Zespół Wschodni
1 czerwca 2023

Komentarze IEŚ 861 (109/2023)

Grupa Ramstein: przesłanki utworzenia i rola w zapewnieniu zdolności wojskowych Ukrainy (część 3)

Grupa Ramstein: przesłanki utworzenia i rola w zapewnieniu zdolności wojskowych Ukrainy (część 3)

ISSN: 2657-6996
Komentarze IEŚ 861
Wydawca: Instytut Europy Środkowej

Grupa Ramstein to międzynarodowa koalicja, której członkowie udzielają Ukrainie regularnej pomocy wojskowej w postaci finansowania, dostaw broni, szkolenia ukraińskich wojskowych, a także modernizacji oraz naprawy sprzętu. Od końca kwietnia 2022 r. koalicja ta zapewniła Ukrainie 65 mld USD pomocy w zakresie bezpieczeństwa, obejmującej m.in. dostarczenie nowoczesnych czołgów i systemów obrony powietrznej. Rosnące wsparcie sojuszników pozwoliło zatrzymać natarcie wojsk rosyjskich, a następnie wyzwolić znaczną część zajętych terenów. Jest ono jednak niewystarczające do wygrania wojny i przywrócenia integralności terytorialnej Ukrainy.

Istotnym osiągnięciem ósmego spotkania grupy Ramstein, zorganizowanego w styczniu 2023 r., było zainicjowanie tzw. „koalicji czołgowej”, czyli grupy państw, które zdecydowały się wzmocnić Siły Zbrojne Ukrainy poprzez przekazanie zachodnich czołgów (zob. „Komentarze IEŚ”, nr 859; „Komentarze IEŚ”, nr 860). Jednym z pierwszych członków koalicji była Polska, która jeszcze 11 stycznia jako pierwsza zapowiedziała przekazanie Kijowowi 14 czołgów Leopard 2. Ten znaczący krok zainspirował stronę ukraińską do rozszerzenia rozmów w formacie Ramstein o tematy związane z możliwością dostaw samolotów wielozadaniowych produkcji zachodniej.

Ramstein-9. Podczas dziewiątego spotkania Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy 14 lutego 2023 r. w Brukseli odbyło się umocnienie „koalicji czołgowej”, do której weszły Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Polska, Niemcy, Portugalia, Hiszpania i Norwegia. Ponadto została omówiona możliwość zawiązania w przyszłości „koalicji samolotowej”. Jednak sojusznicy nie byli jeszcze gotowi do przekazywania Kijowowi nowoczesnych myśliwców czwartej generacji, takich jak F-16. W czasie posiedzenia poruszono również pilną kwestię zaopatrzenia Ukrainy w amunicję.

Członkowie grupy kontaktowej zapowiedzieli wzmocnienie obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej Ukrainy, przy czym Włochy i Francja zadeklarowały gotowość dostarczenia zestawu przeciwlotniczego SAMP/T Mamba wraz z pociskami Aster-30. System ten pod wieloma względami jest porównywalny z amerykańskim systemem Patriot i będzie ważnym wsparciem obrony przeciwlotniczej państwa. Ponadto część krajów zobowiązała się dostarczyć Ukrainie artylerię, amunicję i bojowe wozy piechoty oraz zapewnić szkolenie ukraińskich wojskowych.

Ramstein-10. Jednym z kluczowych tematów dziesiątego spotkania, które odbyło się online 15 marca 2023 r., ponownie były dostawy amunicji, artylerii, czołgów oraz uzbrojenia przeciwlotniczego. W rezultacie członkowie „koalicji czołgowej”, do której dołączyła Szwecja, przekazali informację o zbieraniu dla Ukrainy ponad 150 Leopardów. Pomimo faktu, że Kijowowi nie udało się odblokować dostaw nowoczesnych myśliwców, Polska i Słowacja zgodziły się na przekazanie 23 maszyn MIG-29. Ponadto sojusznicy potwierdzili kontynuowanie dostaw różnych systemów obrony powietrznej, w tym SAMP/T Mamba z Włoch i Francji, Patriot ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec i Niderlandów oraz NASAMS i IRIS-T z Kanady i Niemiec.

Ramstein-11. Jedenaste spotkanie grupy kontaktowej miało miejsce 21 kwietnia 2023 r. w bazie lotniczej Ramstein. Wojskowe dowództwo Ukrainy liczyło na to, że w czasie dyskusji uda się ostatecznie rozwiązać kwestię dostaw samolotów wielozadaniowych produkcji zachodniej, takich jak amerykański F-16 czy szwedzki Gripen. Dla sojuszników priorytetem było jednak dalsze wzmocnienie zdolności naziemnych systemów obrony powietrznej Ukrainy i zaopatrzenie jej armii w amunicję. W ramach spotkania odbyła się również narada przedstawicieli „koalicji czołgowej”, w wyniku której podjęto decyzję o utworzeniu w Polsce centrum serwisowego przekazanych Ukrainie czołgów Leopard 2 oraz o rozpoczęciu szkolenia 250 ukraińskich żołnierzy na czołgach Abrams M1A1 SA (ma ono trwać 2,5 miesiąca).

Ramstein-12. Ostatnie posiedzenie Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy odbyło się online 25 maja 2023 r. Wśród najważniejszych punktów rozmów znalazł się ponownie temat obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, a także kwestie dostaw amunicji, szkolenia lotników i personelu inżynieryjno-technicznego. Istotnym rezultatem spotkania było zapoczątkowanie tzw. „koalicji samolotowej” na rzecz Ukrainy, która – według słów sekretarza obrony USA Lloyda Austina – rozpocznie swoją działalność od szkolenia ukraińskich pilotów na myśliwcach czwartej generacji, m.in. F-16. Na czele tej koalicji staną Dania i Niderlandy, natomiast Polska, Norwegia, Belgia oraz Portugalia mają zamiar dołączyć do inicjatywy nieco później. Po spotkaniu grupy kontaktowej wiele państw, w tym również Francja i Litwa, ogłosiło nowe pakiety pomocy wojskowej dla Ukrainy.

Wnioski. Do Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy, tzw. formatu Ramstein, aktualnie należą 54 państwa pod przewodnictwem Stanów Zjednoczonych. Kraje te zrzeszyły się w celu zapewnienia Ukrainie wszechstronnej pomocy wojskowej dla odparcia rosyjskiej agresji, przywrócenia integralności terytorialnej Ukrainy i osiągnięcia przez nią zwycięstwa. Można w związku z tym stwierdzić, że Federacja Rosyjska jest w konflikcie nie tylko z Ukrainą, lecz także z cywilizacją zachodnią.

Spotkanie w amerykańskiej bazie lotniczej Ramstein 26 kwietnia 2022 r. było punktem zwrotnym w dyskusji na temat pomocy wojskowej dla Ukrainy oraz polityczno-psychologiczną manifestacją poparcia dla niej ze strony czołowych światowych mocarstw. Pierwsze posiedzenie zaowocowało utworzeniem stałego mechanizmu koordynacji regularnych dostaw broni i amunicji na Ukrainę, szkolenia ukraińskich wojskowych oraz naprawy i modernizacji sprzętu.

W ciągu roku i trzech miesięcy rosyjsko-ukraińskiej wojny odbyło się dwanaście spotkań w formacie Ramstein. W tym czasie wsparcie militarne dla Ukrainy znacznie wzrosło zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Do kraju przybywa coraz więcej zachodniego uzbrojenia i sprzętu wojskowego: od pocisków artyleryjskich po nowoczesne czołgi i systemy obrony powietrznej. Kluczowe znaczenie miały zrealizowane latem 2022 r. dostawy nowoczesnej ciężkiej artylerii o zasięgu do 80 km (HIMARS, MLRS M270), a także wzmocnienie obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej państwa po kampanii rosyjskich ataków rakietowych i dronowych na infrastrukturę krytyczną. Kolejnym kamieniem milowym był Ramstein-8, który zapoczątkował budowę międzynarodowej „koalicji czołgowej” dla Ukrainy, oraz Ramstein-12, świadczący o powstającej „koalicji samolotowej”.

Według stanu na koniec maja 2023 r. łączna suma pomocy w zakresie bezpieczeństwa ze strony państw uczestniczących w Grupie Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy wyniosła 65 mld USD, z czego ponad połowę zapewniły Stany Zjednoczone. Jest to kwota trzynaście razy większa niż ta, która została przydzielona po pierwszym spotkaniu w formacie Ramstein w kwietniu 2022 r. Jednocześnie, biorąc pod uwagę złożoność koordynacji pomocy militarnej jako głównego priorytetu grupy, kwestie zapewnienia Ukrainie gwarancji bezpieczeństwa oraz powojennej odbudowy gospodarczej zostały przełożone na okres po zakończeniu działań wojennych.

Prace Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy przyczyniły się do powstrzymania natarcia wojsk rosyjskich i wyzwolenia znacznej części zajętych terenów. Niemniej rodzaje oraz ilość dostarczonego uzbrojenia nie są obecnie w stanie zasadniczo odwrócić losów wojny. Dla skutecznej kontrofensywy i wyzwolenia wszystkich terytoriów ukraińska armia musi posiadać nie tylko znaczną rezerwę pojazdów opancerzonych, pocisków, artylerii rakietowej, wystarczającą liczbę czołgów, myśliwców, śmigłowców oraz systemów obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, lecz także odpowiednie jednostki wojskowe (armie pancerne i lotnicze) do przeprowadzenia działań operacyjno-strategicznych.

Spotkania ministrów obrony i szefów sztabów generalnych różnych państw w formacie Ramstein były odpowiedzią na brak zdecydowanych kroków ze strony ONZ, OBWE oraz NATO, które nie zdołały zapobiec pełnowymiarowej wojnie w Europie. Działania grupy stały się widocznym dowodem powstania antyrosyjskiej koalicji mającej na celu zwycięstwo Ukrainy, a jednocześnie zademonstrowały wzmocnienie roli USA w bezpieczeństwie europejskim i światowym. W związku z tym można mówić o kształtowaniu nowej globalnej architektury bezpieczeństwa na tle postępującej eskalacji konfliktu zbrojnego między Rosją a Ukrainą.

[Zdjęcie: Myśliwiec F-16 / Wikimedia]

Udostępnij