Podcasty

Czy Stany Zjednoczone skłonią Rosję i Ukrainę do rozpoczęcia rozmów pokojowych? To jedno z najważniejszych pytań, na które starają się odpowiedzieć eksperci analizujący działania zbrojne na terytorium Ukrainy. Sytuacja ukraińskiej armii staje się coraz trudniejsza, ale nie jest beznadziejna. Przeciwnik powoli przesuwa się na zachód, jednak kosztem dużych strat osobowych oraz w sprzęcie. Zanim pojawią się konkretne propozycje zakończenia konfliktu, analizujemy sytuację polityczną i militarną Ukrainy oraz Rosji z punktu widzenia Andrzeja Szabaciuka.

Przyszły prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump uważa, że Grenlandia powinna zostać częścią jego państwa. Ta zapowiedź, która pojawiła się tuż przed jego zaprzysiężeniem, spowodowała konsternację w Danii, do której Grenlandia należy. Przejęcie wyspy, zdaniem Trumpa, ma być zabezpieczeniem przed agresywną polityką Chin i Rosji. Na Grenlandii od lat funkcjonuje baza wojskowa Stanów Zjednoczonych, skąd zatem pomysł na całkowite przejęcie wyspy i czy jest to w ogóle realne? Na to i inne pytania odpowiada Damian Szacawa.

Premier Słowacji Robert Fico krytykuje Ukrainę za zaprzestanie tranzytu rosyjskiego gazu. W odpowiedzi na te działania zagroził, że wstrzyma przesyłanie prądu na Ukrainę. Dostawy i tranzyt rosyjskiego gazu przez terytorium Słowacji przynosiły temu państwu wielomilionowe dochody. Teraz tych pieniędzy nie będzie, a ponadto za dostawy z innych kierunków trzeba będzie płacić więcej. Ta sytuacja bardzo zirytowała słowackiego premiera. O tym, że Ukraina nie będzie dalej pośredniczyć w przesyłaniu rosyjskiego gazu, wiadomo było od dawna. Skąd zatem taka, a nie inna reakcja Roberta Fico – wyjaśnia Łukasz Lewkowicz.

Naddniestrze boryka się ze sporymi problemami spowodowanymi brakiem dostaw gazu. Ten separatystyczny region Mołdawii otrzymywał paliwo z Rosji, jednak od 1 stycznia sytuacja uległa zmianie. Gaz do Naddniestrza płynął przez Ukrainę, która nie zdecydowała się na podpisanie nowej umowy tranzytowej z Rosją. Z kolei Rosja nie chciała się zgodzić na dostawy gazu do Naddniestrza przez Turcję. Strony sporu wzajemnie się oskarżają i nic nie wskazuje na szybkie rozwiązanie tego problemu. Sytuację wyjaśnia Piotr Oleksy.

Sytuacja Ukrainy staje się coraz bardziej skomplikowana. Wojska rosyjskie powoli wypierają siły ukraińskie z Donbasu, a dalsza pomoc ze strony państw zachodnich staje się coraz bardziej wątpliwa. Wzrastają natomiast naciski na zakończenie wojny kosztem ustępstw terytorialnych. Jak się wydaje, Rosja nie jest w tym momencie zainteresowana szybkim zakończeniem działań zbrojnych, ponieważ odnosi sukcesy. Kluczowe będą decyzje, które zapadną w Waszyngtonie. 20 stycznia nastąpi zaprzysiężenie nowego prezydenta USA Donalda Trumpa i po tym terminie powinno się pojawić więcej informacji dotyczących przyszłości wojny rosyjsko-ukraińskiej – ocenia Jakub Olchowski z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Po ostatnich wyborach parlamentarnych pogłębia się konflikt polityczny w Gruzji. Opozycja nie uznała kolejnego zwycięstwa ugrupowania Gruzińskie Marzenie. Po zawieszeniu negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską na ulicach gruzińskich miast doszło do wielotysięcznych protestów. Wiele osób zostało rannych. Obecną sytuację ocenia Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Pierwszy raz od 14 lat litewski parlament uchwalił ustawę o mniejszościach etnicznych. W dokumencie zdefiniowano, czym jest mniejszość etniczna, odróżniając politykę wobec niej od polityki migracyjnej. Jednak krytycy zarzucają nowej ustawie zbyt ogólnikowy charakter, m.in. brak regulacji dotyczącej używania języków mniejszości w sferze publicznej. Nową ustawę ocenia Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Fot.: president.lt]

Po zwycięstwie w wyborach parlamentarnych socjaldemokraci razem z ugrupowaniem Świt Niemna budują na Litwie koalicję rządzącą. Z pewnością nie znajdą się w niej rządzący do tej pory konserwatyści, Ruch Liberałów i Partia Wolności. O przyszłej polityce nowego rządu i zmianach, jakie czekają Litwę, mówi Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Donald Trump wygrywa wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych. Jego wybór rodzi szereg pytań dotyczących dalszego amerykańskiego wsparcia dla Ukrainy. W czasie kampanii wyborczej Trump i jego otoczenie niejednokrotnie mówili o konieczności szybkiego zakończenia wojny ukraińsko-rosyjskiej. Tylko jakim kosztem? Komentarz Andrzeja Szabaciuka z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Ponad 55 procent głosów w wyborach prezydenckich w Mołdawii zdobyła Maia Sandu. Oznacza to, że nadal będzie pełnić funkcję prezydenta państwa. Jej przeciwnik – popierany przez Partię Socjalistów Alexandru Stoianoglo – zdobył prawie 45 procent głosów. Decydujące znaczenie odegrała mołdawska diaspora, która w większości zagłosowała na Sandu. W sumie głosów oddanych przez Mołdawian mieszkających za granicą było prawie 327 tysięcy. Wynik wyborów powinien być jednak poważnym ostrzeżeniem dla obozu proeuropejskiego przed przyszłorocznymi wyborami parlamentarnymi – ocenia Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Urzędująca prezydent i kandydatka na prezydenta Mołdawii Maia Sandu w lokalu wyborczym podczas II tury wyborów prezydenckich. [Zdj. Reuters/Vladislav Culiomza]

Ugrupowanie GERB Bojko Borisowa ponownie wygrywa wybory w Bułgarii. Jednak, podobnie jak poprzednio, nie będzie w stanie samodzielnie rządzić. Kwestia ewentualnej koalicji jest sprawą otwartą i nie wróży stabilności politycznej. Wybory parlamentarne w Bułgarii odbyły się już po raz siódmy w ciągu ostatnich trzech lat. Co może czekać to państwo w najbliższej przyszłości – ocenia Spasimir Domaradzki z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Gruzińskie Marzenie kolejny raz wygrywa wybory parlamentarne. Rządzące od 12 lat ugrupowanie zdobyło 54 procent głosów. Część opozycji, wraz z prezydent Salome Zurabiszwili, nie uznaje tego wyniku, twierdząc, że w czasie wyborów doszło do szeregu nieprawidłowości. Gruzińskie Marzenie było wielokrotnie krytykowane za łamanie standardów demokratycznego państwa i norm obowiązujących w Unii Europejskiej. Czy obecny wynik oznacza ostateczne odwrócenie się Gruzji od integracji z Zachodem? Dlaczego Gruzińskie Marzenie odniosło kolejny sukces wyborczy? Na te i inne pytania – prosto z Tbilisi – odpowiada Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Zaskakujące wyniki głosowania w Mołdawii. Pierwszą turę wyborów prezydenckich wygrała – z ponad 42-procentowym poparciem – sprawująca ten urząd Maia Sandu, jednak był to niższy wynik, niż się spodziewano. Z kolei przeprowadzone w tym samym czasie referendum dotyczące integracji z Unią Europejską zakończyło się minimalnym zwycięstwem jej zwolenników. Różnica wyniosła mniej niż 1 procent. Wyniki te wskazują, że siły polityczne opowiadające się za integracją z UE słabną. Dodatkowym niebezpieczeństwem przed drugą turą wyborów prezydenckich jest wpływ Rosji na ich ostateczny wynik. Sytuację w Mołdawii komentuje Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. 20.10.2024, Bukareszt: Mołdawscy obywatele mieszkający w Rumunii oddają głosy w lokalu wyborczym w Bukareszcie. Foto: Cristian Cristel/XinHua/dpa]

Zaplanowane na 26 października wybory parlamentarne w Gruzji mogą okazać się kluczowe dla przyszłości tego państwa. Od 12 lat rządy w Tbilisi sprawuje ugrupowanie Gruzińskie Marzenie, które znacznie osłabiło proeuropejski kierunek polityki. Sposób sprawowania władzy powoduje ostrą krytykę Unii Europejskiej oraz Stanów Zjednoczonych. Sondaże przedwyborcze dają temu ugrupowaniu poparcie od 34 do nawet 60 procent. Tymczasem partie opozycyjne są podzielone i żeby przejąć rządy, muszą się zjednoczyć. Przedwyborcze nastroje w Gruzji komentuje Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Premier Słowacji Robert Fico sprzeciwia się obecności Ukrainy w NATO. W jednym z ostatnich wywiadów telewizyjnych powiedział, że członkostwo Ukrainy w Sojuszu spowodowałoby III wojnę światową. Jednocześnie oświadczył, że jego państwo jest za członkostwem wschodniego sąsiada w Unii Europejskiej. Słowacja pod rządami Roberta Fico opowiada się też za dalszą współpracą z Rosją. Ostatnie wypowiedzi premiera ocenia Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [Zdj. materiały prasowe]

Zaostrzenie konfliktu na Bliskim Wschodzie ma negatywny wpływ na sytuację Ukrainy. Eskalacja działań w tamtym regionie w dłuższej perspektywie może odwrócić uwagę Stanów Zjednoczonych i państw zachodnich od zagrożeń na froncie ukraińsko-rosyjskim. Co prawda nowy sekretarz generalny NATO Mark Rutte zapewniał w Kijowie o niesłabnącym poparciu dla Ukrainy, jednak te zapewnienia mogą okazać się niewystarczające. Więcej na ten temat w rozmowie z Jakubem Olchowskim, kierującym Zespołem Wschodnim IEŚ. [Zdj. materiały NATO]

Partia Ano byłego premiera Andreja Babiša odniosła sukces w wyborach w Czechach. Niedawno odbyły się tam wybory samorządowe oraz do Senatu: w obu tych przypadkach Ano zwiększyło swoją reprezentację, a w Senacie będzie miało teraz kilkunastu przedstawicieli. Z czego wynika ten sukces i jaka jest sytuacja koalicji rządzącej – wyjaśnia dr Szczepan Czarnecki z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Eksperci wysoko oceniają czeską komunikację strategiczną w czasie powodzi. Czytelne i jednoznaczne komunikaty ostrzegawcze zostały przekazane mieszkańcom zagrożonych regionów przed kataklizmem. Państwo przeprowadziło odpowiednie działania w czasie samej powodzi i prowadzi je dalej, po ustąpieniu wysokiej wody. Jednocześnie dobra ocena działań państwa nie przekłada się na poparcie polityczne dla obecnego rządu – zauważa Agata Tatarenko z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Od początku przyszłego roku rosyjski gaz ma już nie płynąć tranzytem przez Ukrainę. Do tej nowej rzeczywistości przygotowują się dotychczasowi odbiorcy tego paliwa, m.in. Słowacja i Austria. Ta nowa sytuacja będzie także sporym wyzwaniem dla Naddniestrza. W jaki sposób zostanie wypełniona luka po rosyjskim gazie i jakie rozwiązania opracowują rosyjscy dostawcy – wyjaśnia Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Rząd Słowacji zaprzecza, że zakupił program Pegasus, umożliwiający inwigilację. Informacje dotyczące tego zakupu podała słowacka prasa i wzbudziły one zaniepokojenie opozycji i części opinii publicznej. Dodatkowo obawy są związane z nowymi propozycjami rządu, które zakładają możliwość prowadzenia podsłuchu bez zgody sądu. Informacje na ten temat przedstawia Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Głęboka rekonstrukcja rządu na Ukrainie. Swoje stanowisko stracił m.in. minister spraw zagranicznych Dmytro Kułeba, oceniany jako polityk skuteczny i dynamiczny w swoich działaniach. Jakie były przyczyny tych zmian i co one powodują w wewnętrznej i zewnętrznej polityce Ukrainy – wyjaśnia Hanna Bazhenova z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Władze w Mińsku podjęły decyzję o zestrzeliwaniu rosyjskich dronów. W ostatnich tygodniach odnotowano wiele przypadków naruszenia białoruskiej przestrzeni powietrznej, w tym jeden z dronów eksplodował po wcześniejszym wylądowaniu. Jak to możliwe, że rosyjskie drony latają nad Białorusią bez wiedzy i zgody władz w Mińsku? Na ten temat rozmawiamy z Krzysztofem Fedorowiczem z Zespołu Wschodniego IEŚ.

W tym odcinku naszego podcastu podsumowujemy bieżące działania na froncie rosyjsko-ukraińskim. Razem z Jakubem Olchowskim, kierownikiem Zespołu Wschodniego IEŚ, omawiamy m.in. znaczenie wyborów prezydenckich w USA w kontekście zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Obecna prezydent Mołdawii Maia Sandu ma największe szanse na zwycięstwo w kolejnych wyborach. Zostały one zaplanowane na koniec października i mają być połączone z referendum w sprawie integracji z Unią Europejską. Nie oznacza to jednak, że pozostali kandydaci są bez szans. Szczególnie aktywne są środowiska prorosyjskie – podsumowuje Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Tysiące Serbów protestuje przeciwko planom wydobywania litu w regionie Jadar. Ich zdaniem, wpłynęłoby to na nieodwracalną dewastację środowiska. Wydobycie surowca ma realizować przedsiębiorstwo Rio-Tinto, a odbiorcami miałyby być koncerny motoryzacyjne UE, rozwijające elektromobilność. O szczegółach sporu w Serbii opowiada Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Zdj. Ludzie biorą udział w proteście przeciwko projektowi wydobycia litu przez firmę Rio Tinto , Belgrad, Serbia, 10 sierpnia 2024 r. / Zorana Jevtic / Reuters / Forum]