych oraz zwiększenie reprezentatywności tego organu. Po drugie, przeprowadzenie dyskusji na temat rozszerzenia i uaktualnienia do nowych realiów zestawu narzędzi RB ONZ używanych w jej reagowaniu na konflikty i zapobieganiu im. Po trzecie, promowanie kompleksowego, opartego na dowodach naukowych zrozumienia powiązań między skutkami zmian klimatu a pokojem i bezpieczeństwem poszczególnych państw. Po czwarte, wdrożenie rezolucji 1325 i innych dokumentów z zakresu agendy „Kobiety, pokój i bezpieczeństwo” („Komentarze IEŚ”, nr 1111).

Wprawdzie jest za wcześnie na ocenę realizacji ww. priorytetów, tym bardziej że Dania przewodniczyć będzie pracom RB ONZ w marcu 2025 r., jednak już pierwsze dwa miesiące pokazały, jak dużym wyzwaniem będzie skuteczność przedstawicieli małego państwa w konfrontacji z potęgami niechętnie nastawionymi do multilateralnej współpracy („Komentarze IEŚ”, nr 1289). 24 lutego RB ONZ przyjęła krótką rezolucję nr 2774, przygotowaną przez Stany Zjednoczone Ameryki. Za poparciem rezolucji głosowało 10 państw (w tym USA, Rosja i Chiny), podczas gdy państwa europejskie – Francja, Wielka Brytania, Dania, Grecja i Słowenia – wstrzymały się od głosu. W międzyczasie Rosja zdołała zawetować europejskie poprawki dotyczące kontynuacji wspierania Ukrainy[2].

Prezydencja Danii w Radzie Unii Europejskiej. Na początku 2025 r. prezydencję w Radzie UE przejęło nowe trio, obejmujące Polskę, Danię i Cypr. Państwa te stoją przed wieloma wyzwaniami, od relacji z USA w trakcie drugiej administracji prezydenta Donalda Trumpa poprzez wojnę rosyjsko-ukraińską po wdrożenie dokumentu strategicznego Komisji Europejskiej – Kompasu konkurencyjności dla UE („Komentarze IEŚ”, nr 1291). W ramach przygotowań do sprawowania rotacyjnego przewodnictwa premier Mette Frederiksen pod koniec sierpnia 2024 r. powołała Marie Bjerre na stanowisko minister odpowiedzialnej na sprawy europejskie.

O ile sytuacja międzynarodowa nie ulegnie znaczącemu pogorszeniu w kolejnych miesiącach 2025 r., centralnym priorytetem prezydencji Danii będzie wzmocnienie europejskiej konkurencyjności, szczególnie w kontekście globalnych wyzwań stawianych przez USA i Chiny. Rząd Danii zamierza zająć się kluczowymi kwestiami wskazanymi w Kompasie konkurencyjności dla UE, podkreślając potrzebę wzmocnienia potencjału innowacyjnego Europy w kluczowych sektorach przemysłu. Działaniom tym będzie towarzyszyć dyskusja na temat wieloletnich ram finansowych na lata 2028-2034 oraz wdrażanie środków wspierających innowacyjność i wzmacniających infrastrukturę gospodarczą w państwach UE. W tym kontekście duże znaczenie będzie miała transformacja energetyczna od lat promowana przez Danię na arenie międzynarodowej, zarówno wewnątrz UE, jak i w ramach globalnych porozumień UNFCCC („Komentarze IEŚ”, nr 192). Prezydencja zamierza podkreślać kluczową rolę zrównoważonego rozwoju, dalszego rozwoju odnawialnych źródeł energii i wzrostu efektywności energetycznej dla złagodzenia wyzwań energetycznych i obniżenia cen energii elektrycznej, co tym samym poprawi warunki funkcjonowania europejskich przedsiębiorstw. Istotną częścią zapowiadanych działań będzie wdrażanie kolejnych dokumentów, m.in. planu na rzecz przystępnej cenowo energii (Affordable Energy Action Plan – AEAP), planu działania na rzecz elektryfikacji (Electrification Action Plan) oraz strategii czystego ładu przemysłowego (Clean Industrial Deal). Wszystkie te działania znajdują się w portfolio duńskiego komisarza odpowiedzialnego w Komisji Europejskiej za energię i mieszkalnictwo – Dana Jørgensena.

Polityka bezpieczeństwa i migracyjna będą kolejnymi priorytetami w duńskim programie. Odzwierciedlają one stanowisko trójpartyjnego centrowego rządu wobec pogarszającej się sytuacji bezpieczeństwa w Europie i konieczności wydawania przez Danię większych środków na zdolności obronne. Otoczenie zewnętrzne sprawia, że przed Danią i Europą staną w przyszłości znacznie poważniejsze wyzwania niż związane z aktywnością Rosji, Korei Północnej i Iranu (określanych przez premier Frederiksen mianem „ciemnych sił”) w ciągu ostatnich pięciu lat[3]. Duńska Służba Wywiadu Wojskowego (FE) w swoim corocznym raporcie na temat zagrożeń dla bezpieczeństwa Danii[4] wspomina również o Chinach, które nie potępiły agresji Rosji na Ukrainę, podejrzewane są o szpiegostwo i próby nielegalnego pozyskania zaawansowanych technologii oraz przygotowują się do militarnej obecności w Arktyce („Komentarze IEŚ”, nr 130). Budowie takich zdolności służyć mogą niektóre z chińskich działań badawczych w Arktyce oraz wysiłki na rzecz zwiększenia monitoringu obszaru wokół bieguna północnego za pomocą środków obserwacji satelitarnej.

W odniesieniu do polityki migracyjnej duński rząd będzie działał zgodnie ze swoją wieloletnią polityką kontroli imigracji („Komentarze IEŚ”, nr 411) i zamierza ograniczyć zjawisko nieregularnej migracji m.in. poprzez ulepszenie rozwiązań pozwalających na przeciwdziałanie wykorzystaniu migrantów w wojnie hybrydowej, przegląd koncepcji tzw. „bezpiecznych krajów trzecich” oraz wspieranie skutecznych powrotów migrantów.

Wsparcie dla Ukrainy. Prezydencja będzie priorytetowo traktować wzmocnienie architektury bezpieczeństwa UE, kontynuując tym samym działania podjęte w trakcie prezydencji Polski w pierwszej połowie 2025 r., zwłaszcza w zakresie zapewnienia stabilności zasobów strategicznych i ochrony obiektów infrastruktury krytycznej. Centrowa koalicja rządowa kontynuuje długoterminowe wsparcie militarne i gospodarcze Ukrainy oraz podejmuje działania na rzecz dalszego zaangażowania w zapewnienie bezpieczeństwa Ukrainie po zakończeniu wojny. Od lutego 2022 r. duńska pomoc dla Ukrainy sięgnęła ok. 8,2 mld euro (z czego pomoc militarna stanowi ok. 7,4 mld euro, a pomoc cywilna ok. 800 mln euro). Dania partycypuje w kosztach pomocy Ukrainie udzielanej przez instytucje Unii Europejskiej, a na jej terytorium (według stanu na koniec 2024 r.) przebywa ponad 36 tys. uchodźców z Ukrainy. Dodatkowo Dania, we współpracy z pozostałymi państwami z Nordycko-Bałtyckiej 8 (NB8), przeznaczy 2 mld koron (270 mln euro) na utworzenie i wyposażenie ukraińskich sił zbrojnych wielkości brygady[5].

Dania zamierza utrzymać dynamikę procesu rozszerzenia UE i wspierać unijne aspiracje Ukrainy, Mołdawii oraz państw z Bałkanów Zachodnich. Premier Frederiksen, która uczestniczyła jako reprezentant państw NB8 w nieformalnym spotkaniu w Paryżu 17 lutego 2025 r., dotyczącym sytuacji na Ukrainie i kwestii bezpieczeństwa w Europie, podkreśliła potrzebę przyjęcia przez Europę większej odpowiedzialności za europejską obronę („Komentarze IEŚ”, nr 1297). Duński rząd 22 lutego ogłosił, że przeznaczy kolejne 50 mld koron (6,7 mld euro) na dodatkowe wydatki obronne w latach 2025-2026, zwiększając tym samym wydatki na obronę do przeszło 3% PKB. Umożliwią one szybkie inwestycje w zwiększenie zdolności bojowych, które wzmocnią duńską obronę w krótkim okresie i pozwolą na skuteczniejsze odstraszanie w regionie Morza Bałtyckiego.

Wnioski

• ONZ, Unia Europejska oraz inne regionalne organizacje międzynarodowe pozostają ważnymi forami z punktu widzenia polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Danii, za pomocą których może ona wpływać na społeczność międzynarodową i zwracać uwagę na kluczowe wyzwania. W 2025 r. Dania sprawuje rotacyjne przewodnictwo także w Nordycko-Bałtyckiej 8 oraz Radzie Arktycznej. Jest to dla małego państwa zarówno wyzwanie, jak i szansa na poprawę bezpieczeństwa w regionie Morza Bałtyckiego i na Dalekiej Północy. Tym istotniejsza, że w świetle ostatnich ocen FE, Rosja w ciągu dwóch lat od zakończenia wojny z Ukrainą (lub zamrożenia konfliktu) będzie w stanie rozbudować swoją siłę militarną do poziomu, który pozwoli jej prowadzić wojnę z jednym lub kilkoma państwami NATO.
• Stanowisko premier Mette Frederiksen oraz zapowiedź debaty na temat kolejnego zwiększenia funduszy na duńską obronę oznacza, że w najbliższej przyszłości Dania będzie wydawać na obronę bliżej 5% niż 2% PKB. Obecne wydatki powinny zostać znacznie zwiększone – do kwoty ponad 100 mld koron rocznie (13,5 mld euro). Największym wyzwaniem dla centrowego rządu będzie kwestia źródła tych funduszy. Wśród możliwych rozwiązań wskazywane jest obcięcie świadczeń socjalnych, wprowadzenie wyższych podatków (tzw. podatku wojennego) i/lub emisja obligacji/zaciągnięcie kolejnego długu.
• Dania na forum globalnych i regionalnych organizacji międzynarodowych konsekwentnie wspiera Ukrainę, podkreślając, że kluczowe dla wypracowania trwałego i sprawiedliwego pokoju, gwarantującego suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy oraz kończącego wojnę ukraińsko-rosyjską, jest uwzględnienie w negocjacjach stanowiska Ukrainy (zasada „nic o Ukrainie bez Ukrainy”).
• Europa Północna i Arktyka to kluczowe regiony dla zrozumienia polityki bezpieczeństwa Danii i jej wysiłków na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa euroatlantyckiego we współpracy z sojusznikami z grupy państw nordycko-bałtyckich. Przykładem takich działań jest pogłębienie współpracy w zakresie obronności i bezpieczeństwa pomiędzy Danią i Norwegią, do czego doszło 25 lutego 2025 r. Jej celem jest zwiększenie odpowiedzialności za stabilność i bezpieczeństwo Dalekiej Północy w warunkach toczącej się tam rywalizacji mocarstw światowych.

[1] Poprzednio w latach 1953-54, 1967-68, 1985-86 i 2005-06.

[2] Denmark in the UN Security Council 2025-2026, 24.02.2025 Explanation of Vote by Denmark at the UNSC Adoption on Ukraine, https://dkinunsc.dk/statements/24-02-2025-explanation-of-vote-by-denmark-at-the-unsc-adoption-on-ukraine (03.03.2025).

[3] The Prime Minister’s Office, Prime Minister Mette Frederiksen’s New Year’s Address on January 1, 2024, https://english.stm.dk/the-prime-minister/speeches/prime-minister-mette-frederiksens-new-years-address-on-january-1-2024/ (03.03.2025).

[4] Danish Defence Intelligence Service, Intelligence Outlook 2024, January 22, 2025, https://www.fe-ddis.dk/en/produkter/Risk_assessment/riskassessment/Intelligenceoutlook2024/ (03.03.2025).

[5] Statministeriet, Danmark giver ny donationspakke til Ukraine, https://www.stm.dk/presse/pressemeddelelser/danmark-giver-ny-donationspakke-til-ukraine/ (03.03.2025).

[Fot. flickr.com]