Francja i Republika Czeska na drodze do partnerstwa strategicznego

Podpisanie „Planu działania partnerstwa strategicznego na lata 2024-2028” między Francją a Republiką Czeską było kluczowym wydarzeniem podczas wizyty prezydenta Emmanuela Macrona w Pradze 5 marca 2024 r. Partnerstwo to obejmuje takie obszary, jak dalsze poparcie dla Ukrainy w jej konflikcie z Rosją, współpraca w energetyce jądrowej oraz wzmacnianie relacji między oboma krajami. Podpisanie planu stanowiło potwierdzenie rosnącego znaczenia relacji francusko-czeskich, szczególnie w kontekście bezpieczeństwa i energetyki jądrowej.

5 marca 2024 r. miała miejsce oficjalna wizyta prezydenta Francji Emmanuela Macrona w Pradze. W stolicy Republiki Czeskiej Macron spotkał się z premierem Petrem Fialą oraz prezydentem Petrem Pavlem. W prowadzonych rozmowach skupiono się na wojnie rosyjsko-ukraińskiej, współpracy w zakresie energetyki jądrowej oraz strategicznym partnerstwie francusko-czeskim.

Agresja Rosji na Ukrainę. Francję i Republikę Czeską łączy silne wsparcie, jakiego udzielają Ukrainie w jej walce z Rosją, zarówno w zakresie pomocy militarnej, jak i humanitarnej. Państwa te podejmują inicjatywy dyplomatyczne, których celem jest wysłanie mocnego sygnału do społeczności międzynarodowej o konieczności zjednoczenia państw europejskich w obliczu agresji ze strony Rosji. Przykłady takich działań, zarówno ze strony czeskiej, jak i francuskiej, można było zaobserwować w ostatnich tygodniach.

Podróż Emmanuela Macrona do Pragi nastąpiła tydzień po spotkaniu głów państw i szefów rządów poświęconym pomocy Ukrainie, które zostało zorganizowane 26 lutego w Paryżu z inicjatywy prezydenta Francji. Podczas tego wydarzenia Republika Czeska ogłosiła projekt zakupu amunicji dla Ukrainy od państw spoza UE. Macron poparł czeską inicjatywę, choć od momentu wybuchu pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę wskazywał na konieczność dostarczania broni i amunicji Ukrainie z państw UE. Z kolei po spotkaniu w Paryżu prezydent Francji stwierdził, że pokonanie Rosji jest niezbędne do zagwarantowania bezpieczeństwa w Europie. Dodał ponadto, że w przyszłości nie należy wykluczać wysłania zachodnich wojsk lądowych na Ukrainę. Wypowiedź prezydenta Francji wywołała lawinę komentarzy. Krytycznie odniosła się do niej nie tylko opozycja we Francji, ale także przedstawiciele wielu państw, w tym premier Petr Fiala i czeska minister obrony Jana Černochová, którzy ogłosili, że Republika Czeska nie rozważa takiej opcji. Natomiast prezydent Petr Pavel, podczas wspólnej konferencji z Emanuelem Macronem w czasie jego wizyty w Pradze, podkreślił konieczność zmiany podejścia do udzielanej Ukrainie pomocy. Zauważył także, że istnieją inne możliwości wsparcia Ukrainy, którymi warto się zająć, nie ograniczając się jedynie do obecnych działań, tj. dyplomacji i wysyłania amunicji. Wypowiedź Petra Pavla została odebrana jako poparcie słów Macrona dotyczących wysłania żołnierzy na Ukrainę i skrytykowana przez czeską opozycję. Jej lider, Andrej Babiš, podkreślił, że jest „fundamentalnie przeciwny” planowi prezydenta, zaś Macron i Pavel, zamiast wzniecać konflikt między NATO a Rosją, powinni skupić się raczej na tym, jak przekonać „drugą ukraińską armię”, liczącą 650 tys. żołnierzy, którzy ukrywają się w Europie, do obrony swojej ojczyzny.

Strategiczne partnerstwo. Podczas wizyty premier Petr Fiala i prezydent Emmanuel Macron podpisali „Plan działania partnerstwa strategicznego Francji i Republiki Czeskiej na lata 2024-2028”, który skupia się na obszarach polityki europejskiej i zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony, migracji, handlu, spraw społecznych, nauki i kultury. W ramach partnerstwa strategicznego obydwa państwa zobowiązały się do wzmocnienia UE i tworzenia spójnego stanowiska wobec działań agresywnych, takich jak inwazja Rosji na Ukrainę, co jest kluczowe w obliczu zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa zarówno w Europie, jak i na świecie. Rosnące napięcia międzynarodowe, zwłaszcza związane z imperializmem Rosji i agresywnymi działaniami Chin, stanowią poważne wyzwanie dla UE, której odpowiedzią musi być wspólne działanie. W tej perspektywie Francja i Republika Czeska zamierzają podejmować wspólne działania w obszarze polityki zagranicznej i obrony, zarówno poprzez dialog w ramach NATO i UE, jak i poprzez wsparcie projektów zwiększających zdolności NATO i obronę europejską. Mają one przyczyniać się również do rozwoju współpracy w dziedzinie przemysłu obronnego oraz do walki z cyberprzestępczością. Współpraca francusko-czeska bazuje na pozytywnych historycznych relacjach, wielokrotnie podkreślanych w dokumencie, oraz na wspólnych interesach, obejmujących rozwój gospodarczy i bezpieczeństwo energetyczne. Ostatni z wymienionych obszarów ma dla Francji szczególne znaczenie.

Współpraca w zakresie energetyki jądrowej. Francja i Republika Czeska uznają energetykę jądrową za kluczowe narzędzie bezpieczeństwa energetycznego. Forum Nuklearne, w którym uczestniczył Macron w czasie swojej wizyty w Pradze 5 marca, podkreśliło znaczenie partnerstwa francusko-czeskiego dla rozwoju tej dziedziny w Europie. Punktem szczególnym debaty prowadzonej w ramach forum był udział francuskiej spółki EDF w budowie bloku w elektrowni jądrowej Dukovany. Spółka konkuruje w tym zakresie z firmą KHNP z Korei Południowej.

Republika Czeska przyspiesza rozbudowę elektrowni w Dukovanach ze względu na przewidywane zwiększenie zapotrzebowania na prąd do 2050 r. Rząd czeski nie zaprosił do negocjacji w sprawie budowy nowych bloków amerykańskiej spółki Westinghouse. Tłumaczono to zbyt drogą ofertą przedstawioną przez spółkę oraz terminami przetargów. Francuska oferta jest obecnie faworytem. Jej wybór – w miejsce korzystniejszej cenowo propozycji koreańskiego KHNP – może wpłynąć pozytywnie na notyfikacje pomocy publicznej na rozbudowę elektrowni w Komisji Europejskiej z uwagi na wstawiennictwo Francji. Ponadto, w szerszej perspektywie polityki zagranicznej Czech, według czeskich władz wybór spółki EDF pozwoliłby na zrównoważenie zakupu 24 myśliwców F-35 w ramach umowy podpisanej z administracją USA.

Warto dodać, że energetyka jądrowa jest bardzo ważną gałęzią francuskiego przemysłu, która według założeń Emmanuela Macrona powinna rozwijać się prężnie w najbliższych latach, w tym poprzez eksport technologii do państw Europy Środkowej. Poza Republiką Czeską Francja jest również zainteresowana inwestycjami w Polsce, co potwierdził Philippe Crouzet, wysoki przedstawiciel francuskiego rządu ds. współpracy atomowej, w czasie swojej wizyty w Polsce w styczniu 2024 r.

Wnioski. Wizyta prezydenta Francji Emmanuela Macrona w Pradze i podpisanie „Planu działania partnerstwa strategicznego Francji i Republiki Czeskiej na lata 2024-2028” podkreślają rosnące znaczenie relacji francusko-czeskich, zwłaszcza w kontekście bezpieczeństwa europejskiego i energetyki jądrowej. Obecne władze Francji i Republiki Czeskiej jednoznacznie popierają Ukrainę w jej walce z agresją Rosji, co stanowi główny punkt wspólnego zainteresowania w ramach partnerstwa strategicznego. Oba państwa podejmują działania dyplomatyczne, w tym inicjatywy na rzecz jednolitej reakcji UE wobec rosyjskiej agresji, co jest kluczowe w obliczu napięć międzynarodowych.

W kontekście Francji wizyta Macrona w Pradze oraz podpisanie planu działania wskazują na silne zaangażowanie w obronę Ukrainy, co może skutkować dalszym wzmocnieniem współpracy militarno-politycznej z państwami regionu Europy Środkowo-Wschodniej, w tym zwłaszcza z Republiką Czeską i państwami bałtyckimi. W ostatnich tygodniach Macron wielokrotnie podkreślał, że jest przeciwny rysowaniu kolejnych „czerwonych linii”, ponieważ tego rodzaju deklaracje narzucają państwom Zachodu ograniczenia w reakcjach na działania Rosji i w efekcie mogą doprowadzić do ich porażki. Stanowisko prezydenta Francji popiera Petr Pavel. Zdecydowana postawa Macrona wobec Rosji jest pozytywnie odbierana także w państwach bałtyckich.

Wizyta w Pradze pokazała ponadto, że Francja stara się wykorzystać potencjał eksportowy swojej technologii jądrowej w regionie, co może być kluczowe dla budowania partnerstw handlowych i strategicznych w tej dziedzinie. Dla Republiki Czeskiej decyzja o rozbudowie elektrowni jądrowej i preferowanie oferty francuskiej kosztem koreańskiej mają znaczenie strategiczne. Wybór francuskiego koncernu EDF równoważy nie tylko aspekty ekonomiczne, ale także polityczne, poprzez umocnienie więzi z sojusznikiem z NATO i UE.

[Zdj. Petr Fiala / Facebook]