Podcasty

14 września 2023

O Rosji i wojnie na Ukrainie – badania opinii publicznej w 12 państwach Trójmorza

Rozmowa nr 337

Instytut Europy Środkowej opracował raport stanowiący podsumowanie badań socjologicznych przeprowadzonych w 12 państwach Trójmorza. Respondenci odpowiadali na pytania związane z ich postrzeganiem Rosji oraz wojny na Ukrainie. O wyjątkowości raportu, zastosowanej metodologii oraz korzyściach wypływających z tego opracowania mówi autor – prof. Jan Pomorski.

14 września 2023

Przyszłość bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowej i Wschodniej

Rozmowa nr 336

W Rozmowach IEŚ powracamy do dyskusji o raporcie zatytułowanym „Bezpieczeństwo energetyczne państw Europy Środkowej i Wschodniej”. Jego redaktorami są dyrektor IEŚ prof. Beata Surmacz i dr Michał Paszkowski. Raport został niedawno zaprezentowany podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Tym razem rozmawiamy o przyszłości współpracy państw regionu, niektórych projektach oraz różnicach w postrzeganiu bezpieczeństwa energetycznego. Szczegóły wyjaśnia dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

7 września 2023

Bezpieczeństwo energetyczne państw w Europie Środkowej i Wschodniej – dyskusja o raporcie Instytutu Europy Środkowej

Rozmowa nr 335

Najnowszy raport IEŚ, poświęcony bezpieczeństwu energetycznemu w Europie Środkowej i Wschodniej, został zaprezentowany podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Opisano w nim sytuację wszystkich państw regionu, w tym obecną sytuację Ukrainy i perspektywy tego państwa na przyszłość. Raport powstał pod redakcją dyrektor IEŚ prof. Beaty Surmacz i starszego analityka z Zespołu Bałtyckiego dr Michała Paszkowskiego. Jednym ze współautorów publikacji jest kierownik Zespołu Wschodniego dr Jakub Olchowski, z którym rozmawiamy o szczegółach raportu.

30 sierpnia 2023

Skomplikowana sytuacja polityczna przed wyborami parlamentarnymi na Słowacji

Rozmowa nr 334

30 września na Słowacji odbędą się wybory parlamentarne. Jest zatem szansa na zakończenie kryzysu politycznego, z którym mierzy się to państwo od dłuższego czasu. O tym, kto ma największe szanse na zwycięstwo i jak może zmienić się polityka międzynarodowa Słowacji po wyborach, opowiada dr Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

30 sierpnia 2023

Wzrost zagrożenia terrorystycznego w Szwecji

Rozmowa nr 333

Szwecja obawia się zamachów terrorystycznych. Zapowiedziały je niedawno fundamentalistyczne organizacje muzułmańskie po przypadkach publicznego palenia Koranu przez niektórych szwedzkich działaczy politycznych. Ogłoszono czwarty stopień zagrożenia terrorystycznego. Co to oznacza i jakie działania są podejmowane, aby przeciwdziałać zagrożeniu – wyjaśnia dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [zdj. Forum]

24 sierpnia 2023

Najbliższe wybory samorządowe w północnym Kosowie mogą ułatwić dialog pomiędzy Kosowem a Serbią

Rozmowa nr 332

Niewykluczone, że najbliższe wybory samorządowe w północnym Kosowie spowodują poprawę relacji pomiędzy władzami w Prisztinie a ludnością serbską. Kilka miesięcy temu doszło do wyborów, które Serbowie zbojkotowali i w wyniku tego burmistrzami miejscowości, w których większość stanowią Serbowie, zostali kosowscy Albańczycy. Doszło wówczas do ostrych starć pomiędzy siłami porządkowymi a kosowskimi funkcjonariuszami oraz żołnierzami NATO. Tym razem jest szansa na powrót do dialogu i rozwiązanie skomplikowanych problemów pomiędzy Serbami a kosowskimi Albańczykami. Szczegóły wyjaśnia prof. Konrad Pawłowski, kierujący Zespołem Bałkańskim IEŚ. [Zdj. Północna Mitrowica / Konrad Pawłowski]

24 sierpnia 2023

W jaki sposób śmierć Jewgienija Prigożyna wpłynie na sytuację na granicy z Białorusią?

Rozmowa nr 331

Śmierć lidera Grupy Wagnera Jewgienija Prigożyna rodzi szereg pytań związanych z rozwojem sytuacji na granicy z Białorusią. Po nieudanym marszu wagnerowców na Moskwę część z nich trafiła na Białoruś i podjęła szkolenia tamtejszych żołnierzy i funkcjonariuszy. Ich obecność blisko granicy z Polską, Litwą i Łotwą spowodowała szereg obaw. Obecną sytuację analizuje prof. Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ. [zdj. Twitter.com/WarNewsPL1]

18 sierpnia 2023

Litwa i Łotwa reagują na obecność Grupy Wagnera na Białorusi

Rozmowa nr 330

Pojawienie się najemników Grupy Wagnera na Białorusi może wpłynąć na wzrost nielegalnych prób przekroczenia granicy. Tak uważają przedstawiciele władz Litwy i Łotwy, którzy podejmują odpowiednie kroki, aby temu przeciwdziałać. Między innymi na ten temat rozmawiali ostatnio w Warszawie prezydenci Polski i Łotwy. O szczegółach mówi kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik. [zdj. prezydent.pl]

18 lipca 2023

Ukraińskie oczekiwania wobec NATO a rzeczywistość

Rozmowa nr 329

Podczas niedawnego szczytu NATO w Wilnie nie pojawiło się zaproszenie Ukrainy do Sojuszu. Można było za to zaobserwować duże różnice w tej kwestii wśród poszczególnych państw członkowskich. Brak jednoznacznego stanowiska spowodował ostrą krytykę ze strony ukraińskiej. Powody takiego stanu rzeczy wyjaśnia kierownik Zespołu Wschodniego IEŚ dr Jakub Olchowski. [zdj. Dominika Zarzycka / Zuma Press / Forum]

17 lipca 2023

Międzynarodowy wymiar twórczości Milana Kundery

Rozmowa nr 328

Zmarły niedawno znakomity pisarz Milan Kundera był wyjątkowym obserwatorem rzeczywistości, z perspektywy Europy zarówno środkowej, jak i zachodniej. Tworzył w Czechach, a później na emigracji we Francji. Autor między innymi takich powieści, jak „Żart”, „Księga śmiechu i zapomnienia” czy „Nieznośna lekkość bytu”. Często określany jako pisarz kontrowersyjny i jednocześnie wybitny intelektualista, pochylający się nad człowiekiem uwikłanym w skomplikowaną rzeczywistość. O różnych wymiarach twórczości Milana Kundery opowiada kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.

17 lipca 2023

Szwecja coraz bliżej NATO – efekty szczytu w Wilnie

Rozmowa nr 327

Zgoda Turcji na wstąpienie Szwecji do NATO jest jednym z najważniejszych efektów szczytu Sojuszu w Wilnie – przynajmniej z punktu widzenia państw regionu bałtyckiego. Uzgodniono także zwiększenie środków przeznaczanych na cele obronne i także nowe plany obronne. Pewnym rozczarowaniem był brak jasnej deklaracji w sprawie przystąpienia Ukrainy do NATO. O podsumowaniu szczytu w Wilnie z perspektywy państw regionu bałtyckiego mówi dr Damian Szacawa. [zdj. AA/ABACA / Abaca Press / Forum]

28 czerwca 2023

Niepokojące prognozy dotyczące zagrożeń na polsko-białoruskiej granicy

Rozmowa nr 326

Ewentualna obecność najemników z grupy Wagnera na Białorusi może rodzić kolejne zagrożenia na granicy z Unią Europejską. Po nieudanej próbie puczu Jewgienija Prigożyna i jego ludzi, lider wagnerowców trafił na Białoruś. Niewykluczone, że powstanie tam obóz dla najemników, o czym wspominał ostatnio białoruski przywódca Alaksandr Łukaszenka. Tymczasem liczba prób nielegalnego przekraczania granicy z Polską nadal utrzymuje się na wysokim poziomie i można się spodziewać, że będzie wzrastać – wyjaśnia dr hab. Krzysztof Fedorowicz z Zespołu Wschodniego IEŚ.

[zdj. ALEXANDER ERMOCHENKO / Reuters / Forum]

26 czerwca 2023

Konsekwencje buntu wagnerowców

Rozmowa nr 325

Bunt Jewgienija Prigożyna i jego oddziałów obnaża słabość rosyjskiego państwa. Zapowiedź marszu na Moskwę wywołała popłoch wśród elit politycznych i wielu mieszkańców rosyjskiej stolicy. Bunt znacznie osłabia też pozycję prezydenta Rosji Władimira Putina. O dalszych konsekwencjach wydarzeń w Rosji mówią eksperci Zespołu Wschodniego IEŚ – dr Jakub Olchowski i dr Andrzej Szabaciuk. [zdj. Telegram]

22 czerwca 2023

Emocje wokół reformy systemu emerytalnego w Czechach

Rozmowa nr 324

Radykalną zmianę systemu emerytalnego wprowadza rząd w Czechach. Nie będzie ujednoliconego wieku uprawniającego do otrzymywania świadczenia. Na wcześniejszą emeryturę będzie można przejść po 40 latach opłacania składek, a emerytura gwarantowana ma sięgać 20% przeciętnego wynagrodzenia. Zaproponowana przez rząd reforma jest częścią większego planu oszczędnościowego. O szczegółach, w tym o reakcjach społecznych na proponowane zmiany, opowiada dr Agata Tatarenko z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. [zdj. .aasapolska.pl]

21 czerwca 2023

Antyrządowe protesty w Serbii

Rozmowa nr 323

Od prawie dwóch miesięcy w Serbii odbywają się wielotysięczne antyrządowe protesty. Zostały one spowodowane dwoma tragicznymi zdarzeniami. Na początku maja w jednej ze szkół trzynastoletni chłopak zastrzelił kilkanaście osób, następnego dnia inny młody mężczyzna dokonał podobnego czynu. Wywołało to ogromne poruszenie społeczne i zarzuty wobec ekipy rządzącej. Ostrej krytyce poddano także serbskie media, między innymi za brutalizację języka i nierzetelne informowanie o sytuacji w państwie. W najnowszym odcinku naszych Rozmów podsumowujemy te wydarzenia, o których pisaliśmy także w ostatnich „Komentarzach IEŚ”. O przyszłości protestów i ich konsekwencjach mówi dr hab. Konrad Pawłowski. [Zdj. protest w Belgradzie 27 maja 2023 / Reuters / Forum]

14 czerwca 2023

„Europa Teraz” wygrywa wybory parlamentarne w Czarnogórze

Rozmowa nr 322

Ugrupowanie „Europa Teraz” prezydenta Jakova Milatovicia wygrywa – choć nieznacznie – wybory parlamentarne w Czarnogórze. Na drugim miejscu znalazła się koalicja Razem z Demokratyczną Partią Socjalistów. Niewielka różnica głosów pomiędzy ugrupowaniami oznacza, że trudno będzie utworzyć stabilną większość rządzącą. Ostatnie wybory i wyzwania stojące przed przyszłym rządem ocenia dr Anna Jagiełło-Szostak z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [zdj. Jakov Milatović / Facebook]

7 czerwca 2023

Wysadzenie zapory na Dnieprze nie zahamuje ukraińskich działań ofensywnych

Rozmowa nr 321

Wysadzenie zapory na Dnieprze nie zahamuje ukraińskich działań ofensywnych. Takiego zdania jest dr Jakub Olchowski – kierownik Zespołu Wschodniego IEŚ. W wyniku wysadzenia obiektu, pod wodą znalazły się znaczne obszary południowej Ukrainy, w tym około 80 miejscowości. Władze ukraińskie ogłosiły, że zniszczenie zapory to rosyjski akt terroru. W najnowszym odcinku podcastu podsumowujemy ostatnie wydarzenia na rosyjsko-ukraińskim froncie i zastanawiamy się nad konsekwencjami ataku na rosyjski obwód biełgorodzki. [Zdj. Укргідроенерго]

1 czerwca 2023

Sprzeczne informacje o stanie zdrowia Alaksandra Łukaszenki

Rozmowa nr 320

W ostatnich dniach pojawiały się informacje o krytycznym stanie zdrowia Alaksandra Łukaszenki. Nie znalazły one oficjalnego potwierdzenia, jednak te i inne doniesienia na temat kondycji białoruskiego przywódcy rodzą pytania o jego najbliższą przyszłość. O presji, jaką na Białoruś wywiera Rosja, i relacjach Łukaszenka – Putin mówi dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Kremlin]

31 maja 2023

Niepokojący wzrost napięcia w Kosowie

Rozmowa nr 319

Do starć pomiędzy Serbami a kosowską policją i siłami KFOR doszło w północnym Kosowie. Stanowiąca większość w tamtym rejonie ludność serbska zablokowała wejścia do budynków administracji samorządowej, do których próbowali się dostać kosowscy urzędnicy. W wyniku starć po obu stronach jest wielu rannych. Serbowie informują o kilkudziesięciu osobach po stronie protestujących, KFOR także donosi o rannych kilkudziesięciu żołnierzach, których obrzucono granatami hukowymi. Przyczyny obecnej sytuacji, a także postawę władz kosowskich i serbskich ocenia dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Zdj. YOUTUBE/PRINTSCREEN/ KOSSEV]

25 maja 2023

Łotwa przed wyborami prezydenckimi

Rozmowa nr 318

Na kilka dni przed wyborami prezydenckimi na Łotwie trudno wskazać faworyta głosowania. Partie koalicyjne wystawiły dwóch kandydatów – są to Edgars Rinkēvičs oraz Uldis Pilens. Jest jeszcze, reprezentowana przez opozycję, Elina Pinto. Prezydent na Łotwie jest wybierany przez parlament i musi uzyskać przynajmniej 51 głosów w 100-osobowym sejmie. O złożonej sytuacji politycznej wokół wyborów prezydenckich na Łotwie opowiada dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik.

18 maja 2023

Wyzwania stojące przed Inicjatywą Trójmorza – podsumowanie lubelskiego kongresu

Rozmowa nr 317

O wyzwaniach stojących przed Inicjatywą Trójmorza oraz szansach, jakie niesie ten projekt, i zagrożeniach dla jego powodzenia dyskutowano w Lublinie. Już po raz trzeci zorganizowano tutaj Samorządowy Kongres Trójmorza połączony z Forum Gospodarczym. Jednym z jego efektów było powołanie Sieci Uniwersytetów Trójmorza, której inicjatorem jest Katolicki Uniwersytet Lubelski. Współorganizatorem Forum był Instytut Europy Środkowej. O szczegółach opowiadają analitycy IEŚ: Marlena Gołębiowska i Łukasz Lewkowicz. [Zdj. materiały IEŚ]

16 maja 2023

Zaskakujący wynik wyborów baszkana Gagauzji

Rozmowa nr 316

Nowym baszkanem Gagauzji została Jewgienija Gucul – kandydatka partii Șor. Jej wybór jest zaskakujący, ponieważ do niedawna nie była zupełnie zaangażowana w działalność polityczną tego autonomicznego regionu Mołdawii. Dodatkowo jest ona związana z opozycyjną i jednocześnie prorosyjską partią Șor, która w ostatnim czasie organizowała antyrządowe demonstracje. Co oznacza ten wybór zarówno dla Mołdawii, jak i dla samej Gagauzji – wyjaśnia dr Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego IEŚ. [zdj. Евгения Гуцул/ Facebook]

11 maja 2023

Perspektywy dla ukraińskiego rolnictwa

Rozmowa nr 315

Wprowadzenie ograniczeń na sprowadzanie do niektórych państw Unii Europejskiej ukraińskich produktów rolniczych nie powinno znacząco wpłynąć na stan gospodarki Ukrainy. Utrzymanie dotychczasowych kanałów eksportowych jest kluczowe dla państwa broniącego się przed rosyjską agresją. O wyzwaniach, jakie stoją przed ukraińskim rolnictwem, opowiada dr Hanna Bazhenova z Zespołu Wschodniego IEŚ.

5 maja 2023

W oczekiwaniu na ofensywę militarną – ukraińska ofensywa dyplomatyczna

Rozmowa nr 314

Ukraina prowadzi intensywne działania dyplomatyczne, które mają wspomóc jej wysiłki w walce z Rosją. W ostatnim czasie prezydent Wołodymyr Zełenski odwiedził Finlandię i Holandię. Wizyta w państwie, które niedawno zostało przyjęte do NATO, oraz wizyta w Hadze miały istotne znaczenie polityczne. O ukraińskich działaniach dyplomatycznych i militarnych opowiada kierownik Zespołu Wschodniego IEŚ dr Jakub Olchowski. [zdj. president.gov.ua]

28 kwietnia 2023

Serbowie zbojkotowali wybory w północnym Kosowie

Rozmowa nr 313

Niespełna 3,5 procent mieszkańców północnego Kosowa wzięło udział w wyborach uzupełniających do tamtejszych rad gmin. Głosowanie prawie całkowicie zbojkotowała ludność serbska, nie godząc się na działania władz w Prisztinie. Jest to efekt ubiegłorocznego sporu o samochodowe tablice rejestracyjne. Miejscowa ludność serbska korzysta głównie z tablic serbskich, na co nie godzą się władze Kosowa. W jaki sposób obecna sytuacja wpływa na proces uznania Kosowa przez Serbię – wyjaśnia dr hab. Konrad Pawłowski.