Przegapiony „weimarski etap” poradzieckiej Rosji. Retrospekcja i refleksja

The missed ‘Weimar stage’ of post-Soviet Russia. Retrospection and reflection

Abstrakt: Niedługo po rozwiązaniu Związku Radzieckiego w literaturze naukowej zaczęły pojawiać się analizy porównujące proces demokratyzacji państw, które powstały w wyniku rozpadu dwóch imperiów – Cesarstwa Niemieckiego oraz ZSRR. Autorzy porównywali Republikę Weimarską z Federacją Rosyjską, zastanawiając się nad możliwymi scenariuszami losu reform w poradzieckiej Rosji. Niniejszy artykuł proponuje krytyczną analizę najważniejszych prac naukowych z lat 1991-2022 podejmujących tę tematykę. Pozwoli to zweryfikować przytaczane od lat 90. argumenty zarówno te alarmistyczne, przestrzegające przed faszyzacją Rosji, jak i te dające podstawy do optymizmu. Zwłaszcza te drugie są ważne, bo pozwalają ocenić, które ze wskazywanych bezpieczników nie zadziałały i dlaczego. Celem jest refleksja bardziej ogólna nad przyczynami niepowodzenia demokratyzacji byłego imperium i powrotem Moskwy do polityki imperialnej wobec swoich sąsiadów z ukazaniem, jaką rolę w tym procesie odegrały ideologia oraz kwestie tożsamości.

Bibliografia:

1. Adomeit H., Russia and Its Near Neighbourhood: Competition and Conflict with the EU, „Natolin Research Papers”, Bruge-Natolin 2011.
2. Anti-Western in Form, Neoliberal in Content, https://posle.media/language/en/anti-western-in-form-neoliberal-in-content/ [06.05.2023].
3. Bluhm K., Varga M. (red.), New Conservatives in Russia and East Central Europe, New York 2019.
4. Chebankova E., Contemporary Russian Conservatism, „Post-Soviet Affairs” 2016, t. 32, nr 1, s. 28-54.
5. Curanović A., Przeznaczeni do wielkości! Poczucie misji w polityce zagranicznej. Przypadek Rosji, Warszawa 2020.
6. Dawisha K., Putin’s Kleptocracy: Who Owns Russia?, New York 2015.
7. Dmitriy Medvedev Provel vo Vladikavkaze Zasedaniye Natsional’nogo Antiterroristicheskogo Komiteta, http://kremlin.ru/events/president/news/10408/ [22.02.2011].
8. Domańska M., The Fetish of Russia’s Stability: An Intelligent Weapon against the West, „New Eastern Europe”, 24.03.2023.
9. Garbuzov V., Zigzags of the Post-Imperial Syndrome, „Herald of the Russian Academy of Sciences” 2022, t. 92, nr 6, s. 492-503.
10. Garner I., Z Generation: Into the Heart of Russia’s Fascist Youth, London 2023.
11. Gati Ch., Weimar Russia, 1995-2015, „The American Interest”, 29.06.2015.
12. Hanson S., Kopstein J., The Weimar/Russia Comparison, „Post-Soviet Affairs” 1997, t. 13, nr 3, s. 252-283.
13. Hanson S., Postimperial Democracies: Ideology and Party Formation in Third Republic France, Weimar Germany, and Post-Soviet Russia, „East European Politics and Societies: And Cultures” 2006, t. 20, nr 2, s. 343-372.
14. Herpen M., Putinism: The Slow Rise of a Radical Right Regime in Russia, Hampshire-New York 2013.
15. Horvath R., Putin’s ‘preventive Counter-Revolution’: Post-Soviet Authoritarianism and the Spectre of Velvet Revolution, London 2013.
16. Jervis R., How Statesmen Think: The Psychology of International Politics, Princeton 2017.
17. Kailitz S., Umland A., How Post-Imperial Democracies Die: A Comparison of Weimar Germany and Post-Soviet Russia, „Communist and Post-Communist Studies” 2019, t. 52, nr 2, s. 105-115.
18. Kanet R., Russian Strategic Culture, Domestic Politics and Cold War 2.0., „European Politics and Society” 2019, t. 20, nr 2, s. 190-206.
19. Kolstø P., Ukrainians and Russians as ‘One People’: An Ideologeme and Its Genesis, „Ethnopolitics” 2023, https://doi.org/10.1080/17449057.2023.2247664/.
20. Korosteleva E. The European Union and Its Eastern Neighbours: Towards a More Ambitious Partnership?, London-New York 2012.
21. Laruelle M., Is Russia Fascist? Unraveling Propaganda East and West, New York 2021.
22. Lewis D.G., Russia’s New Authoritarianism: Putin and the Politics of Order, Edinburgh 2020.
23. Luks L., ‘Weimar Russia?’: Notes on a Controversial Concept, „Russian Politics & Law” 2008, t. 46, nr 4, s. 47-65.
24. Majmurek J., Rosyjski kompleks weimarski, „Krytyka Polityczna”, 23.03.2022.
25. Malinova O., ‘Spiritual Bonds’ as State Ideology, „Russia in Global Affairs” 2014, nr 4.
26. Misukhin G., Rossiia v veimarskom zerkalie, ili Soblazn’legkogo uznavaniia, „Pro et Contra” 1998, nr 3, s. 111-123.
27. Morozov V., Russia and the Liberal Order: From Contestation to Antagonism, „International Affairs” 2023, t. 99, nr 6, s. 2301-2318.
28. Motyl A., Is Putin’s Russia Fascist?, „The National Interest”, 3.12.2007.
29. Onea T.A., Between Dominance and Decline: Status Anxiety and Great Power Rivalry, „Review of International Studies” 2014, t. 40, nr 1, s. 125-152.
30. Post-Imperial Democracies: Ideology and Party Formation in Third Republic France, Weimar Germany, and Post-Soviet Russia, Cambridge 2010.
31. Putin’s Russia as a Fascist Political System, „Communist and Post-Communist Studies” 2016, t. 49, nr 1, s. 25-36.
32. Radzikhovskiy L., Veymarskiy Sindrom, „Rossiiskaia Gazeta”, 06.11.2018.
33. Robinson P., Russian Conservatism, Ithaca-New York 2019.
34. Ryavec K., Weimar Russia?, „Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization” 1998, t. 6, nr 4, s. 702-708.
35. Sen’shin E., Vosem’ Priznakov Togo, Chto Rezhim v Rossii Iz Avtoritarnogo Stal Totalitarnym. Sotsiolog Lev Gudkov – Ob Obshchestvenno-Politicheskoy Situatsii v Strane, „Republica Slon”, 05.09.2022.
36. Shchipkov A., Bankrotstvo Grazhdansko·y Religii SShA, https://pravoslavie.ru/135040/ [02.11.2011].
37. Shenfield S.D., The Weimar/Russia Comparison: Reflections on Hanson and Kopstein, „Post-Soviet Affairs” 1998, t. 14, nr 4, s. 355-368.
38. Snyder T., We Should Say It. Russia Is Fascist, „The New York Times”, 19.05.2022.
39. Soldatov A., Borogan I., The New Nobility: The Restoration of Russia’s Security State and the Enduring Legacy of the KGB, New York 2011.
40. Starovoĭtova G., Weimar Russia?, „Journal of Democracy” 1993, t. 4, nr 3, s. 106-109.
41. Suslov M., Uzlaner D. (red.), Contemporary Russian Conservatism: Problems, Paradoxes, and Perspectives, Boston-Leiden 2020.
42. Suslov M.. Putinism – Post-Soviet Russian Regime Ideology, London-New York 2024.
43. Țăranu A., Weimar Syndrome, Neo-Nazi Pretext for War against Ukraine and Fate of ‘Miorița’ for Republic of Moldova, https://www.ipn.md/en/weimar-syndrome-neo-nazi-pretext-for-war-against-ukraine-and-7978_1088372/ [10.03.2022].
44. Vystupleniyye Direktora Sluzhby Vneshney Razvedki Rossiyskoy Federatsii S.E. Naryshkina Na 10-y Mezhdunarodnoy Vstreche Vysokikh Predstaviteley, Kuriruyushchikh Voprosy Bezopasnosti, Na Temu «Ob Obespechenii Natsional’noy Bezopasnosti i Ustoychivogo Sotsial’no-Ekonomicheskogo Razvitiya Gosudarstv v Usloviyakh Rosta «gibridnykh» Ugroz», Ufa, 18 Iyunya 2019 Goda, https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/international_safety/regprla/1464920/ [18.06.2019].
45. Why Fascists Took over the Reichstag but Have Not Captured the Kremlin: A Comparison of Weimar Germany and Post-Soviet Russia, „Nationalities Papers” 2017, t. 45, nr 2, s. 206-221.
46. Wilson A., Popescu N., Russian and European Neighbourhood Policies Compared, „Southeast European and Black Sea Studies” 2009, t. 9, nr 3, s. 317-331.
47. Yanov A., Weimmar Russia and What We Can Do About It, New York 1995.

PDF: Pobierz