Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1467

17 listopada 2025

Bartłomiej Krzysztan - Zespół Wschodni

Armeńsko-azerbejdżański proces pokojowy. Implikacje polityczne

Podpisane na początku sierpnia 2025 r. pod auspicjami Stanów Zjednoczonych porozumienie o ustanowieniu pokoju i stosunków stanowi punkt kluczowy dla intensyfikacji procesu pokojowego między Armenią i Azerbejdżanem, mimo braku wiążących decyzji[1]. Sama umowa, wbrew temu, w jaki sposób została spozycjonowana, nie jest wyłącznie efektem działań prezydenta Donalda...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1466

14 listopada 2025

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Ukraina – skandal korupcyjny uderza w elity polityczne

Na Ukrainie coraz szerszym echem odbija się afera korupcyjna, ujawniona 10 listopada 2025 r. dzięki trwającemu niemal półtora roku dochodzeniu (pod kryptonimem „Operacja Midas”), prowadzonemu przez służby antykorupcyjne[1]. Nie jest to pierwsza w historii Ukrainy tego rodzaju afera, stanowi jednak największy skandal korupcyjny od czasu, gdy w 2019 r. władzę objęli...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1431

12 września 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Religijny wymiar rosyjskiej agresji: zabiegi o zapewnienie „duchowej suwerenności” Ukrainy

Ustawa o ochronie porządku konstytucyjnego z 20 sierpnia 2024 r. stała się kluczowym instrumentem polityki bezpieczeństwa narodowego Ukrainy, wymierzonym w religijne podmioty utrzymujące powiązania z agresorem. Jej bezpośrednim adresatem była Ukraińska Cerkiew Prawosławna, postrzegana jako narzędzie rosyjskich wpływów. Po serii działań administracyjnych związanych...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1423

1 września 2025

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Zmiany na historycznym froncie Ukrainy: ustawa o państwowej polityce pamięci narodowej

Pełnoskalowa inwazja Rosji skłoniła władze Ukrainy do ponownego przemyślenia polityki pamięci narodowej. Najnowszą zmianą było przyjęcie 21 sierpnia 2025 r. ustawy o polityce państwowej w zakresie pamięci narodowej, która określiła m.in. cel, główne zasady, zadania i podstawy prawne tej polityki, a także jej podmioty oraz ich uprawnienia. Dokument po raz pierwszy...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1390

30 czerwca 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Problem statusu Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej jako instrument w rozgrywce geostrategicznej Rosji

Po rosyjskiej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. kwestia statusu Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej (dalej: UCP) związanej z Rosją stała się istotnym elementem rosyjskiej propagandy, mającym uzasadniać agresję jako obronę „kanonicznego” prawosławia. Była ona również częścią szerszej negatywnej kampanii informacyjnej, koordynowanej przez...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1371

2 czerwca 2025

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Przewartościowanie dziedzictwa II wojny światowej w Ukrainie

8 maja 2025 r. przypadła 80 rocznica podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec i ich sił zbrojnych. Tego dnia Ukraina po raz drugi obchodziła Dzień Pamięci i Zwycięstwa nad Nazizmem w II wojnie światowej 1939-1945. Nowe święto państwowe miało na celu połączenie dwóch wcześniejszych tradycji: Dnia Zwycięstwa nad Nazizmem w II Wojnie Światowej,...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1359

20 maja 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik | Andrzej Szabaciuk - Zespół Bałtycki, Zespół Wschodni

Prawosławie w Estonii: między autonomią a bezpieczeństwem narodowym

Odzyskanie niepodległości przez Estonię przyniosło podział miejscowego prawosławia na Cerkiew podległą Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu i Cerkiew zależną od Patriarchatu Moskiewskiego. Agresja Rosji na Ukrainę w 2022 r. zaostrzyła stosunek Estonii do Estońskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Moskiewskiego, co przełożyło się na decyzje administracyjne,...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1349

9 maja 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Odessa w neoimperialnych planach Władimira Putina po 2014 r.

Odessa, określana jako „perła w koronie” Cesarstwa Rosyjskiego, była kluczowym portem przeładunkowym płodów rolnych, które stanowiły jeden z filarów gospodarki chylącego się ku upadkowi imperium Romanowów. Jej strategiczne położenie i wielokulturowa historia uczyniły z niej tygiel różnych tradycji i wpływów. Dziś miasto zajmuje szczególne miejsce w...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1328

7 kwietnia 2025

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Federacja Rosyjska: od poszukiwania idei narodowej do polityzacji historii

Poszukiwanie idei narodowej w Rosji trwało od pierwszych lat jej niepodległości, jednak dopiero od początku XXI w. temat ten zajął istotne miejsce w retoryce państwowej. Pierwsze dwie kadencje prezydentury Władimira Putina charakteryzowały się instrumentalnym podejściem do formułowania idei narodowej, natomiast od 2012 r. zaczęła ona nabierać w jego narracji...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1323

27 marca 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Dekret Władimira Putina o uregulowaniu statusu obywateli Ukrainy w Federacji Rosyjskiej z 20 marca 2025 r.

Rosyjska inwazja na Ukrainę po 24 lutego 2022 r. ma wyraźny wymiar biopolityczny. Jej celem jest całkowita kontrola nad ludnością okupowanych terytoriów poprzez jej wynarodowienie, przymusową asymilację i eliminację grup uznawanych za niepożądane. Z tego powodu prowadzone są deportacje dzieci z terenów okupowanych, paszportyzacja pod groźbą utraty dostępu do opieki...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1302

28 lutego 2025

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Kryzys demograficzny na Ukrainie

Od 1994 r. populacja Ukrainy systematycznie się zmniejszała, jednak poważny kryzys demograficzny nastąpił w ciągu ostatnich trzech lat. Zbrojna agresja Rosji doprowadziła do masowej wewnętrznej i zagranicznej migracji ludności, gwałtownego spadku wskaźnika urodzeń i średniej długości życia, a także do zwiększonej śmiertelności oraz znaczących zmian w...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1292

18 lutego 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Sankcje Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy wobec Petra Poroszenki i ich potencjalne konsekwencje

12 lutego 2025 r. Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy (RBNiO) nałożyła na Petra Poroszenkę, Wiktora Medwedczuka oraz szereg innych osób sankcje personalne, zatwierdzone 13 lutego przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. Działania władz wywołały oburzenie części środowisk opozycyjnych, które oskarżają obecne władze Ukrainy o bezprawne i...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1265

20 stycznia 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Wyzwania mobilizacyjne ukraińskiej armii w styczniu 2025 roku

Skuteczna obrona Ukrainy przed rosyjską agresją zależy od mobilizacji społeczeństwa oraz wsparcia zachodnich sojuszników. W dyskursie publicznym wiele miejsca poświęca się pomocy finansowej i militarnej przekazywanej Ukrainie, jednak to czynnik ludzki jest kluczowy dla dalszego przebiegu wojny. Zmęczenie konfliktem zbrojnym społeczeństwa oraz problemy z uzupełnieniem...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1254

19 grudnia 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Wybory prezydenckie w Gruzji

14 grudnia 2024 r. w Gruzji odbyły się wybory prezydenckie. Po raz pierwszy w historii kraju prezydent był wybierany w wyborach pośrednich przez Kolegium Elektorów, a nie bezpośrednio przez obywateli w wyborach powszechnych. Zgodnie z konstytucją wyboru prezydenta dokonuje 300-osobowe Kolegium Elektorów, które składa się ze 150 deputowanych gruzińskiego parlamentu, 21...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1250

4 grudnia 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Powyborczy kryzys konstytucyjny w Gruzji

Wybory parlamentarne w Gruzji, które przebiegały w atmosferze silnej polaryzacji oraz ewidentnych nadużyć, po raz czwarty wygrała partia rządząca, Gruzińskie Marzenie. Prezydent Salome Zurabiszwili oraz liderzy opozycji nie uznali wyników wyborów i podjęli działania prawne zmierzające do ich unieważnienia. Konstytucyjny kryzys przybiera na sile i może stać się...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1244

28 listopada 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Rumunia: wyborczy wstrząs

W drugiej turze wyborów prezydenta Rumunii, która odbędzie się 8 grudnia 2024 r., zmierzą się Călin Georgescu, kandydat niezależny o poglądach nacjonalistycznych, oraz Elena Lasconi, która reprezentuje liberalną i opozycyjną partię Związek Zbawienia Rumunii (USR). Sukces Georgescu w pierwszej turze jest szokiem dla dużej części społeczeństwa, a jego narracja...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1240

12 listopada 2024

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Ukraińskie rolnictwo w 2024 roku: zbiory i potencjał eksportowy

Zbiory rolnicze na Ukrainie będą w 2024 r. lepsze niż prognozowano, choć niższe niż w roku poprzednim. Oznacza to, że mimo znaczących strat sektora rolnego, spowodowanych działaniami zbrojnymi, Ukraina potrafi nie tylko zapewnić wyżywienie dla własnych obywateli, lecz również pozostać jednym z gwarantów globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Wyzwania czasu...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1237

4 listopada 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Mołdawia: Sandu wygrywa, niepokój rośnie

Drugą turę wyborów prezydenckich w Mołdawii wygrała Maia Sandu. Na urzędującą prezydentkę i liderkę prozachodniego obozu władzy swój głos oddało 55,4% wyborców. Jej konkurent – popierany przez Partię Socjalistów (PSRM) Alexandru Stoianoglo – zdobył 44,59% głosów. Frekwencja wyniosła 54,33%, czyli była o 3% wyższa niż w pierwszej turze. Gdyby wziąć pod...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1232

28 października 2024

Krzysztof Fedorowicz | Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Gruzińskie marzenie czy koszmar?

26 października 2024 r. w Gruzji odbyły się wybory parlamentarne, które po raz czwarty wygrało rządzące ugrupowanie – Gruzińskie Marzenie. Z uwagi na znaczną polaryzację klasy politycznej oraz społeczeństwa miały one także charakter plebiscytu między eurointegracją a zachowaniem dotychczasowego status quo. Zdominowana przez partię rządzącą kampania wyborcza...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1231

25 października 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Wybory prezydenta Republiki Białorusi odbędą się 26 stycznia 2025 r.

23 października 2024 r. Izba Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi podjęła decyzję o wyznaczeniu terminu wyborów prezydenta na 26 stycznia 2025 r. Tym samym rozpoczął się cykl przygotowań do tego najważniejszego wydarzenia, w które bezpośrednio w dniu wyborów zaangażowanych będzie ok. 60 tys. osób pracujących w komisjach, a także cały...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1229

21 października 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Pyrrusowe zwycięstwo? Wyniki referendum i wyborów prezydenckich w Mołdawii

Po przeliczeniu 99,5% protokołów można stwierdzić, że pierwszą turę wyborów prezydenta Mołdawii wygrała starająca się o reelekcję Maia Sandu, która uzyskała wynik 42,3%. Drugie miejsce zajął popierany przez Partię Socjalistów Republiki Mołdawii Alexandr Stoianoglo, z wynikiem 26,07%. Ta dwójka kandydatów zmierzy się w drugiej turze wyborów, która odbędzie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1227

17 października 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Gruzja przed wyborem: europeizacja czy izolacja?

26 października 2024 r. w Gruzji odbędą się wybory parlamentarne. Rządzące od trzech kadencji ugrupowanie Gruzińskie Marzenie, oskarżane przez opozycję o prorosyjskie sympatie i autorytaryzm, stoi przed bezprecedensową możliwością objęcia władzy po raz czwarty. Wysoka stawka wyborów, jaką jest cywilizacyjny wybór Gruzji, może na długo zadecydować o politycznej...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1226

15 października 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Wybory prezydenckie i referendum konstytucyjne w Mołdawii

20 października 2024 r. w Republice Mołdawii odbędą się wybory prezydenckie oraz referendum w sprawie zmian w konstytucji, które mają zapewnić trwałość integracji europejskiej tego państwa. Faworytką wyborów jest urzędująca prezydentka Maia Sandu, jednak bardzo prawdopodobna jest druga tura. Przebieg kampanii pokazał, że siły prorosyjskie szukają nowych...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1219

9 października 2024

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Operacja kurska Sił Zbrojnych Ukrainy – przyczyny, sukcesy i porażki

Po dwóch miesiącach od wkroczenia jednostek ukraińskich na terytorium Rosji sytuacja na froncie nie uległa zasadniczej zmianie. Mimo porażki wizerunkowej Rosji i uzyskania przez Ukrainę istotnej karty przetargowej w ewentualnych negocjacjach, jej położenie pozostaje bardzo trudne. Rosjanie, niezależnie od rosnących strat, kontynuują działania ofensywne, a Ukraina...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1214

2 października 2024

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Wizyta prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego w USA (22-28 września 2024)

Wizyta prezydenta Wołodymyra Zełenskiego w Stanach Zjednoczonych, która odbyła się 22-28 września 2024 r., kilka tygodni przed wyborami prezydenckimi, była próbą przekonania amerykańskich elit politycznych do kontynuowania militarnego i finansowego wsparcia Ukrainy w wojnie obronnej z Rosją. Niemniej kontrowersje wokół wizyty prezydenta w fabryce amunicji w...

Więcej →