Podcasty

Rosyjskie wojska kontynuują zbrodnicze bombardowania celów cywilnych na Ukrainie. Szczególnie odczuwalne są ataki na elektrownie. Pojawiły się nawet zapowiedzi dotyczące możliwej ewakuacji Kijowa. Jednak w opinii naszego eksperta rosyjskie działania nie przynoszą zamierzonych skutków. Dodatkowo w ostatnim czasie Rosjanie zapowiedzieli wycofanie się z okupowanego Chersonia, co może stanowić pewne zaskoczenie. Kierownik Zespołu Wschodniego dr Jakub Olchowski wyjaśnia dlaczego. [Chersoń, Ukraina, listopad 2022 r./ WALENTYN OGIRENKO / Reuters / Forum]

Rosja próbuje destabilizować Mołdawię, wykorzystując do tego część ugrupować politycznych. Jednak miejscowe władze nie pozostają bierne i podejmują odpowiednie działania. W ostatnim czasie doszło do zatrzymań członków opozycyjnej partii Sor, którym zarzuca się przyjmowanie pieniędzy od grupy przestępczej. Dodatkowo pojawiły się kolejne informacje o rosyjskich pieniądzach, które miał otrzymywać były prezydent Mołdawii Igor Dodon. O rosyjskich próbach destabilizacji Mołdawii opowiada dr Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego. [Igor Dodon / Twitter]

Trzy elektrownie atomowe mają zostać wybudowane w Polsce. Wiadomo już, że dwie z nich powstaną we współpracy z partnerami ze Stanów Zjednoczonych i Korei Południowej. Budowa nowych elektrowni atomowych to odpowiedź na niestabilność na rynku gazowym i rozwiązanie mające zapewnić większe bezpieczeństwo państwa. Jak nowe elektrownie mogą wpłynąć na sytuację energetyczną w samej Polsce i Europie Środkowej – wyjaśnia dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. International Atomic Energy Agency].

Norwegia zdecydowała się na podwyższenie gotowości swojego wojska. Jest to spowodowane wojną na Ukrainie, ale także niepokojącymi wydarzeniami w samej Norwegii. W ostatnim czasie stwierdzono przypadki szpiegostwa na rzecz Rosji, w tym obecność obcych dronów przy norweskiej infrastrukturze krytycznej. Z kolei Duńczycy wybrali nowy parlament i ponownie zwycięstwo odniosła lewica. Priorytetem rządu nadal będzie łagodzenie skutków kryzysu energetycznego, a także zwiększenie wydatków na obronność. Sytuację w Norwegii i Danii komentuje dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdj. Fregata Królewskiej Marynarki Wojennej Norwegii/ Po2 Damon Grosvenor/USA Marynarka / Zuma Prasa / Forum]

Mieszkańcy państw Bałkanów Zachodnich pesymistycznie oceniają możliwość integracji z Unią Europejską. Przeciągające się negocjacje powodują zniechęcenie tych społeczeństw i coraz mniejsze zaufanie do struktur zachodnich. Dlaczego Brukseli nie zależy na szybkim procesie integracji i jakie konsekwencje może spowodować taka polityka – wyjaśnia starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ dr Jan Muś. [Zdjęcie: spotkanie UE-Bałkany Zachodnie w Brukseli 16 lutego 2020 / POOL / Reuters / Forum]

Zbliżająca się zima będzie niezwykle ciężkim czasem dla mieszkańców Ukrainy, zwłaszcza na terenach okupowanych. Dodatkowo szczególnie trudna jest sytuacja osób znajdujących się w rejonach intensywnych walk. Niszczona jest ukraińska infrastruktura cywilna, a z terenów okupowanych wywozi się w głąb Rosji nie tylko dobra materialne, ale także dzieci. Obecną sytuację na Ukrainie ocenia dr Marta Drabczuk z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Polityka Węgier względem Ukrainy oddala je od większości państw naszego regionu. Brak udzielenia pomocy militarnej, odmowa szkolenia ukraińskich żołnierzy czy krytykowanie polityki Zachodu wobec Rosji powodują szeroką krytykę Węgier. Liderzy tego państwa argumentują, że Rosji nie da się pokonać i należy siąść z nią do rozmów pokojowych. Rosja docenia węgierskie stanowisko w tej sprawie, co przekłada się na stosunkowo niewielki wzrost cen energii w porównaniu do innych państw. Z czego wynika taka a nie inna polityka Węgier i jakie będą jej konsekwencje – wyjaśnia starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim dr Dominik Héjj. [Facebook Péter Szijjártó / Moskwa 13 października 2022]

Szwecja i Dania są poważnie zaniepokojone uszkodzeniem bałtyckich gazociągów. Prowadzą intensywne śledztwa w tej sprawie i obawiają się o ewentualne uszkodzenia w przyszłości własnej infrastruktury krytycznej. Dodatkowo zaniepokojenie wiąże się też z obecnością broni chemicznej zatopionej po II wojnie światowej, znajdującej się stosunkowo niedaleko od gazociągów Nord Stream. Opinie na ten temat zebrał dr Damian Szacawa, starszy analityk w Zespole Bałtyckim.

Atak na most Krymski spowodował rosyjski odwet. Zaatakowane zostały cele cywilne w wielu miejscach Ukrainy, co doprowadziło do kolejnych ofiar śmiertelnych i uszkodzenia infrastruktury krytycznej. Rosja chce w ten sposób zastraszyć Ukraińców i spowodować załamanie ich morale. Nic jednak nie wskazuje na to, by miało do tego dojść. Ukraińskie wojska konsekwentnie prowadzą działania ofensywne i zapowiadają kolejne. Obecną sytuację ocenia dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego. [zdj. Eksplozja na Moście Krymskim / Telegram]

Rosyjskie groźby wobec Mołdawii nie przynoszą zamierzonego efektu. Ograniczenie dostaw gazu przez Gazprom spowodowało nawiązanie współpracy z innymi podmiotami. Dodatkowo Rumunia zadeklarowała sprzedaż Mołdawii energii elektrycznej po bardzo korzystnej cenie. Władze w Kiszyniowie konsekwentnie prowadzą politykę prozachodnią i nie chcą dalszego uzależnienia od Rosji. O tym, że jest to skomplikowany proces, opowiada dr Piotr Oleksy z Zespołu Wschodniego.

W Bułgarii odbyły się czwarte wybory parlamentarne w ciągu niecałych dwóch lat i ponownie nie wiadomo, czy uda się zbudować stabilną większość rządową. Tym razem najwięcej głosów zdobyła opozycyjna partia GERB, na której czele stoi Bojko Borisow. Borisow kierował bułgarskim rządem przez kilkanaście lat i był oskarżany o korupcję. Komentatorzy zauważają, że coraz więcej Bułgarów nie wierzy w możliwość zmian w swoim kraju i nie bierze udziału w wyborach. Zawiłości bułgarskiej sceny politycznej wyjaśnia dr Spasimir Domaradzki z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [zdjęcie Twitter]

Socjaldemokratyczna Zgoda, reprezentująca rosyjskojęzycznych mieszkańców Łotwy, poniosła klęskę w wyborach parlamentarnych. W poprzednich wyborach zdobyła 20 procent głosów, teraz jednak nie pokonała nawet progu wyborczego. Wybory ponownie wygrała natomiast centroprawicowa Nowa Jedność, która będzie budować nową koalicję rządzącą. Jak głosowali rosyjskojęzyczni mieszkańcy Łotwy i jak może wyglądać nowa koalicja – wyjaśnia dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [zdjęcie: JANIS LAIZANS / Reuters / Forum]

Rosyjscy politycy grożą użyciem broni jądrowej podczas wojny na Ukrainie. Skutki jej zastosowania byłyby tragiczne i spowodowały nieobliczalne konsekwencje. Czy tego typu zapowiedzi należy traktować bardzo poważnie, czy jest to tylko element wojny informacyjnej? Na te i inne pytania odpowiada dr Jakub Olchowski z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdj. Parada na placu czerwonym N/z Jars Rs-24 / Aleksiej Witwicki / Forum]

Władimir Putin podpisał dekret o częściowej mobilizacji, która ma objąć 300 tysięcy osób. Do wojska mają zostać powołani rezerwiści i osoby z doświadczeniem wojskowym o różnych specjalnościach. Zapowiedź mobilizacji spowodowała masowe wykupowanie przez Rosjan biletów lotniczych za granicę.

W telewizyjnym orędziu Putin powiedział, że państwa zachodnie grożą Rosji bronią jądrową i chcą ją zniszczyć, a on użyje wszelkich środków, aby obronić suwerenność i integralność państwa. Tymczasem za kilka dni na terenach Ukrainy zajętych przez rosyjską armię mają się odbyć referenda dotyczące włączenia tych terenów do Rosji. O skutkach decyzji Putina mówi dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [zdj. kremlin.ru]

W wyniku rosyjskiej agresji na Ukrainę coraz więcej osób rezygnuje z używania języka rosyjskiego. We wschodnich i południowych regionach Ukrainy język rosyjski jest dominujący, jednak wojna przyspieszyła proces odwrotu od tego języka na rzecz ukraińskiego. Oczywiście zmiany językowe nie nastąpią szybko, jednak tendencja jest zauważalna. O tym, jak wygląda ten proces na Ukrainie, w tym na terenach okupowanych, a także w środowiskach emigracyjnych, opowiada dr Marta Drabczuk z Zespołu Wschodniego IEŚ.

Zmiana warty na szwedzkiej scenie politycznej. Koalicja prawicowa wygrywa wybory parlamentarne, co oznacza koniec ośmioletnich rządów lewicy. Co prawda socjaldemokraci uzyskali lepszy wynik niż poprzednio, ale to nie wystarczyło. Zdecydowanym zwycięzcą wyborów zostali Szwedzcy Demokraci – ugrupowanie określane jako antyimigranckie. Co oznacza zwrot na szwedzkiej scenie politycznej i czy prawicy uda się zbudować stabilną koalicję? Na te pytania odpowiada dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Coraz więcej Czechów protestuje przeciwko rosnącym cenom. Rosyjska agresja na Ukrainę spowodowała ich dynamiczny wzrost, zwłaszcza w energetyce. Oczywiście kryzys dotyczy większości europejskich państw, jednak zaufanie do władz w Czechach jest najniższe spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Coraz głośniej krytykuje się między innymi antyrosyjską politykę obecnego rządu, co łączy środowiska skrajnie prawicowe z komunistycznymi. O czeskiej rzeczywistości politycznej opowiada analityk IEŚ Szczepan Czarnecki. [Zdj. Turysta.org]

Białoruskie władze pracują nad kolejnymi propozycjami ustawowymi, które mają jeszcze bardziej osłabić opozycję. Planowane są zmiany w ustawie o obywatelstwie, w myśl których osoby przebywające poza granicami Białorusi mogłyby być pozbawiane obywatelstwa. Dodatkowe ograniczenia miałyby także dotyczyć osób posługujących się Kartą Polaka. O szczegółach mówi starszy analityk z Zespołu Wschodniego IEŚ – dr Andrzej Szabaciuk. [zdjęcie: Spotkanie premiera Mateusza Morawieckiego ze Swiatlana Cichanouska /Jacek Szydlowski / Forum]

Słowacja będzie miała rząd mniejszościowy lub wcześniejsze wybory parlamentarne. Trwający kilka miesięcy spór w koalicji rządzącej zakończył się wyjściem z niej przedstawicieli ugrupowania Wolność i Solidarność. Tym samym rząd Eduarda Hegera stracił większość parlamentarną i mocne wsparcie polityków, którzy opowiadali się za militarnym wsparciem Ukrainy w wojnie z Rosją. Jak może się zmienić słowacka scena polityczna w najbliższym czasie – wyjaśnia kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Łukasz Lewkowicz [zdjęcie: Richard Sulík i Igor Matovič / Bystricoviny.sk]

W ostatnim roku serbski eksport wzrósł o ponad 25 procent. Bardzo ciekawe wnioski wypływają z analizy jego kierunków. Główni partnerzy gospodarczy znajdują się w krajach unijnych, ale także w państwach Bałkanów Zachodnich. Jak się okazuje, wielkość eksportu do Macedonii Północnej czy Czarnogóry jest porównywalna z eksportem do Rosji. Z czego to wynika, jak Serbia może wykorzystać obecną koniunkturę i czy będzie bardziej obecna na rynkach Europy Środkowej – ocenia dr Jan Muś z Zespołu Bałkańskiego IEŚ. [Nikola Tesla Airport, Belgrade / G. Thielmann / Arco / Forum]

Ukraińska armia prowadzi intensywne działania w obwodzie chersońskim. Trudno jeszcze ocenić, jaki jest ich rzeczywisty zakres i czy okażą się skuteczne. Z pewnością odbito z rąk rosyjskiego agresora kilka miejscowości i atakowane są mosty na Dnieprze, przez które prowadzone jest zaopatrzenie dla wojsk okupacyjnych. Zniszczenie tych przepraw oznaczałoby katastrofę dla rosyjskiej armii. Pierwsze podsumowanie ukraińskiej operacji przedstawiają dr Dariusz Materniak z portalu Polukr.net i dr Jakub Olchowski z IEŚ. [zdj. Ukraińska kontrofensywa w okolicach Chersonia / Ministerstwo Obrony Ukrainy]

Sytuacja białoruskiej gospodarki staje się dramatyczna. Białoruskie towary jeszcze do niedawna były wysyłane w świat przez Ukrainę, jednak po wybuchu wojny stało się to niemożliwe. Wspierając w agresji na Ukrainę Rosję, Białoruś drastycznie ograniczyła swoje możliwości handlowe. Dodatkowo coraz więcej białoruskich specjalistów wyjeżdża ze swojego kraju za granicę, w tym do Polski. W ostatnim czasie do naszego kraju przybyło ponad 40 tysięcy takich osób. Co może uratować białoruską gospodarkę – wyjaśnia dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Wschodniego IEŚ. [Zdjęcie: Kancelaria Prezydenta Białorusi]

W kolejnym odcinku Rozmów IEŚ dr Jakub Olchowski z Zespołu Wschodniego IEŚ powraca do niedawnego raportu Amnesty International, poświęconego wojnie na Ukrainie. Organizacja ta wskazała, że Ukraina do walki z Rosją wykorzystuje infrastrukturę cywilną. Można uznać, że tym samym wsparła rosyjską narrację dotyczącą prowadzonych działań wojennych. Sam raport został ostro skrytykowany przez opinię publiczną. Co z tego wynika – ocenia nasz ekspert. [Zdj. General Staff of the Armed Forces of Ukraine).

Niski poziom rzek w zachodniej Europie dodatkowo komplikuje sytuację na europejskim rynku paliw. Utrzymujące się wysokie ceny to efekt wojny na Ukrainie, ale także niedawnych pożarów w niektórych rafineriach oraz niskiego stanu wód rzeki Ren. Transportujące paliwo barki są unieruchomione, co z kolei powoduje ograniczenie produkcji przez rafinerie. O bliższych i dalszych perspektywach rozwoju sytuacji na rynku paliwowym w Europie mówi dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. [Zdjęie: Ren, skutki suszy na najdłuższej rzece Niemiec, sierpień 2022 / Thomas Kost / Laif / Forum]

Premier Finlandii musi się tłumaczyć z nagrań filmowych zamieszczonych w mediach społecznościowych. Przedstawiają one prywatną imprezę, w której wzięła udział Sanna Marin. Wizerunek tańczącej i głośno śpiewającej premier nie wszystkim się spodobał. Opozycja zarzuciła jej nieodpowiednie zachowanie w obliczu poważnych wyzwań, przed jakimi stoi kraj, i dodatkowo zaapelowała o wykonanie testów na obecność narkotyków. Jak opublikowanie nagrań wpływa na fińską scenę polityczną – wyjaśnia Damian Szacawa, starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ. [Zdjęcie Sanna Marin / Laura Kotila / Kancelaria Rządu Finlandii]