Podcasty

Serbska opozycja daleka jest od porozumienia w sprawie wspólnej strategii wobec obozu rządzącego. Wzajemna niechęć działaczy, reprezentujących nierzadko podobny światopogląd, wzmacnia prezydenta Aleksandra Vučicia i jego Serbską Partię Postępową. Marginalizacja opozycji osłabia jednak wizerunek Serbii, pretendującej do członkostwa w Unii Europejskiej. Zainicjowano nawet dialog mający na celu wzmocnienie obecności ugrupowań opozycyjnych w przestrzeni politycznej. Na razie jednak nie przynosi on pożądanych rezultatów – zauważa dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Dzień Zwycięstwa – obchodzony w Rosji 9 maja – jednoczy mieszkańców tego państwa bez względu na ich stosunek do obecnych władz. Mit „Wojny Ojczyźnianej”, utrwalany od dziesięcioleci i umiejętnie wykorzystywany do politycznych celów przez prezydenta Władimira Putina, w dużej mierze określa tożsamość Rosjan. W całym kraju odbywają się imprezy, spotkania z weteranami i wojskowe parady. Najważniejsza uroczystość organizowana jest w Moskwie. W jej trakcie prezentowane jest stanowisko Rosji dotyczące bieżących problemów międzynarodowych oraz najnowsze uzbrojenie. O znaczeniu Dnia Zwycięstwa w Rosji opowiadają starszy analityk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Andrzej Szabaciuk i dziennikarka TVP specjalizująca się w problematyce wschodniej, m.in. autorka cyklu „Szerokie Tory”, redaktor Barbara Włodarczyk.

Dwa państwa z Europy Północnej zasiadają jednocześnie w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Do takiej sytuacji dochodzi pierwszy raz w historii. Chodzi o Estonię i Norwegię, państwa małe, które w sposób szczególny odnoszą się do poszanowania prawa międzynarodowego i opowiadają się za wielostronnymi działaniami dyplomatycznymi w rozwiązywaniu międzynarodowych kryzysów. O priorytetach tych państw i ich doświadczeniach historycznych mówi starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ dr Damian Szacawa. Rozpoczynamy jednak od odpowiedzi na pytanie, jakie znaczenie dla Estonii i Norwegii ma fakt zasiadania w Radzie Bezpieczeństwa ONZ?

Za trzy lata wygaśnie umowa dotycząca przesyłania przez Ukrainę rosyjskiego gazu do Europy Zachodniej. Z tranzytu Ukraina czerpie spore zyski. Jednak rosyjska strategia energetyczna skupia się obecnie na wykorzystaniu gazociągów Nord Stream, TurkStream czy Nord Stream 2, co spowoduje radykalne ograniczenie dotychczasowego tranzytu. Władze w Kijowie podejmują szereg decyzji, które mają wpłynąć na dywersyfikację dostaw i jednocześnie ograniczenie zapotrzebowania na gaz. O tym, z jakich źródeł w najbliższych latach skorzysta Ukraina, opowiada starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ dr Michał Paszkowski.

Poszczególne państwa naszego regionu różnie radzą sobie z kryzysem wywołanym przez pandemię. Największe kłopoty pojawiły się tam, gdzie istotną rolę w gospodarce odgrywa turystyka. Najlepszym przykładem jest tu Chorwacja. Natomiast w tych państwach, w których zastosowano odpowiednią politykę fiskalną, zanotowano najmniejsze straty. Tutaj z kolei można powołać się na przykład Polski czy Litwy. Według analiz Międzynarodowego Funduszu Walutowego w tym roku powinniśmy się spodziewać ożywienia gospodarczego. W jakiej skali? Odpowiada analityk Zespołu Bałtyckiego IEŚ Marlena Gołębiowska.

Czeskie władze oskarżyły Rosję o spowodowanie eksplozji składów amunicji na jej terytorium. Do zdarzenia doszło w 2014 roku, jednak dopiero teraz przedstawiono informację, zgodnie z którą to agenci GRU mieli być jego sprawcami. Amunicja miała trafić na objętą konfliktem Ukrainę. Ujawnienie tych doniesień spowodowało ostry spór dyplomatyczny i wydalenie większości pracowników ambasad obu państw. O konsekwencjach sporu mówi kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Agata Tatarenko.

Niedawno minęły 22 lata od rozpoczęcia nalotów NATO na Jugosławię. Były one spowodowane brutalnym konfliktem zbrojnym w Kosowie, które wówczas było częścią Jugosławii. Naloty miały skłonić jugosłowiańskie władze do podjęcia negocjacji w sprawie przyszłości tego regionu. Bomby spadły na cele wojskowe w samym Kosowie, ale także na obiekty administracyjne czy na infrastrukturę komunikacyjną w Serbii. Według najbardziej prawdopodobnych danych śmierć poniosło około 500 osób cywilnych. Wydarzenia sprzed ponad 20 lat są bardzo krytycznie oceniane przez Serbów, którzy uważają się za ofiary konfliktu. Zupełnie inny pogląd na ten temat mają Albańczycy. O bezpośrednich przyczynach nalotów mówi kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski.

35 lat temu w Czarnobylu doszło do największej katastrofy w historii energetyki jądrowej. W wyniku błędów konstrukcyjnych i zaniedbań wybuchł jeden z reaktorów, co spowodowało uwolnienie do atmosfery materiału promieniotwórczego. Skażone zostały znaczne obszary pogranicza Ukrainy, Białorusi i Rosji, a radioaktywna chmura rozprzestrzeniła się na całą Europę. W Polsce zdecydowano się na podawanie dzieciom i młodzieży płynu Lugola, co miało zapobiec ewentualnemu wzrostowi zachorowalności na raka tarczycy.
Świadkowie tamtych wydarzeń mówią o strachu, niepewności, nieufności do komunikatów podawanych przez ówczesne władze ZSRR oraz bohaterstwie strażaków walczących z pożarem elektrowni.
O znaczeniu katastrofy, między innymi w wymiarze politycznym, mówią: kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski oraz starszy analityk w Zespole Europy Wschodniej IEŚ dr Marta Drabczuk.

Rezygnacja z energetyki opartej na węglu jest sporym problemem dla państw naszego regionu. Konieczność zmniejszenia emisji dwutlenku węgla spowodowała zwrot w stronę odnawialnych źródeł energii i energii jądrowej. W 2019 roku w Polsce z węgla wytworzono prawie 74 procent energii. Do 2030 roku udział ten ma się zmniejszyć do około 56 procent. W podobnej sytuacji są Czechy i Bułgaria. Państwa te muszą się liczyć z poważnymi wydatkami w tym obszarze oraz z niemałymi kosztami społecznymi, związanymi ze zmianą struktury zatrudnienia – zauważa dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Potwierdzenie prozachodnich aspiracji, system obrony powszechnej i głęboka reforma sił zbrojnych – to główne założenia Strategii Bezpieczeństwa Wojennego Ukrainy. Dokument został niedawno podpisany przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego i tym samym wszedł w życie. W ocenie specjalistów potwierdza on ukraińskie aspiracje związane z członkostwem w NATO i w Unii Europejskiej. Z jednej strony w strategii wskazuje się Federację Rosyjską jako państwo stwarzające największe zagrożenie, a z drugiej – po raz pierwszy definiuje się bezpieczeństwo nie tylko w kategorii problemu militarnego. Dokument pozytywnie ocenia kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski.