Podcasty

Dopiero po czterech miesiącach od wyborów w Serbii powołano nowy rząd. Na jego czele stanęła ponownie Ana Brnabić. Koalicja wyborcza pod wodzą Serbskiej Partii Postępowej uzyskała ponad 60% głosów i wydawać by się mogło, że z powołaniem nowego rządu nie powinno być większych problemów. Okazuje się jednak, że brak realnej opozycji w nowym parlamencie poważnie komplikuje sytuację polityczną – podkreśla kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ dr hab. Konrad Pawłowski.

Była premier Mołdawii Maia Sandu wygrała pierwszą turę wyborów prezydenckich w tym państwie. Drugie miejsce zajął prezydent Igor Dodon. Przedwyborcze sondaże wskazywały, że to właśnie urzędujący prezydent otrzyma większą liczbę głosów. Ostatecznie tak się nie stało. Nie oznacza to jednak, że Igor Dodon jest na straconej pozycji – informuje dr Piotr Oleksy z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Sytuacja polityczna na Białorusi nie sprzyja dywersyfikacji dostaw ropy naftowej. Z wcześniejszych zapowiedzi Alaksandra Łukaszenki, sugerujących poszukiwanie innych dostawców poza Rosją, niewiele zostało. Co prawda Białoruś zakupiła w Stanach Zjednoczonych ładunki ropy naftowej, jednak były to działania symboliczne – podkreśla dr Michał Paszkowski, starszy analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Państwa Europy Środkowej przeznaczają bardzo duże środki na ratowanie gospodarki w związku z pandemią COVID-19. W ciągu ostatnich sześciu miesięcy na tego rodzaju wsparcie przeznaczono równowartość około 10% PKB. Wydatki te powodują wzrost deficytu budżetowego, jednak w tym przypadku Unia Europejska podchodzi do tego ze zrozumieniem – informuje Marlena Gołębiowska z Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Pandemia COVID-19 ponownie uderzyła, także w Europie Środkowej i Wschodniej. W poszczególnych państwach sytuacja nieco się różni, zarówno pod względem dynamiki rozwoju pandemii, jak i zastosowanych metod, które mają ją ograniczyć. O obecnej sytuacji mówią: kierownik Zespołu Bałkańskiego dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Bałtyckiego dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik i starszy analityk z Zespołu Europy Wschodniej dr Andrzej Szabaciuk.

Związek Ojczyzny – Litewscy Chrześcijańscy Demokraci to ugrupowanie, które wygrywa wybory parlamentarne na Litwie. Aby jednak utworzyć rząd, musi powstać koalicja, w której znajdą się najprawdopodobniej Partia Wolności i Ruch Liberalny. Słaby wynik uzyskała Akcja Wyborcza Polaków na Litwie – Związek Chrześcijańskich Rodzin, o czym informowaliśmy w Rozmowie IEŚ nr 82, dotyczącej wyborów na Litwie. Wyniki drugiej tury potwierdzają tendencję z pierwszej tury – podkreśla dyrektor Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Michała Römera w Wilnie dr Gediminas Kazėnas.

Partia prezydenta Wołodymyra Zełenskiego – Sługa Narodu – z wyraźnym spadkiem w wyborach samorządowych na Ukrainie. Lepsze rezultaty uzyskała Europejska Solidarność – ugrupowanie byłego prezydenta Petra Poroszenki, a także Platforma Opozycyjna – Za Życie. Jednak to regionalne komitety wyborcze otrzymały najwięcej głosów. Tym razem do wyborów poszło zdecydowanie mniej głosujących niż poprzednio. O przyczynach takiego stanu rzeczy z Kijowa mówi dr Hanna Bazhenova, starszy analityk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Estonia chce przekonać do Inicjatywy Trójmorza państwa nordyckie. Jak dotąd to się jednak nie udaje. Pewne działania były podejmowane w Finlandii, ale bez ostatecznego powodzenia. W ostatnich latach można zauważyć zmianę w estońskiej polityce względem Trójmorza – od podejścia sceptycznego do aktywnego. Z czego wynika ta zmiana i co osiągnęła Estonia podczas ostatniego szczytu w Tallinie – wyjaśnia starszy analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Damian Szacawa.

Poważne wsparcie finansowe dla Inicjatywy Trójmorza zadeklarowały Stany Zjednoczone. Deklaracja ta padła podczas szczytu państw zaangażowanych w to przedsięwzięcie, który odbył się w Tallinie. Niezwykle istotne są także polsko-amerykańskie ustalenia dotyczące rozwoju energetyki jądrowej w naszym państwie. O najważniejszych decyzjach, jakie zapadły w Tallinie, mówi dr Łukasz Lewkowicz, starszy analityk z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Poprawiają się relacje polsko-ukraińskie. To wnioski, jakie nasuwają się po ostatniej wizycie prezydenta Andrzeja Dudy na Ukrainie. Podczas spotkań omawiano przede wszystkim wiele projektów gospodarczych, skoncentrowano się także na zagadnieniach bezpieczeństwa w regionie. Jak ocenia starszy analityk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr Marta Drabczuk – była to ważna wizyta, a o jej znaczeniu będzie świadczyć realizacja omawianych przedsięwzięć.

O realizacji projektów energetycznych będą dyskutowali przedstawiciele państw zaangażowanych w projekt Trójmorza. Szczyt zaplanowano 19 i 20 października w Tallinie. W sumie omówionych zostanie osiem priorytetowych projektów inwestycyjnych. Są one realizowane zgodnie z harmonogramem, bez względu na panującą pandemię COVID-19 – podkreśla starszy analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Michał Paszkowski.

Na Litwie już po pierwszej turze wyborów parlamentarnych. Można powiedzieć, że w wyniku głosowania nie doszło do rewolucyjnych zmian na tamtejszej scenie politycznej. Triumfują konserwatyści. Słaby wynik zanotowała Akcja Wyborcza Polaków na Litwie – Związek Chrześcijańskich Rodzin. Prawdopodobnie jest on spowodowany stanowiskiem tego ugrupowania w sprawie Białorusi. W rozmowie z Marcinem Superczyńskim szczegóły wyjaśnia dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Problematyka bezpieczeństwa, strategiczny dialog z Rosją i wybory na Białorusi – to główne tematy rozmów prezydenta Francji Emmanuela Macrona z przywódcami państw bałtyckich, w których prezydent Francji złożył niedawno wizytę. Różnice poglądów pojawiły się szczególnie przy okazji wizji relacji z Rosją – zauważają dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ, i dr Aleksandra Kuczyńska Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

W wyniku wyborów parlamentarnych w Czarnogórze po raz pierwszy od 30 lat możliwa jest zmiana władzy. Demokratyczna Partia Socjalistów musi uznać wyższość ugrupowań opozycyjnych, które prawdopodobnie pod koniec października utworzą nowy rząd. Jednak różnice, które dzielą te ugrupowania, mogą spowodować, że nie będzie to stabilna koalicja – podkreśla dr hab. Agata Domachowska, starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ.

Ponowny wzrost zakażeń koronawirusem w Czechach spowodował wprowadzenie stanu wyjątkowego. Pojawiły się nowe ograniczenia, które mają spowodować obniżenie zachorowalności. Dodatkowo pod koniec września doszło do zmiany na stanowisku ministra zdrowia. Co się zmieni w polityce zdrowotnej Czech – wyjaśnia dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

W ubiegłym roku Litwa podjęła starania o członkostwo w Międzynarodowej Agencji Energii. Ma to przede wszystkim wpłynąć na bezpieczeństwo energetyczne tego państwa. Prawdopodobnie pełne członkostwo nastąpi w 2021 roku, przy założeniu, że po litewskich wyborach parlamentarnych nie nastąpi zmiana stanowiska w tej sprawie – podkreśla dr Michał Paszkowski, starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ.

Od lat nie dochodziło do tak intensywnych walk o Górski Karabach. Wojska Azerbejdżanu zaatakowały pozycje ormiańskie, używając ciężkiego sprzętu. Są ofiary śmiertelne, jednak obie strony podają na ten temat sprzeczne dane. Konflikt o Górski Karabach – formalnie wchodzący w skład Azerbejdżanu – trwa od ponad 30 lat. Zamieszkujący ten obszar Ormianie ogłosili niepodległość, jednak nikt jej nie uznał. Azerbejdżan wspierany jest przez Turcję, a Górski Karabach przez Armenię, która z kolei wchodzi w skład Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, wykreowanej przez Rosję. Z opinii naszych ekspertów – prof. Krzysztofa Fedorowicza z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i dr. Andrzeja Szabaciuka, starszego analityka z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ – wynika, że żadnej ze stron nie zależy na przedłużaniu walk. Eskalacja konfliktu miała natomiast przynieść korzyści władzom Azerbejdżanu, które w ten sposób odwracają uwagę od wewnętrznych problemów państwa.

„Granice marzeń. O państwach nieuznawanych” – to tytuł seminarium, które odbyło się w Instytucie Europy Środkowej. Poprowadził je Tomasz Grzywaczewski – reporter, pisarz i analityk specjalizujący się w problematyce Europy Środkowej i Wschodniej. Tytuł spotkania nawiązywał do jego książki, wyróżnionej nagrodą Magellana dla najlepszej książki reportażowej 2018 roku oraz Kryształową Kartą Polskiego Reportażu w kategorii Nagroda Publiczności przyznanej w tym samym roku.

Kryzys polityczny na Białorusi może wywrzeć wpływ na przewodnictwo Szwecji w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Państwo to obejmie przewodnictwo w OBWE w styczniu 2021 roku. Szwecja zaprezentowała już swoje priorytety i prowadzi intensywne działania zmierzające do uregulowania sytuacji na Białorusi. Czy będą to działania skuteczne? Na to pytanie odpowiada starszy analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Damian Szacawa.

Około 6 procent PKB Białorusi wytwarza sektor IT. Wydaje się jednak, że władze tego państwa nie doceniają tego faktu. W związku ze skomplikowaną sytuacją polityczną na Białorusi i – co za tym idzie – ograniczaniem przez władze dostępu do Internetu sektor ten ponosi spore straty. Ofertę dla firm i specjalistów z branży IT przygotowały już państwa bałtyckie. Najkorzystniejsze propozycje przedstawiła Litwa. O zmianach gospodarczych na linii Białoruś – państwa bałtyckie rozmawiamy z dr Aleksandrą Kuczyńską-Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Na temat obecnej sytuacji na ukraińskiej scenie politycznej wypowiedział się dr Oleksii Polegkyi z Uniwersytetu Alberty w Kanadzie, który na seminarium w Instytucie Europy Środkowej wystąpił z wykładem zatytułowanym „Ukraina w pułapce pomiędzy populizmem a rewanżyzmem”. W trakcie spotkania omówiono, między innymi, poparcie dla poszczególnych partii politycznych przed październikowymi wyborami samorządowymi na Ukrainie. Prognozy te z pewnością nie są korzystne dla obozu prezydenta Wołodymyra Zełenskiego.

Decyzja o niezaproszeniu liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej na ostatnie obrady Grupy Wyszehradzkiej była zaskakująca. Na dzień przed spotkaniem premierów państw V4, do którego doszło w Lublinie, sprzeciwił się temu premier Czech. Jego stanowisko było sprzeczne z wcześniejszymi deklaracjami. O przyczynach tej zmiany red. Marcin Superczyński rozmawiał z dr Agatą Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Białoruś otrzyma od Rosji kolejną pożyczkę finansową – to wynik ostatniego spotkania prezydentów obu państw w Soczi. Jakie jeszcze mogą być efekty rozmów przywódców, na razie oficjalnie nie wiadomo. Sytuacja gospodarcza Białorusi i przedłużające się protesty przeciwników Alaksandra Łukaszenki mogą doprowadzić do głębszej integracji obu państw. O ustaleniach w Soczi i dalszym rozwoju sytuacji na Białorusi red. Marcin Superczyński rozmawia z dr. Andrzejem Szabaciukiem, starszym analitykiem z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Spotkanie premierów państw Grupy Wyszehradzkiej w Lublinie uwidoczniło różnicę w postrzeganiu sytuacji na Białorusi. Początkowo planowano udział w obradach liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej, jednak ostatecznie do tego nie doszło. O ile w tej kwestii nie było zgody, to w pozostałych sprawach stanowiska były raczej zbieżne – zauważają dr Łukasz Lewkowicz i dr Dominik Héjj, starsi analitycy z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Stan zdrowia rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego poprawia się – informują lekarze. Jak przekazali przedstawiciele niemieckiego rządu, Nawalny został przewieziony do Niemiec z Omska, po tym jak został otruty środkiem bojowym z grupy nowiczoków. Moskwa zaprzecza tym doniesieniom i podkreśla, że nie było żadnego otrucia. Faktem jest jednak, że afera wokół tej sprawy osłabia Rosję na arenie międzynarodowej. Na ten temat z red. Marcinem Superczyńskim dyskutują dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i dr hab. Tomasz Stępniewski, zastępca dyrektora Instytutu Europy Środkowej.