Podcasty

Ugrupowania tworzące koalicję rządową w Czarnogórze nie mogą dojść do porozumienia. Kryzys trwa od wielu miesięcy, a wywołało go odwołanie ministra sprawiedliwości, wywodzącego się z koalicyjnego Frontu Demokratycznego. Ugrupowanie bojkotuje obrady parlamentu, co uniemożliwia efektywną działalność koalicji. Niewykluczone zatem, że w Czarnogórze dojdzie do przedterminowych wyborów, jednak nie musi to oznaczać radykalnych zmian poparcia dla koalicji rządzącej i opozycji – wyjaśnia dr hab. Agata Domachowska z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Władze Ukrainy postanowiły ograniczyć wpływy oligarchów w państwie. Uchwalono odpowiednią ustawę, w ramach której m.in. powstanie rejestr oligarchów, natomiast funkcjonariusze publiczni będą musieli składać deklaracje dotyczące kontaktów z tymi osobami. Ma to przede wszystkim ograniczyć korupcję i wpływy wielkiego ukraińskiego biznesu na politykę państwa. Istnieje jednak zagrożenie, że nowa ustawa może stać się narzędziem walki politycznej – zauważa dr Hanna Bazhenova z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

17 października w Kosowie odbyły się wybory samorządowe. Wyniki głosowania wskazują na spadek poparcia dla rządzącej partii Vetëvendosje. Przedwyborcze sondaże wskazywały, że ugrupowanie premiera Albina Kurtiego cieszy się 40-procentowym poparciem. Przypomnijmy, że we wcześniejszych wyborach parlamentarnych, w tym roku, na to ugrupowanie głosowało 50% wyborców. W północnym Kosowie tradycyjnie Serbowie głosowali na serbskie ugrupowanie. Przed samymi wyborami doszło natomiast do działań kosowskiej policji przeciwko przemytnikom. Skupiły się one w dużej mierze na terytorium zamieszkiwanym przez Serbów, co wywołało zamieszki. Obecną sytuację w Kosowie wyjaśnia kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski.

Podczas niedawnego szczytu UE–Ukraina nie doszło do przełomowych decyzji. Nie pojawiły się konkretne daty ewentualnego członkostwa Ukrainy we Wspólnocie, pozytywnie oceniono jednak podjęte w tym państwie reformy i działania antykorupcyjne. Podpisano też umowę o wspólnej przestrzeni powietrznej, a także porozumienia o finansowaniu badań, kultury i innowacji. O efektach szczytu informuje dr Marta Drabczuk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Kłopoty z dostawami gazu i wzrost cen tego surowca wpływają na preferencje wyborcze na Słowacji. Ceny gazu są tam już tak wysokie, że duże firmy ograniczają produkcję, a gospodarstwa domowe i małe firmy muszą się przygotować na przyszłoroczne podwyżki. Szacuje się, że Słowacy za gaz ziemny i energię elektryczną zapłacą o 10 procent więcej niż w bieżącym roku. Tematyka rosnących cen jest intensywnie wykorzystywana w debacie politycznej – wyjaśniają analitycy IEŚ: dr Łukasz Lewkowicz i dr Michał Paszkowski.

Nieoczekiwane zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w Czechach odniosła konserwatywna koalicja SPOLU. Drugie miejsce zajęła partia ANO premiera Andreja Babiša, dla którego wyborcza porażka może oznaczać koniec władzy w państwie. Trzecie miejsce uzyskała koalicja Czeskiej Partii Piratów i STAN. O nastrojach politycznych w Czechach opowiada analityk Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ – Szczepan Czarnecki.

Białoruskie władze konsekwentnie pogłębiają kryzys migracyjny na granicy z Unią Europejską, szczególnie na odcinku z Polską. Na Białoruś sprowadzane są kolejne osoby z państw azjatyckich i afrykańskich, które następnie kierowane są na Zachód. Nie odstraszają ich pogarszające się warunki atmosferyczne ani większa kontrola granicy przez polskich pograniczników oraz wojsko. Migranci są brutalnie wykorzystywani do realizacji politycznych i gospodarczych celów przez Alaksandra Łukaszenkę – wyjaśnia starszy analityk w Zespole Europy Wschodniej IEŚ dr Andrzej Szabaciuk.

Wprowadzenie zakazu wjazdu na terytorium Kosowa samochodów z serbskimi tablicami rejestracyjnymi spowodowało wzrost napięcia w regionie. Władze Kosowa twierdzą, że postąpiły tak, ponieważ Serbowie nie pozwalają na wjazd na swoje terytorium pojazdów z tablicami kosowskimi. W obu przypadkach należy wykupić tablice tymczasowe. W północnej części Kosowa, gdzie większość stanowią Serbowie, zablokowano przejścia graniczne i zaatakowano urzędy, w których wydawane są kosowskie tablice rejestracyjne. Na szczęście nikt nie ucierpiał. Władze Kosowa wysłały na przejścia oddziały policji, a kontrolujące granicę wojska NATO wzmocniły patrole. Do eskalacji konfliktu nie powinno jednak dojść z kilku powodów – wyjaśnia kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski.

Niedawne wybory w Rosji nie spowodowały większych zmian na tamtejszej scenie politycznej. Raczej można mówić o umocnieniu obozu władzy – przynajmniej oficjalnie. Głosowanie odbywało się przez trzy dni i miało podobny przebieg do ubiegłorocznego głosowania w referendum konstytucyjnym. Jednym słowem, sprzyjało fałszerstwom wyborczym i dalece odbiegało od standardów demokratycznych. Oficjalnie frekwencja wyniosła ponad 50 procent. Na uwagę zasługuje dosyć wysokie poparcie dla partii komunistycznej, co może wiązać się z wcześniejszym apelem opozycjonisty Aleksieja Nawalnego, który namawiał Rosjan, aby nie głosowali na putinowską „Jedną Rosję” i nie wspierali obozu władzy – przypomina dr Andrzej Szabaciuk, starszy analityk Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Zgodnie z przewidywaniami Lewica wygrała wybory w Norwegii. Co prawda liczenie głosów jeszcze trwa, ale nie powinno już dojść do większych zmian. Frekwencja wyborcza wyniosła ponad 76 procent i jest jedną z niższych w historii norweskich wyborów. Po głosowaniu pojawia się wiele pytań dotyczących, m.in. ostatecznego kształtu
nowej koalicji i polityki energetycznej – zauważa dr Damian Szacawa, starszy analityk Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Białorusko-rosyjskie manewry „Zapad” skupiają uwagę społeczności międzynarodowej, zwłaszcza w naszej części Europy. W przedsięwzięcie zaangażowano w sumie około 200 tys. osób, a część działań odbywa się niedaleko granicy polsko-białoruskiej. Niewątpliwie ćwiczenia wpływają na dalszą integrację Białorusi i Rosji, co budzi poważne zaniepokojenie, m.in. na Ukrainie – ocenia dr Jakub Olchowski, kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Wszystko wskazuje na to, że konserwatyści przegrają zaplanowane na 13 września wybory w Norwegii. Z przedwyborczych sondaży wynika, że władze przejmie koalicja ugrupowań centrolewicowych. Pomimo skutecznej walki z pandemią rząd Erny Solberg stracił popularność, w dużej mierze z powodu reform sektora publicznego – wyjaśnia starszy analityk Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Damian Szacawa.

Zaostrzają się stosunki chińsko-litewskie. Pekin odwołał swojego ambasadora w Wilnie i tego samego oczekuje od władz litewskich. Przyczyną tej sytuacji jest otwarcie przedstawicielstwa Tajwanu na Litwie. Tajwan ma swoje przedstawicielstwa w innych państwach unijnych, jednak oficjalnie zawierają one w nazwach słowo „Tajpej”. Inaczej postąpiła Litwa i to właśnie spowodowało ostrą reakcję Chin. Jakie będą konsekwencje obecnej sytuacji – wyjaśniają dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik i Marlena Gołębiowska z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Estoński parlament wybrał nowego prezydenta. Będzie nim naukowiec i obecny dyrektor Muzeum Narodowego, 63-letni Alar Karis. Do tej pory Karis nie zajmował się polityką, a jego kandydatura pojawiła się stosunkowo niedawno. Głosowało na niego 72 deputowanych w 101-osobowym parlamencie. To kandydat politycznego kompromisu – podkreśla kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik.

W najnowszym odcinku Rozmów IEŚ opowiadamy o historii i jednocześnie o przyszłości Ukrainy, która niedawno obchodziła 30 rocznicę niepodległości. Postanowiliśmy przypomnieć, w jakich warunkach doszło do jej ogłoszenia, i opisać zmiany zachodzące w ukraińskim społeczeństwie od 1991 roku. Razem z prof. Walentym Balukiem, dyrektorem Centrum Europy Wschodniej UMCS, dyskutujemy m.in. o roli elit i oligarchii oraz o szansach rozwoju państwa.

Ukraina świętuje 30-lecie niepodległości. W ciągu tych lat, pomimo konfliktu z Rosją i utraty części terytorium, państwo to konsekwentnie się umacnia. Podtrzymywane są także prozachodnie aspiracje dotyczące członkostwa w Unii Europejskiej i NATO. O sukcesach i porażkach Ukrainy oraz o perspektywach na przyszłość mówią zastępca dyrektora IEŚ prof. Tomasz Stępniewski i starszy analityk z Zespołu Europy Wschodniej dr Andrzej Szabaciuk.

Państwa europejskie mają poważne kłopoty z gazem. Jest go zbyt mało przed zbliżającym się sezonem grzewczym. Wpływ na to miało większe zużycie tego surowca zarówno z powodu dłuższej zimy, jak i w związku z odbudową gospodarki po pandemii COVID-19. W wielu państwach magazyny gazowe nie są wystarczająco wypełnione, nastąpił też duży wzrost cen gazu, co dodatkowo komplikuje sytuację. Korzysta na tym Rosja, która dynamizuje końcowe prace nad gazociągiem Nord Stream 2. W zdecydowanie lepszej sytuacji jest natomiast Polska – wyjaśnia starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ dr Michał Paszkowski.

W naszym cyklu podróżniczym zachęcamy do poznawania Litwy, Łotwy i Estonii. Mimo że są to państwa nieduże, to jednak bardzo zróżnicowane i oferujące szereg atrakcji. Miłośnicy historii odnajdą w nich ujmujące zabytki, związane np. z historią Rzeczypospolitej. Można odwiedzić urocze wiejskie zakątki, ciche nadmorskie miejscowości, ale także pełne turystów kurorty. O atrakcjach naszych sąsiadów opowiada dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Litwa wzmacnia granicę z Białorusią, po tym jak drastycznie wzrosła liczba nielegalnych migrantów na granicy z tym państwem. Napływ osób z Iraku, Afganistanu czy państw afrykańskich został sztucznie wywołany przez władze w Mińsku i ma na celu destabilizację państwa litewskiego. Więcej przypadków nielegalnego przekraczania granicy odnotowano też na Łotwie i w Polsce. O działaniach w kierunku rozwiązania obecnej sytuacji opowiada dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

W naszym wakacyjnym cyklu podróżniczym odwiedzamy Rosję, a dokładnie Moskwę i Petersburg. Te najważniejsze miasta naszego sąsiada pełne są niezwykłych miejsc, które warto odwiedzić nie tylko w czasie wakacji. Wiele z nich jest związanych z polską historią. Po Moskwie i Petersburgu oprowadza nas dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Wybierając się w czasie wakacji do Czech, wielu turystów staje przed dylematem, co zobaczyć w pierwszej kolejności. Liczba zabytków czy miejsc związanych z kulturą jest imponująca. Centrum państwa i jednym z najatrakcyjniejszych miast jest oczywiście Praga, ale to nie wszystko. Czechy bardzo dobrze zna Szczepan Czarnecki z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. Zapraszamy do wysłuchania naszego przewodnika.

Razem z naszymi ekspertami zapraszamy do zwiedzania państw naszego regionu. Nie musimy wyjeżdżać daleko, wystarczy, że zatrzymamy się gdzieś przy granicy w Polsce. Na jeden dzień możemy pojechać np. na Słowację. W północnej części tego kraju natrafimy na wiele śladów związanych z Polską. Tereny te bardzo dobrze zna dr Łukasz Lewkowicz z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ. Co warto zobaczyć?

W czasie wakacji proponujemy trochę lżejszą tematykę prezentowanych podcastów. W zależności od warunków, jakie będą panowały w miesiącach letnich, część słuchaczy zaplanuje bliższe bądź dalsze wyjazdy. W naszych rozmowach opowiemy o niektórych wartych odwiedzenia miejscach za naszymi granicami. Rozpoczynamy od Ukrainy. Dr Jakub Olchowski, kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ, ma w tym kraju swoje ulubione miejsca, związane między innymi z historią Polski…

Samorządowy Kongres Gospodarczy i II Forum Regionów Trójmorza odbyły się w Lublinie. W wydarzeniu udział wzięli czołowi politycy naszego państwa, z prezydentem Andrzejem Dudą na czele. Dyskutowano, między innymi, o bezpieczeństwie energetycznym, rozwoju innowacyjnej gospodarki oraz transformacji cyfrowej. Podpisano też Deklarację Lubelską w sprawie utworzenia Sieci Gospodarczej Regionów Trójmorza. Z kolei w tym tygodniu w Bułgarii odbędzie się szczyt tej Inicjatywy. W lubelskich obradach udział wzięli analitycy IEŚ dr Łukasz Lewkowicz i Marlena Gołębiowska. Oto ich spostrzeżenia.

Pandemia COVID-19 w istotny sposób wpłynęła na rozwój pracy zdalnej. Szczególnie jest to widoczne w państwach lepiej rozwiniętych i w takich branżach jak ICT oraz w usługach prawniczych, rachunkowo-księgowych czy doradztwie podatkowym. W naszym regionie praca zdalna najszerzej została wprowadzona w Estonii, a w najmniejszym stopniu w Bułgarii. Jest to uzależnione od rozwoju cyfryzacji oraz znaczenia tych branż w poszczególnych państwach – wyjaśnia analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ Marlena Gołębiowska.