Podcasty

Na Litwie już po pierwszej turze wyborów parlamentarnych. Można powiedzieć, że w wyniku głosowania nie doszło do rewolucyjnych zmian na tamtejszej scenie politycznej. Triumfują konserwatyści. Słaby wynik zanotowała Akcja Wyborcza Polaków na Litwie – Związek Chrześcijańskich Rodzin. Prawdopodobnie jest on spowodowany stanowiskiem tego ugrupowania w sprawie Białorusi. W rozmowie z Marcinem Superczyńskim szczegóły wyjaśnia dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Problematyka bezpieczeństwa, strategiczny dialog z Rosją i wybory na Białorusi – to główne tematy rozmów prezydenta Francji Emmanuela Macrona z przywódcami państw bałtyckich, w których prezydent Francji złożył niedawno wizytę. Różnice poglądów pojawiły się szczególnie przy okazji wizji relacji z Rosją – zauważają dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ, i dr Aleksandra Kuczyńska Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

W wyniku wyborów parlamentarnych w Czarnogórze po raz pierwszy od 30 lat możliwa jest zmiana władzy. Demokratyczna Partia Socjalistów musi uznać wyższość ugrupowań opozycyjnych, które prawdopodobnie pod koniec października utworzą nowy rząd. Jednak różnice, które dzielą te ugrupowania, mogą spowodować, że nie będzie to stabilna koalicja – podkreśla dr hab. Agata Domachowska, starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ.

Ponowny wzrost zakażeń koronawirusem w Czechach spowodował wprowadzenie stanu wyjątkowego. Pojawiły się nowe ograniczenia, które mają spowodować obniżenie zachorowalności. Dodatkowo pod koniec września doszło do zmiany na stanowisku ministra zdrowia. Co się zmieni w polityce zdrowotnej Czech – wyjaśnia dr Agata Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

W ubiegłym roku Litwa podjęła starania o członkostwo w Międzynarodowej Agencji Energii. Ma to przede wszystkim wpłynąć na bezpieczeństwo energetyczne tego państwa. Prawdopodobnie pełne członkostwo nastąpi w 2021 roku, przy założeniu, że po litewskich wyborach parlamentarnych nie nastąpi zmiana stanowiska w tej sprawie – podkreśla dr Michał Paszkowski, starszy analityk w Zespole Bałtyckim IEŚ.

Od lat nie dochodziło do tak intensywnych walk o Górski Karabach. Wojska Azerbejdżanu zaatakowały pozycje ormiańskie, używając ciężkiego sprzętu. Są ofiary śmiertelne, jednak obie strony podają na ten temat sprzeczne dane. Konflikt o Górski Karabach – formalnie wchodzący w skład Azerbejdżanu – trwa od ponad 30 lat. Zamieszkujący ten obszar Ormianie ogłosili niepodległość, jednak nikt jej nie uznał. Azerbejdżan wspierany jest przez Turcję, a Górski Karabach przez Armenię, która z kolei wchodzi w skład Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, wykreowanej przez Rosję. Z opinii naszych ekspertów – prof. Krzysztofa Fedorowicza z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i dr. Andrzeja Szabaciuka, starszego analityka z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ – wynika, że żadnej ze stron nie zależy na przedłużaniu walk. Eskalacja konfliktu miała natomiast przynieść korzyści władzom Azerbejdżanu, które w ten sposób odwracają uwagę od wewnętrznych problemów państwa.

„Granice marzeń. O państwach nieuznawanych” – to tytuł seminarium, które odbyło się w Instytucie Europy Środkowej. Poprowadził je Tomasz Grzywaczewski – reporter, pisarz i analityk specjalizujący się w problematyce Europy Środkowej i Wschodniej. Tytuł spotkania nawiązywał do jego książki, wyróżnionej nagrodą Magellana dla najlepszej książki reportażowej 2018 roku oraz Kryształową Kartą Polskiego Reportażu w kategorii Nagroda Publiczności przyznanej w tym samym roku.

Kryzys polityczny na Białorusi może wywrzeć wpływ na przewodnictwo Szwecji w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Państwo to obejmie przewodnictwo w OBWE w styczniu 2021 roku. Szwecja zaprezentowała już swoje priorytety i prowadzi intensywne działania zmierzające do uregulowania sytuacji na Białorusi. Czy będą to działania skuteczne? Na to pytanie odpowiada starszy analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Damian Szacawa.

Około 6 procent PKB Białorusi wytwarza sektor IT. Wydaje się jednak, że władze tego państwa nie doceniają tego faktu. W związku ze skomplikowaną sytuacją polityczną na Białorusi i – co za tym idzie – ograniczaniem przez władze dostępu do Internetu sektor ten ponosi spore straty. Ofertę dla firm i specjalistów z branży IT przygotowały już państwa bałtyckie. Najkorzystniejsze propozycje przedstawiła Litwa. O zmianach gospodarczych na linii Białoruś – państwa bałtyckie rozmawiamy z dr Aleksandrą Kuczyńską-Zonik, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ.

Na temat obecnej sytuacji na ukraińskiej scenie politycznej wypowiedział się dr Oleksii Polegkyi z Uniwersytetu Alberty w Kanadzie, który na seminarium w Instytucie Europy Środkowej wystąpił z wykładem zatytułowanym „Ukraina w pułapce pomiędzy populizmem a rewanżyzmem”. W trakcie spotkania omówiono, między innymi, poparcie dla poszczególnych partii politycznych przed październikowymi wyborami samorządowymi na Ukrainie. Prognozy te z pewnością nie są korzystne dla obozu prezydenta Wołodymyra Zełenskiego.

Decyzja o niezaproszeniu liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej na ostatnie obrady Grupy Wyszehradzkiej była zaskakująca. Na dzień przed spotkaniem premierów państw V4, do którego doszło w Lublinie, sprzeciwił się temu premier Czech. Jego stanowisko było sprzeczne z wcześniejszymi deklaracjami. O przyczynach tej zmiany red. Marcin Superczyński rozmawiał z dr Agatą Tatarenko, kierownik Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Białoruś otrzyma od Rosji kolejną pożyczkę finansową – to wynik ostatniego spotkania prezydentów obu państw w Soczi. Jakie jeszcze mogą być efekty rozmów przywódców, na razie oficjalnie nie wiadomo. Sytuacja gospodarcza Białorusi i przedłużające się protesty przeciwników Alaksandra Łukaszenki mogą doprowadzić do głębszej integracji obu państw. O ustaleniach w Soczi i dalszym rozwoju sytuacji na Białorusi red. Marcin Superczyński rozmawia z dr. Andrzejem Szabaciukiem, starszym analitykiem z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

Spotkanie premierów państw Grupy Wyszehradzkiej w Lublinie uwidoczniło różnicę w postrzeganiu sytuacji na Białorusi. Początkowo planowano udział w obradach liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej, jednak ostatecznie do tego nie doszło. O ile w tej kwestii nie było zgody, to w pozostałych sprawach stanowiska były raczej zbieżne – zauważają dr Łukasz Lewkowicz i dr Dominik Héjj, starsi analitycy z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ.

Stan zdrowia rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego poprawia się – informują lekarze. Jak przekazali przedstawiciele niemieckiego rządu, Nawalny został przewieziony do Niemiec z Omska, po tym jak został otruty środkiem bojowym z grupy nowiczoków. Moskwa zaprzecza tym doniesieniom i podkreśla, że nie było żadnego otrucia. Faktem jest jednak, że afera wokół tej sprawy osłabia Rosję na arenie międzynarodowej. Na ten temat z red. Marcinem Superczyńskim dyskutują dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i dr hab. Tomasz Stępniewski, zastępca dyrektora Instytutu Europy Środkowej.

W Waszyngtonie podpisano porozumienie o normalizacji stosunków gospodarczych pomiędzy Serbią i Kosowem. Podpisy pod dokumentami złożyli prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, prezydent Serbii Aleksandar Vučić i premier Kosowa Avdullah Hoti. Eksperci mają dylemat: kto, z kim i co podpisał. W związku z tym pojawiają się wątpliwości natury prawnej – zauważa dr hab. Konrad Pawłowski, kierownik Zespołu Bałkańskiego IEŚ.

Skazanie na wieloletnie więzienie zabójcy słowackiego dziennikarza Jána Kuciaka i jego narzeczonej nie zamyka sprawy. Domniemani zleceniodawcy zbrodni zostali oczyszczeni z zarzutów, co oburzyło słowacką opinię publiczną. Wyrok krytykują politycy i dziennikarze, ponownie pojawiają się też zarzuty pod adresem wymiaru sprawiedliwości – zauważa w rozmowie z red. Marcinem Superczyńskim starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim IEŚ dr Łukasz Lewkowicz.

Wszystko wskazuje na to, że zależność białoruskiego sektora energetycznego od Rosji będzie się pogłębiać. Co prawda władze Białorusi próbowały szukać innych dostawców ropy naftowej, jednak rosyjską ofertę trudno przebić. Dokładając do tego pogarszającą się z powodu pandemii sytuację gospodarczą i protesty powyborcze, scenariusze dla Białorusi rysują się pesymistycznie – uważają starsi analitycy dr Michał Paszkowski z Zespołu Bałtyckiego oraz dr Andrzej Szabaciuk z Zespołu Europy Wschodniej IEŚ.

W związku z pandemią wirusa COVID-19 Węgry ponownie ograniczają wjazd na swoje terytorium. Są jednak pewne wyjątki. Mieszkańcy państw Grupy Wyszehradzkiej mogą wjechać na Węgry zdecydowanie łatwiej niż pozostali. Z czego wynika ta różnica – wyjaśnia starszy analityk z Zespołu Wyszehradzkiego IEŚ dr Dominik Héjj.

Do końca wieku liczba mieszkańców Europy Środkowej i Wschodniej może się zmniejszyć aż o połowę. Potwierdzają to kolejne wyniki badań. Jeśli nie zostaną podjęte zdecydowane działania, to np. ludność Polski spadnie do około 15,5 miliona osób. Jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy i jak odwrócić niepokojące zjawisko wyludniania – w rozmowie z red. Marcinem Superczyńskim wyjaśnia analityk z Zespołu Bałtyckiego IEŚ Marlena Gołębiowska.

Macedonia Północna będzie miała nowy rząd. Po wyborach koalicję utworzą socjaliści Zorana Zaeva i jedna z partii albańskich pod przewodnictwem Alego Ahmetiego. Na pierwszy rzut oka niewiele się zmieni w porównaniu do sytuacji przed wyborami, jednak pozory mogą mylić – podkreśla starszy analityk w Zespole Bałkańskim IEŚ dr Jan Muś.

Alaksandr Łukaszenka wykorzystuje wojsko do wzmocnienia swojej pozycji. Straszy Białorusinów – protestujących przeciwko fałszerstwom wyborczym – użyciem siły i jednocześnie ogłasza pełną gotowość bojową armii na granicy z państwami NATO. W ten sposób chce wywołać wśród swoich obywateli poczucie zagrożenia rzekomą obcą interwencją. Białoruskie wojska ćwiczą przy granicy z Polską, demonstrując swoje wyszkolenie. O możliwościach tej armii red. Marcin Superczyński rozmawia z kierownikiem Zespołu Europy Wschodniej IEŚ, drem Jakubem Olchowskim.

Nie ustają protesty przeciwko sfałszowaniu wyborów prezydenckich na Białorusi. Demonstrują tysiące mieszkańców tego państwa, jednak Alaksandr Łukaszenka nie godzi się na żadne ustępstwa. Większość państw domaga się poszanowania praw Białorusinów i uczciwych wyborów. W specjalnym podcaście IEŚ prezentujemy opinie i komentarze na ten temat. Swoimi spostrzeżeniami podzielili się: zastępca dyrektora IEŚ dr hab. Tomasz Stępniewski, kierownik Zespołu Bałtyckiego IEŚ dr Aleksandra Kuczyńska-Zonik oraz starsi analitycy w Zespole Europy Wschodniej – dr Andrzej Szabaciuk i dr Marta Drabczuk.

Norwegia będzie niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ. Do wyboru doszło w czerwcu, a kadencja rozpocznie się w styczniu przyszłego roku. Jakie będą główne kierunki działań Norwegii i na co szczególnie będzie ona zwracać uwagę – na ten temat rozmawiamy ze starszym analitykiem w Zespole Bałtyckim IEŚ dr. Damianem Szacawą.

W Bułgarii wciąż trwają antyrządowe protesty. Obywatele tego państwa domagają się dymisji rządu Bojko Borisowa, oskarżając go o korupcję i sprzyjanie interesom oligarchów. Chcąc uspokoić protestujących, premier dokonał zmian w rządzie. Nie spowodowały one jednak zmian nastrojów społecznych – zauważa analityk w Zespole Wyszehradzkim IEŚ Szczepan Czarnecki.

W czasie rosyjskiej agresji na Ukrainę w 2014 roku spopularyzowano pojęcie „wojny hybrydowej”. Wśród ekspertów było ono znane oczywiście już wcześniej, jednak dla szerokiego grona odbiorców było czymś nowym. Wielokierunkowe działania państwa rosyjskiego, między innymi w cyberprzestrzeni, i nieoficjalne działania zbrojne na Krymie i Donbasie ukazały nowe oblicze konfliktów. Na ten temat red. Marcin Superczyński rozmawia z kierownikiem Zespołu Europy Wschodniej IEŚ dr. Jakubem Olchowskim i dr hab. Agnieszką Legucką z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.