Podcasty

W Waszyngtonie podpisano porozumienie o normalizacji stosunków gospodarczych pomiędzy Serbią i Kosowem. Podpisy pod dokumentami złożyli prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, prezydent Serbii Aleksandar Vučić i premier Kosowa Avdullah Hoti. Eksperci mają dylemat: kto, z kim i co podpisał. W związku z tym pojawiają się wątpliwości natury prawnej – zauważa dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Skazanie na wieloletnie więzienie zabójcy słowackiego dziennikarza Jána Kuciaka i jego narzeczonej nie zamyka sprawy. Domniemani zleceniodawcy zbrodni zostali oczyszczeni z zarzutów, co oburzyło słowacką opinię publiczną. Wyrok krytykują politycy i dziennikarze, ponownie pojawiają się też zarzuty pod adresem wymiaru sprawiedliwości – zauważa w rozmowie z red. Marcinem Superczyńskim starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim IEŚ dr Łukasz Lewkowicz.

Wszystko wskazuje na to, że zależność białoruskiego sektora energetycznego od Rosji będzie się pogłębiać. Co prawda władze Białorusi próbowały szukać innych dostawców ropy naftowej, jednak rosyjską ofertę trudno przebić. Dokładając do tego pogarszającą się z powodu pandemii sytuację gospodarczą i protesty powyborcze, scenariusze dla Białorusi rysują się pesymistycznie – uważają starsi analitycy dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego oraz dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

W związku z pandemią wirusa COVID-19 Węgry ponownie ograniczają wjazd na swoje terytorium. Są jednak pewne wyjątki. Mieszkańcy państw Grupy Wyszehradzkiej mogą wjechać na Węgry zdecydowanie łatwiej niż pozostali. Z czego wynika ta różnica – wyjaśnia starszy analityk z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Dominik Héjj.

Do końca wieku liczba mieszkańców Europy Środkowej i Wschodniej może się zmniejszyć aż o połowę. Potwierdzają to kolejne wyniki badań. Jeśli nie zostaną podjęte zdecydowane działania, to np. ludność Polski spadnie do około 15,5 miliona osób. Jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy i jak odwrócić niepokojące zjawisko wyludniania – w rozmowie z red. Marcinem Superczyńskim wyjaśnia analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ Marlena Gołębiowska.

Macedonia Północna będzie miała nowy rząd. Po wyborach koalicję utworzą socjaliści Zorana Zaeva i jedna z partii albańskich pod przewodnictwem Alego Ahmetiego. Na pierwszy rzut oka niewiele się zmieni w porównaniu do sytuacji przed wyborami, jednak pozory mogą mylić – podkreśla starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ dr Jan Muś.

Alaksandr Łukaszenka wykorzystuje wojsko do wzmocnienia swojej pozycji. Straszy Białorusinów – protestujących przeciwko fałszerstwom wyborczym – użyciem siły i jednocześnie ogłasza pełną gotowość bojową armii na granicy z państwami NATO. W ten sposób chce wywołać wśród swoich obywateli poczucie zagrożenia rzekomą obcą interwencją. Białoruskie wojska ćwiczą przy granicy z Polską, demonstrując swoje wyszkolenie. O możliwościach tej armii red. Marcin Superczyński rozmawia z kierownikiem Zespołu Europy Wschodniej IEŚ, drem Jakubem Olchowskim.

Nie ustają protesty przeciwko sfałszowaniu wyborów prezydenckich na Białorusi. Demonstrują tysiące mieszkańców tego państwa, jednak Alaksandr Łukaszenka nie godzi się na żadne ustępstwa. Większość państw domaga się poszanowania praw Białorusinów i uczciwych wyborów. W specjalnym podcaście IEŚ prezentujemy opinie i komentarze na ten temat. Swoimi spostrzeżeniami podzielili się: zastępca dyrektora IEŚ dr hab. Tomasz Stępniewski, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik oraz starsi analitycy w Zespole Europy Wschodniej – dr Andrzej Szabaciuk i dr Marta Drabczuk.

Norwegia będzie niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ. Do wyboru doszło w czerwcu, a kadencja rozpocznie się w styczniu przyszłego roku. Jakie będą główne kierunki działań Norwegii i na co szczególnie będzie ona zwracać uwagę – na ten temat rozmawiamy ze starszym analitykiem w Zespole Bałtyckim IEŚ dr. Damianem Szacawą.

W Bułgarii wciąż trwają antyrządowe protesty. Obywatele tego państwa domagają się dymisji rządu Bojko Borisowa, oskarżając go o korupcję i sprzyjanie interesom oligarchów. Chcąc uspokoić protestujących, premier dokonał zmian w rządzie. Nie spowodowały one jednak zmian nastrojów społecznych – zauważa analityk w Zespole Wyszehradzkim IEŚ Szczepan Czarnecki.

W czasie rosyjskiej agresji na Ukrainę w 2014 roku spopularyzowano pojęcie „wojny hybrydowej”. Wśród ekspertów było ono znane oczywiście już wcześniej, jednak dla szerokiego grona odbiorców było czymś nowym. Wielokierunkowe działania państwa rosyjskiego, między innymi w cyberprzestrzeni, i nieoficjalne działania zbrojne na Krymie i Donbasie ukazały nowe oblicze konfliktów. Na ten temat red. Marcin Superczyński rozmawia z kierownikiem Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr. Jakubem Olchowskim i dr hab. Agnieszką Legucką z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

Już w niedzielę, 9 sierpnia, Białorusini będą wybierać prezydenta. Chociaż poparcie społeczne obecnego prezydenta Alaksandra Łukaszenki jest minimalne, to właśnie on ma największe szanse na utrzymanie dotychczasowego stanowiska. Chyba że Białorusini na to nie pozwolą. Na spotkania z kandydatką opozycji Swiatłaną Cichanouską przychodzą dziesiątki tysięcy jej zwolenników. O obecnej sytuacji na Białorusi red. Marcin Superczyński rozmawia ze starszym analitykiem z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr. Andrzejem Szabaciukiem.

Ministrowie spraw zagranicznych Litwy, Polski i Ukrainy powołali w Lublinie „Trójkąt Lubelski”. Będzie to stała platforma współpracy między tymi państwami. We wspólnej deklaracji wskazano między innymi na wielowiekowe, historyczne i kulturalne więzi łączące nasze narody. Podkreślono strategiczne znaczenie współpracy pomiędzy Unią Europejską, NATO i krajami Partnerstwa Wschodniego. Potępiono również próbę aneksji Krymu przez Rosję i wezwano ją do wycofania wojsk z części obwodów donieckiego i ługańskiego. O znaczeniu podpisanej deklaracji red. Marcin Superczyński rozmawiał z dr Martą Drabczuk, starszym analitykiem Zespołu Europy Wschodniej.

Polska objęła roczne przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej. Początkowe założenia prezydencji musiały zostać zmienione z powodu pandemii. Z dzisiejszej perspektywy kluczowe będzie wzmocnienie regionalnej gospodarki, która w ostatnich miesiącach mocno ucierpiała. Wyróżniono przy tym cztery główne kierunki działań – informuje starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim, dr Łukasz Lewkowicz.

Pandemia COVID-19 może przyczynić się do wzmocnienia regionalnych powiązań gospodarczych. W ciągu ostatnich miesięcy dotychczasowy model międzynarodowej współpracy handlowej został poważnie osłabiony. Z ostatnich analiz wynika też, że nastąpi zmniejszenie zależności od chińskich dostaw. Obecna sytuacja wpływa na konieczność ich dywersyfikacji – uważa Marlena Gołębiowska, analityk Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Odbudowa kolumny mariackiej w centrum Pragi wywołała ożywioną dyskusję czeskiego społeczeństwa. Oryginalną budowlę postawiono na tamtejszym rynku w XVII wieku, jednak po uzyskaniu przez Czechy niepodległości po I wojnie światowej została ona zburzona. Była postrzegana jako symbol germanizacji i austriackiej dominacji. Przez wiele lat toczyła się dyskusja poświęcona ewentualnej odbudowie monumentu i sposobu traktowania podobnych miejsc, będących pozostałością dziedzictwa cesarstwa austriackiego i austro-więgierskiego. Była to debata wielowątkowa, obejmująca zagadnienia nie tylko historyczne, ale także religijne i polityczne – podkreśla w rozmowie z red. Marcinem Superczyńskim dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego.

W czasie pandemii COVID-19 byliśmy świadkami wielu rosyjskich działań dezinformacyjnych. Dotyczyły one m.in. sytuacji na Białorusi, Ukrainie, Estonii czy Łotwie. Narracja Moskwy wskazywała na szereg negatywnych zjawisk, do których miało dochodzić w tych państwach. Podkreślano jednocześnie, że sytuacja z pewnością byłaby zupełnie inna, gdyby prowadzono w nich politykę zbieżną z interesami Rosji. O przyczynach takiego stanu rzeczy opowiada dr Jakub Olchowski, kierownik Zespołu Europy Wschodniej.

W nowym parlamencie Macedonii Północnej znalazły się trzy albańskie partie polityczne. W wyniku ostatnich wyborów zdobyły one rekordową liczbę 32 mandatów. I to właśnie o tych parlamentarzystów będzie zabiegać Socjalistyczny Związek Macedonii, który co prawda wygrał wybory, ale do utworzenia rządu potrzebuje koalicjantów. Jakie są szanse na porozumienie? Wyjaśnia starszy analityk w Zespole Bałkańskim, dr hab. Agata Domachowska.

Zapowiedź wprowadzenia godziny policyjnej – w ramach walki z pandemią – spowodowała intensywne protesty w Serbii. Na ulice Belgradu wyszli mieszkańcy miasta, sprzeciwiający się pomysłom władz. Doszło do starć z policją. Pojawiły się też informacje, że demonstracje zostały sprowokowane przez inne państwa. Z takim twierdzeniem nie zgadza się jednak dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Władimir Putin może być prezydentem Rosji praktycznie do 2036 roku. To efekt ogólnorosyjskiego głosowania dotyczącego zmian w konstytucji, które odbywało się od 25 czerwca do 1 lipca. Głosować można było zarówno w lokalach wyborczych, jak i zdalnie. Sposób przeprowadzenia głosowania – w tym m.in. ograniczenie działalności obserwatorów, przypadki naruszania zasady tajności oraz fałszerstwa – uniemożliwia uznanie jego wyników za wiarygodne i zgodne z prawem. O tych zagadnieniach red. Marcin Superczyński rozmawia ze starszym analitykiem w Zespole Europy Wschodniej IEŚ dr. Andrzejem Szabaciukiem.

Pracownicy z Ukrainy chcą wrócić do Polski. Pandemia spowodowała ich odpływ, jednak teraz sytuacja powoli zaczyna się zmieniać. Większość z nich z pewnością woli przyjechać do Polski, niż wybrać np. Czechy lub Niemcy. Co prawda w tych państwach mogliby liczyć na większe zarobki, jednak w tym wypadku nie jest to decydujące – wyjaśnia dr Marta Drabczuk.

Chorwacka Wspólnota Demokratyczna wygrała wybory parlamentarne. Zdobyła nawet o kilka mandatów więcej niż w poprzednich wyborach. To dosyć zaskakujące – oceniają eksperci. Rząd Chorwacji będzie miał z pewnością mocną pozycję i będzie mógł się skoncentrować na dużych wyzwaniach, szczególnie gospodarczych – ocenia starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ dr Jan Muś.

Nowe rozdanie polityczne w Serbii i Kosowie może ułatwić uregulowanie wzajemnych relacji pomiędzy tymi państwami. Jest to warunek konieczny, aby w przyszłości Serbia i Kosowo znalazły się w Unii Europejskiej. Rozmowy serbsko-kosowskie zostały zawieszone prawie dwa lata temu, po wprowadzeniu przez władze w Prisztinie wysokich ceł na serbskie towary. Obecnie, po zmianie rządu w Kosowie i zakończonych wyborach w Serbii, zapowiadane jest wznowienie rozmów w Brukseli – zauważa kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski.

W czasie pandemii COVID-19 zagadnienia związane z bezpieczeństwem zdrowotnym stały się kluczowe. Dlatego też wybory w takich państwach, jak np. Macedonia Północna, Polska czy Serbia, trzeba było przesunąć. Jak się wydaje, rozwiązania bezpieczne – i to pod różnymi względami – stosuje się od lat w Estonii, o czym przypomina kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik.

Niskie ceny na rynkach paliw to bardzo duży problem dla Rosji. Mniejsze zapotrzebowanie na te produkty, spowodowane pandemią, mocno osłabia rosyjską gospodarkę. W najbliższym czasie trudno oczekiwać poprawy tej sytuacji – uważa dr Michał Paszkowski, analityk rynku ropy naftowej i paliw w Grupie LOTOS S.A.