Wyzwania węgierskiej gospodarki w 2025 roku

Zapowiadany przez węgierskie władze wzrost gospodarczy w 2025 r. ma się przyczynić do podniesienia poziomu życia społeczeństwa, co z kolei będzie miało istotne znaczenie w kontekście zaplanowanych na 2026 r. wyborów parlamentarnych i utrzymania władzy przez koalicję rządową. Stymulowaniu gospodarki Węgier, która w ciągu dwóch lat dwukrotnie doświadczyła recesji technicznej (nominalnie ujemny wzrost PKB przez dwa kolejne kwartały[1]), mają służyć, z jednej strony, zaostrzenie polityki migracyjnej przy jednoczesnym wzroście zatrudnienia, a z drugiej – zapowiedzi podwyżki płac, transferów społecznych oraz inwestycji i wsparcia dla sektora MŚP. Wyzwaniami dla węgierskiej polityki gospodarczej w 2025 r. nadal pozostają słabnący kurs waluty, wysoki deficyt budżetowy i inflacja oraz zablokowane fundusze z Unii Europejskiej.

Poziom bezrobocia. Obecnie na Węgrzech zatrudnionych jest ok. 4,7 mln pracowników. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (Központi Statisztikai Hivatal, KSH) pod koniec 2024 r. stopa bezrobocia wynosiła 4,5%, przy czym na rynek pracy wchodzi corocznie 90-100 tys. osób, a opuszcza go 140-180 tys. pracowników. Średni czas poszukiwania pracy wynosi 12 miesięcy, a wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku produkcyjnym 20-65 lat to 81%. Przy takim poziomie nasycenia rynku pracy trudno jest jednak znaleźć rodzimych pracowników, ponadto zmniejszyło się zapotrzebowanie firm z powodu spadku produkcji. Według Narodowej Organizacji Pracodawców i Pracowników (Vállalkozók és Munkáltatók Országos Szövetsége, VOSZ) na Węgrzech dramatycznie brakuje pracowników fizycznych, a deficyt zatrudnienia prawdopodobnie wystąpi także w hotelarstwie i przemyśle wytwórczym^[2]. Wzrostu zapotrzebowania na pracowników zagranicznych należy się spodziewać natomiast w przemysłach spożywczym i farmaceutycznym. Jednocześnie pracownicy gościnni z państw trzecich zazwyczaj podejmują się pracy, której Węgrzy nie chcą wykonywać. Jak twierdzi VOSZ, całkowity koszt ich zatrudnienia może być od 30% do 50% wyższy niż w przypadku obywateli Węgier. Masowe zatrudnianie pracowników gościnnych, zwłaszcza w nowych fabrykach z sektora elektromobilności, krytykuje węgierska opozycja (Prace IEŚ, nr 5/2024).

Zaostrzenie polityki migracyjnej. Nowe prawo dotyczące pracowników gościnnych wprowadza zmiany poważnie ograniczające liczbę państw, z których pochodzić mogą pracownicy, oraz liczbę pozwoleń na pracę, a także wymaga zapewnienia readmisji pracowników do państw pochodzenia po upływie okresu pozwolenia na pracę. Od początku 2025 r. obywatele Ukrainy, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Macedonii Północnej, Białorusi, Mołdawii, Czarnogóry i Federacji Rosyjskiej mogą być nadal zatrudniani jako pracownicy gościnni na Węgrzech na podstawie przepisów o tzw. Karcie Narodowej. Oprócz wymienionych, dodatkowo obywatele Gruzji, Armenii oraz Filipin mogą podejmować zatrudnienie na Węgrzech jako pracownicy gościnni lub uzyskać zezwolenie na pobyt w celach zarobkowych. Liczba zezwoleń wydanych na podstawie nowych przepisów ma być limitowana do 35 tys. osób rocznie, wliczając zarówno pracowników gościnnych, jak i zezwolenia na pobyt w celu podjęcia zatrudnienia. Na taką liczbę pracowników zagranicznych rząd szacuje zapotrzebowanie węgierskiej gospodarki.

Stagnacja gospodarcza. Węgierska gospodarka boryka się przede wszystkim z wysoką inflacją, zmniejszeniem siły nabywczej forinta oraz wysokimi cenami surowców energetycznych. Droższa energia zaostrzyła recesję w niemieckim przemyśle motoryzacyjnym, którego kondycja ma istotne znaczenie dla gospodarki Węgier. Wzrost węgierskiego PKB w 2024 r. wynosił poniżej 1% w stosunku do rządowych planów 4%. W relacji z utrzymującym się od czterech lat wysokim deficytem budżetu (ok. 7%) wzrost PKB jest prognozowany na skromnym poziomie 2,2% w 2025 r. Ma on być napędzany przez wzrost konsumpcji gospodarstw domowych i ożywienie w rolnictwie.

Zapowiadanemu przez premiera Viktora Orbána na 2025 r. wzmocnieniu klasy średniej i tym samym pobudzeniu konsumpcji służyć mają transfery socjalne oraz planowane podniesienie wynagrodzeń. W ramach trzyletniej umowy społecznej uzgodniono wzrost płac nawet o 9%, przy realnym wzroście płac przekraczającym 5%. Płaca minimalna ma natomiast wzrosnąć do 2027 r. o 40%, co oznacza 29% wzrostu wartości z uwzględnieniem inflacji.

Według danych KSH, średnia roczna inflacja w 2024 r. wyniosła 3,7%. Natomiast inflacja, która nie uwzględnia cen paliw i żywności, osiągnęła poziom 4,7%. Rząd spodziewa się, że w 2025 r. średnioroczna inflacja spadnie jednak do poziomu 3,2%, a średnia roczna inflacja wyniesie 3,7%. Narodowy Bank Węgier (Magyar Nemzeti Bank, MNB) prognozuje natomiast średnią roczną inflację w 2025 r. na poziomie 3,3-4,1%. Zdaniem ekonomistów, inflacja osiągnie szczytowy poziom 4,7% w styczniu z powodu słabego forinta, ale także wprowadzonych na początku roku podwyżek podatków oraz wzrostu cen głównie żywności, które rosły szybciej niż średnia stopa inflacyjna.

Nowa polityka gospodarcza. Realizacja programu neutralności gospodarczej (gazdasági semlegesség) ma zapewnić do 2026 r. wzrost węgierskiego PKB w przedziale 3-6% rocznie („Komentarze IEŚ”, nr 1224). Uzyskaniu oczekiwanego wzrostu PKB mają służyć m.in. transfery socjalne (przywrócenie 13. emerytury oraz podwojenie ulgi rodzinnej), nieoprocentowane pożyczki pracownicze (4 mln forintów maksymalnie na 10 lat z miesięcznymi ratami w wysokości 35 tys. forintów), a także program wsparcia inwestycji i eksportu dla MŚP oraz zwiększenie preferencyjnej stawki podatkowej dla przedsiębiorców. Oczekuje się też, że rozpoczęcie produkcji w fabrykach aut osobowych, elektrycznych i akumulatorów litowo-jonowych zwiększy eksport, a budowa w Hatvan fabryki części do silników elektrycznych Xinzhi zapewni blisko 900 nowych miejsc pracy.

Program neutralności gospodarczej służyć ma także podniesieniu konkurencyjności węgierskiej gospodarki, która zmaga się z problemem zablokowania w sumie ponad 20 mld euro z Funduszu Spójności Unii Europejskiej i Krajowego Planu Odbudowy. Miliard euro utracono w grudniu bezpowrotnie z powodu braku przejrzystości w wydatkowaniu środków unijnych oraz braku mechanizmów przeciwdziałania korupcji. Rozwiązaniem problemów wynikających z zablokowana pieniędzy z UE jest pogłębiające się zadłużenie wobec Chin, z którymi m.in. podpisano w 2024 r. umowę na pożyczkę w wysokości miliarda euro z przeznaczeniem na finansowanie projektów infrastrukturalnych.

2025 – rokiem przełomu w węgierskiej gospodarce? Osiągnięcie deficytu na poziomie 3,7% PKB i obniżenie długu publicznego to główne cele polityki gospodarczej Węgier w 2025 r. W związku z planowanym wzrostem płac realnych spodziewane jest podniesienie konsumpcji gospodarstw domowych o 5%. Służyć temu ma także deklaracja premiera dotycząca wypłaty 1,7 bln forintów odsetek od obligacji skarbowych, które mają zostać wypłacone ponad 800 tys. gospodarstw domowych.

Z kolei głównym celem MNB, który prognozuje tegoroczny wzrost PKB na poziomie 3,4%, jest osiągnięcie 3% celu inflacyjnego, zmniejszenie deficytu budżetowego w stosunku do PKB do 3,7% w 2025 r. oraz doprowadzenie zadłużenia państwa do poziomu poniżej 70% PKB.

Wnioski. Ożywienie gospodarcze po dwóch latach stagnacji i tym samym podniesienie jakości życia społeczeństwa stają się kluczowymi zagadnieniami przed zaplanowanymi na 2026 r. wyborami parlamentarnymi na Węgrzech. Według styczniowego sondażu IDEA Intézet, opozycyjne ugrupowanie TISZA cieszy się popularnością wśród 45% badanych, a rządząca koalicja Fidesz-KDNP – 36%^[3].

Jednak ze względu na specyfikę węgierskiego systemu wyborczego, jak również dokonane w grudniu 2024 r. kontrowersyjne zmiany w granicach okręgów wyborczych, możliwość alternacji władzy politycznej na Węgrzech staje pod dużym znakiem zapytania. Dodatkowo wpływa na to konieczna do uzyskania w parlamencie większość kwalifikowana, niezbędna do zmiany niektórych ustaw regulujących funkcjonowanie węgierskiego systemu politycznego.

Pogarszające się relacje z Unią Europejską skutkują coraz większym uzależnieniem kapitałowym Węgier od Chińskiej Republiki Ludowej. Chińskie pożyczki i kredyty finansują co prawda realizację projektów infrastrukturalnych oraz energetycznych, ale zazwyczaj bez uwzględniania wartości dodanej w postaci zaangażowania węgierskich firm oraz pracowników.

Niektóre inwestycje zagraniczne budzą także społeczne niezadowolenie. Chodzi przede wszystkim o nowe fabryki baterii do samochodów elektrycznych, wobec których podnoszone są zastrzeżenia dotyczące negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. Natomiast projekt sprzedaży 85 hektarów w XIV dzielnicy Budapesztu deweloperowi  ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich krytykuje opozycja, zarzucając rządowi próbę sprzedaży węgierskiej ziemi i tym samym stwarzanie zagrożenia dla suwerenności państwa.

[1] Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (Központi Statisztikai Hivatal, KSH) w ostatnim kwartale 2024 r. PKB wzrosło o 0,4%, dzięki czemu węgierska gospodarka wyszła z technicznej recesji. W ujęciu całorocznym PKB wzrosło o 0,6% po korekcie.

[2] Rząd zapowiada ponowne uruchomienie programu podniesienia mocy produkcyjnych i zatrudnienia 1700 nowych pracowników w MŚP – o wartości 4,1 bln forintów. Firmy mogą się ubiegać o prawie 2,5 mln forintów na dotychczas bezrobotnego pracownika. Dotacje mają być przyznawane na pół roku, ale wymogiem jest utrzymanie stanowiska pracy przez co najmniej rok. Podczas poprzedniej edycji programu ok. 560 MŚP otrzymało wsparcie na zatrudnienie ok. 3000 pracowników.

[3] Według tego sondażu w parlamencie, oprócz ugrupowania TISZA i koalicji Fidesz-KDNP, znalazłyby się też mogące liczyć na przekroczenie 5% progu wyborczego skrajnie prawicowy ruch Nasza Ojczyzna (Mi Hazánk) i lewicowa Koalicja Demokratyczna (Demokratikus Koalició) – zob. https://www.facebook.com/ideaintezet/posts/pfbid0eT9RkLEkcbaztmQZXwtXsyChcXzxZzHiQJsquxF9nCtV7axFMDN3DuEq4kS68Jqdl [30.01.2025]. Styczniowy sondaż Republikon Intézet notuje poparcie dla ugrupowania TISZA wśród wyborców zdecydowanych, na kogo głosować, na poziomie 39%, a dla Fidesz-KDNP – 32%. W parlamencie znalazłyby się też Koalicja Demokratyczna (Demokratikus Koalició), Nasza Ojczyzna (Mi Hazánk) i Partia Psa o Dwóch Ogonach (Magyar Kétfarkú Kutya Párt, MKKP) – zob. https://republikon.hu/media/155230/Havi-kutatas_202501_Ri_HU.pdf [30.01.2025].

[Zdj. pixabay.com]