Podcasty

Szczyt Unii Europejskiej i państw Bałkanów Zachodnich zakończył się bez przełomowych decyzji. Można jednak mówić o pewnym sukcesie. Jak się wydaje, Unia otwiera drzwi dla nowych członków, ale to w dużej mierze od ich determinacji zależy końcowy sukces.
Unijni politycy podkreślali ponadto, że to wspólnota udzieliła tym państwom największego wsparcia w dobie pandemii. Miało to uświadomić opinii publicznej, zwłaszcza w Serbii, że to Unia, a nie Chiny, jest najbardziej zaangażowana w regionie. Takie wnioski przedstawia dr Agata Domachowska, starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ.

Czy kryzys związany z pandemią COVID-19 wpłynie na zmiany w funkcjonowaniu organizacji międzynarodowych? W dobie kryzysu nierzadko są one krytykowane za opieszałość, niską skuteczność lub błędy decyzyjne. Takie zarzuty kierowano między innymi pod adresem Światowej Organizacji Zdrowia. Zmiany powinny nastąpić, ale o ich zakresie zdecydują państwa narodowe. I tu pojawia się wiele niewiadomych – zauważa kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski.

Pandemia Covid-19 zmusiła rosyjskie władze do zmiany daty obchodów Święta Zwycięstwa. Nie odbędą się one tradycyjnie 9 maja, tylko 3 września. Uznano, że tak duża impreza byłaby zbyt wielkim zagrożeniem dla jej uczestników. Poza tym na uroczystościach zabrakłoby gości z zagranicy, z wyjątkiem białoruskich władz. Wrześniowa data obchodów tego najważniejszego rosyjskiego święta nie jest przypadkowa i ma podtekst polityczny – podkreśla dr Dagmara Moskwa z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.

Po raz pierwszy w historii Estonia objęła prezydencję w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Ma to ogromne znaczenie dla tego niewielkiego państwa. To jednocześnie prestiż, jak i ogromna odpowiedzialność. O wyzwaniach stojących przed Estonią rozmawiamy z kierownikiem Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandrą Kuczyńską-Zonik.

Chiny postanowiły wykorzystać pandemię wirusa Covid-19 do poprawy swojego wizerunku. W tym celu zorganizowały akcję przekazywania materiałów medycznych do państw Europy Środkowej i Wschodniej. Jest ona różnie odbierana w poszczególnych państwach. Jak się jednak wydaje, w większości podchodzi się do niej z nieufnością. Tak wynika z obserwacji Marleny Gołębiowskiej, analityka w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej.

Demontaż pomnika marszałka Iwana Koniewa w Pradze pogorszył relacje czesko-rosyjskie. Do rozebrania monumentu doszło na początku kwietnia. Znaczna część społeczeństwa czeskiego poparła tę akcję, jednak były też głosy krytyczne, między innymi ze strony prezydenta Miloša Zemana. Bezpośrednie przyczyny demontażu pomnika wyjaśnia kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.

Pandemia wirusa Covid-19 wpływa na stosunki czesko-chińskie. Kilka miesięcy temu Czechy wysłały pomoc medyczną do Chin. Później role się odwróciły, z tą jednak różnicą, że Czesi musieli za nią zapłacić. I na tym tle powstał spór polityczny, który przeanalizował Szczepan Czarnecki, analityk w Zespole Wyszehradzkim Instytutu Europy Środkowej.

Europa Środkowo-Wschodnia między Unią Europejską i Eurazjatycką Unią Gospodarczą: perspektywy rywalizacji i współpracy – to tytuł monografii wydanej przez Instytut Europy Środkowej, na którą składają się artykuły badaczy z Kirgistanu, Polski, Rosji i Ukrainy. Monografia prezentuje różne punkty widzenia dotyczące obu wspólnot – ich zalety oraz słabości. Praca ukazała się pod redakcją prof. Tomasza Stępniewskiego, dr. Andrzeja Szabaciuka oraz rosyjskiego badacza prof. Zygmunta Stankiewicza.

Słowacja stopniowo znosi ograniczenia wynikające z pandemii Covid-19. Kolejne etapy powrotu do właściwego funkcjonowania państwa przedstawił urzędujący od niedawna premier Igor Matovič. Dotyczą one m.in. przemysłu motoryzacyjnego i turystyki. Z drugiej strony nowa koalicja rządząca zapowiada zmiany mające na celu skuteczniejszą walkę z korupcją. Te działania podsumowuje dr Łukasz Lewkowicz, starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim Instytutu Europy Środkowej.

Pandemia na Białorusi może spowodować bardzo głębokie zmiany w tym państwie. Spowolnienie gospodarki to prawdopodobny kryzys i to nie tylko ekonomiczny. W tym kontekście pojawia się wiele zagadnień, które są związane m.in. z przyszłością prezydenta Łukaszenki, dalszą integracją z Rosją oraz z relacjami z pozostałymi sąsiadami. O tym rozmawiamy z dr. hab. Krzysztofem Fedorowiczem, profesorem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Ukraińska gospodarka przeżywa bardzo trudny czas w związku z pandemią. Odczuwają to zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa. Władze podejmują pewne działania osłonowe, jednak w ocenie ekspertów są one niewystarczające. Ukraina liczy na wsparcie m.in. Międzynarodowego Funduszu Walutowego, musi jednak konsekwentnie wypełniać określone warunki – podkreśla współpracująca z Instytutem Europy Środkowej dr Marta Drabczuk.

Państwa nadbałtyckie apelują do swoich obywateli, aby w obliczu pandemii korzystali tylko ze sprawdzonych informacji. Wynika to z obawy przed rosyjską propagandą, która niejednokrotnie rozpowszechniała fałszywe informacje. Jak dotąd środki mające na celu przeciwdziałanie pandemii przynoszą pożądany skutek – zauważa Dominik Wilczewski, starszy analityk w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej.

Państwa autorytarne nie radzą sobie z pandemią. Chaos organizacyjny obserwujemy w Rosji. Z kolei na Białorusi władze praktycznie bagatelizują problem. W przypadku tego drugiego państwa załamanie gospodarki może być początkiem politycznego końca prezydenta Łukaszenki. Które państwa się wzmocnią, a które osłabną i jak zmienią się organizacje międzynarodowe w wyniku pandemii – na te pytania odpowiada kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski w rozmowie z Marcinem Superczyńskim.

Pandemia Covid-19 spowodowała przesunięcie wyborów w Serbii i Macedonii Północnej. W tym pierwszym państwie wprowadzono daleko idące obostrzenia dotyczące poruszania się. Osoby starsze praktycznie w ogóle nie mogą opuszczać swoich domów. Z kolei Macedonia Północna, pomimo przeciągających się problemów wewnętrznych, odniosła znaczący sukces w polityce międzynarodowej – podkreśla dr hab. Konrad Pawłowski z Zespołu Bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej.

Pandemia Covid-19 osłabia gospodarczo Ukrainę i może wpłynąć na jej pozycję negocjacyjną w sprawie przyszłości Donbasu. W lutym i marcu tego roku pojawiły się projekty – inspirowane przez Rosję – wzmacniające pozycję separatystów. O skomplikowanej sytuacji Ukrainy rozmawiamy z dr. Andrzejem Szabaciukiem z Zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej.

Czeski rząd dynamicznie zajął się zwalczaniem skutków pandemii wirusa Covid-19, jednak nie obyło się bez kontrowersji. Jedną z nich jest ponowne otwarcie kwiaciarni. Ten fakt został wykorzystany do bieżącej walki politycznej i ataków na rząd. Dlaczego tak się stało – tłumaczy Szczepan Czarnecki z Zespołu Wyszehradzkiego Instytutu Europy Środkowej.

Kosowo ponownie nie ma koalicji rządowej. Doszło tam do upadku rządu Albina Kurtiego, a oficjalną przyczyną był spór o zwalczanie pandemii wirusa Covid-19. W rzeczywistości problem dotyczy jednak rywalizacji pomiędzy prezydentem a premierem i zakresu ich kompetencji w obecnej sytuacji. Co czeka Kosowo w najbliższym czasie – wyjaśnia dr Agata Domachowska z Zespołu Bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej.

W kolejnym odcinku dyskutujemy o wyzwaniach stojących przed nowym rządem Kosowa. Do głosu doszli tam politycy, którzy nie są związani ze środowiskami w przeszłości walczącymi zbrojnie o niepodległość tego państwa. O wyzwaniach w polityce wewnętrznej i międzynarodowej, które stoją przed Kosowem, rozmawiamy z dr. hab. Konradem Pawłowskim z Zespołu Bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej.

O wyzwaniach stojących przed Ukrainą dyskutowano niedawno w Instytucie Europy Środkowej w ramach międzynarodowego seminarium. Poruszano, między innymi, kwestie budowania ukraińskiej tożsamości w oparciu o różne interpretacje wydarzeń historycznych na poziomie poszczególnych regionów. Swoimi spostrzeżeniami podzielił się z nami profesor Georgiy Kasianov z Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.

W Rozmowach Instytutu Europy Środkowej zastanawiamy się nad usprawnieniem obsługi granicy polsko-ukraińskiej. Kwestie przepustowości przejść i budowa kolejnych, z których mogliby korzystać turyści w okresie wakacyjnym – to temat bardzo istotny. Efekty swoich badań, dotyczące tej właśnie granicy, zaprezentowała w Instytucie dr Marta Jaroszewicz z Uniwersytetu Warszawskiego.

Z kolei na Węgrzech pandemia wykorzystywana jest do głębokich zmian systemowych. Nowe rozwiązania prawne istotnie ograniczają działalność parlamentu. Dr Dominik Héjj z Zespołu Wyszehradzkiego Instytutu Europy Środkowej podkreśla, że de facto na Węgrzech mamy do czynienia z systemem autorytarnym. Jak na nowe rozwiązania reagują Unia Europejska i sami Węgrzy? O tym w rozmowie z naszym ekspertem.

Globalna pandemia dotyka także Rosję. Jeszcze do niedawana w tamtejszych mediach dominowała narracja lekceważąca walkę z Covid-19 w państwach zachodniej Europy. Wskazywano jednocześnie, że Rosja jest na zagrożenie przygotowana. Teraz widać zmianę w tej retoryce. Dodatkowo istotnym problemem dla tego państwa stają się spadające ceny ropy naftowej – zauważa dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej.

Pandemia Covid-19 ma ogromny wpływ na stosunki międzynarodowe oraz funkcjonowanie poszczególnych państw. W naszych podcastach sprawdzamy, jak z tym globalnym problemem radzą sobie państwa z naszego regionu. Z dr. Jakubem Olchowskim z Zespołu Europy Wschodniej Instytutu Europy Środkowej z rozmawiamy o różnicach i podobieństwach pomiędzy Białorusią, Mołdawią, Rosją i Ukrainą.

Dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, specjalistka w dziedzinie Bliskiego Wschodu oraz Rosji, mówi o specyfice sytuacji wewnętrznej i polityki zagranicznej Izraela, szczególnie w kontekście napływu rosyjskojęzycznej imigracji; o skomplikowanych relacjach premiera Netanjahu i prezydenta Putina, a także o równie skomplikowanych zależnościach izraelsko-wschodnioeuropejskich.

Podczas warsztatów „Baltic Sea Security Initiative. Defense & Deterrence”, zorganizowanych przez Baltic Security Foundation oraz Instytut Europy Środkowej i odbywających się w siedzibie IEŚ w Lublinie, międzynarodowa grupa ekspertów dyskutowała o bezpieczeństwie w regionie Morza Bałtyckiego. Otto Tabuns z Baltic Security Foundation wskazuje na zagrożenia wynikające z ofensywnej polityki Rosji w regionie, a także wspólne działania Polski i państw bałtyckich na płaszczyźnie militarnej, informacyjnej i społecznej. Ekspert zwraca również uwagę na możliwości dalszej wzajemnej współpracy między partnerami w regionie. Jedną z nich jest wymiana doświadczeń pomiędzy organizacjami paramilitarnymi oraz w dziedzinie edukacji wojskowej młodzieży w Polsce, na Litwie, Łotwie i w Estonii, o czym opowiada Ieva Pałasz z Centrum Badań nad Bezpieczeństwem Akademii Sztuki Wojennej. Dr Damian Szacawa, reprezentujący Wydział Politologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Instytutu Europy Środkowej, podkreśla duże zaangażowanie Danii i Norwegii w umacnianie bezpieczeństwa na wschodniej flance NATO oraz omawia plany zwiększenia budżetów obu państw na cele obronne. W kontekście bezpieczeństwa duże znaczenie ma również trójstronna współpraca między Litwą, Polską i Ukrainą w ramach wielonarodowej brygady LITPOLUKRBRIG. O jej celach, działaniach i współpracy z partnerami kanadyjskimi i amerykańskimi opowiada major Tomasz Karliński.