Podcasty

Państwa skupione w regionie Morza Bałtyckiego oraz państwa nordyckie bardzo szybko zareagowały na sytuację polityczną na Białorusi związaną ze sfałszowanymi wyborami prezydenckimi. Litwa stworzyła dogodne warunki dla uciekających z tego państwa opozycjonistów – schronienie znalazła tutaj między innymi startująca w wyborach Swiatłana Cichanouska. O znaczeniu białoruskich wyborów oraz zmianach spowodowanych w regionie przez pandemię rozmawiamy z ekspertami z Zespołu Bałtyckiego IEŚ: dr Aleksandrą Kuczyńską-Zonik, dr. Damianem Szacawą, dr. Michałem Paszkowskim oraz Marleną Gołębiowską.

W mijającym roku państwa Grupy Wyszehradzkiej musiały sprostać wielu wyzwaniom. Wynikały one przede wszystkim z sytuacji związanej z pandemią COVID-19, która wpłynęła na gospodarkę i spowodowała wiele zmian politycznych. Oprócz tego można było również zaobserwować, co łączy państwa regionu i co je dzieli, szczególnie w kwestii polityki wschodniej. Podsumowanie tych wydarzeń w państwach Grupy Wyszehradzkiej oraz perspektywy na przyszły rok przedstawiają analitycy Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ: dr Agata Tatarenko, dr Dominik Héjj, dr Łukasz Lewkowicz i Szczepan Czarnecki.

Rząd Estonii powołał grupę roboczą, która ma zbadać możliwości wybudowania elektrowni jądrowej w tym państwie. Zakłada się, że mogłaby ona powstać po 2035 r. Decyzja ta jest spowodowana koniecznością ograniczenia emisji CO2 – zgodnie z polityką Unii Europejskiej. W przypadku zgody na inwestycję trzeba się liczyć z wysokimi kosztami budowy nowej elektrowni, a wcześniej należy przekonać do niej obywateli. Jak dotąd w Estonii jest więcej przeciwników elektrowni atomowej niż zwolenników. To się jednak może zmienić, tak jak w przypadku Polski, gdzie obecnie poparcie dla budowy elektrowni atomowej wyraża 57 procent społeczeństwa – zauważa dr Michał Paszkowski, starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ.

Witamy państwa w jubileuszowym, setnym podcaście. Nadawanie naszych rozmów rozpoczęliśmy na początku tego roku. Zaprezentowaliśmy wiele komentarzy oraz dyskusji dotyczących naszej części Europy. Tłumaczyliśmy słuchaczom – często skomplikowaną – tematykę dotyczącą regionu, wyjaśnialiśmy polityczne decyzje, konflikty i spory. Zastanawialiśmy się też nad przyszłością – tą bliższą i tą dalszą. I nadal będziemy to robić. Razem z naszym fantastycznym zespołem zapraszamy do słuchania kolejnych odcinków. Tym setnym podcastem inaugurujemy podsumowanie wydarzeń mijającego roku. Rozpoczynamy od dwóch zagadnień. Pierwszym będzie wschodnia flanka NATO, a drugim sytuacja na Białorusi, Ukrainie i w Mołdawii. Na te tematy rozmawiamy z zastępcą dyrektora IEŚ dr. hab. Tomaszem Stępniewskim, kierownikiem Zespołu Europy Wschodniej dr. Jakubem Olchowskim oraz ze starszymi analitykami w tym zespole dr Martą Drabczuk i dr. Andrzejem Szabaciukiem.

Ukraina konsekwentnie modernizuje swoje siły zbrojne według standardów NATO. W ostatnich latach spore kwoty wydawane są na nowe uzbrojenie, inaczej wygląda też proces szkolenia żołnierzy. Kierunek zmian został potwierdzony w nowej strategii bezpieczeństwa. Ukraińska armia, która w 2014 r. próbowała stawiać opór Rosji na Krymie i Donbasie, dzisiaj jest już zupełnie inna – podkreśla dr Jakub Olchowski, kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Rozwój relacji dwustronnych oraz spór Polski i Węgier z Unią Europejską to główne tematy omawiane podczas ostatniej wizyty prezydenta Polski Andrzeja Dudy na Litwie. Wizyta polskiego przywódcy odbyła się w czasie formowania nowego rządu – po niedawnych wyborach parlamentarnych na Litwie. Jak będą się teraz kształtowały relacje pomiędzy tymi państwami i jaką rolę mogą w nich odegrać Polacy mieszkający na Litwie – wyjaśnia kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik.

Kilku kosowskich polityków, łącznie z byłym prezydentem tego kraju Hashimem Thaçim, odpowie za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Do przestępstw miało dojść podczas wojny z Serbami ponad 20 lat temu. Wówczas oskarżeni prowadzili walkę jako bojownicy Armii Wyzwolenia Kosowa (UÇK). Postępowanie jest prowadzone przez Specjalną Izbę Sądową Kosowa w Hadze, a oskarżeni odrzucają stawiane im zarzuty. Sytuacja, do której doszło ponownie, komplikuje scenę polityczną Kosowa – zaznacza dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Pomimo protestów Białoruś uruchomiła elektrownię atomową w Ostrowcu. Powstała ona niedaleko granicy z Litwą i właśnie to państwo zgłasza największe wątpliwości związane z bezpieczeństwem. Nie są one bezpodstawne. Niedługo po uruchomieniu obiektu doszło w nim, jak poinformowała strona białoruska, do niegroźnego incydentu. Uruchomienie elektrowni w Ostrowcu ma spowodować ograniczenie zakupu rosyjskiego gazu. Jednak w praktyce uzależnienie od Rosji specjalnie się nie zmniejszy – podkreśla starszy analityk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ, dr Andrzej Szabaciuk.

Azerbejdżan odzyskuje kontrolę nad większością terytorium Górskiego Karabachu. Porażka militarna Ormian oznacza zasadniczą zmianę sytuacji w tym regionie. Strony konfliktu zawarły porozumienie, nad którego realizacją będzie czuwać Rosja, a dokładniej jej wojska. Co to w praktyce oznacza – wyjaśnia prof. Krzysztof Fedorowicz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Stany Zjednoczone Ameryki zasadniczo nie zmienią polityki wobec państw Europy Środkowej i Wschodniej. Joe Biden, zwycięzca wyborów prezydenckich, powinien utrzymać dotychczasowe kierunki działań, które prowadziła administracja Donalda Trumpa. Zmian rewolucyjnych nie będzie – uważa dr Jakub Olchowski, kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.