Podcasty

Analitycy są zaskoczeni wielkością strat ponoszonych przez rosyjską armię na Ukrainie. Ukraińskie siły zbrojne niszczą całe kolumny wojsk zmechanizowanych, część sprzętu jest porzucana przez najeźdźców. Sprawnie działa ukraińska obrona, w tym wojska obrony terytorialnej formowane na wzór polskich wojsk tego typu. Nie można oczywiście bagatelizować siły, jaką wojska rosyjskie dysponują, jednak ich możliwości są znacznie mniejsze, niż wcześniej przypuszczano. Swoimi spostrzeżeniami dzielą się ze słuchaczami dr Dariusz Materniak z portalu PolUkr.net i dr Jakub Olchowski – kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

USA i Unia Europejska wprowadzają sankcje dla Rosji za jej agresję wobec Ukrainy i uznanie tzw. republiki donieckiej i republiki ługańskiej za niepodległe państwa. Na Donbas oficjalnie weszły rosyjskie wojska i niestety należy się spodziewać dalszych agresywnych działań. Nasi analitycy zastanawiają się, na ile sankcje okażą się skuteczne, oraz oceniają ostatnie, nerwowe wypowiedzi rosyjskich polityków. W dyskusji biorą udział eksperci z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ: dr Jakub Olchowski, dr Piotr Oleksy i dr Andrzej Szabaciuk.

Wizyty dyplomatów w Moskwie i Kijowie, koncentracja wojsk wokół ukraińskich granic i seria cyberataków – sytuacja we wschodniej Europie jest daleka od stabilnej. Dodatkowo praktycznie każdego dnia pojawiają się informacje wskazujące na to, kiedy dojdzie do inwazji na Ukrainę i w których miejscach. Ten informacyjny chaos komplikuje rzetelną ocenę sytuacji przez mniej zorientowanych odbiorców. Postanowiliśmy zatem uporządkować ostatnie doniesienia związane z obecnym kryzysem i określić cele, które chce osiągnąć Rosja. Jak zwykle niezawodni okazują się nasi analitycy: dr Jakub Olchowski, dr Andrzej Szabaciuk i dr Piotr Oleksy z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Kryzys wokół Ukrainy wywołuje skrajne oceny na Słowacji i w Czechach. Zwłaszcza w tym pierwszym państwie znaczna część społeczeństwa i partii opozycyjnych nie kryje swoich prorosyjskich sympatii. Mało tego – wskazuje się, że to raczej NATO przyczyniło się do obecnego kryzysu, a nie Rosja. W Czechach – można powiedzieć tradycyjnie – Rosja może liczyć na wsparcie prezydenta Miloša Zemana i części ugrupowań opozycyjnych. Rządzące na Słowacji i w Czechach partie mają zupełnie inny pogląd na obecną sytuację. O różnych ocenach kryzysu wokół Ukrainy mówią – dr Łukasz Lewkowicz i Szczepan Czarnecki z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Zaostrzająca się sytuacja wokół Ukrainy z niepokojem jest obserwowana przez państwa bałtyckie oraz nordyckie. Nieprzewidywalność władz rosyjskich skłania do wzmacniania potencjału militarnego oraz większej aktywności międzynarodowej. W znajdujących się poza NATO Finlandii i Szwecji coraz częściej pojawiają się głosy dotyczące ewentualnego członkostwa w Pakcie Północnoatlantyckim. Na razie jednak liczba zwolenników takiego rozwiązania w tych państwach nie jest zbyt duża. Oprócz tego trwa ożywiona dyskusja związana z ewentualnymi sankcjami, które miałyby być nałożone na Rosję. Ich wprowadzenie spowodowałoby także ogromne kłopoty dla państw Unii Europejskiej. Dlaczego? Wyjaśniają: dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik, dr Damian Szacawa i dr Michał Paszkowski – analitycy z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

O oczekiwaniach społecznych i spodziewanych w tym roku na Bałkanach wydarzeniach rozmawiamy z naszymi analitykami w kolejnym odcinku „Rozmów IEŚ”. We wcześniejszym posumowaniu omówiliśmy sytuację polityczną w Albanii, Bośni i Hercegowinie, Czarnogórze, Chorwacji, Kosowie, Macedonii Północnej oraz Serbii. Tym razem wybiegamy w bliską przyszłość i jednocześnie oceniamy pierwsze wydarzenia tegoroczne. Jednym z nich było referendum poświęcone zmianom prawym w Serbii. O szczegółach mówią: dr hab. Agata Domachowska, dr hab. Konrad Pawłowski oraz dr Jan Muś – eksperci z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

W kolejnym odcinku Rozmów podsumowujemy miniony rok z perspektywy wydarzeń na Bałkanach. Z pewnością był to czas gorących sporów politycznych i bezowocnych negocjacji serbsko-kosowskich. Nie doszło też do postępów w negocjacjach w sprawie członkostwa zainteresowanych państw w Unii Europejskiej. Najważniejsze wydarzenia na Bałkanach oceniają analitycy Zespołu Bałkańskiego IEŚ: dr hab. Agata Domachowska, dr hab. Konrad Pawłowski i dr Jan Muś.

Zmiana koalicji rządowej w Czechach, węgierska prezydencja w Grupie Wyszehradzkiej czy spory o szczepionkę Sputnik na Słowacji – to tylko część najważniejszych wydarzeń, które omawialiśmy w minionym roku. W dużym stopniu koncentrowaliśmy się oczywiście na skutkach pandemii COVID-19 oraz na podwyżkach cen gazu i energii elektrycznej i z pewnością te zagadnienia nadal będą aktualne w roku bieżącym. O podsumowaniach i perspektywach na 2022 rok mówią analitycy Zespołu Wyszehradzkiego – dr Łukasz Lewkowicz i Szczepan Czarnecki.

Dotychczasowe rozmowy amerykańsko-rosyjskie dotyczące obecności NATO w Europie Środkowej i Wschodniej nie przynoszą rozstrzygnięć. Rosja ostro sprzeciwia się możliwości przyjęcia do paktu Ukrainy i Gruzji i żąda gwarancji, że tak się w przyszłości nie stanie. Stany Zjednoczone odrzucają te żądania. Rozmowy przeprowadzono w Genewie. Stronę amerykańską reprezentowała zastępca sekretarza stanu Wendy Sherman, natomiast rosyjską wiceminister spraw zagranicznych Siergiej Riabkow. To spotkanie oraz rosyjską aktywność wojskową na Ukrainie i w Kazachstanie podsumowuje kierownik Zespołu Europy Wschodniej – dr Jakub Olchowski.

Agresywne działania Rosji wobec Ukrainy i kryzys na granicy białorusko-polskiej to najważniejsze wydarzenia minionego roku z perspektywy Zespołu Europy Wschodniej IEŚ. Należy się spodziewać, że będą one miały kontynuację w roku bieżącym i będą dotyczyły także innych państw regionu. Jaka przyszłość czeka Alaksandra Łukaszenkę, co dalej z ograniczeniem wpływów oligarchów na Ukrainie i jak Mołdawia poradzi sobie z kryzysem gazowym wywołanym przez Rosję? W tym odcinku naszych Rozmów to między innymi na te pytania szukamy odpowiedzi razem z dr. Andrzejem Szabaciukiem, dr. Jakubem Olchowskim i dr Martą Drabczuk.

Kryzys migracyjny, walka z inflacją, rosnące ceny gazu i zmiany polityczne w poszczególnych państwach – to główne tematy, którymi w 2021 roku zajmowali się eksperci z Zespołu Bałtyckiego IEŚ. Koniec grudnia to dobry czas na podsumowanie ostatnich dwunastu miesięcy oraz omówienie scenariuszy na kolejny rok. Swoimi spostrzeżeniami podzielą się ze słuchaczami analitycy zespołu: Aleksandra Kuczyńska-Zonik, Marlena Gołębiowska, Damian Szacawa i Michał Paszkowski.

Tysiące mieszkańców Serbii sprzeciwia się budowie kopalni litu w zachodniej części kraju. W wielu miastach, w tym w Belgradzie, doszło do demonstracji i blokad dróg. Oburzenie społeczeństwa spowodowała nie tylko sama inwestycja, która miałaby powstać na terenach o dużych walorach przyrodniczych, ale także zmiany prawne. Przede wszystkim chodzi o możliwość bardzo szybkiego wywłaszczenia z terenów, gdzie kopalnia ma być zlokalizowana. Inwestycje miałaby przeprowadzić firma Rio Tinto, która jest jednym z największych koncernów wydobywczych na świecie. Sam lit jest wyjątkowo cenny i użyteczny w elektronice, zwłaszcza w perspektywie rozwoju rynku aut elektrycznych. Na ten temat rozmawiamy z kierownikiem Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr. hab. Konradem Pawłowskim.

Dwie godziny trwała rozmowa pomiędzy prezydentem Rosji Władimirem Putinem a prezydentem USA Joe Bidenem. Rosyjski przywódca miał zażądać gwarancji obejmujących zakaz rozszerzania NATO na Wschód – chodzi przede wszystkim o obecność Paktu na Ukrainie. Z kolei prezydent Biden miał nie składać żadnych obietnic. Szczegóły ustaleń mamy poznać niebawem. Rozmowę Putin–Biden ocenia kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski.

Węgry zachowują wstrzemięźliwość w ocenie sytuacji na wschodniej granicy Unii Europejskiej. O wykorzystaniu migrantów do destabilizacji granicy białorusko-polskiej mówi się tu zupełnie inaczej niż w Polsce. Obecność tych osób na granicy wpisuje się raczej ogólnie w kryzys migracyjny trwający od 2015 roku. Nie wskazuje się białoruskich władz jako winnych zaistniałej sytuacji ani nie krytykuje się postawy Rosji w tej sprawie. W podobnym tonie węgierskie media opisują kryzys wokół Ukrainy – podkreśla dr Dominik Héjj z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Serbia i Rosja ugruntowują współpracę w sektorze energetycznym. W ostatnim czasie doszło do porozumienia obu państw w sprawie cen gazu. Serbia przez najbliższe sześć miesięcy będzie kupowała rosyjski gaz za cenę ustaloną jeszcze w 2013 roku. Niewątpliwie jest to korzystna informacja dla odbiorców surowca, jednak w polityce nie ma nic za darmo. O szczegółach tej sytuacji opowiadają kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski i starszy analityk Zespołu Bałtyckiego dr Michał Paszkowski.

Mija 30 lat od rozpadu ZSRR. 8 grudnia 1991 roku przywódcy Białorusi, Rosji i Ukrainy – Stanisław Szuszkiewicz, Borys Jelcyn i Leonid Krawczuk – podpisali porozumienia białowieskie, w wyniku których formalnie rozwiązano ZSRR i powołano Wspólnotę Niepodległych Państw. O przyczynach upadku tego światowego mocarstwa i znaczeniu tego faktu opowiada prof. Walenty Baluk, dyrektor Centrum Europy Wschodniej UMCS.

Dialog serbskich władz z opozycją rozwija się powoli i trudno przewidzieć, jakie przyniesie efekty. Opozycja zbojkotowała ostatnie wybory parlamentarne, co przyczyniło się do miażdżącego zwycięstwa ugrupowania SNS prezydenta Aleksandra Vučicia. Jednak brak opozycji w serbskim parlamencie jest wizerunkowym kłopotem dla władz. Toczące się rozmowy mają przekonać opozycję do udziału w najbliższych wyborach parlamentarnych i zagwarantować jej częściowy wpływ na publiczne media. Istotę sytuacji politycznej w Serbii wyjaśnia kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski.

Liderka partii socjaldemokratycznej Magdalena Andersson drugi raz w ciągu ostatnich kilku dni została wybrana przez szwedzki parlament na stanowisko premiera. W ubiegłym tygodniu musiała podać się do dymisji, po tym jak koalicję rządową opuściła Partia Zielonych. Tym razem nowy gabinet będą tworzyć politycy tylko z jej ugrupowania. Magdalena Andersson jest zaangażowana w działalność polityczną od ponad 30 lat. Jest pierwszą kobietą, która pokieruje rządem w Szwecji. O wyzwaniach, jakie przed nią stoją, opowiada dr Damian Szacawa z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Vetëvendosje przegrywa wybory lokalne w Kosowie. Partia premiera Albina Kurtiego, która kilka miesięcy temu wygrała wybory parlamentarne z ponad 50-procentowym poparciem, teraz musi pogodzić się z porażką. Co obecny wynik oznacza dla premiera Albina Kurtiego i dla jego rządów na poziomie krajowym – wyjaśnia dr hab. Agata Domachowska z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Porażka w wyborach lokalnych rządzących w Macedonii Północnej socjaldemokratów nie wpłynie na zmianę koalicji rządowej. Po pierwszej turze wyborów premier Zoran Zaev złożył deklarację, że w przypadku przegranej w drugiej turze rząd poda się do dymisji. Socjaldemokraci przegrali wybory, jednak dotychczasowa koalicja rządowa przetrwała. Spowodowało to spore zamieszanie na macedońskiej scenie politycznej – ocenia dr hab. Agata Domachowska z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Jednostronny przekaz medialny dotyczący sytuacji na granicy z Białorusią umacnia pozycję Alaksandra Łukaszenki. Do takich wniosków dochodzą eksperci analizujący ostatnie publikacje na temat kryzysu migracyjnego, ukazujące się na Zachodzie. Łukaszenka zgodził się, by po białoruskiej stronie granicy pracowali dziennikarze z wiodących koncernów medialnych. I to daje mu spore możliwości manipulacji – ocenia kierownik Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Jakub Olchowski.

Siłowe próby przekroczenia przez migrantów granicy białorusko-polskiej grożą poważnymi konsekwencjami. W ostatnim czasie setki osób próbowały nielegalnie wkroczyć na terytorium Polski. Kryzys niestety się pogłębia i wszystko wskazuje na to, że ten stan szybko się nie zmieni. Alaksandr Łukaszenka wciąż sprowadza osoby z państw Bliskiego Wschodu i Afryki na terytorium Białorusi, aby destabilizować sytuację w regionie. Czego możemy się spodziewać w najbliższym czasie i jakie cele chce osiągnąć Łukaszenka – wyjaśnia dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Estonia będzie musiała zrezygnować z energii uzyskiwanej z łupków bitumicznych. To konsekwencja Europejskiego Zielonego Ładu, który ma przekształcić UE – do 2050 roku – w obszar neutralny klimatycznie. Problem polega na tym, że z łupków Estonia pokrywa 76 procent swojego zapotrzebowania na energię. W najbliższych latach państwo to będzie musiało zwiększyć import gazu oraz rozbudować odnawialne źródła energii. Niewątpliwie koszty rezygnacji z łupków i budowa nowych systemów energetycznych będą sporo kosztować – ocenia dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Ugrupowanie Chorwaccy Suwereniści sprzeciwia się pomysłom wprowadzenia euro w Chorwacji. Jego członkowie wystąpili z inicjatywą przeprowadzenia referendum, w którym to mieszkańcy państwa mieliby się wypowiedzieć, czy chcą europejskiej waluty, czy też są za zachowaniem waluty narodowej. Wprowadzenia euro chce rząd premiera Andreja Plenkovicia i prezes Chorwackiego Banku Narodowego Borys Vujčić. Jakie są szanse nowej inicjatywy, kto na niej może zyskać politycznie, a kto stracić i co na ten temat sądzą sami Chorwaci – wyjaśnia dr Jan Muś z Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

W ciągu ostatnich 10 lat zauważalny jest dynamiczny rozwój polsko-estońskich stosunków gospodarczych. Obroty towarowe pomiędzy tymi państwami wynoszą 1,5 miliarda euro i w ciągu minionej dekady wzrosły dwukrotnie. Z ubiegłorocznych danych dotyczących importu wynika, że Polska była 5 partnerem Estonii, wyprzedzając m.in. Litwę, Łotwę i Szwecję. Dalszemu rozwojowi wspólnych działań ma służyć powołana niedawno Polsko-Estońska Izba Gospodarcza. O przyszłości i przeszłości wspólnych działań opowiada analityk Zespołu Bałtyckiego IEŚ – Marlena Gołębiowska.