Postrzeganie wybranych aspektów związanych z członkostwem w Unii Europejskiej w zakresie funkcjonowania przedsiębiorczości w państwach karpackich (Republice Czeskiej, Słowacji, Polsce i Ukrainie)

Perception of selected aspects related to membership in the European Union in the functioning of entrepreneurship in the Carpathian countries (Czech Republic, Slovakia, Poland, and Ukraine)

Abstrakt: Oznaczenia geograficzne chronione są na szczeblu międzynarodowym od 1883 r., a od lat 70. XX w. przez Wspólnotę Europejską. Obecnie w unijnym rejestrze oznaczeń geograficznych znajduje się ok. 3500 nazw produktów rolnych i środków spożywczych. Celem artykułu jest zweryfikowanie, w jaki sposób postrzegane są wybrane aspekty związane z członkostwem w Unii Europejskiej (skrót. UE), tj. unijna polityka jakości produktów rolnych i środków spożywczych w zakresie funkcjonowania przedsiębiorczości w państwach karpackich: Republice Czeskiej, Słowacji, Polsce i Ukrainie. Do realizacji celu wykorzystano wyniki zogniskowanych wywiadów grupowych, prowadzonych w 2021 r. w ramach badania na zlecenie Fundacji New Direction dotyczącego produktów karpackich, ich wytwórców oraz instytucji otoczenia. Skala wykorzystania analizowanych unijnych rozwiązań wskazuje, że 20 lat doświadczenia to dopiero początek drogi dla państw Europy Środkowej w zakresie ochrony produktów. Brak systemu ochrony oznaczeń geograficznych oznacza upadek lokalnych i regionalnych producentów.

Bibliografia:

1. Belletti G., Marescotti A., Sanz-Canada J., Vakoufaris H., Linking protection of geographical indications to the environment: Evidence from the European Union olive-oil sector, „Land Use Policy” 2015, vol. 48, s. 94-106.
2. Belletti G., Marescotti A., Touzard J. M., Geographical Indications, Public Goods, and Sustainable Development: The Roles of Actors’ Strategies and Public Policies, „World Development” 2017, vol. 98, s. 45-57.
3. Boga R., Paül V., Because of its size, it’s not worth it!: The viability of small-scale geographical indication schemes, „Food Policy” 2023, vol. 121, s. 1025-1049.
4. Cei L., Stefani G., Defrancesco E., How do local factors shape the regional adoption of geographical indications in Europe? Evidences from France Italy and Spain, „Food Policy” 2021, nr 105 (102170), s. 1-13.
5. Cele unijnych systemów jakości, ec.europa.eu, 26.04.2018, https://agriculture.ec.europa.eu/farming/geographical-indications-and-quality-schemes/geographical-indications-and-quality-schemes-explained_pl/ [23.03.2024].
6. Crescenzi R. i in., Geographical Indications and local development: the strength of territorial embeddedness, „Regional Studies” 2022, nr 56 (3), s. 381-393.
7. Damska-Grzybowska M., Grzybowski M., Dostosowanie prawa polskiego do wymogów unijnych w zakresie geograficznych oznaczeń pochodzenia produktów spożywczych – wybrane zagadnienia, „Unia Europejska – perspektywy społeczno-ekonomiczne” 2014, nr 6, s. 95-109.
8. De Filippis F. i in., The international trade impacts of Geographical Indications: hype or hope? „Food Policy” 2022, nr 112, s. 1023-1071.
9. Dimitrova V., Marinov G., Boshnakov P., Wine Quality Improvement Based on the Perception of Protected Designation of Origin (PDO) and Protected Geographical Indication (PGI): Evidence from Bulgaria, [w:] Innovation, Quality and Sustainability for a Resilient Circular Economy, „The Role of Commodity Science” 2024, vol. 1, s. 193-199.
10. Dobieżyński K., Ewolucja podejścia do jakości żywności oraz podstawowe cechy systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych w Unii Europejskiej, „Problems of World Agriculture/Problemy Rolnictwa Światowego” 2013, nr 13 (28), s. 65-75.
11. Duvaleix S. i in., Geographical indications and trade: Firm-level evidence from the French cheese industry, „Food Policy” 2021, nr 102, s. 102-111.
12. eAmbrosia. The EU geographical indications register, ec.europa.eu, https://ec.europa.eu/agriculture/eambrosia/geographical-indications-register/ [23.03.2024].
13. Fernández-Zarza M., Amaya-Corchuelo S., Aguilar Criado E., Institutional density and public policies in two cases of geographical indications from Mexico and Spain, „Journal of Agrarian Change” 2019, nr 19 (2), s. 361-379.
14. Green Paper on agricultural product quality, op.europa.pl, 15.10.2008, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/5b0882f5-55f7-41b5-af74-296820b1030f/language-en/ [23.03.2024].
15. Hajdukiewicz A., Ochrona unijnych oznaczeń geograficznych w stosunkach handlowych Unii Europejskiej z Kanadą w świetle umowy CETA, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2019, nr 16 (2), s. 39-58.
16. Hajdukiewicz A., Oznaczenia geograficzne produktów rolno-spożywczych jako kwestia sporna w negocjacjach transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2015, t. 41, nr 1, s. 39-51.
17. Kapała A., Ochrona oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych w prawie międzynarodowym, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1, s. 149-165.
18. Lamarque P., Lambin E. F., The effectiveness of market-based instruments to foster the conservation of extensive land use: the case of Geographical Indications in the French Alps, „Land Use Policy” 2015, nr 42, s. 706-717.
19. Likudis Z., Olive Oils with Protected Designation of Origin (PDO) and Protected Geographical Indication (PGI), [w:] Products from Olive Tree, D. Boskou, M. Lisa Clodoveo (red.), Rijeka 2016, s. 175-190.
20. Meloni G., Swinnen J., Trade and terroir. The political economy of the world’s first geographical indications, „Food Policy” 2018, nr 81, s. 1-20.
21. Nowe przepisy dotyczące oznaczeń geograficznych UE w celu ochrony produktów i producentów, pfpz.pl, https://www.pfpz.pl/nowosci/?id_news=8958&lang_id=1/ [23.03.2024].
22. Penker M. i in., Polycentric structures nurturing adaptive food quality governance – Lessons learned from geographical indications in the European Union, „Journal of Rural Studies” 2022, nr 89, s. 208-221.
23. Pro Carpathia, Carpathian products: their producers and business environment institutions, NewDirection, 2021, https://newdirection.online/publication/carpathian_products/ [23.03.2024].
24. Quinones-Ruiz X. F. i in., Insights into the black box of collective efforts for the registration of Geographical Indications, „Land Use Policy” 2016, nr 57, s. 103-116.
25. Quinones-Ruiz X. F. i in., Why early collective action pays off: evidence from setting Protected Geographical Indications, „Renewable Agriculture and Food Systems” 2017, nr 32 (2), s. 179-192.
26. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 665/2014 z 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do warunków używania stosowanego fakultatywnie określenia jakościowego „produkt górski”, eur-lex.europa.eu 26.06.2014, https://eur-lex.europa.eu/eli/reg_del/2014/665/oj/ [23.03.2024].
27. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2411 z 18 października 2023 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych produktów rzemieślniczych i przemysłowych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) 2017/1001 i (UE) 2019/1753, eur-lex.europa.eu, 27.10.2023, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ%3AL_202302411#d1e847-1-1/ [23.03.2024].
28. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych, data.europa.eu, 14.12.2012, http://data.europa.eu/eli/reg/2012/1151/oj/ [23.03.2024].
29. Tetwejer U., Znaczenie systemu ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych oraz artykułów spożywczych w Unii Europejskiej, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2010, nr 12 (1), s. 230-234.
30. Török Á. i in., Understanding the Real-World Impact of Geographical Indications: A Critical Review of the Empirical Economic Literature, „Sustainability” 2020, nr 12 (22), s. 9434.
31. Traditional specialities guaranteed, eur-lex.europa.eu, 05.07.2011, https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/summary/traditional-specialities-guaranteed. html/ [23.03.2024].
32. Tregear A., Török Á., Gorton M., Geographical indications and upgrading of small-scale producers in global agro-food chains: A case study of the Makó Onion Protected Designation of Origin, „Environment and Planning A: Economy and Space” 2016, nr 48 (2), s. 433-451.
33. Vergamini D. i in., Explaining regional dynamics of marketing strategies: The experience of the Tuscan wine producers, „Journal of Rural Studies” 2019, nr 72, s. 136-152.
34. Wniosek dotyczący Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oznaczeń geograficznych Unii Europejskiej w odniesieniu do wina, napojów spirytusowych i produktów rolnych oraz systemów jakości produktów rolnych, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1308/2013, (UE) 2017/1001 i (UE) 2019/787 oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1151/2012, op.europa.eu, 01.03.2024, https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/675e0de2-d7df-11ee-b9d9-01aa-75ed71a1/language-pl/ [23.03.2024].
35. Wymann von Dach S., Ruiz Peyré F. (red.), Vibrant mountain communities. Regional development in mountains: Realizing potentials, tackling disparities, Bern (Centre for Development and Environment) 2020.

PDF: Pobierz