Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1329

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ potencjalnego zniesienia sankcji nałożonych na Rosję na rynek energetyczny w Europie

Obecna sytuacja geopolityczna i trwające rozmowy amerykańsko-rosyjskie w sprawie zamrożenia wojny na Ukrainie mogą w przyszłości doprowadzić do istotnych zmian w europejskiej architekturze energetycznej. Jednym z możliwych scenariuszy jest częściowe lub całkowite zniesienie sankcji nałożonych na rosyjski sektor energetyczny, co mogłoby mieć dalekosiężne...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1321

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ sankcji USA na sektor paliwowy w Serbii

Nałożone przez USA na początku stycznia 2025 r. sankcje na rosyjskie spółki energetyczne w sposób pośredni objęły również serbską firmę NIS, której większościowy pakiet kontrolny należy do kapitału rosyjskiego. Zastosowane obostrzenia stanowią poważne wyzwanie dla stabilności sektora paliwowego w Serbii oraz jej bezpieczeństwa energetycznego. Rząd w...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1316

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Eskalacja napięć handlowych między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską

Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską ponownie wzrosły. Wprowadzone przez administrację USA 25-procentowe cła na stal i aluminium oraz produkty pochodne, a także reakcja UE w postaci kontrtaryf mogą spowodować istotne konsekwencje gospodarcze po obu stronach Atlantyku. Na negatywne skutki tych działań narażone są także państwa Europy...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1312

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Trzy lata wojny: rosyjski gaz ziemny w Europie i jego przyszłość

Znaczenie gazu ziemnego eksportowanego przez Rosję przed wojną. Przed wybuchem w 2022 r. pełnoskalowej wojny na Ukrainie działania Rosji były nakierowane na maksymalizację eksportu gazu ziemnego i tworzenie sieci współzależności energetycznych. Uwzględniając znaczenie tego surowca w gospodarce państw europejskich, jego wszechstronne zastosowanie oraz swobodę...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1311

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa na językach. Język łotewski w życiu społecznym i politycznym

Łotwę wyróżnia szczególna pozycja języka łotewskiego, który jest nie tylko symbolem państwa, znaczącym zasobem jej kultury narodowej, ale także podstawą tożsamości i elementem bezpieczeństwa. Jego rola wynika zarówno z doświadczeń historycznych Łotwy jako części Związku Radzieckiego, jak i obecności w tym państwie licznej mniejszości rosyjskojęzycznej....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1307

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Dania w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Unii Europejskiej

Z początkiem 2025 r. Dania rozpoczęła dwuletnią kadencję członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. W drugiej połowie roku ta aktywność nałoży się na rotacyjne przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Priorytety Danii w obu strukturach wielostronnych dotyczą szeroko rozumianego bezpieczeństwa, w tym wsparcia Ukrainy w jej walce z agresorem – Rosją, przestrzegania prawa...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1306

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Koalicja dronów: ambicje Łotwy w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa i wizerunku międzynarodowego

Międzynarodową inicjatywę na rzecz przekazania Ukrainie bezzałogowych systemów, tzw. koalicję dronów, powołaną 14 lutego 2024 r. z inicjatywy Łotwy, tworzy obecnie 18 państw. Ma ona na celu dostarczanie Ukrainie dronów oraz zapewnianie wsparcia w szkoleniu personelu w zakresie wykorzystania najnowszych technologii. Z punktu widzenia Łotwy koalicja stwarza także...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1298

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wyzwania związane z wydobyciem gazu ziemnego w Bułgarii

Bułgaria jest jednym z kluczowych państw tranzytowych w kontekście dostaw gazu ziemnego z Azerbejdżanu, Turcji, Grecji i Rosji do państw Europy Środkowej. Dodatkowo od wielu lat trwa tam wydobycie gazu ziemnego na Morzu Czarnym, a poszczególne rządy, pomimo trwających perturbacji politycznych, podejmują aktywne działania na rzecz przyciągnięcia kapitału zagranicznego...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1297

Jakub Bornio | Agata Tatarenko - Zespół Bałtycki, Zespół Pamięci Zbiorowej

Europejska (nie)jedność. Szczyt w Paryżu a wyzwania dla bezpieczeństwa regionalnego

Szczyt w Paryżu, który odbył się 17 lutego 2025 r., miał na celu wypracowanie europejskiej strategii wobec wojny rosyjsko-ukraińskiej oraz roli Europy w negocjacjach pokojowych. Spotkanie uwidoczniło jednak głębokie podziały między państwami europejskimi, zarówno w kwestii potencjalnego wysłania sił stabilizacyjnych, jak i kształtu przyszłej polityki...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1295

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Sankcje USA nałożone na rosyjski LNG a dostępność gazu ziemnego w Europie

Ostatni amerykański pakiet sankcji, który został wprowadzony jeszcze przez administrację Joe Bidena w styczniu 2025 r., objął m.in. rynek gazu ziemnego. Rosyjski eksport tego surowca w formie skroplonej (LNG) od wielu lat rośnie, a zastosowane obostrzenia docelowo mają zmniejszyć dochody ze sprzedaży surowca oraz wpływy budżetowe Rosji i utrudnić jej handel, a także...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1294

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Czy państwa NATO podniosą wydatki obronne do 5% PKB? Rosyjskie zagrożenie i cele postulatu Donalda Trumpa

Państwa NATO w zróżnicowany sposób odniosły się do postulatu Donalda Trumpa dotyczącego zwiększenia przez nie wydatków obronnych do 5% PKB (zob. „Komentarze IEŚ, nr 1293). Zmiany w architekturze bezpieczeństwa, jakie dokonały się po 2022 r., wymagają jednak zdecydowanych działań, jeżeli NATO ma efektywnie odstraszać Rosję od dalszej eskalacji napięć....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1293

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Reakcje państw NATO na postulat Donalda Trumpa o zwiększeniu wydatków obronnych do 5% PKB

23 stycznia 2025 r. na Światowym Forum Ekonomicznym w Davos prezydent USA Donald Trump zapowiedział, że będzie dążył do podniesienia przez państwa Sojuszu Północnoatlantyckiego wydatków obronnych do 5% PKB. Reakcja na ten postulat wewnątrz NATO była zróżnicowana, a jego potencjalna realizacja będzie determinowana nie tylko wolą polityczną czy odmienną percepcją...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1291

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Nowy kompas – czyli jak Unia Europejska planuje odzyskać konkurencyjność

„Europa ma wiele atutów gospodarczych, ale musi działać teraz, aby odzyskać konkurencyjność i zabezpieczyć dobrobyt”. To pierwsze zdanie i jednocześnie kluczowe przesłanie opublikowanego 29 stycznia 2025 r. dokumentu strategicznego Komisji Europejskiej – Kompas konkurencyjności dla UE (A Competitiveness Compass for the EU). Przedstawiona w nim diagnoza jest...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1276

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

AI w biznesie: stan adopcji sztucznej inteligencji w Europie Środkowej

Europa Środkowa pozostaje w tyle za przodującymi państwami Unii Europejskiej w zakresie adopcji technologii sztucznej inteligencji w biznesie. Podczas gdy odsetek przedsiębiorstw wykorzystujących AI w Danii i Szwecji przekracza 25%, to w Rumunii wynosi niewiele ponad 3%, a w Polsce niespełna 6%. Ta dysproporcja technologiczna może istotnie wpłynąć na konkurencyjność...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1275

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Estonia: kontrowersje wokół zmiany prawa wyborczego w wyborach lokalnych

Wybory samorządowe w Estonii odbędą się w październiku 2025 r. Obecnie w parlamencie (Riigikogu) procedowany jest projekt nowelizacji Konstytucji, mający ograniczyć prawa wyborcze na poziomie lokalnym obywatelom Rosji, Białorusi i/lub osobom o nieokreślonym obywatelstwie. Podczas gdy celem zmiany ma być pozbawienie prawa do głosowania obywateli państw wrogich i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1274

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Konsekwencje zakończenia tranzytu gazu ziemnego przez Ukrainę

Na początku 2025 r. nastąpiło zakończenie podpisanych w 2019 r. pakietów umów, określających warunki tranzytu gazu ziemnego przez terytorium Ukrainy. Koniec tranzytu wpłynął na poziom bezpieczeństwa energetycznego kilku państw w Europie Środkowej, a także na Ukrainę. Od momentu wybuchu pełnowymiarowej wojny na Ukrainie w 2022 r. strona ukraińska wskazywała, że...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1267

Damian Szacawa | Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

„Wartownik Bałtyku” – odpowiedź NATO na działania sabotażowe Rosji na Bałtyku

Rosyjska „flota cieni” w 2024 r. znacząco zintensyfikowała swoją działalność na Morzu Bałtyckim, umożliwiając Rosji omijanie międzynarodowych sankcji. Oprócz tego, że stwarza to duże ryzyko wypadków morskich i szkód dla środowiska, statki tej floty są też podejrzewane o sabotaże, m.in. uszkodzenia podmorskiej infrastruktury krytycznej na Morzu Bałtyckim. W...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1263

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Działania kognitywne Rosji wobec Polski przy użyciu migrantów z obszaru postradzieckiego

W swoich działaniach hybrydowych wobec Polski rosyjskie służby dokonują różnego rodzaju aktów sabotażu. W związku ze wzrostem imigracji do Polski ludności z obszaru postradzieckiego staje się ona dla rosyjskich służb potencjalnym aktywem w ramach działań kognitywnych. Mają one na celu wytworzenie wśród polskiego społeczeństwa określonych procesów myślowych,...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1259

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Litwa, Łotwa oraz Estonia planują stworzenie bałtyckiego hubu energetycznego

Na początku listopada 2024 r., na 100 dni przed odłączeniem Litwy, Łotwy oraz Estonii od rosyjskiego systemu elektroenergetycznego BRELL, państwa te zainicjowały koncepcję stworzenia bałtyckiego hubu energetycznego, którego celem będzie zarówno zwiększenie mocy wytwórczych energii elektrycznej i tym samym zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, jak i eksport...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1255

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Polityka północna Polski a współpraca nordycko-bałtycka

Nordycko-bałtycka ósemka (NB8) to przykład dynamicznej współpracy regionalnej, która od lat 90. łączy pięć państw nordyckich i trzy bałtyckie w działaniach na rzecz bezpieczeństwa, rozwoju i solidarności. Ewolucja obszarów współpracy, począwszy od wsparcia transformacji państw bałtyckich po obecne skupienie się na polityce obronnej, cyberbezpieczeństwie i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1253

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Prognozy gospodarcze dla państw Europy Środkowej na 2025 rok

Według prognoz Komisji Europejskiej wszystkie gospodarki Europy Środkowej mają w 2025 r. odnotować wzrost gospodarczy, przy czym większość z nich wzrastać będzie w tempie przewyższającym średnią unijną. Najwyższy spośród państw regionu wzrost PKB prognozowany jest w Polsce i Chorwacji, z kolei najniższy w Estonii i na Łotwie. Prognozy te obarczone są jednak...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1252

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Ochrona mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle regulacji międzynarodowych

W pierwszych tygodniach 2025 r. obchodzone będą dwie istotne rocznice związane z ochroną mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce: na 6 stycznia przypada 20-lecie Ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, natomiast 1 lutego mija 30 lat od przygotowania Konwencji Ramowej o ochronie mniejszości narodowych, zawartej pod auspicjami Rady...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1247

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wybory prezydenckie w USA a bezpieczeństwo energetyczne państw Europy Środkowej

Wygrana kandydata Partii Republikańskiej w ostatnich wyborach prezydenckich w USA zmieni optykę polityki zagranicznej nowej amerykańskiej administracji, co przełoży się również na bezpieczeństwo energetyczne państw Europy Środkowej. Trudno jest jednoznacznie wskazać, jakie będą nowe priorytety w polityce zagranicznej USA, ale uwzględniając wcześniejszą kadencję...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1246

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Nowe wymiary współpracy polsko-litewskiej: zaawansowane technologie dla bezpieczeństwa i innowacyjna gospodarka

Nowy rząd Litwy zapowiada kontynuację partnerstwa strategicznego z Polską w celu zapewnienia bezpieczeństwa regionalnego. W kontekście trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej oraz wyborów prezydenckich w USA relacje te mogą nawet stać się jeszcze bliższe. W kolejnych latach obszary współpracy polsko-litewskiej zostaną poszerzone o innowacyjny przemysł obronny i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1239

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Potencjał morskiej energetyki wiatrowej w Szwecji

W Szwecji trwa debata na temat roli morskich farm wiatrowych i energii jądrowej w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego, a także osiągnięcia celów klimatycznych. Zgodnie z szacunkami poziom zapotrzebowania na energię elektryczną w tym państwie wzrośnie o ok. 160% do 2050 r. Taki skokowy wzrost konsumpcji, uwarunkowany procesem elektryfikacji, wymusi znaczne...

Więcej →