Społeczeństwo obywatelskie czy ruch oburzonych? Zmiany społeczne w Europie Środkowej i Wschodniej

Redakcja zeszytu: Aleksandra Kuczyńska-Zonik, Łukasz Lewkowicz

ISSN: 1732-1395

e-ISSN: 2719-2911

Liczba stron: 281

Wydawca: Instytut Europy Środkowej

Wydanie: Lublin 2022

DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3

Artykuły

Artykuł

Ruch antyszczepionkowy w Polsce i jego kabiny pogłosowe w alt-internet w latach 2020-2022

Liczba wyświetleń: 1345
Obecny na świecie od blisko dwustu lat ruch antyszczepionkowy stał się w latach 2020-2022 niezwykle widoczny jako protest wobec ogłoszonej pandemii COVID-19 i masowych szczepień przeciw SARS-CoV-2. Znane od lat Ogólnopolskie Stowarzyszenie Wiedzy o Szczepieniach STOP NOP – w czasie pandemii – wraz z kabinami pogłosowymi w alt-internet, rezonującymi antycovidową, antymaseczkową i antyszczepionkową propagandę, stało się jednym z głównych uczestników dyskursu covidowego, skutecznie oddziałującym na opinie, postawy i zachowania Polaków wobec wirusa, obostrzeń covidowych i szczepionek.
A. Demczuk, Ruch antyszczepionkowy w Polsce i jego kabiny pogłosowe w alt-internet w latach 2020-2022, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 9-35, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.1.

Aktualne dane epidemiologiczne o zachorowaniach na odrę w Europie w 2017 r., Szczepienia.info, PZH, 2018, http://szczepienia.pzh.gov.pl/aktualne-dane-epidemiologiczne-o-zachorowaniach-odre-europie-2017-roku/.

Apostołowie Opinii, Ruchy antyszczepionkowe. Epidemia histerii, czy realne zagrożenie dla zdrowia dzieci, Kryzys w sieci, 2018, https://kryzyswsieci.pl/2018/10/26/epidemia-antyszczepionkowcy-histeria-zagrozenie-szczepionki-zdrowie/.

BCMM, Przekonania Polaków na temat źródła pochodzenia koronawirusa SARS-CoV-2. Wyniki badania sondażowego, 2020, https://www.bcmm.com.pl/wp-content/uploads/2020/05/raport-BCMM-%C5%BAr%C3%B3d%C5%82o-koronawirusa-kwiecie%C5%84-2020.pdf.

Bodziony J., Trzeci obieg. Koronawirus i alt-internet w Polsce, „Kultura Liberalna” 2020, https://kulturaliberalna.pl/2020/09/08/trzeci-obieg-koronawirus-i-alt-internet-w-polsce/?fbclid=IwAR2B5QoTDncTxkUCrE1qy-4Ww88pZ2_pSNiKWfKcCNe-iQcWXSc4YYdvufY.

Broniatowski D.A., Jamison A.M., SiHua Qi S.M. et al., Weaponized Health Communication: Twitter Bots and Russian Trolls Amplify the Vaccine Debate, „American Journal of Public Health”, vol. 108, 2018, no. 10, s. 1378-1384, DOI: https://doi.org/10.2105/AJPH.2018.304567.

Castells M., Społeczeństwo sieci, Warszawa 2010.

CBOS, Koronasceptycyzm, czyli kto wierzy w zagrożenie epidemią. Komunikat z badań, nr 158/2020, CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_158_20.PDF.

CBOS, Samopoczucie Polaków w roku 2020. Komunikat zbadań, nr 1/2021, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_001_21.PDF.

CBOS, Stosunek do szczepień przeciw COVID-19 i grypie. Komunikat z badań, nr 154/2020, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_154_20.PDF.

CBOS, Szczepienia przeciw COVID-19 – decyzje i oceny. Komunikat z badań, nr 25/2021.

Coronavirus (COVID-19) Vaccinations, Our World in Data, University of Oxford, 2022, https://ourworldindata.org/covid-vaccinations?country=POL.

Disinformation can kill, „Disinfo Reviews” 2020, issue 189, EUvs.Disinfo, https://euvsdisinfo.eu/disinformation-can-kill/.

Fidelus A., Postawy społeczne jako element kapitału społecznego a proces readaptacji społecznej, „Forum Pedagogiczne UKSW” 2011, nr 1, s. 87-124.

GadowskiTV, Komentarz tygodnia: W pułapce epidemii z Wuhan, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=67eKm3VcCpU&t=1269s.

Giddens A., Socjologia, Warszawa 2012.

Górniak E., Dopóki żyję, nie dam się zaszczepić, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=C09mxxwbex8.

Grzegorz Braun, Facebook, https://www.facebook.com/grzegorz.michal.braun.

Haktywizm (cyberterroryzm, haking, protest obywatelski, cyberaktywizm, e-mobilizacja), M. Marczewska-Rytko (red.), Lublin 2014.

Hubert Czerniak – Włączamy myślenie, Facebook, https://www.facebook.com/hubertczerniak15.

Islam M.S., Sarker T., Khan S.H. et al., COVID-19-Related Infodemic and Its Impact on Public Health: A Global Social Media Analysis, „The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene”, vol. 103, 2020, no. 4, s. 1476-1645, DOI: https://doi.org/10.4269/ajtmh.20-0812.

Ivan Komarenko – Kity i mity OFFICIAL 2020, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=EZjqrW1EwZ4.

Jamieson K.H., Cappella J.N., Echo Chamber: Rush Limbaugh and the Conservative Media Establishment, Oxford University Press, 2010.

Jasser G., Wankmüller A., Alt-Right, Alt-Tech, Alt-Internet? Rechte Online Platformen and ihre Funktion, „Forschungsjournal Soziale Bewegungen”, vol. 33, 2020, no. 2, s. 506-512, DOI: https://doi.org/10.1515/fjsb-2020-0042.

Juś M., Celebryci nie wierzą w pandemię. Mówią o spisku i zniechęcają do maseczek. Górniak, Kołakowska, Komarenko – kto jeszcze?, Polska Times, 2020, https://polskatimes.pl/koronawirus-celebryci-nie-wierza-w-pandemie-mowia-o-spisku-i-zniechecaja-do-maseczek-gorniak-kolakowska-komarenko-kto-jeszcze/ar/c1-15231072.

Kancik-Kołtun E., Poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli podczas pandemii COVID-19 w państwach Grupy Wyszehradzkiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 19, 2021, z. 1, s. 213-237, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2021.1.12.

Komisja śledcza COVID-19, Facebook, https://www.facebook.com/groups/713059226153968/announcements.

Konfederacja Wolność i Niepodległość, Facebook, https://www.facebook.com/KONFEDERACJA2019.

Koronawirus to ściema – fałszywa pandemia, nie daj się nabrać, Facebook, https://www.facebook.com/groups/669874603785133.

Krawczyk M., Mikulski K., COVID-19: Dezinformacja w polskiej cyberprzestrzeni, Instytut Kościuszki, 2020, https://ik.org.pl/wp-content/uploads/raport_dezinformacja_pl_v3.pdf.

Latour B., Where Are the Missing Masses? Sociology of a Few Mundane Artefacts, [w:] Shaping Technology, J. Law, W.E. Bijker (eds.), Cambridge 1992.

Lelonek A., Hills B., ‘Vaccine diplomacy’ in Poland: FB monitoring 5-11 April 2021, https://www.iribeaconproject.org/vaccine-monitor-pl-3.

Maffesoli M., Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, Warszawa 2008.

McDonald K., Global Movements. Action and Culture, Oxford University Press, 2006.

McQuarrie E.F., Miller J., Phillips B.J., The Megaphone Effect: Taste and Audience in Fashion Blogging, „Journal of Consumer Research”, vol. 40, 2013, no. 1, s. 136-158, DOI: https://doi.org/10.1086/669042.

Melucci A., Challenging Codes: Collective Action in the Information Age, Cambridge University Press, 1996.

Mierzyńska A., Rosyjską propagandę szerzą polskie portale. Znaleźliśmy 23 witryny, Oko.press, 2018, https://oko.press/rosyjska-propagande-szerza-polskie-portale-znalezlismy-23-takie-witryny/.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Jaka jest liczba uchyleń dotyczących szczepień obowiązkowych?, Szczepienia.info, PZH, http://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/gdzie-mozna-znalezc–informacje-na-temat-poziomu-zaszczepienia/.

Nichols T., America’s Cult of Ignorance, The Daily Beast, 2019, http://www.thedailybeast. com/americas-cult-of-ignorance.

Nie wierzę w koronawirusa – Grupa wsparcia/NIE JESTEŚ SAM, Facebook, https://www.facebook.com/groups/705623010178549/.

O zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (ustawa z 5 grudnia 2008 r.), Dz.U. 2019, poz. 1239, 1495.

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Wiedzy o Szczepieniach STOP NOP, Facebook, https://www.facebook.com/stowarzyszeniestopnop.

Olszewski E., Ruch społeczny, [w:] Encyklopedia politologii, t. 4: Myśl społeczna i ruchy polityczne współczesnego świata, M. Marczewska-Rytko, E. Olszewski (red.), Kraków 2000.

Pazderska A., Slaktywizm – iluzoryczna aktywność czy realne działanie?, „Świat Idei i Polityki”, t. 16, 2017 nr 26, s. 151-173.

Petycja przeciw przymusowi szczepień i globalnej kontroli. #stopCOVID1984 Stop Totalitaryzmowi, http://vaccineappeal.com/?page_id=48.

Piasecki M., Rosyjskie trolle nakręcają antyszczepionkową histerię w Polsce? Wysyp anonimowych kont, Oko.press, 2018, https://oko.press/rosyjskie-trolle-nakrecaja-histerie-antyszczepionkowa-w-polsce-wysyp-anonimowych-kont/.

Posner S., How Donald Trump’s New Campaign Chief Created an Online Haven for White Nationalists, Mother Jones, 2020, https://www.motherjones.com.

Rebello K., Schwieter Ch., Schliebs M. et al., COVID-19 News and Information from State-Backed Outlets Targeting French, German and Spanish-Speaking Social Media Users Understanding Chinese, Iranian, Russian and Turkish Outlets, Oxford Internet Institute, 2020, https://demtech.oii.ox.ac.uk/wp-content/uploads/sites/93/2020/06/Covid-19-Misinfo-Targeting-French-German-and-Spanish-Social-Media-Users-Final.pdf.

Ruchy antyszczepionkowe jednym z największych zagrożeń dla zdrowia, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 2019, https://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/202357,ruchy-antyszczepionkowe-jednym-z-najwiekszych-zagrozen-dla-zdrowia.

Sejm RP, 2018, http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=2B001D5D2FCD92F5C12582F7002AE68A.

Staniszewski R., Opinia publiczna – teoretyczny sens i zakres pojęcia, „Studia Politologiczne” 2012, nr 25, s. 108-124.

Statut Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Wiedzy o Szczepieniach STOP NOP, 2017, https://stopnop.com.pl/statut-ogolnopolskiego-stowarzyszenia-wiedzy-o-szczepieniach-stop-nop/.

Szczepimy, bo myślimy, 2018, http://szczepimybomyslimy.pl/.

The Wojciech Cejrowski, Facebook, https://www.facebook.com/Wojciech.Cejrowski.

Toffler A., Trzecia fala, Warszawa 1997.

Weigel D., What’s the alt-right? A primer, The Washington Post, 2016, https://www.washingtonpost.com.

Włączamy myślenie!, Hubert Czerniak, YouTube, https://www.youtube.com/channel/UCoLS1kn86uFQqO6o_WCLXyw [25.05.2022].

Wróblewski M., Meler A., Afeltowicz Ł., Ryzyko, zaufanie, choroby zakaźne. Polki i Polacy o pandemii, 2020, https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/6434/UMK_pandemia.pdf?sequence=3.

Wykowski J., Projekt ustawy „Szczepimy, bo myślimy” bez 100 tys. podpisów. Będzie powtórka zbiórki?, Rynekzdrowia.pl, 2019, http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Projekt-ustawy-quot-Szczepimy-bo-myslimy–quot-bez-100-tys-podpisow-Bedzie-powtorka-zbiorki,194787,1018.html.

Wyrok WSA w Opolu, 27 października 2020 r., II SA/Op 219/20.

Wyrok WSA w Warszawie, 26 listopada 2020 r., VIII SA/Wa 491/20.

Zakończyć plandemię, Wydarzenie Anny Rażuk, Facebook, https://www.facebook.com/events/763453147736717/.

Artykuł

Partycypacja protestu podczas pandemii COVID-19 w wybranych polskich miastach

Liczba wyświetleń: 999
Celem artykułu jest przedstawienie wykorzystania narzędzia partycypacji społecznej, jakim jest protest w formie zgromadzenia publicznego w okresie pandemii COVID-19. Postawiono następującą hipotezę badawczą: jeśli obywatele wyrażają swój sprzeciw w formie protestów na terenie gminy miejskiej, to ich głównym adresatem jest władza centralna, a nie samorządowa. Pytania badawcze dotyczyły zmniejszenia się liczby zgromadzeń publicznych i pojawienia się nowych protestów w okresie pandemii. Do badań wybrano cztery miasta: Wrocław, Gdańsk, Lublin i Katowice. W artykule zastosowano metodę instytucjonalno-prawną, porównawczą oraz analizy treści. Wykorzystano literaturę przedmiotu, dane z BIP oraz artykuły prasowe z lat 2020-2021. Wyniki badań potwierdzają, że liczba zgromadzeń w badanym okresie nie spadła znacząco, a protesty miały charakter raczej ogólnopolski niż lokalny.
M. Sidor, Partycypacja protestu podczas pandemii COVID-19 w wybranych polskich miastach, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 37-59, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.2.

Balicki S., Marsz Równości 2021 w Gdańsku. 6. edycja pod hasłem „Mamy tylko jedno życie”. Marsz bez zakłóceń, ale z obelgami, „Dziennik Bałtycki”, 21.08.2021r., https://dziennikbaltycki.pl/marsz-rownosci-2021-w-gdansku-6-edycja-pod-haslem-mamy-tylko-jedno-zycie-marsz-bez-zaklocen-ale-z-obelgami/ar/c1-15765672.

Bartłomiejski R., Mieszkańcy osiedla w sytuacji konfliktu ekologicznego w mieście, Warszawa 2015.

Bejnar-Bejnarowicz M., Jak uodpornić miasto na kryzys?, „Wolność i Solidarność: Miasto wobec wyzwań przyszłość” 2020, nr 87.

Błaszczyk W., Metody zarządzania relacjami w grupie, [w:] Metody organizacji i zarządzania. Kształtowanie relacji organizacyjnych, W. Błaszczyk (red.), Warszawa 2005.

Coser L., Społeczne funkcje konfliktu (fragment książki The Functions of Social Conflict, New York 1956).

Drzonek M., Reelekcje prezydentów miast w wyborach bezpośrednich w Polsce, Kraków 2013.

Fric P., Butora M., The role of the Nonprofit Sector in Public Policy, [w:] Public Policy in Central and Eastern Europe: theories, methods, practices, M. Potucek et al. (eds.), Bratislava 2003.

Gdański protest „Techno blokada Gdańska” przeciwko aborcji, ponad 2,2 tys. osób wyraziło chęć do uczestnictwa, Żądamy pełnego dostępu do aborcji, dość zgniłych kompromisów, „Dziennik Bałtycki”, 06.11.2020, https://dziennikbaltycki.pl/protesty-w-piatek-6112020-r-na-pomorzu-sprawdzcie-gdzie-odbeda-sie-demonstracje-harmonogram/ar/c1-15277428.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Prawa człowieka w dobie pandemii, P. Kubaszewski, K. Wiśniewska (red.), Warszawa 2021.

Kamińska A., Marsz antyszczepionkowców ulicami Gdańska. Na transparentach: „My się nie szczepimy”, „Stop segregacji sanitarnej”, „Dziennik Bałtycki”, 23.10.2021, https://dziennikbaltycki.pl/marsz-antyszczepionkowcow-ulicami-gdanska-na-transparentach-my-sie-nie-szczepimy-stop-segregacji-sanitarnej/ar/c1-15867695.

Kapusta-Gruchlik K., Przedstawiciele branży ślubnej i weselnej protestują pod biurem poselskim PiS w Katowicach: Szanujcie pieniądze i czas par młodych, „Dziennik Zachodni”, 05.02.2021, https://dziennikzachodni.pl/przedstawiciele-branzy-slubnej-i-weselnej-protestuja-pod-biurem-poselskim-pis-w-katowicach-szanujcie-pieniadze-i-czas-par/ar/c3-15428443.

Katowice: protest mieszkańców przeciw wycince 100-letnich kasztanowców. Drzewa przy Raciborskiej mają być wycięte. Dlaczego?, „Dziennik Zachodni”, 22.02.2020, https://dziennikzachodni.pl/katowice-protest-mieszkancow-przeciw-wycince-100letnich-kasztanowcow-drzewa-przy-raciborskiej-maja-byc-wyciete-dlaczego/ar/c1-14807914.

Khilnani S., The development of civil society, [w:] Civil Society. History and Possibilities, S. Kairaj, S. Khilnani (eds.), New York 2001.

Krasiewicz J., Koronawirus nie powstrzymał protestów: jak wyglądał strajk kobiet w dobie pandemii? Ustawa antyaborcyjna znowu zamrożona, „Gazeta Wrocławska”, 15.04.2020, https://gazetawroclawska.pl/koronawirus-nie-powstrzymal-protestow-jak-wygladal-strajk-kobiet-w-dobie-pandemii-ustawa-antyaborcyjna-znowu-zamrozona/ar/c6-14918004.

Kruk M., Protest branży gastronomicznej we Wrocławiu. Dziś to oni szli przez centrum, „Gazeta Wrocławska”, 03.11.2020, https://gazetawroclawska.pl/protest-branzy-gastronomicznej-we-wroclawiu-dzis-to-oni-szli-przez-centrum-zdjecia/ar/c1-15271582.

Lubelscy przedsiębiorcy na proteście w Warszawie. „Tylko w ten sposób rządzący dowiedzą się, że tarcze które miały nas obronić nie działają”, „Dziennik Wschodni”, 17.05.2020, https://www.dziennikwschodni.pl/kraj-swiat/lubelscy-przedsiebiorcy-na-protescie-w-warszawie-tylko-w-ten-sposob-rzadzacy-dowiedza-sie-ze-tarcze-ktore-mialy-nas-obronic-nie-dzialaja,n,1000266588.html.

Majbroda K., Wrocławski Marsz Równości jako przykład karnawalizacji protestu w przestrzeni miejskiej. Perspektywa antropologiczna, „Journal of Urban Ethnology” 2018, nr 16.

Mazuś A., Protest kobiet w Lublinie. Policjanci otoczyli kordonem wejście do kurii biskupiej, „Dziennik Wschodni”, 25.10.2020 https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/marsz-zalobny-dla-praw-kobiet-w-lublinie,n,1000277002.html.

Miessen M., Koszmar partycypacji, Warszawa 2013.

Milczący protest na schodach Ratusza. „Moja macica, nie wasz inkubator”, „Dziennik Wschodni”, 22.10.2020, https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/milczacy-protest-na-schodach-ratusza,n,1000276874.html.

Mrowicki R., Demonstracja ws. matactw w LWSM „Morena”. Mieszkańcy chcą, by sąd zawiesił zarząd oraz radę nadzorczą spółdzielni, „Dziennik Bałtycki”, 22.02.2021, https://dziennikbaltycki.pl/demonstracja-ws-matactw-w-lwsm-morena-22012021r-mieszkancy-chca-by-sad-zawiesil-zarzad-oraz-rade-nadzorcza-spoldzielni/ar/c1-15404868.

Niemy protest w obronie LGBT plus. Młodzi ludzie przyszli z tęczowymi flagami, „Dziennik Wschodni”, 08.08.2020. https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/niemy-protest-w-obronie-lgbt-plus-mlodzi-ludzie-przyszli-z-teczowymi-flagami,n,1000272309.html.

Polska w liczbach. Największe miasta w Polsce pod względem liczby ludności, https://www.polskawliczbach.pl/najwieksze_miasta_w_polsce_pod_wzgledem_liczby_ludnosci.

Protest samochodowy kobiet w Katowicach. „Nie robimy protestu ulicznego, bo jesteśmy odpowiedzialne”, „Dziennik Zachodni”, 19.10.2020, https://dziennikzachodni.pl/protest-samochodowy-kobiet-w-katowicach-nie-robimy-protestu-ulicznego-bo-jestesmy-odpowiedzialne/ar/c1-15243216.

Romanek B., 11 sierpnia 2021 Protest w Katowicach w obronie mediów. „Wolne media. Wolni ludzie. Wolna Polska!”, „Dziennik Zachodni”, 11.08.2021, https://dziennikzachodni.pl/protest-w-katowicach-w-obronie-mediow-wolne-media-wolni-ludzie-wolna-polska-kilkaset-osob-na-rynku/ar/c1-15750040.

Sagan I., Polityka miejskiego współzarządzania. Walory koncepcji i ograniczenia praktyki, [w:] Człowiek – miasto – region – związki i interakcje, G. Gorzelak, M. S. Szczepański, W. Ślązak-Tazbir (red.), Warszawa 2009.

Sidor M., Participatory budget in Warsaw – between assumptions and reality (złożony do druku w 2022 r.).

Słodkowska I., Społeczeństwo obywatelskie na tle historycznego przełomu Polska 1980-1989, Warszawa 2006.

Smaga D., Blokady ulic w Lublinie zakończone, protestujący przeszli pod UMCS. Kolejna manifestacja w środę, „Dziennik Wschodni”, 26.10.2020, https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/protest-kobiet-blokady-ulic-w-lublinie,n,1000277073.html.

Smaga D., Lublin: Protest obrońców drzew. Mówią „nie” wycince na Al. Racławickich, ul. Lipowej i ul. Poniatowskiego [zdjęcia], „Dziennik Wschodni”, 21.04.2020, ttps://www.dziennikwschodni.pl/lublin/lublin-protest-obroncow-drzew-mowia-nie-wycince-na-al-raclawickich-ul-lipowej-i-ul-poniatowskiego,n,1000265012.html.

Strajk kobiet zmienia formułę. Zachęca do włączenia się do akcji #ChryzantemyZłociste!, „Dziennik Wschodni”, 31.10.2020, https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/strajk-kobiet-zmienia-formule-zacheca-do-wlaczenia-sie-do-akcji-chryzantemyzlociste,n,1000277420.html.

Swianiewicz P., Krukowska J., Nowicka P., Zaniedbane dzielnice w polityce wielkich miast, Warszawa 2011.

Szagdaj N., „Chrońcie, nie bijcie”. Protest pod komendą policji we Wrocławiu po śmierci Dmytra, „Gazeta Wrocławska”, 12.09.2021, https://gazetawroclawska.pl/chroncie-nie-bijcie-protest-pod-komenda-policji-we-wroclawiu-po-smierci-dmytra-film-zdjecia/ar/c1-15799406?fbclid=IwAR3dSVxQPENeeK0LnMCbDc4qO58h2utvBcSTY1cP-E-kqYYUGQ9xqewsIJ8.

Tendera M., Protest społeczny – struktura zgromadzenia, „Przegląd Kulturoznawczy” 2014, nr 1(19), DOI: 10.4467/20843860PK.13.007.2856.

„To będzie odebranie praw kobietom”. Protest w Lublinie wobec prawa do aborcji, „Dziennik Wschodni”, 21.10.2020, https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/to-bedzie-odebranie-praw-kobietom-protest-w-lublinie-wobec-czwartkowego-orzeczenia-tk,n,1000276767.html.

W poszukiwaniu optymalnego modelu partycypacji. Wywiad z Wiesławem Bielawskim rozmawiali Rafał Gajewski i Tomasz Sokół, „Metropolian” 2016, nr 3(3).

Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Warszawa 2005.

Wójcik J., Protest przeciwko lobby LGBT w centrum Wrocławia [ZDJĘCIA], „Gazeta Wrocławska”, 8.01.2021, https://gazetawroclawska.pl/protest-przeciwko-lobby-lgbt-w-centrum-wroclawia-zdjecia/ar/c1-15381436.

Artykuł

Skutki społeczne pandemii COVID-19 w Republice Słowackiej

Liczba wyświetleń: 881
The article’s main objective is to present the social impact of theCOVID-19 pandemic in the Slovak Republic. It describes its course (from March2020 to April 2022) and the legal regulations introduced at that time to limitits impact. The most critical demonstrations against restrictions to preventthe spread of the coronavirus are described. Special attention is paid to theeffects of the COVID-19 pandemic on the education system and the functioningof churches and religious associations. The analysis uses mainly articlesfrom Slovak Internet portals, but also is based on the public opinion pollsconducted during the pandemic (2020-2022). According to the authors, theanti-pandemic measures taken by the Slovak authorities are characterised bya restrictive approach, which contributed to a deepening of social divisions.As a result, public support for them and vaccination was relatively low, andSlovakia is one of the countries with the lowest percentage of vaccinatedpeople in the European Union.
M. Lubicz Miszewski, J. Marušiak, Skutki społeczne pandemii COVID-19 w Republice Słowackiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 61-96, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.3.

Antirúškari opäť vyvolali rozruch v Lidli, polícia musela tvrdo zasiahnuť (05.11.2021), https://www.ta3.com/clanok/217299/antiruskari-opat-vyvolali-rozruch-v-lidli-policia-musela-tvrdo-zasiahnut/.

Baboš P., Malová D., Prelietaví voliči: Volebná volatilita v parlamentných voľbách medzi 2010 a 2012, „European Electoral Studies” 2013, vol. 8, no. 2, s. 133-145.

Biskupi posielajú inštrukcie kňazom ohľadom plošného zákazu bohoslužieb, https://www.tkkbs.sk/view.php?cisloclanku=20201014034.

Brezáni J., Takáč A., František na Slovensku / Na podujatia s pápežom budú môcť ísť iba zaočkovaní (20.07.2021), https://svetkrestanstva.postoj.sk/83986/na-podujatia-s-papezom-budu-moct-ist-iba-zaockovani.

Brubaker R., Paradoxes of Populism during the Pandemic. Thesis Eleven, November 3, 2020, DOI: https://doi.org/10.31235/osf.io/cy73b.

Bútorová Z., Verejná mienka na prahu štvrtého desaťročia demokracie, [w:] Slovensko po troch desaťročiach slobody, G. Mesežnikov (red.), IVO, Bratislava 2021, s. 49-104.

Coronavirus COVID19 outbreak in the EU Fundamental Rights Implications, European Union Agency for Fundamental Rights (19.04.2020), https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/slovakia-report-covid-19-april-2020_en.pdf.

Coronavirus: 70% of the EU adult population fully vaccinated (31.08.2021), https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_4362.

COVID-19: Do skríningového testovania sa zapojilo viac ako 2.9 milióna ľudí (28.02.2021), https://www.health.gov.sk/Clanok?covid-19-28-01-2021-testovanie-okresy.

COVID-19: Nové opatrenia – od soboty zákaz vychádzania (22.10.2020), https://www.health.gov.sk/Clanok?covid-19-22-10-2020-opatrenia.

COVID-19: Vláda SR prijala na mimoriadnom zasadnutí ďalšie dôležité opatrenia (15.03.2020), https://www.uvzsr.sk/index.php?option=com_content&view=article&id=4098:covid-19-vlada-sr-prijala-na-mimoriadnom-zasadnuti-alie-doleite-opatrenia&Itemid=153.

Covid opatrenia od 14.3.2022: rušia sa skoro všetky obmedzenia, https://www.podnikajte.sk/zakonne-povinnosti-podnikatela/covid-opatrenia-od-14-3-2022.

Dôvera v inštitúcie. Ako sa máte, Slovensko?, https://www.akosamateslovensko.sk/tema/dovera-v-institucie/.

Duleba A., Slovakia’s Eastern policy in 2020: good start with a bad end, [w:] Yearbook of Slovakia’s Foreign Policy, P. Brezáni (red.), Bratislava 2021, https://www.sfpa.sk/wp-content/uploads/2021/08/Yearbook-of-Slovakias-Foreign-Policy-2020.pdf, s. 124-148.

227/2002 Z.z., https://www.slov-lex.sk/pravne-predpisy/SK/ZZ/2002/227/.

Fico: Povinné očkovanie je nechutný fašistický nápad (20.11.2021), https://spravy.rtvs.sk/2021/11/fico-povinne-ockovanie-je-nechutny-fasisticky-napad/.

Folentová V., Nový covid automat upúšťa od plošného využívania antigénových testov (12.05.2021), https://dennikn.sk/2387643/minister-ukazal-novy-covid-automat-strategia-testovania-sa-zmeni/?ref=list.

German Sirotnikova M., Democracy digest: Slovakia´s infection infodemics (03.04.2020), https://balkaninsight.com/2020/04/03/democracy-digest-slovakias-infectious-infodemic/.

Gyarfašova O., Slosiarik M., Kto a ako volil vo voľbach 2020 – kde bralo voličov OĽaNO a kto volil Smer (06.03.2020), https://dennikn.sk/1788029/kto-a-ako-volil-vo-volbach-2020-kde-bralo-volicov-olano-a-kto-volil-smer/.

Hajčáková D., Zrušili ústne maturity. Známky vyrátajú ako priemer z predošlých vysvedčení (23.04.2020), https://domov.sme.sk/c/22389995/koronavirus-slovensko-skoly-ustne-maturity-ziaci-studenti.html.

Hajdu D., Klingová K., Voices of Central and Eastern Europe. Slovakia Country Report. Globsec, Bratislava 2020.

Hudák P., František na Slovensku / Ľudí od účasti na podujatiach odrádza strach, očkovanie aj pohodlnosť (27.08.2021), https://svetkrestanstva.postoj.sk/86701/ludi-od-ucasti-na-podujatiach-odradza-strach-ockovanie-aj-pohodlnost.

Iný spôsob boja s vysoko infekčným vírusom ako plošné testovanie nevidím, uviedol Krajčí (13.01.2021), https://www.trend.sk/spravy/iny-sposob-boja-vysoko-infekcnym-virusom-ako-plosne-testovanie-nevidim-uviedol-krajci.

Katuška M., Aplikácia pre smart karanténu je spustená, ako systém funguje? (21.05.2020), https://domov.sme.sk/c/22409641/koronavirus-karantena-ekarantena-smart-inteligentna-hranice.html.

Kerekes D., Nízka vzdelanosť, vysoká nezamestnanosť či podpora ĽSNS a Smeru. To sú spoločné charakteristiky obcí s nižšou zaočkovanosťou. Mapy a grafy (23.07.2021), https://dennikn.sk/2476889/nizka-vzdelanost-vysoka-nezamestnanost-ci-podpora-lsns-a-smeru-to-su-spolocne-charakteristiky-obci-s-nizkou-zaockovanostou-mapy-a-grafy/?ref=list.

Kern M., Referendum o predčasných voľbách nebude, rozhodol ústavný súd (07.07.2021), https://dennikn.sk/2459455/referendum-o-predcasnych-volbach-nebude-rozhodol-ustavny-sud/.

Korupcia je pre občanov top problémom Slovenska (07.01.2020), https://transparency.sk/sk/korupcia-je-pre-obcanov-top-problemom-slovenska/.

Kováč P., Referendum o predčasných voľbách by podporila viac ako polovica ľudí (06.12.2020), https://domov.sme.sk/c/22549222/referendum-prieskum-predcasne-volby.html.

Kováčik M., Poďakovanie vláde Dostali sme skvelú príležitosť byť viac s naším Bohom. Využime ju (27.11.2021), https://svetkrestanstva.postoj.sk/93484/dostali-sme-skvelu-prilezitost-byt-viac-s-nasim-bohom-vyuzime-ju?fbclid=IwAR0Wisn3xMji2549nQuqkaHnU1w5g8k7ktgnOQIs13uzZwtROKVXxdXCIkY.

Kovačovský M., Otvorená spoveď maturanta: Milý pán minister, už nevládzem (19.03.2021), https://www.rodinka.sk/vazne-veci/zamyslenie/otvorena-spoved-maturanta-mily-pan-minister-uz-nevladzem/.

Lauko J., Je to čas skúšky (20.10.2020), https://www.katolickenoviny.sk/spravodajstvo/category/domace/article/je-to-cas-skusky.xhtml.

Leška D., Hlavné etapy formovania systému politických strán na Slovensku po roku 1989, „Sociológia” 2013, nr 45(1), s. 71-88.

Lewkowicz Ł., Proces w sprawie zabójstwa Jána Kuciaka na Słowacji: przebieg i konsekwencje polityczne, „Komentarze IEŚ” 2020, nr 107, https://ies.lublin.pl/komentarze/proces-w-sprawie-zabojstwa-jana-kuciaka-na-slowacji-przebieg-i-konsekwencje-polityczne/.

Lewkowicz Ł., Republika Słowacka, [w:] S. Czarnecki, Ł. Lewkowicz, D. Héjj, Polityczne i społeczne konsekwencje pandemii COVID-19 w Europie Środkowej – próba bilansu (marzec 2020 – sierpień 2021), Lublin 2021, s. 41-68.

Lewkowicz Ł., Słowacja: podejście do szczepionki Sputnik V dzieli społeczeństwo, „Komentarze IEŚ” 2021, nr 381, https://ies.lublin.pl/komentarze/slowacja-podejscie-do-szczepionki-sputnik-v-dzieli-spoleczenstwo/.

Lewkowicz Ł., Stan wyjątkowy i masowe testowanie: druga fala pandemii na Słowacji, „Komentarze IEŚ” 2020, nr 278, https://ies.lublin.pl/komentarze/stan-wyjatkowy-i-masowe-testowanie-druga-fala-pandemii-na-slowacji/.

Manuál ZMOS k celoplošnému testovaniu Spoločná zodpovednosť (24.10.2020), https://www.zmos.sk/manual-zmos-k-celoplosnemu-testovaniu-spolocna-zodpovednost–oznam/mid/405616/.html.

Marušiak J., ‘Slovak, not Brussels Social Democracy’. Europeanization/De-Europeanization and the Ideological Development of Smer-SD Before 2020 Parliamentary Elections in Slovakia, „Czech Journal of Political Science”, vol. 28, 2021, no. 1, s. 37-58, DOI: https://doi.org/10.5817/pc2021-1-37.

Marušiak J., Political science in Slovakia and the COVID-19 pandemics, [w:] Political Science in Central Europe in the Time of Pandemic, A. Żukowski, M. Hartliński, M. Haček (red.), Olsztyn 2021, s. 69-83.

Matovič chce pripísať „4 300 obetí“ Sulíkovi, ale sám si strieľa do nohy (12.01.2021), https://www.trend.sk/nazory-a-komentare/matovic-chce-pripisat-4300-obeti-sulikovi-ale-sam-striela-nohy.

Maturant Matúš: Každý deň cítim neistotu, strach, stres a vyčerpanie (24.03.2201), https://www.youtube.com/watch?v=TV1rAJ4_0NQ&ab_channel=SME.

Maturity tento rok budú: Študentom má pomôcť MANUÁL! Testy zohľadnia dva roky COVIDU, čas bude dlhší (03.2022), https://www.topky.sk/cl/10/2274513/Maturity-tento-rok-budu–Studentom-ma-pomoct-MANUAL–Testy-zohladnia-dva-roky-COVIDU–cas-bude-dlhsi.

Mesežnikov G., Bartoš J., Infodémia na Slovensku 2020. Dezinformačno-konšpiračná scéna v období COVID-19, Bratislava 2020, https://www.ivo.sk/buxus/docs//publikacie/subory/Infodemia_na_Slovensku_2020.pdf.

Minúta po minúte: Proti vláde protestovali tisíce ľudí, prišli pred parlament aj úrad vlády (17.11.2020), https://dennikn.sk/2146445/protest-koronavirus-kotleba-carnogursky/.

Nočný zákaz vychádzania končí 10. januára 2022 (06.01.2022), https://www.zmos.sk/nocny-zakaz-vychadzania-konci-10-januara-2022-oznam/mid/405616/.html.

Núdzový stav sa končí 13. júna, rozhodla vláda (10.06.2020), https://domov.sme.sk/c/22423040/nudzovy-stav-konci-13-juna-rozhodla-vlada.html.

Number of COVID-19 vaccine doses administered in Europe as of May 1, 2022, by country, https://www.statista.com/statistics/1196071/covid-19-vaccination-rate-in-europe-by-country/.

očkovaní sa rozhoduje v rodinách. Ako sa máte, Slovensko? (11.11.2021), https://www.akosamateslovensko.sk/o-ockovani-sa-rozhoduje-v-rodinach/.

Očkovanie proti COVID-19 na Slovensku sa začalo (27.12.2020), https://www.slovenskoproticovidu.sk/aktuality/ockovanie-proti-covid-19-na-slovensku-sa-zacalo.

Od 25. novembra je na Slovensku vyhlásený núdzový stav, https://www.minv.sk/?tlacove-spravy&sprava=od-25-novembra-je-na-slovensku-vyhlaseny-nudzovy-stav.

Od pondelka začne platiť COVID automat (06.02.2021), https://www.health.gov.sk/Clanok?covid-19-06-02-2021-automat-vlada.

Organizáciu celoplošného testovania by mali koordinovať okresné úrady (12.01.2021), https://www.trend.sk/spravy/organizaciu-celoplosneho-testovania-mali-koordinovat-okresne-urady.

Organizátori menia pravidlá, na podujatia počas návštevy pápeža nebude potrebné očkovanie (04.09.2021), https://dennikn.sk/minuta/2525203/.

Orviská V., Buch J., Miroslav Kollár skritizoval vládu aj Matoviča a končí v koalícii (17.02.2021), https://domov.sme.sk/c/22598777/kollar-vystupuje-z-poslaneckeho-klubu-koalicnej-strany-za-ludi.html.

Osobnosti podporujú biskupov a žiadajú zrušenie zákazu verejných bohoslužieb, https://dennikstandard.sk/141044/osobnosti-podporuju-biskupov-a-ziadaju-zrusenie-zakazu-verejnych-bohosluzieb/.

Osvaldová L., Gehrerová R., Mikušovič D., Prísnejší lockdown od 1. januára: zákaz návštev, práca mimo domu len na výnimku, školy o týždeň zrejme neotvoria (31.12.2020), https://dennikn.sk/2207875/prisnejsi-lockdown-od-1-januara-zakaz-cestovat-medzi-okresmi-praca-mimo-domu-len-na-vynimku-skoly-o-tyzden-neotvoria/.

Parlament schválil novelu zákona zvýhodňujúcu zaočkovaných (25.07.2021), https://www.noviny.sk/koronavirus/621185-parlament-schvalil-novelu-zakona-zvyhodnujucu-zaockovanych/.

Pastiersky list Konferencie biskupov Slovenska pri príležitosti návštevy Svätého Otca Františka na Slovensku (29.08.2021), https://navstevapapeza.sk/sk/pastiersky-list2.

Pellegrini: Slovensku hrozí vážna pandémia nezamestnanosti (28.05.2020), https://index.sme.sk/c/22414170/pellegrini-slovensku-hrozi-pandemia-nezamestnanosti.html.

Petícia za zrušenie maturitnej skúšky 2022, https://www.peticie.com/peticia_za_zruenie_maturitnej_skuky_202.

Plošné testovanie cez víkend v Trenčíne absolvovalo 21 660 ľudí, pozitívnych bolo 2,59 percenta (20.12.2020), https://www.trend.sk/spravy/plosne-testovanie-cez-vikend-trencine-absolvovalo-21-660-ludi-pozitivnych-bolo-2-59-percenta.

Podľa Čaputovej nie je možné otestovať všetkých. Matovič zdravotníkom verí (30.10.2020), https://spravy.pravda.sk/domace/clanok/567335-caputova-plosne-testovanie-sa-neda-uskutocnit/.

Porovnanie preferencií strán Smer-SD, OĽaNO, Hlas, https://volby.sme.sk/pref/1/politicke-strany/s/1/smer-sd/focus?additionalSubjectIds=55-6113.

Povinná štátna aj smart karanténa končí. Ako budú kontrolovaní navrátilci z cudziny? (09.06.2020), https://www.noviny.sk/koronavirus/535079-povinna-statna-aj-smart-karantena-konci-ako-budu-kontrolovani-navratilci-z-cudziny.

Prečo sme išli na skríning? Bola za tým potreba ísť do práce aj dôvera vláde. Ako sa máte, Slovensko? (05.02.2021), https://www.akosamateslovensko.sk/wp-content/uploads/2021/06/5.-februar-2020_Preco-sme-sli-na-skrining_-Bola-za-tym-potreba-ist-do-prace-aj-dovera-vo-vladu_.pdf.

Proti Matovičovej vláde protestovalo 200 ľudí, medzi nimi aj Marček či Šimkovičová (11.06.2020), https://hnonline.sk/slovensko/2162550-proti-matovicovej-vlade-protestovalo-200-ludi-medzi-nimi-aj-marcek-ci-simkovicova.

Protivládne protesty v Bratislave: Fico zvolal priaznivcov pred parlament, Uhrík do centra mesta (17.11.2021), https://hnonline.sk/slovensko/13681435-protivladne-protesty-v-bratislave-fico-zvolal-priaznivcov-smeru-pred-parlament-republika-lsns.

Reakcia slovenských biskupov na ohlásený plošný zákaz verejných bohoslužieb, https://www.tkkbs.sk/view.php?cisloclanku=20211124024.

Referendum: Petícia o predčasných voľbách je už u prezidentky (03.05.2021), https://www.noviny.sk/604353-referendum-peticia-o-predcasnych-volbach-je-uz-u-prezidentky.

Registrácia zdravotníkov a dobrovoľníkov na plošné testovanie sa spustila, http://www.szu.sk/index.php?id=1392&menu=.

Skupina úplných podporovateľov a odporcov plošného testovania je približne rovnaká. Ako sa máte, Slovensko? (06.01.2020), https://www.akosamateslovensko.sk/wp-content/uploads/2021/06/6.november-2020_Skupina-uplnych-podporovatelov-a-odporcov-plosneho-testovania-je-priblizne-rovnaka_.pdf.

Slovensko zažilo veľké protesty: V Bratislave incidenty medzi demonštratmi a políciou, v Košiciach výzvy prezidentke (01.09.2021), https://www.topky.sk/cl/10/2175921/Slovensko-zazilo-velke-protesty–V-Bratislave-incidenty-medzi-demonstratmi-a-policiou–v-Kosiciach-vyzvy-prezidentke.

Smer i Hlas kritizujú plošné testovanie, upozornili na vyťažených zdravotníko (12.01.2021), https://www.trend.sk/spravy/smer-hlas-kritizuju-plosne-testovanie-upozornili-vytazenych-zdravotnikov.

Smer-SD odovzdal podpisy potrebné na vyhlásenie referenda o predčasných voľbách (24.08.2022), https://spravy.rtvs.sk/2022/08/smer-sd-odovzdal-podpisy-potrebne-na-vyhlasenie-referenda-o-predcasnych-volbach/.

Stav očkovania: Svet a Slovensko (vývoj, mapy a poradie), https://databezpatosu.sk/stav-ockovania-covid-19-vo-svete/.

Steuer M., Slovak Constitutionalism and the COVID-19 Pandemic (09.04.2020), https://blog-iacl-aidc.org/2020-posts/2020/4/9/slovak-constitutionalism-and-the-covid-19-pandemic-the-implications-of-state-panic.

Steuer M., Slovakia’s Democracy and the COVID-19 Pandemic: When Executive Communication Fails (09.03.2021), https://verfassungsblog.de/slovakias-democracy-and-the-covid-19-pandemic-when-executive-communication-fails/.

Stovky ľudí protestujú v Bratislave proti výhodám pre zaočkovaných, zablokovali aj dopravu (29.07.2021), https://www.webnoviny.sk/pre-prezidentskym-palacom-v-bratislave-protestuju-desiatky-ludi-nepaci-sa-im-novela-zvyhodnujuca-zaockovanych/.

Strana Za ľudí vyhlásila, že celoplošné testovanie nepodporuje (16.01.2021), https://www.trend.sk/spravy/strana-ludi-vyhlasila-celoplosne-testovanie-nepodporuje.

Sudolská B., Gröhling zrušil maturity, hodnotiť sa bude ako minulý rok (24.03.2021), https://www.studentskenoviny.sk/grohling-zrusil-maturity-hodnotit-sa-bude-ako-minuly-rok-52191.

Sväté omše bude možné sláviť v počte 6 osôb vrátane kňaza, https://www.tkkbs.sk/view.php?cisloclanku=20201014044/.

Šabata P., Komentář: Slováci se prý vylodili v Normandii, ale proč? (02.11.2020), https://www.seznamzpravy.cz/clanek/komentar-slovaci-se-pry-vylodili-v-normandii-ale-proc-127231.

Štefančík R., Radikálny populizmus v ére pandémie COVID-19 a vojny na Ukrajine, Bratislava 2022.

Štepanovič D., Skúsenosti z plošného testovania v Slovenskej republike. Príprava, priebeh, výsledky a lessons learne (03.2021), https://www.mosr.sk/data/files/4394_2021-covid-19-mass-testing-in-the-slovak-republic-sk.pdf.

Szczyt wirusa na Słowacji. Minister chce otworzyć kościoły, https://www.rp.pl/swiat/art263321-szczyt-wirusa-na-slowacji-minister-chce-otworzyc-koscioly.

V Bratislave aj v niektorých slovenských mestách prebehli protesty proti vláde (17.11.2020), https://www.teraz.sk/slovensko/sledujeme-protesty-na-slovensku/508408-clanok.html/.

V Bratislave sa konal protest, ľudia žiadali odstúpenie vlády aj prezidentky (06.06.2020), https://hnonline.sk/slovensko/2159766-v-bratislave-sa-konal-protest-ludia-ziadali-odstupenie-vlady-aj-prezidentky.

Vláda dostala od občanov slabšiu dvojku. Ako sa máte, Slovensko? (05.05.2020), https://www.akosamateslovensko.sk/wp-content/uploads/2021/06/5.-maj-2020_Vlada-dostala-od-obcanov-slabsiu-dvojku-.pdf.

Vybrali by sme si skôr lockdown než povinné celoplošné testovanie. Ako sa máte, Slovensko? (15.12.2020), https://www.akosamateslovensko.sk/wp-content/uploads/2021/06/15.-december-2020_Vybrali-by-sme-si-skor-lockdown-nez-povinne-celoplosne-testovanie.pdf.

Wierni bez Mszy świętej. Rząd Słowacji wprowadził zakaz publicznej celebracji nabożeństw, https://pch24.pl/wierni-bez-mszy-swietej-rzad-slowacji-wprowadzil-zakaz-publicznej-celebracji-i-nabozenstw/.

Wojcieszyńska M., Odwołane matury na Słowacji oczami maturzystki polskiego pochodzenia, „Monitor Polonijny” 2020, nr 6, s. 12-13.

Wondreys J., Mudde C., Victims of the Pandemic? European Far-Right Parties and COVID-19, „Nationalities Papers” 2022, no. 50, s. 86-103, DOI: https://doi.org/10.1017/nps.2020.93.

Z boja proti vírusu sme spravili fetiš, tvrdí Sulík a kritizuje Matoviča (08.04.2020), https://domov.sme.sk/c/22379168/koronavirus-sulik-kritizoval-matovica-za-opatrenia.html.

Závery nálezu Ústavného súdu Slovenskej republiky vo veci vedenej pod sp. zn. PL. ÚS 4/2021. TS 55/2021 (08.12.2021) https://www.ustavnysud.sk/documents/10182/133899656/TS_55_2021_/ec21581d-6771-47c7-8df7-13ad71eee3de.

Zdravotníctvu veríme, o očkovaní nie sme presvedčení. Ako sa máte, Slovensko? (30.04.2020), https://www.akosamateslovensko.sk/wp-content/uploads/2021/06/30.-april-2020_Zdravotnictvu-verime-o-ockovani-nie-sme-presvedceni.pdf.

Artykuł

„Strajk Kobiet”. Zmiany społeczno-kulturowe jako efekt protestów w Polsce

Liczba wyświetleń: 1032
Niniejszy artykuł poświęcono analizie zmian społeczno-politycznych, które zanotowano w Polsce w wyniku wybuchu protestów w 2016 r., określanych mianem Czarnych Marszów. Protesty, które dalej przybrały nazwę Ogólnopolskiego Strajku Kobiet, w następnych latach kilkakrotnie się uaktywniały w wyniku kolejnych wydarzeń zaistniałych wokół przepisów regulujących prawo do aborcji w Polsce. Ustalenia empiryczne zawarte w poniższym tekście wynikają z analizy danych statystycznych (raporty CBOS) dedykowanych badaniom elektoratów partii politycznych, które przeprowadzono w latach 2015, 2017 i 2021. Ponadto w artykule zreferowano badania własne prowadzone w okresie od kwietnia do lipca 2021 r. metodą analizy treści opublikowanych w mediach społecznościowych przez podmioty powstałe po 2016 r. Wyniki badań potwierdzają, że wybuch, a następnie okresowa aktywizacja protestów, wspierana działaniem podmiotów promujących prawo do aborcji, zainicjowały dwie istotne zmiany w Polsce. Pierwszą jest wyraźna polaryzacja elektoratów partii politycznych w odniesieniu do prawa do aborcji, drugą zaś intensyfikacja dyskursu o samym prawie do aborcji, łącznie z wprowadzeniem do agendy nowej argumentacji dotyczącej terminowania ciąży (a także innych tematów związanych z sytuacją kobiet i szeroko rozumianą edukacją seksualną). Obie te zmiany wywołały zjawisko widoczności aborcji w dyskursie publicznym, zwłaszcza tym prowadzonym w mediach społecznościowych. Poniższa analiza wpisuje się w nurt badań społecznych poświęconych znaczeniu protestów społeczno-politycznych w państwach demokratycznych oraz roli mediów społecznościowych stanowiących immanentne narzędzie wykorzystywane w aktywności nowych ruchów społecznych.
G. Piechota, „Strajk Kobiet”. Zmiany społeczno-kulturowe jako efekt protestów w Polsce, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 97-114, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.4.

Castells M., Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze Internetu, Warszawa 2013.

Daphi P., “Imagine the streets”: The spatial dimension of protests’ transformative effects and its role in building movement identity, „Political Geography”, vol. 56, 2017, s. 34-43, DOI: https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2016.10.003.

Disi Pavlic R., The Nearness of Youth: Spatial and Temporal Effects of Protests on Political Attitudes in Chile, „Latin American Politics and Society”, vol. 63, 2021, no. 1, s. 72-94, DOI: https://doi.org/10.1017/lap.2020.33.

Dombrowsky D., Constructing Identity on Social Networks. An Analysis of Competences of Communication Constructed on Facebook.com, „Central European Journal of Communication”, vol. 5, 2012, no. 8, s. 91-105.

Fergusson L., Molina C., Facebook Causes Protests (December 12, 2019), Documento CEDE No. 41, https://ssrn.com/abstract=3553514 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3553514.

Garland Ch., As Barriers Fall, Contingency Becomes Possibility, [w:] Protests as Events. Politics, Activism and Leisure, I.R. Lamond, K. Spracklen (eds.) London 2015, s. 121-135.

Gerbaudo P., Treré E., In Serch of the ‘We’ of Social Media Activism: Introduction to the Special Issue on Social Media and Protest Identities, „Information, Communication &Society”, vol. 18, 2015, no. 8, s. 865-871, DOI: https://doi.org/10.1080/1369118X.2015.1043319.

Jost J.T., Barberá P., Bonneau R., Langer M., Metzger M., Nagler N., Sterling J., Tucker J.A., How Social Media Facilitates Political Protest. Information, Motivation, and Social Networks, „Advances in Political Psychology”, vol. 39, 2018, no. S1, s. 85-118, DOI: https://doi.org/10.1111/pops.12478.

Klein G., Regan P., Dynamics of Political Protests, „International Organization”, vol. 72, 2018, no. 2, s. 485-521, DOI: https://doi.org/10.1017/S0020818318000061.

Komunikat z badań CBOS nr 124/2019 Elektoraty 2019 – charakterystyka poglądów, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_124_19.PDF.

Komunikat z badań CBOS nr 85/2015 Charakterystyka poglądów potencjalnych elektoratów partyjnych, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_085_15.PDF.

Komunikat z badań CBOS nr 91/2021 Elektoraty o istotnych kwestiach społeczno-politycznych, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_091_21.PDF.

Korolczuk E., Kowalska B., Ramme J., Snochowska-Gonzalez C., Mobilizacja kobiet w latach 2016-2018. Przyczyny, konteksty i perspektywy badawcze, [w:] Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet, E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, C. Snochowska-Gonzalez (red.), Gdańsk 2018, s. 17-42.

Melucci A., A Challenging Codes: Collective Actions in the Information Age, Cambridge 1996.

Milan S., Social Movements and Their Technologies, NYC 2013.

Piechota G., Pomiędzy happeningiem a zmianą. Znaczenie komunikacji sieciowej w protestach społeczno-politycznych, Kraków 2018.

Piechota G., Rajczyk R., Lytvynenko V., Grydchyna V., The Type of Participation in Socio-Political Protests as a Function of Political Activation in the Era of Social Media, „Romanian Journal of Political Science”, vol. 20, 2020, no. 1, s. 188-213.

Rahbarqazi M., Morteza Noei Baghban S., Social Media, Political Discussion, and Political Protest: A Case Study of the 2018 Political Protests in Iran, „KOME − An International Journal of Pure Communication Inquiry”, vol. 7, 2019, no. 2, s. 89-103, DOI: 10.17646/KOME.75672.33.

Raport Forum Parlamentu Europejskiego ds. Praw Seksualnych i Reprodukcyjnych (EPF), 22.02.2022, https://www.epfweb.org/node/895.

Schultermandl S., Quick Media Feminisms and the Affective Worldmaking of Hashtag Activism, [w:] Affective Worldmaking. Narrative Counterpublics of Gender and Sexuality, S. Schultermandl, J. Aresin, S.S.P. Whybrew, D. Simicin (eds..), Bielefeld 2022, s. 185-200.

Suchomska J., Urzędowska D., Działania protestacyjne Strajku Kobiet w ujęciu teorii nowych ruchów społecznych, „Dyskurs & Dialog” 2021, nr 1, s. 9-22, DOI: 10.5281/zenodo.5040790.

Ustawa z 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. Nr 17, poz. 78, ze zm.), tekst jednolity: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19930170078/U/D19930078Lj.pdf.

Artykuł

Ruch konsumencki jako przejaw społeczeństwa obywatelskiego w Polsce

Liczba wyświetleń: 861
Celem artykułu jest analiza ruchu konsumenckiego jako przejawu społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Dokonano syntezy ruchu konsumenckiego w Europie, wskazano na wolność zrzeszania się w organizacje konsumenckie jako element charakterystyczny dla społeczeństwa obywatelskiego. Przy realizacji podjętego problemu badawczego sięgnięto do ważnych dla dziedziny nauk społecznych metod i technik badawczych. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w artykule jest metoda analizy dogmatycznej. Wykorzystano ją do analizy aktów prawnych regulujących omawianą problematykę. W artykule zastosowano również metodę komparatystyczną w celu porównania wybranych aspektów działalności organizacji konsumenckich w Polsce. W konsekwencji przeprowadzonych badań wskazano, że idea społeczeństwa obywatelskiego w Polsce realizowana była poprzez rozwój ruchu konsumenckiego oraz prawa konsumentów do zrzeszania się w organizacjach konsumenckich. Ruch konsumencki w Polsce rozwijał się znacznie później niż w państwach Europy Zachodniej – w latach 80. XX w. Spowodowane było to niepopularnością i minimalizacją potrzeby realnej ochrony konsumentów w konfrontacji z realiami obowiązującego systemu społeczno-gospodarczego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Po 1989 r. rozwój systemu wolnorynkowego i obowiązywanie odpowiednich regulacji prawnych w tym zakresie oraz istnienie zapotrzebowania na tworzenie organizacji konsumenckich (w związku z potrzebą ochrony konsumentów w zakresie zdrowia, interesów ekonomicznych, dochodzenia roszczeń, w zakresie informacji i edukacji) nie przekładały się na wielość tych podmiotów.
M. Malczyńska-Biały, Ruch konsumencki jako przejaw społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 115-130, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.5.

Chessel M.-E., Consommateurs engagés à la Belle Époque. La Ligue sociale des acheteurs, Paris 2012.

Chmaj M., Prawnomiędzynarodowe i konstytucyjne podstawy wolności zrzeszania się, [w:] Wolność zrzeszania się w Polsce, M. Chmaj (red.), Warszawa 2008.

Chmaj M., Wolność zrzeszania się, [w:] Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce. Wolności i prawa polityczne, t. 3, M. Chmaj i in. (red.), Kraków 2002.

Dąbrowska A., Janoś-Kresło M., Ozimek I., Ochrona i edukacja konsumentów we współczesnej gospodarce rynkowej, Warszawa 2005.

Dąbrowski J., Co dalej z ochroną konsumenta, „Życie Gospodarcze” 1981, nr 3.

Dobijański M., Prawa i wolności człowieka w systemie Unii Europejskiej, Siedlce 2006.

Forbes J.D., The consumer interest, London – New York – Sydney 1987.

Górecki G., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2008.

http://www.beuc.org/Content/Default.asp.

http://www.consumersinternational.org

http://www.federacja-konsumentow.org.pl.

http://www.unic.un.org.pl.

Jawłowska A., Ruch konsumentów, Warszawa 1981.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz.Urz. UE C 326, 26.10.2012.

Kitchen M., Historia Europy 1919-1939, Wrocław – Warszawa – Kraków 1992.

König G.M., Konsumkompetenz und Geschlechterpolitik vor dem Ersten Weltkrieg, [w:] Verbrauchen in Geschichte und Gegenwart. Wandel und Konfliktfelder in der Verbraucherpolitik, C. Bala, C. Kleinschmidt, K. Rick, W. Schuldziński (red.), „Beiträge zur Verbraucherforschung” 2007, z. 7.

Konstytucja Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r., Dz.U. Nr 33, poz. 232.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. Nr 30, poz. 227.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r., Dz.U. Nr 44, poz. 267.

Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 26 listopada 1991 r., Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 248.

Kosiński K., Ku rejestracji NSZZ Solidarność. Kalendarium wydarzeń 1980 r.

Kuisz J., Charakter prawny porozumień sierpniowych 1980-1981, Warszawa 2009.

Laws and Objects of the Rochdale Society of Equitable Pioneers: Enrolled According to the Acts, 10th, George IV, and 4th and 5th, William IV, Rochdale 1844.

Malczyńska-Biały M., Polityka konsumencka Unii Europejskiej po 2002 roku, Rzeszów 2021.

Malczyńska-Biały M., Wolność zrzeszania się na przykładzie organizacji konsumenckich w Polsce, [w:] Wolność i odpowiedzialność. Wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny, J. Osiński (red.), Warszawa 2009.

Nałęcz-Jawecki A., Dziękujemy, „Życie Gospodarcze” 1981, nr 7.

Nałęcz-Jawecki A., Federacja Konsumentów, „Życie Gospodarcze” 1981, nr 4.

Nałęcz-Jawecki A., Miejsce Fachowców, „Życie Gospodarcze” 1981, nr 10.

Paleczny T., Nowe ruchy społeczne, Kraków 2010.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1932 roku – Prawo o stowarzyszeniach, Dz.U. Nr 94, poz. 808 z późn. zm.

Sarnecki P., Wolność zrzeszania się, Warszawa 1998.

Studziński W., Wolność zgromadzeń i stowarzyszania się, [w:] Prawa i wolności I i II generacji, A. Florczak, B. Bolechów (red.), Toruń 2006.

Sztucki T., Reprezentacja potrzeb i ochrona konsumentów, „Życie Gospodarcze” 1981, nr 7.

Światowy G., Ochrona konsumenta w procesie urynkowienia gospodarki polskiej i jej integracji z Unią Europejską, [w:] Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w obliczu integracji z Unia Europejską, K. Gutkowska, I. Ozimek (red.), Warszawa 1998.

Tokarzewski T., Ruch spółdzielczy i spółdzielnie w państwach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Lublin 1990.

Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach, Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.

Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.

Wiśniewski L., Wolność zrzeszania się obywateli w stowarzyszeniach. Materiały prawno-porównawcze, Warszawa 1988.

Artykuł

Wpływ pandemii COVID-19 na realizację samorządu przez obywateli na przykładzie wyborów i referendów w trakcie kadencji w Polsce

Liczba wyświetleń: 828
Artykuł stanowi próbę oszacowania wpływu, jaki na przebieg wyborów i referendów lokalnych w Polsce miała pandemia COVID-19. Wzięto pod uwagę wszystkie procesy wyborcze (a więc wybory uzupełniające, ponowne i przedterminowe) oraz referenda lokalne, które obyły się w okresie od ostatniej elekcji samorządowej w październiku 2018 r. aż do 15 maja 2021 r., czyli do momentu formalnego zniesienia stanu epidemii w Polsce. Autorzy starają się sprawdzić, w jakim stopniu pandemia ograniczyła swobodę realizacji idei samorządu wśród mieszkańców, jak bardzo wydłużył się okres oczekiwania na następców tych samorządowców, którzy z jakiegoś powodu utracili mandat, i o ile trudniej było mieszkańcom doprowadzić do przeprowadzenia referendów.
M. Klonowski, M. Onasz, Wpływ pandemii COVID-19 na realizację samorządu przez obywateli na przykładzie wyborów i referendów w trakcie kadencji w Polsce, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 133-155, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.6.

Alacio García R.Y., Organización de elecciones mundiales y acontecimiento sanitario de 2020, „Utopia y praxis Latinoamericana” 2020, no. EXTRA 8, s. 52-72, DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.4081874.

Amrurobbi A.A., Sutrisno E.L., Local elections Turing the Covid-19 Outbreak: Inclusivity and Challenges for Voters with Disabilities, „Politicon” 2022, no. 4(1), s. 17-52, DOI: https://doi.org/10.15575/politicon.v4i1.16142.

Clark A., James T.S., Britain: postponement, complexity ans sub-national elections in the COVID-19 pandemic, https://www.idea.int/sites/default/files/britain-postponement-complexity-and-sub-national-elections-in-the-covid-19-pandemic-en.pdf.

Coll J., Waiting to vote safety: How Covid-19 safety measures shaped in-person voter wait times during the 2020 election, „Social Science Quarterly” 2022, no. 103(2), s. 380-398, DOI: https://doi.org/10.1111/ssqu.13124.

Grogan J., Donald A., Routledge Handbook of Law and the COVID-19 Pandemic, London 2022, DOI: https://doi.org/10.4324/9781003211952.

International IDEA, Global overview of COVID-19: Impact on elections, https://www.idea.int/news-media/multimedia-reports/global-overview-covid-19-impact-elections.

James T.S., New Development: Running elections during a pandemic, „Public Money & Management” 2021, no. 41(1), s. 65-68, DOI: https://doi.org/10.1080/09540962.2020.1783084.

Jańczuk L., Samorząd terytorialny w stanach nadzwyczajnych. Ujęcie ustrojowe, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 14(2016), z. 5, s. 363-374.

Johnson A.F., Pollock W., Rauhaus B., Mass Casualty Event Scenarios and Political Shifts: 2020 Election Outcomes and the U.S. COVID-19 Pandemic, „Administrative Theory and Praxis” 2020, no. 42 (2), s. 249-264, DOI: https://doi.org/10.1080/10841806.2020.1752978.

Kajcsa A., Elections In Romania during COVID-19. An analysis through the perspective of the extralegal sources of law, „Juridical Current” 2021, no. 4, s. 13-20.

Kancik-Kołtun E., Poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli podczas pandemii COVID-19 w państwach Grupy Wyszehradzkiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 19(2021), z. 1, s. 213-237. DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2021.1.12.

Landman T., Di Gennaro Splendore L., Pandemic Democracy: Elections and COVID-19, „Journal of Risk Research” 2020, no. 23(7-8), s. 1060-1066, DOI: https://doi.org/10.1080/13669877.2020.1765003.

Mazurkiewicz M., Wybory niekonkurencyjne w Polsce na poziomie lokalnym – wstępne oceny, „Studia Regionalne i Lokalne” 2020, nr 79(1), s. 97-113, DOI: https://doi.org/10.7366/1509499517905.

Michalak B., Koronawirus a wybory prezydenckie. Czym grozi głosowanie podczas pandemii?, https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Forum%20Idei/B_Michalak_Koronawirus%20a%20wybory.pdf.

Musiał-Karg M., Głosowanie korespondencyjne podczas pandemii Covid-19. Doświadczenia z polskich wyborów prezydenckich 2020 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 2(60), s. 31-48, DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2021.02.02.

Noury A., François A., Gergaud O., Garel A., How does COVID – 19 affect electoral participation? Evidence from the French municipal elections, „PLoS ONE” 2021, no. 16(2), DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0247026.

Onasz M., Quality of democratic election process during the COVID-19 pandemic: the Schedler’s chain of democratic choice perspective, „Athenaeum” 2021, no. 72(4), s. 188-210, DOI: https://doi.org/10.15804/athena.2021.72.11.

Pelguta J., Levinsky R., Škoda S., Do elections accelerate the COVID-19 pandemic?, „Journal of Population Economics” 2022, no. 35, s. 197-240, DOI: https://doi.org/10.1007/s00148-021-00870-1.

Piękoś K., Hadała-Skóra A., Wybory parlamentarne w okresie pandemii COVID-19 na przykładzie Trynidadu i Tobago, „Polityka i Społeczeństwo” 2021, nr 4(19), s. 117-129, DOI: https://doi.org/10.15584/polispol.2021.4.9.

Pop I.D., COVID-19 crisis, voters’ drivers, and financial markets consequences on US residential election and global economy, „Finance Research Letters” 2022, no. 44, s. 1-8, DOI: https://doi.org/10.1016/j.frl.2021.102113.

Squire P., Uncontested Seats in State Legislative Elections, „Legislative Studies Quarterly” 2000, no. 25(1), s. 131-146, DOI: https://doi.org/10.2307/440396.

Sula P., Madej M., Błaszczyński K., In the shadow of plagues: 2020 presidential elections in Poland, „Przegląd Politologiczny” 2021, nr 3, s. 27-45, DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2021.26.2.3.

Tatarczyk D., Wojtasik W., The Incumbency Advantage during the COVID-19 Pandemic: Examining the 2020 Polish Presidential Election, „East European Politics and Societies” 2022, DOI: https://doi.org/10.1177/08883254221085307.

Weibrecht N., Rößler M., Bicher M., Emrich Š., Zauner G., Popper N., How an election can be safely planned and conducted during a pandemic: Decision support based on a discrete event model, „PLoS ONE” 2021, no. 16(12), DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0261016.

Żelichowski R., Polityka w cieniu korona wirusa. Wybory parlamentarne w Królestwie Niderlandów, „Politeja” 2021, nr 18 (75), s. 119-141, DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.18.2021.75.06.

Artykuł

Społeczeństwo obywatelskie a stosunek do instytucji politycznych w Republice Czeskiej

Liczba wyświetleń: 837
W artykule skupiono się na obecnym stanie społeczeństwa obywatelskiego w Republice Czeskiej, odnosząc się przede wszystkim do aktywności społecznej w politycznej sferze funkcjonowania tego państwa. Wyrazem tego jest m.in. stosunkowo niski stopień partycypacji politycznej. Istotną częścią rozważań są liczne odwołania do badań opinii publicznej oraz do idei rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i „niepolitycznej polityki” sformułowanej przez Václava Havla.
Generalnie społeczna aktywność polityczna mieszkańców Czech stoi na niskim poziomie. Jest to z jednej strony pochodną transformacji ustrojowej po upadku systemu komunistycznego, z drugiej zaś bardzo niskiej oceny instytucji politycznych funkcjonujących w tym państwie (parlament, rząd, partie polityczne). Ta z kolei jest konsekwencją licznych afer z udziałem polityków najwyższego szczebla. Wyjątek stanowi lokalny poziom polityki, co wyraźnie wskazuje, że Czesi są jednak zainteresowani polityką, przede wszystkim tą, która jest im najbliższa i z którą stykają się na co dzień. Dają temu wyraz np. w bardzo licznych referendach lokalnych.
K. Koźbiał, Społeczeństwo obywatelskie a stosunek do instytucji politycznych w Republice Czeskiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 157-174, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.7.

Czech Republic, civil society, political participation, political system of the Czech Republic, political institutions

Antezza A. et al., The Ukraine Support Trucker: Which countries help Ukraine and how, „Kiel Working Paper”, no. 2218, June 2022.

Balík S., Oligarchizace české politiky, [w:] Od Palackého k Babišovi. Česká politika 19. až 21. století, S. Balík i in. (red.), Praha 2019.

Balík S., Referenda a česká demokracie, [w:] S. Balík i in., Kvalita demokracie v České Republice, Brno 2016.

Bankowicz M., Przywódcy polityczni współczesnego świata. Mężowie stanu, demokraci i tyrani, Kraków 2007.

Bukalska P., Czeskie czołgi jadą na wschód, „Tygodnik Powszechny”, nr 20, 15.05.2022.

CVVM, Angažovanost občanů a zájem o politiku – únor 2020, https://cvvm.soc.cas.cz/media/com_form2content/documents/c2/a5177/f9/pd200326.pdf.

CVVM, Česká veřejnost o fungování demokracie a nedemokratických alternativách politického systému – srpen/září 2021, https://cvvm.soc.cas.cz/cz/tiskove-zpravy/politicke/demokracie-obcanska-spolecnost/5513-ceska-verejnost-o-fungovani-demokracie-a-nedemokratickych-alternativach-politickeho-systemu-srpen-zari-2021.

CVVM, Důvěra ústavním institucím na jaře 2022, https://cvvm.soc.cas.cz/cz/tiskove-zpravy/politicke/instituce-a-politici/5550-duvera-ustavnim-institucim-na-jare-2022.

CVVM, Postoj české veřejnosti k přijímání uprchlíků z Ukrajiny – jaro 2022, https://cvvm.soc.cas.cz/media/com_form2content/documents/c2/a5540/f9/pm220708.pdf.

CVVM, Postoje obyvatel České republiky k politickým stranám – září 2019, https://cvvm.soc.cas.cz/media/com_form2content/documents/c2/a5009/f9/pv191010.pdf.

Czarnecki S., Republika Czeska wobec kryzysu uchodźczego (cz. 1), „Komentarze IEŚ” 2022, nr 620, https://ies.lublin.pl/komentarze/republika-czeska-wobec-kryzysu-uchodzczego-cz-1/.

Grzesiczak Ł., Czesi wychodzą na ulice: „Nie chcemy iść drogą Polski i Węgier”, https://oko.press/czesi-wychodza-na-ulice-nie-chcemy-isc-droga-polski-i-wegier/.

Havel V., Letnie rozmyślania, tłum. A. Jagodziński, Warszawa 2012.

Kazimierczuk M., Ewolucja pojęcia idei społeczeństwa obywatelskiego, [w:] Społeczeństwo obywatelskie. Historia, teoria, praktyka, R. Kania, M. Kazimierczuk (red.), Warszawa 2021.

Koźbiał K., Czeska Partia Piratów jako nowe ugrupowanie w systemie partyjnym Czeskiej Republiki, [w:] Postulaty polityczne i wyborcze partii politycznych, A. Kruk (red.), Zielona Góra 2021.

Koźbiał K., Potencjalne zagrożenia dla demokratycznego systemu politycznego Republiki Czeskiej, [w:] Pomiędzy demokracją a autorytaryzmem. Doświadczenia polityczno-ustrojowe państw współczesnych, J. Wojnicki, J. Zaleśny (red.), Warszawa 2018.

Koźbiał K., Referenda w systemie politycznym Republiki Czeskiej, „Wschodnioznawstwo”, t. 15, 2021, DOI: 10.4467/20827695WSC.21.004.14711.

Kunštát D. a kol., 25 let české demokracie očima veřejnosti, Praha 2014.

Müller K.B., Češi, občanská společnost a evropské výzvy. Mezi nacionalismem a liberalizmem aneb od etnické exkluze k aktivní hranici, Praha 2016.

Popławski Ł., Popławski Z., Instytucje i społeczeństwo obywatelskie w procesie globalizacji, [w:] Instytucje państwa a społeczeństwo obywatelskie, A. Chodubski, L. Kacprzak, K. Pająk (red.), Piła 2009.

Pospíšilová J., Krulichová E. a kol., Jak se žije Čechům v současné Evropě?, Praha 2018.

Rychlík J., Československo v období socialismu 1945-1989, Praha 2020.

Spáč P., Politická participace, [w:] S. Balík i in., Kvalita demokracie v České Republice, Brno 2016.

Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Kraków 1994.

Święch W., Václav Havel wobec społeczeństwa obywatelskiego – koncepcja i krytyka, „Acta Scientifica Academiae Ostroviensis”. Sectio A, Nauki Humanistyczne, Społeczne i Techniczne, 2017, nr 9(1).

Vráblíková K., Jak se účastníme na polityce?, [w:] L. Linek in., Občanství a politická participace v České republice, Praha 2017.

Artykuł

Ekstremizm prawicowy Partii Ludowej-Nasza Słowacja w Republice Słowackiej: ideologia i praktyka polityczna

Liczba wyświetleń: 908
Celem artykułu była analiza ideologii powstałej w 2009 r. Partii Ludowej–Nasza Słowacja (Ľudová strana naše Slovensko, ĽSNS). W pierwszej części tekstu omówione zostały kwestie definicyjne dotyczące ekstremizmu politycznego, następnie przedstawiono to zjawisko na Słowacji w perspektywie historycznej. Szczegółowej analizie poddano najważniejsze kategorie tematów podejmowanych przez ĽSNS w programach wyborczych i retoryce partyjnej oraz dotychczasowej działalności partyjnej: naród, postawy antyromskie i antyimigracyjne oraz dystans wobec Zachodu.
Ł. Lewkowicz, Ekstremizm prawicowy Partii Ludowej–Nasza Słowacja w Republice Słowackiej: ideologia i praktyka polityczna, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 175-193, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.8.

10 bodov za naše Slovensko! Volebný program politickej strany Kotleba – Ľudová strana Naše Slovensko, https://web.archive.org/web/20160327112906/http://www.naseslovensko. net/wp-content/uploads/2015/01/Volebn%C3%BD-program-2016.pdf.

Benčík J., Kotlebove cigánstva o Rómoch, https://dennikn.sk/blog/1948461/kotlebove-ciganstva-o-romoch/.

Gawroński S., Piątkiewicz P., Wykorzystanie monitoringu mediów w badaniach ekstremizmu politycznego, „Polityka i Społeczeństwo” 2018, nr 3(16).

Gehrerová R., Kerekes D., Koľko je na Slovensku Rómov? Medzi atlasom a sčítaním je stáleveľká priepasť, https://dennikn.sk/2704842/kolko-je-na-slovensku-romov-medzi-atlasom-a-scitanim-je-stale-velka-priepast-mapy-a-grafy/.

Grzesiczak Ł., Marian Kotleba skazany na więzienie za propagowanie faszyzmu. Kiedy polscy neonaziści?, https://oko.press/marian-kotleba-skazany-na-wiezienie-za-propagowanie-faszyzmu-kiedy-polscy-neonazisci/.

Habo T., Kotlebovci strašia islamom na novom webe, propagujú ho aj bilbordy, https://www.aktuality.sk/clanok/654792/kotlebovci-strasia-islamom-na-novom-webe/.

Jakubowska U., Ekstremizm polityczny. Studium psychologiczne, Gdańsk 2005.

Kajta J., Nowy nacjonalizm w Polsce i na Słowacji: analiza dyskursu programów politycznych Ruchu Narodowego oraz Partii Ludowej–Nasza Słowacja, [w:] Sąsiedztwa III RP – Słowacja. Zagadnienia społeczne, M. Dębicki, J. Makaro (red.), Wrocław 2017.

Kellöová L., Kotleba otočil, namiesto vystúpenia z EÚ hovorí o jej dôležitosti a reformach, https://www.aktuality.sk/clanok/691254/kotleba-otocil-namiesto-vystupenia-z-eu-hovori-o-jej-dolezitosti-a-reformach/.

Kotleba zvoláva protest v centre Bratislavy. Útočí na Matoviča a bojí sa o Vianoce, https://hnonline.sk/slovensko/2263931-protest-bratislava-hodzovo-namestie-kotlebovci-matovic.

Kyseľ T., Kotleba je vinný, rozhodol súd. Vyviazol však s podmienkou, https://www.aktuality.sk/clanok/Ve0nVAs/kotleba-je-vinny-rozhodol-sud-vyviazol-vsak-s-podmienkou/.

Kyseľ T., Poslancovi ĽSNS prekážajú vyznamenania pre „Židov“ aj ženu, ktorá prežila holokaust, https://www.aktuality.sk/clanok/406140/poslancovi-lsns-prekazaju-vyznamenania-pre-zidov-aj-zenu-ktora-prezila-holokaust/.

Lewkowicz Ł., Ekstremizm prawicowy Partii Ludowej Nasza Słowacja: wyzwanie dla systemu demokratycznego Słowacji, „Komentarze IEŚ” 2019, nr 25, https://ies.lublin.pl/komentarze/ekstremizm-prawicowy-partii-ludowej-nasza-slowacja-wyzwanie-dla-systemu-demokratycznego-slowacji/.

Lewkowicz Ł., Słowacja wobec pierwszej fazy konfliktu na Ukrainie, „Komentarze IEŚ” 2022, nr 545, https://ies.lublin.pl/komentarze/slowacja-wobec-pierwszej-fazy-konfliktu-na-ukrainie/.

Malendowicz P., W drodze do władzy… Nacjonalistyczne projekty państw Europy XXI wieku, Bydgoszcz 2017.

Maliar J., Marian Kotleba valcuje voľby do VÚC, https://archive.ph/20160316095024/https://beo.sk/domace-udalosti/1745-marian-kotleba-valcuje-volby-do-vuc#selection-67.1-67.37.

Mesežnikov G., Gyárfášová O., Súčasný pravicový extrėmizmus a ultranacionalizmus na Slovensku. Stav, trendy, podpora, Bratislava 2016.

Moroska-Bonkiewicz A., Słowo wstępne. Wprowadzenie do badań nad ekstremizmem, [w:] Ekstremizm polityczny we współczesnym świecie, A. Moroska-Bonkiewicz (red.), Wrocław 2012.

Pňačeková A., Kotlebovci nevedia, kto bol Tiso. Nepoznajú základné fakty z našich dejín, hovorí uznávaný historik, https://hnonline.sk/style/hn-magazin/842264-kotlebovci-nevedia-kto-bol-tiso-nepoznaju-zakladne-fakty-z-nasich-dejin-hovori-uznavany-historik.

Podstupka O., Voľby 2016: Pozrite si zoznam zvolených poslancov, https://domov.sme.sk/c/20110770/volby-2016-pozrite-si-zoznam-zvolenych-poslancov.html.

Posłuszna E., Ekstremizm ekologiczny. Źródła – przejawy – perspektywy, Warszawa 2012.

Praus L., Krbatová L., Niekoľko tisíc ľudí protestovalo v Bratislave proti kvótam, https://domov.sme.sk/c/7870488/niekolko-tisic-ludi-protestovalo-v-bratislave-proti-kvotam.html.

Rómovia sú paraziti a Tiso jediný prezident. Taký je nový župan, https://hnonline.sk/slovensko/547018-romovia-su-paraziti-a-tiso-jediny-prezident-taky-je-novy-zupan.

Striško R., Kotlebovci a ich Na stráž! Pozdrav fašistov z Hlinkovej gardy, https://www.noviny.sk/slovensko/159015-kotlebovci-zdravia-na-straz.
Szyszlak E., Populizm partii skrajnej prawicy na Słowacji. Studium przypadku, „Studia Europejskie – Studies in European Affairs” 2019, nr 3.

Toto je zoznam 150 poslancov, ktorých Slováci zvolili do parlamentu, https://hnonline.sk/parlamentne-volby-2020/2103452-toto-je-zoznam-150-poslancov-ktorych-slovaci-zvolili-do-parlamentu.

V Hlbokom nad Váhom osadili pamätnú tabuľu Tisovi, nevydržala bez poškodenia viac ako 3 dni, https://www.zilinak.sk/prispevky/6281/v-hlbokom-nad-vahom-osadili-pamatnu-tabulu-tisovi-nevydrzala-bez-poskodenia-viac-ako-3-dni.
Výsledky prezidentských volieb 2019 – 2. kolo, https://volby.sme.sk/prezidentske-volby/2019/vysledky.

Wojtas K., Bańska Bystrzyca – bastion partyjny i trampolina do sukcesu ogólnopaństwowego ĽSNS w wyborach w 2016 roku?, „Acta Politica Polonica” 2017, nr 3.

Wojtas K., Partia Ludowa Nasza Słowacja – kontynuacja czy nowość w systemie partyjnym Słowacji?, „Studia Politologiczne” 2018, nr 47.

Żarna K., Selected aspects of historical policy towards the Slovak National Uprising in the Slovak Republic, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 18(2020), z. 2, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.2.8.

Artykuł

Rola i znaczenie Społeczeństwa Przeciwko Przemocy w aksamitnej rewolucji na Słowacji (17-29 listopada 1989 r.)

Liczba wyświetleń: 868
Celem artykułu jest przedstawienie przebiegu aksamitnej rewolucji na Słowacji w okresie od 17 do 29 listopada 1989 r. oraz wykazanie podobieństw i różnic pomiędzy dwoma ruchami: Forum Obywatelskim oraz Społeczeństwem Przeciwko Przemocy. Opracowanie opiera się na kilku założeniach. Po pierwsze, w przeciwieństwie do Forum Obywatelskiego w Czechach, Społeczeństwo Przeciwko Przemocy było szerokim ruchem o bardzo zdecentralizowanej strukturze, kierowanym przez osoby, które nie miały żadnych doświadczeń organizacyjnych. Po drugie, głównym celem Społeczeństwa Przeciwko Przemocy było kontrolowanie władzy, a więc miało charakter inicjatywy bardziej obywatelskiej niż politycznej. Po trzecie, szereg różnic między Forum Obywatelskim a Społeczeństwem Przeciwko Przemocy zadecydował o fakcie, że nie udało się stworzyć jednej czechosłowackiej elity politycznej. W opracowaniu swoje zastosowanie miała metoda komparatystyczna w celu wskazania podobieństw i różnic pomiędzy Forum Obywatelskim a Społeczeństwem Przeciwko Przemocy. W celu analizy rzeczywistości politycznej na Słowacji w listopadzie 1989 r. zastosowano metodę analizy decyzyjnej. W artykule wykorzystano materiały archiwalne, dokumenty i opracowania naukowe.
K. Żarna, Rola i znaczenie Społeczeństwa Przeciwko Przemocy w aksamitnej rewolucji na Słowacji (17-29 listopada 1989 roku), „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 195-211, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.9.

Akčné opatrenia na riešenie súčasnej situácie, prijaté na mimoriadnom zasadnutí Ústredného výboru KSS. 26.-27. november 1989, [w:] Novembrová revolúcia a česko-slovenský rozchod: od česko-slovenskej federácie k samostatnej demokratickej slovenskej štátnosti: výber dokumentov a prejavov november 1989 – december 1992, V. Hlavová, J. Žatkuliak (oprac.), Bratislava 2002.

Bajda P., Elity polityczne na Słowacji. Kręta droga do nowoczesnego państwa, Warszawa 2010.

Cisařovská B., Prečan V., Charta 77. Dokumenty 1977-1989, Praha 2007.

Gál F., Z prvej ruky, Bratislava 1991.

Hučko J., Novembrové udalosti v archívnych dokumentoch volených orgánov KC KPS, [w:] 20 výročie Nežnej revolúcie, P. Jašek (red.), Bratislava 2010.

Jach A., Akt końcowy KBWE i jego wpływ na instytucjonalizację ruchu praw człowieka w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej 1975-1991 (wybrane aspekty), „Nowa Polityka Wschodnia” 2017, nr 2, DOI: http://dx.doi.org/10.15804/npw2017210.

Jašek P., Aksamitna rewolucja i upadek reżimu komunistycznego na Słowacji, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2019, nr 1.

Kubin Ľ., Rola politických elit pri zmene reżimu na Slovensku, Bratislava 2002.

Liďak J., Koganová V., Leška D., Politické strany a hnutia na Slovensku po roku 1989, Bratislava 1999.

Marušiak J., Rok 1989 na Slovensku, „Česko-slovenská historická ročenka” 2002.

Novotný M., November 1989 na Filozofickej fakulte Univerzity Komenského v Bratislave (príprava a priebeh protestného pochodu 16. novembra 1989), [w:] 20 výročie Nežnej revolúcie, P. Jašek (red.), Bratislava 2010.

Olszewski E., Ruch polityczny, [w:] Encyklopedia politologii, t. 1, W. Sokół, M. Żmigrodzki, Kraków 1999.

Ondruš V., Atentát na Nežnú revolúciu, Bratislava 2009.

Rozalska A., Ruchy społeczne a potrzeba zmiany w społeczeństwie obywatelskim. Podstawowe zagadnienia teoretyczne, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne” 2015, nr 3.

Rychlík J., Rozpad Československa. Česko-slovenske vztahy 1989-1992, Bratislava 2002.

Suk J., Chronologie zaniku komunistického reżimu v Československu 1985-1990, Praha 1999.

Suk J., Labiryntem revoluce, Praha 2003.

Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Kraków 2005.

Ukielski P., Aksamitny rozwód. Rola elit politycznych w procesie podziału Czechosłowacji, Warszawa 2007.

Verejnosť proti nasiliu 1989-1991. Svedectva a dokumenty, I. Antalová (red.), Bratislava 1998.

Vyhlásenie hnutia Verejnosť proti násiliu z 20 XI 1989, Slovenský národný archív, zespół: Verejnosť proti násiliu, k. 1.

Zajac P., Sen o krajine, Bratislava 1996.

Ziętara W., Teoria sieci międzynarodowych ruchów politycznych w erze Internetu, „Facta Simonidis” 2019, nr 1.

Żarna K., Od Mečiara do Dzurindy. Główne kierunki polityki zagranicznej Republiki Słowackiej w latach 1993-2002, Rzeszów 2016.

Žatkuliak J. i in., November 1989 a Slovensko. Chronológia a dokumenty (1985-1990), Bratislava 1999.

Žiak M., Pád komunizmu na Slovensku, a näjma čo sa dialo potom, Bratislava 1994.

 

Artykuł

Tło aksjologiczne protestów 2020 roku i powyborczego kryzysu politycznego na Białorusi

Liczba wyświetleń: 769
Wkrótce nowe informacje.
P. Rudkouski, Tło aksjologiczne protestów 2020 roku i powyborczego kryzysu politycznego na Białorusi, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 215-235, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.10.

2021 hod. Boĺš nie pamiarkoŭnyja, 11.02.2022, https://hodna.by/dasledavanni.

34 607 zatrymanniaŭ, 1038 fihurantaŭ kryminaĺnych spraŭ, 522 zniavolienyja – statystyka represij, „Naša Niva”, 11.04.2021, https://nashaniva.com/?c=ar.

44% belorusov – protiv pereimenovanija sovetskix nazvanij, „Thinktanks.by”, 22.11.2018, https://thinktanks.by/publication/2018/11/22/44-belorusov-protiv-pereimenovaniya-sovetskih-nazvaniy.html.

Ajdukiewicz K., Klasyfikacja rozumowań, [w:] Język i poznanie, t. 2, PWN, 1985.

Astapenia R., Amid the Crisis, Belarusian Identity is Changing, „Chatham House”, 30.11.2020, https://www.chathamhouse.org/2020/11/amid-crisis-belarusian-identity-changing.

Astapenia R., Belarusians live in an increasingly divided country, „Chatham House”, 13.10.2021, https://www.chathamhouse.org/2021/10/belarusians-live-increasingly-divided-country.

Astapenia R., Belarusians’ views on the political crisis. April 2021, „Chatham House”, 11.06.2021, https://www.chathamhouse.org/2021/06/belarusians-views-political-crisis.

Astapenia R., Belarusians’ views on the political crisis. Results of public opinion poll conducted between 1 and 10 November 2021, „Chatham House”, 22.01.2022, https://www.chathamhouse.org/2022/01/belarusians-views-political-crisis.

Astapenia R., What Belarusians Think about Their Country’s Crisis, „Chatham House”, 21.10.2020, https://www.chathamhouse.org/2020/10/what-belarusians-think-about-their-countrys-crisis.

Astapenia R., Why the Belarusian revolution has stalled, „Chatham House”, 09.02.2021, https://www.chathamhouse.org/2021/02/why-belarusian-revolution-has-stalled.

Belorusy načali massovo otkazyvatʹsja ot sojuza s Rossiej, „Moskovskij komsomolec”, 23.11.2020, https://www.mk.ru/politics/2020/11/23/belorusy-nachali-massovo-otkazyvatsya-ot-soyuza-s-rossiey.html.

Białorusini o Polsce, Rosji i sobie. Analiza badania opinii publicznej przeprowadzonego na zlecenie Ośrodka Studiów Wschodnich, „Komentarze OSW”, 29.01.2021, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2021-01-29/bialorusini-o-polsce-rosji-i-sobie.

Bocheński J.M., Współczesne metody myślenia, Poznań 1992.

Douglas N., Elsner R., Krawatzek F., Langbein J., Sasse G., Belarus at a crossroads: attitudes on social and political change, „ZOiS Report”, marzec 2021, no. 3, https://en.zois-berlin.de/publications/belarus-at-a-crossroads-attitudes-on-social-and-political-change.

EU neighbours East, Annual Surveys, https://euneighbourseast.eu/news-and-stories/opinion-polls/.

Kemp S., Digital 2021: Belarus, „Datareport”, 11.02.2021, https://datareportal.com/reports/digital-2021-belarus?rq=belarus.

Kemp S., Digital 2022: Belarus, „Datareport”, 15.02.2022, https://datareportal.com/reports/digital-2022-belarus?rq=belarus.

Nacional’nyj statističeskij komitet Respubliki Belarus’, Čislennost’ naselenija na 1 janvarja 2021 g. i srednegodovaja čislennost’ naselenija za 2020 god po Respublike Belarus’ v razreze oblastej, rajonov, gorodov, poselkom gorodskogo tipa, „Statističeskij bjulleten”, Minsk 2021, https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/158/1584531a2b89fa1a0945f6dc809ff268.pdf.

Obval’noe padenie: čislo storonnikov sojuza s Rossiej snizilos’ na tret’, „Belsat”, 05.02.2020, https://belsat.eu/ru/news/obvalnoe-padenie-chislo-storonnikov-soyuza-s-rossiej-snizilos-na-tret/.

Ohanyan A., The protests in Belarus: How to build a democratic transition under Russia’s orbit, „Culturico”, 10.09.2020, https://culturico.com/2020/10/10/the-protests-in-belarus-how-to-build-a-democratic-transition-under-russias-orbit/.

Peirce Ch.S., Collected Papers of Charles Sanders Peirce, vol. v, [w:] Pragmatism and Pragmaticism, Ch. Hartshorne, P. Weiss (red.), Cambridge, MA: Harvard University Press, 1934.

Religija i nacional’naja prinadležnost’ v Central’noj i Vostočnoj Evrope, „Pew Research Center”, 10.05.2017, https://www.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/7/2017/05/CEUP-Overview-Russian-FOR-WEB.pdf.

Rudkouski P., Harabetskaya Y., Tsyhankou V., Value Transformations in Belarus and Europe, BISS, „Research Paper”, grudzień 2021, no. 2, https://belinstitute.com/en/article/value-transformations-belarus-and-europe?q=be/article/kashtounasnyya-transfarmacyi-u-belarusi-i-europe.

Rudkouski P., Krivecky S., Butylin N., Tarasevich A., Dynko J., Mojeiko M., Vázquez Sánchez T.J., Toward a New Belarus. Transformation Factors, BISS, „Research Paper”, wrzesień 2021, no. 1, s. 12, https://belinstitute.com/en/article/toward-new-belarus-transformation-factors.

Rudkouski P., Russia’s cultural leverage in Belarus, „New Perspectives” 1/2021.

Sviridenko D., Orzechowski M., Biało-ruskij mir. Reaktywacja reintegracyjna w relacjach rosyjsko-białoruskich, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 19(2021), z. 2, s. 67-80, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2021.2.4.

Welzel Ch., Freedom Rising. Human Empowerment and the Quest for Emancipation, Cambridge University Press, 2013.

World Value Survey, Online Data Analysis, https://www.worldvaluessurvey.org/WVSOnline.jsp.

Yakubov I., Protests in Kyrgyzstan and Belarus: why some ‘succeed’, while the others ‘do not’?, „Central Asian Bureau for Analytical Reporting”, 27.10.2020, https://cabar.asia/en/protests-in-kyrgyzstan-and-belarus-why-some-succeed-while-the-others-do-not.

Artykuł

„Мир хатам, війна палацам!” Ukraińscy anarchiści wobec teorii i praktyk Euromajdanu

Liczba wyświetleń: 1009
Euromajdan był kluczowym wydarzeniem w najnowszej historii społeczno-politycznej Ukrainy. W protestach wzięły udział różne siły polityczne: od skrajnej prawicy po będących przeciwnikami jakiegokolwiek państwowości anarchistów. Artykuł ma na celu analizę stosunku ukraińskich anarchistów do „rewolucji godności”. Anarchizm rozpatrywany jest jako ruch społeczny, który próbował zaistnieć w „dialogu wolności” jako niezależna siła polityczna. Anarchistyczne refleksje teoretyczne (odezwy, teksty analityczne) oraz praktyka polityczna (działalność medyczna i oświatowa, udział w demonstracjach i konfrontacjach siłowych, okupacja budynków rządowych) w trakcie Euromajdanu zostały przeanalizowane na podstawie źródeł (prasa, apele, wywiady, osobiste doświadczenia) wytwarzanych przez ukraińskie organizacje anarchistyczne (Akcja Bezpośrednia, Autonomiczny Związek Pracowników, Rewolucyjna Konfederacja Anarchosyndykalistów im. N.I. Machny, Związek Anarchistów Ukrainy i okołoanarchistycznego Oporu Autonomicznego). Badanie wykazało, że anarchiści nie byli w stanie przyłączyć się do protestów jako jedna skonsolidowana siła. Ujawniając słabość ruchu libertarnego, Majdan przyśpieszył proces syntezy anarchistycznych i nacjonalistycznych idei i praktyki. Pomimo deklarowania wspólnych wartości, takich jak demokracja bezpośrednia lub żądania ekonomiczne, ruch wykazał się dużymi podziałami ideologicznymi (np. nieuczestniczenie w protestach ZAU i RKAS). Większość organizacji anarchistycznych po Majdanie upadła, ponieważ nie potrafiły one zdobyć kapitału społecznego. Jednakże nabyte przez anarchistów doświadczenie wpłynęło na radykalizację ruchu, aktualizując kwestie interakcji z innymi siłami politycznymi, stosowania przemocy i przygotowania anarchistów do potencjalnych protestów masowych w przyszłości.
A. Łaniewski, „Мир хатам, війна палацам!” Ukraińscy anarchiści wobec teorii i praktyk Euromajdanu, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 237-259, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.11.

25 liutoho u Lvovi vidbuvsia Marsh vilnykh liudei, Vk.com, 26.02.2014, https://vk.com/avtonomnyi_opir?w=wall-42618162_27739.

Aktywizacja społeczeństwa obywatelskiego: wydarzenia na kijowskim Euromajdanie, A. Wojtaszak (red.), Szczecin 2014.

Anarkhicheskoe dvizhenie i Maydan: interv’yu s uchastnikom AST Khar’kov, Bruno.noblogs.org, 11.05.2014, https://bruno.noblogs.org/?p=212.

Anarkhicheskoe dvizhenie i Maydan: interv’yu s volontyorami iz podpol’nogo gospitalya v Kieve, Bruno.noblogs.org, 14.06.2014, http://bruno.noblogs.org/?p=328.

Anarkhist iz Donetska: „Zayavlyat’ o sebe v antimaydanovskom dvizhenii kak politicheskaya sila my ne khoti”. Besedoval Vitaly Listyev, „Avtonom” 2015, nr 36, s. 3.

Anarkhistka iz Kieva: „Nikomu iz politikov doveryat’ nel’zya”, „Avtonom” 2015, nr 36, s. 4-5.

Anarkhisty Dokumenty i materialy, t. 1: 1883-1916 gg., sost. avt. pred., vved. i komm. V.V. Kriven’kijj, Moskva 1998.

Anarkho-sindikalisty k narodu Ukrainy. Obrashchenie RKAS imeni Makhno, Makhno.ru, 29.01.2014, http://www.makhno.ru/forum/showthread.php?t=1663.

Autonomous Workers’ Union Statements on Euromaidan, Avtonomia.net, 08.12.2013, http://avtonomia.net/2013/12/08/autonomous-workers-union-statements-euromaidan/.

Avrich P., The Russian anarchists, Princeton 1967.

Avtonomnoe Deystvie, Chorny maydan, Youtube.com, 07.2.2014, https://www.youtube.com/watch?v=mzqjHGjPu14.

Avtonomnoe Deystvie, Rkasmaidan, Youtube.com, 12.02.2014, https://www.youtube.com/watch?v=6XK14i5APpA.

„Avtonomnyi Opir” zainiav druhyi poverkh u Lvivskii oblasnii derzhavnii administratsii, Vk.com, 25.01.2014, https://vk.com/avtonomnyi_opir?w=wall-42618162_19138.

Avtonomy zaiavliaiut pro zainiattia druhoho poverkhu Lvivskoi ODA, komendant – sprostovuie, Varianty.lviv.ua, 25.02.2014, https://varianty.lviv.ua/17221-avtonomyy-zaiavliaiut-pro-zainiattia-druhoho-poverkhu-lvivskoi-oda-komendant-sprostovuie.

Azarov V., Chuma na oba vashi doma!, Azarov.net, 22.1.2014, http://www.azarov.net/blog/211-a-plague-on-both-your-houses.html.

Azarow W., Anarchiści idą do rad, „Inny Świat” 2007, nr 24, s. 29-31.

Azarow W., Miejska autonomia. Alternatywna wspólnota wobec zmowy miasta, „Inny Świat” 2007, nr 24, s. 27-28.

Bidenko A., Suchasni ukrainski realii teorii anarkhizmu, „Liudyna i polityka” 2000, nr 4, s. 77-82.

Biolog, U rubezha gryadushchikh bitv, „Avtonom” 2015, nr 6, s. 7-8.

Byshok C., Kochetkov A., Evromaydan imeni Stepana Bandery. Ot demokratii k diktature, vtoroe izdanie, Moskva 2014.

Byt’ skinkhedom: istoriya antifashista Sokrata, red.-sost. D. Okrest, lit red. K. Arenina, Moskva 2022.

Channell-Justice E.S., Left of Maidan: Self-Organization and the Ukrainian State on the Edge of Europe, New York: CUNY Academic Works, 2016.

Chornyi Maidan/Sotsialna Revoliutsiia, Vk.com, 02.03.2014, http://vk.com/wall-65052490_870.

Chwedoruk R., Syndykalizm rewolucyjny – antyliberalna rewolta XX wieku, Warszawa 2013.

Czas Euromajdanu, R. Potocki i in. (red.), Warszawa 2014.

Darch C., Nestor Makhno and Rural Anarchism in Ukraine, 1917-1921, London 2020 i in.

Fiszer J.M., Ukraina między Wschodem a Zachodem. Stanowisko Polski wobec akcesji Ukrainy do NATO i Unii Europejskiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 17(2019), z. 2, s. 251-275.

Grinberg D., Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870-1914, Warszawa 1994.

Hrycak J., Prorok we własnym kraju. Iwan Franko i jego Ukraina (1856-1886), przeł. A. Korzeniowska-Bihun, A. Wylegała, Warszawa 2011.

Hurska-Kowalczyk L., Opozycja parlamentarna wobec Euromajdanu na Ukrainie, „Annales UMCS, Sectio K (Politologia)” 2021, vol. 28, issue 1, s. 125-137.

Insarow M., „My, ukrainskie revolyutsionery i povstantsy” (Zapadnoukrainskaya burzhuaznaya revolyutsiya 1940-kh godov), Odessa 2009.

Ishchenko V., Far right participation in the Ukrainian Maidan protests: an attempt of systematic estimation, „European Politics and Society”, vol. 17, 2016, p. 453-472, DOI: https://doi.org/10.1080/23745118.2016.1154646.

Ishchenko V., Left divergence, right convergence: anarchists, Marxists, and nationalist polarization in the Ukrainian conflict 2013–2014, „Globalizations”, vol. 17, 2020, no. 5, s. 820-839, DOI: https://doi.org/10.1080/14747731.2020.1722495.

Ishchenko V., The Ukrainian Left during and after the Maidan Protests, 2016, https://cslr.org.ua/wp-content/uploads/2016/01/The_Ukrainian_Left_during_and_after_the.pdf.

Iskhod 2. Raskol. Kniga-letopis’ Kievskogo Maydana glazami pervoy interbrigady anarkhistov.

Jekaterynczuk A., Kogo reprezentował kijowski Majdan 2013-2014? Struktura społeczno-demograficzna i kulturowa kijowskiego Euromajdanu w Kijowie, oczekiwania oraz ewolucja. Socjologiczny obraz kijowskiego Majdanu z końca 2013 – początku 2014 roku, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 12(2014), z. 2, s. 157-181.

Kemskyi S., Chuiesh, Maidane?, Ukrainska Pravda, 19.12.2013, http://www.pravda.com.ua/columns/2013/12/19/7007716.

Khai zhyve narodna revoliutsiia! Stosuietsia kozhnoho!, Vk.com, 01.12.2013, http://vk.com/wall-46812643_898.

Khodorivska N., Studentska asambleia: desiatok malenkykh revoliutsii, „Spilne” 2015, nr 9, s. 136-143.

Kvit D.S., The Ideology of the Euromaidan, „Social, Health, and Communication Studies Journal” 2014, no. 1, s. 27-40.

L’vov 19-21 fevralya 2014, Bruno.noblogs.org, 27.02.2014, http://bruno.noblogs.org/?p=133.

Laskowski P., Szkice z dziejów anarchizmu, Warszawa 2006.

Łaniewski A., Od insurekcji do rewolucji. Białoruski ruch anarchistyczny a protesty w 2020 r., „Sprawy Międzynarodowe” 2021, nr 2, s. 17-37, DOI: https://doi.org/10.35757/SM.2021.74.2.04.

„Maidan – tse svidotstvo absoliutnoi orhanizatsiinoi nezdatnosti livykh”. Interviu iz Zakharom Popovychem. Rozmovliav Taras Salamaniuk, „Spilne” 2015, nr 9, s. 108-109.

Malendowicz P., Ruch anarchistyczny w Europie wobec przemian globalizacyjnych przełomu XX i XXI wieku, Warszawa 2013.

Marushkina I., Avtonomnyi opir: Borotys treba ne proty odnykh paniv za inshykh paniv, a proty tsiloho panivnoho klasu, Varianty.lviv.ua, 17.02.2014, https://varianty.lviv.ua/16493-avtonomnyi-opir-borotys-treba-ne-proty-odnykh-paniv-za-inshykh-paniv-a-proty-tsiloho-panivnoho-klasu.

Maydan v Kieve 2014, Youtube.com, 09.02.2014, https://www.youtube.com/watch?v=DvY2NoZoI-U.

Mystetskyi Barbakan. Trykutnyk devianosto dva: Antolohiia, Kyiv 2015.

Narodny Nabat (NN): chasto zadavaemye voprosy, Vk.com, 27.01.2014, http://vk.com/wall-53143926_1545.

Nestor Makhno. Krest’yanskoe dvizhenie na Ukraine. 1918-1921: Dokumenty i materialy, V. Danilov, T. Shanin (red.), Moskva 2006.

Okrest D., Liva ploshcha, Rabkor.ru, 31.01.2014, http://rabkor.ru/columns/interview/2014/01/31/leftists-on-maidan/.

Open Letter to the European Left, Avtonomia.net, 18.01.2014, http://avtonomia.net/2014/01/18/open-letter-european-left/.

Osadczy W., Integracja europejska Ukrainy a problem „europejskości” w życiu politycznym państwa, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 12(2014), z. 2, s. 139-152.

Partiya regionov nazvala vsekh vrazheskikh agentov v Ukraine (polny spisok), Glavkom, 11.12.2013, http://glavcom.ua/articles/16072.html.

Platonenko V., Vospominaniya tarpana, „Avtonom” 2015, nr 6, s. 10.

Pochemu anarkhistam ne nuzhna federalizatsiya Ukrainy, Shiitman.ninja, 04.12.2014, https://www.shiitman.ninja/2014/04/12/pochemu-anarhistam-ne-nuzhna-federalizatsiya- ukrainy/.

Propozytsii do Verkhovnoi Rady i novoho Ministra Osvity zaproponovani nezalezhnoiu studentskoiu profspilkoiu „Priama diia”, Vk.com, 23.02.2014, https://vk.com/wall-5600972_3111.

Proty politseiskoho ta ulpravыitrapravoho teroru! Zaiava AST-Kyiv, Avtonomia.net, 06.12.2013, http://avtonomia.net/2013/12/06/proti-politsejs-kogo-ta-ul-trapravogo-teroru-zayava-ast-kiyiv/.

Rasskazy tryokh ochevidtsev o napadenii prorossiyskikh aktivistov na storonnikov Maydana v Khar’kove 13 aprelya, Avtonomia.net, 19.04.2014, http://avtonomia.net/2014/04/19/rasskazy-tryoh-ochevidtsev-o-napadenii-prorossijskih-aktivistov-na-storonnikov-majdana-v-harkove-13-aprelya/.

Revolyutsiya i grazhdanskaya voyna v Ukraine 2013-2014 gg. Rossiysko-ukrainsky sbornik statey. Ot Maydana do Novorossii: mnenie anarkho-kommunistov, Moskva 2015.

Rewolucja w imię godności: ukraiński Euromajdan 2013-2014, G. Skrukwa, M. Studenna-Skrukwa (red.), Toruń 2015.

Rezolyutsiya AST-Khar’kov „Prichiny narodnogo vosstaniya. Libertarnaya programma sotsial’nykh preobrazovaniy”, Avtonomia.net, 26.01.2014, http://avtonomia.net/2014/01/26/rezolyutsiya-ast-har-kov-prichiny-narodnogo-vosstaniya-libertarnaya-programma-sotsial-ny-h-preobrazovanij/.

Rublev D.I., Rossiysky anarkhizm v XX veke, Moskva 2019.

Savchenko V., Diialnist anarkhistskykh orhanizatsii v Ukraini u 1903-1929 rr.: istorychnyi aspekt ta politychna praktyka, Kyiv 2017.

Shmidt M., The neo-Makhnovist revolutionary project in Ukraine, Anarkismo.net, 05.12.2014, https://www.anarkismo.net/article/27678.

Slukvin M., Studentski protesty Maidanu ta uchast livykh, „Spilne” 2015, nr 9, s. 151-152.

Snyder T., Ukraine: The Haze of Propaganda, The New York Review of Books, 01.03.2014, http://www.nybooks.com/daily/2014/03/01/ukraine-haze-propaganda/.

Statement about the situation in Ukraine from AWU (Autonomous Workers Union), Avtonomia.net, 19.02.2014, http://avtonomia.net/2014/02/19/zayavlenie-ast-kiev-o-situatsii-v-ukraine/.

Stępniewski T., NATO, ukraiński kryzys i szara strefa bezpieczeństwa Europy Wschodniej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 12(2014), z. 5, s. 183-199.

Studencka Akcja Bezpośrednia, „Inny Świat” 2015, nr 44, s. 18-20.

Świder K., Geopolityczne uwarunkowania trwałości i nietrwałości postradzieckiego państwa ukraińskiego, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 12(2014), z. 5, s. 97-122.

The anarchist thought in Europe at the beginning of the 21st century: the collection of documents and other source material, ed. and compl. by P. Malendowicz, Piła 2011.

The Palgrave handbook of anarchism, C. Levy, M.S. Adams (eds.), Palgrave Macmillan, Springer 2018.

The social movements reader. Cases and concepts, J. Goodwin, J.M. Jasper (eds.), Hoboken 2014.

The Statement of the Independent student union „Direct Action”, Direct-action.org.ua, 25.01.2014, http://direct-action.org.ua/1726.

Three Revolutions: Mobilization and Change in Contemporary Ukraine, I-II, P. Kowal i in. (eds.), Stuttgart 2019.

Tokarczyk R., Nowa lewica. Rodowód – ruchy – ideologia – recepcja, Kraków 2010.

U Lvovi deputaty-svobodivtsi vlashtuvaly sutychku z avtonomamy, Varianty.lviv.ua, 22.02.2014, https://varianty.lviv.ua/17952-u-lvovi-deputaty-svobodivtsi-vlashtuvaly-sutychku-z-avtonomamy.

Ukraine’s Euromaidan. Analyses of Civil Revolution, D.R. Marples, F.V. Mills (eds.), Stuttgart 2015.

Vasylchuk O., Livyi radykalizm ta anarkhizm v Ukraini, Cherkasy 2019.

Verstiuk V.F., Makhnovshchyna: selianskyi povstanskyi rukh na Ukraini (1918-1921), Kyiv 1991.

Vidhomin povstannia 18 liutoho, Vk.com, 18.02.2014, https://vk.com/avtonomnyi_opir?w=wall-42618162_67267/.

Vladu – milionam, ne milioneram!, Vk.com, 07.12.2013, https://vk.com/avtonomnyi_opir?w=wall-42618162_10683.

Volia abo smert. Biitsiam Chornoi Hvardii Ukrainy, Kyiv 2014.

Volina O., Razve my vybirali ètu vlast’?, „Brukivka” 2014, nr 2, s. 2.

Volk I., Medytsyna sprotyvu, „Spilne” 2015, nr 9, s. 95-101.

Volodarsky A., Kolonka na Èkhe: vzglyad na Maydan sleva, Shiitman.ninja, 21.02.2014, https://www.shiitman.ninja/2014/02/21/10476/.

Williams M.D., Black Flags and Social Movements: A Sociological Analysis of Movement Anarchism, Manchester 2017.

Wishart A., The Radical Left in Ukraine since Maidan: The Case of the National Anarchist Movement, Master Thesis, University of Tartu, Faculty of Social Sciences, 2019.

Włodkowska-Bagan A., Kultura strategiczna in statu nascendi. Casus Ukrainy, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, 18(2020), z. 4, s. 35-58.

Za èto pravye b’yut levykh na Maydane, S-a-u.org, 05.12.2013, http://s-a-u.org/publications/916-for-this-right-beat-left-on-maydan.html.

Zayavlenie Soyuza anarkhistov Ukrainy „O razgone Evromaydana i nashey pozitsii”, S-a-u.org, 30.11.2013, http://s-a-u.org/documents/docs/911-about-overclocking-evromaydan.html.

Zhmyr V.F., Vybrane, Kyiv 2012.

Związek Anarchistów Ukrainy. Nie ma takiej szajki jak ta, „Inny Świat” 2007, nr 24, s. 24-26.

Artykuł

Andrzej Walicki i jego triada: Rosja – Polska – marksizm

Liczba wyświetleń: 895
Niniejszy artykuł jest poświęcony pamięci zmarłego w sierpniu 2020 r. profesora Andrzeja Walickiego – wybitnego polskiego historyka idei i rosjoznawcy. Stanowi próbę podsumowania ogromnego dorobku naukowego reprezentanta warszawskiej szkoły historii idei. Jego działalność naukowa zdobyła szerokie uznanie na Zachodzie, będąc wybitnym polskim wkładem w światowe rosjoznawstwo. Przedmiotem badań uczonego były Rosja, Polska i marksizm. Szerokiej publiczności na Zachodzie, w Polsce i w Rosji Andrzej Walicki wyjaśniał zagadnienia związane z formowaniem się idei i filozofii rosyjskiej, rozwojem różnych ideologii w Rosji: imperializmu, marksizmu, liberalizmu, czy z kształtowaniem się płaszczyzny i głównej siatki problemowej relacji intelektualnych między Polską a Rosją. Badał również myśl polską w reakcji na kwestię rosyjską, starał się uczestniczyć w debatach dotyczących stosunków polsko-rosyjskich po upadku komunizmu i rozpadzie ZSRR. Wiele uwagi poświęcił recepcji marksizmu w Rosji – w jakim stopniu był on importem ideologicznym z Zachodu, a w jakim bazował na rodzimej tradycji ideowej i religijnej. Andrzej Walicki ukazał w kontekście silnych rosyjskich predyspozycji utopistycznych marksizm jako utopię, która przekształciła Rosję w swój tragiczny poligon doświadczalny i której cele okazały się nierealizowalne. Doprowadziło to do załamania się moralnej legitymizacji systemu komunistycznego i stało się zasadniczą przesłanką dezintegracji radzieckiego imperium.
K. Świder, Andrzej Walicki i jego triada: Rosja – Polska – marksizm, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 20(2022), z. 3, s. 263-281, DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.3.12.

Bierdiajew M., Rosyjska idea, przeł. J.C. – S.W., Warszawa 1999.

Domaradzki S., Polityka historyczna w stosunkach polsko-rosyjskich po roku 1989, „Państwo i Społeczeństwo”, t. 8, 2008, nr 2.

Filipowicz M., Emigranci i Jankesi. O amerykańskich historykach Rosji, Lublin 2007.

Fukuyama F., Koniec historii, przeł. T. Bieroń, M. Wichrowski, Poznań 1996.

Lazari de A., Czy Moskwa będzie Trzecim Rzymem?, [w:] tenże, Czy Moskwa będzie Trzecim Rzymem? Studia o nacjonalizmie rosyjskim, Katowice 1995.

Łotman J., Kultura i eksplozja, przeł. i słowem wstępnym opatrzył B. Żyłko, Warszawa 1999.

Nowak A., Metamorfozy Imperium Rosyjskiego 1721-1921, Kraków 2018.

Peltz W., Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIV-XVI w.), Zielona Góra 1994.

Putin V., The Real Lessons of the 75th Anniversary of World War II, „The National Interest”, 18.06.2020.

Russian nationalism, Past and Present, G.A. Hosking, R. Service (eds.), London 1998.

Sites R., Revolutionary Dreams: Utopian Visons and Experimental Life in the Russian Revolution, New York–Oxford 1989.

Smith M., Pax Russica: Russias Monroe Doctrine, London 1993.

Szporluk R., Imperium, komunizm i narody. Wybór esejów, A. Nowak (red.), Kraków 2003.

Świder K., Idee Aleksandra Dugina jako egzemplifikacja rosyjskiego utopizmu postmodernistycznego, [w:] Lituanistyka i wschodoznawstwo. Studia dedykowane profesorowi Krzysztofowi Pietkiewiczowi, G. Błaszczyk, G. Skrukwa, M. Studenna-Skrukwa (red.), Poznań 2020.

Walicki A., Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa 1995.

Walicki A., Idee i ludzie. Próba autobiografii, Warszawa 2010.

Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.

Walicki A., O Rosji inaczej, Warszawa 2019.

Walicki A., Osobowość a historia. Studia z dziejów literatury i myśli rosyjskiej, Warszawa 1959.

Walicki A., PRL i skok do neoliberalizmu, t. 1-3, Warszawa 2021.

Walicki A., Rosyjska filozofia i myśl społeczna. Od Oświecenia do marksizmu, Kraków 2005.

Walicki A., Spotkania z Isaiahem Berlinem. Dzieje intelektualnej przyjaźni, Warszawa 2014.

Walicki A., Trzy patriotyzmy. Trzy tradycje polskiego patriotyzmu i ich znaczenie współczesne, Warszawa 1991.