Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1401

15 lipca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Serbia wobec wyzwań energetycznych

Serbia, położona strategicznie na skrzyżowaniu korytarzy energetycznych Europy Południowo-Wschodniej, od lat tworzy skomplikowany układ geopolityczny, łącząc tradycyjnie bliskie relacje z Federacją Rosyjską z ambicjami integracji z Unią Europejską. Szczególnie istotny wymiar tej polityki stanowi sektor gazowy. Choć Rosja pozostaje dominującym dostawcą gazu ziemnego...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1398

9 lipca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Eskalacja roszczeń arbitrażowych wobec Gazpromu w państwach Europy Środkowej

W wyniku przemian geopolitycznych po agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę z lutego 2022 r. rosyjska spółka Gazprom, która przez dekady była kluczowym partnerem energetycznym wielu państw europejskich, znalazła się w centrum wielowymiarowego kryzysu. Przerwanie dostaw, zerwanie kontraktów, a przede wszystkim odmowa realizacji wieloletnich zobowiązań doprowadziły do...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1395

4 lipca 2025

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Program AI Leap. Sztuczna inteligencja w estońskich szkołach

Od przyszłego roku szkolnego Estonia wprowadza nową inicjatywę – program AI Leap, który stanowi przełomowy krok w integracji sztucznej inteligencji z krajowym systemem edukacji. Do 2027 r. program obejmie 58 tys. uczniów i 5 tys. nauczycieli, oferując bezpłatny dostęp do narzędzi AI w ramach partnerstwa z globalnymi liderami technologicznymi, takimi jak OpenAI i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1387

27 czerwca 2025

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Szczyt NATO w Hadze – rezultaty i znaczenie dla bezpieczeństwa Europy

Tegoroczny szczyt NATO w Hadze był wydarzeniem przełomowym. Doprowadził do przyjęcia przez sojuszników zobowiązania do zwiększenia w perspektywie dekady wydatków na twardą obronność do 3,5% PKB i dodatkowego 1,5% PKB na wydatki związane z bezpieczeństwem. Wydaje się, że był również kamieniem milowym dla relacji transatlantyckich w wymiarze bezpieczeństwa, które...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1382

24 czerwca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Strategiczna rekonfiguracja: działania Ukrainy na rzecz bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego w warunkach wojennych

Rosyjska agresja zbrojna doprowadziła do głębokiej destabilizacji ukraińskiego sektora energetycznego, który ma fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa. Prowadzone z różną intensywnością ataki zniszczyły istotną część infrastruktury wydobywczej i transportowej, co w połączeniu z niskim poziomem zapasów zgromadzonych w podziemnych magazynach gazu...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1377

12 czerwca 2025

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Szczyt Bukareszteńskiej Dziewiątki i państw nordyckich w Wilnie – przygotowania do szczytu NATO w Hadze

2 czerwca 2025 r. w Wilnie odbył się szczyt Bukareszteńskiej Dziewiątki i państw nordyckich, w ramach którego przywódcy 14 państw wypracowali wspólne stanowisko przed zaplanowanym na 24-26 czerwca szczytem NATO w Hadze. Spotkanie udowodniło, że grupa państw żywo zainteresowanych odstraszaniem Rosji poszerza się i przybiera ustrukturyzowane formy. Ukazało także...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1376

11 czerwca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Energetyczna zależność. Serbsko-rosyjska współpraca w sektorze energii w dobie wojny

Serbia od dekad utrzymuje ścisłe relacje energetyczne z Federacją Rosyjską, które mają wymiar nie tylko gospodarczy, ale również strategiczny i polityczny. Choć państwo to formalnie deklaruje chęć integracji z Unią Europejską i modernizację sektora energetycznego, w praktyce pozostaje głęboko uzależnione od rosyjskich surowców. Obecna infrastruktura energetyczna...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1375

9 czerwca 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Kobiety w armii. Obowiązkowa służba wojskowa w państwach nordyckich i bałtyckich

Obecnie tylko dwa państwa europejskie, Norwegia i Szwecja, wprowadziły neutralny pod względem płci pobór do wojska. W 2026 r. do tej grupy dołączy Dania. Finlandia, Litwa, Łotwa i Estonia również rozważają możliwość wprowadzenia obowiązkowej służby wojskowej dla kobiet. Stoi za tym potrzeba wzmocnienia potencjału militarnego państwa, a także problemy z...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze Brief IEŚ 1374

5 czerwca 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa w Radzie Bezpieczeństwa ONZ

3 czerwca 2025 r. w Zgromadzeniu Ogólnym Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) odbyło się głosowanie nad kandydaturą Łotwy na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ (RB ONZ) na kadencję 2026-2027. Łotwa ubiegała się o jedyny mandat w grupie państw Europy Wschodniej i została wybrana do Rady po raz pierwszy w swojej historii. Co istotne, uzyskała szerokie...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1369

30 maja 2025

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Narodowa Strategia Bezpieczeństwa Norwegii

Na początku maja 2025 r. Norwegia przyjęła pierwszą Narodową Strategię Bezpieczeństwa. Dokument identyfikuje kluczowe zmiany w środowisku bezpieczeństwa, w tym agresję Rosji na Ukrainę, istotne przesunięcie w relacjach transatlantyckich, nasilającą się rywalizację mocarstw oraz osłabienie współpracy międzynarodowej. Przedstawione przez premiera Jonasa Gahra...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1364

26 maja 2025

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Europa Środkowa na mapie unijnego Kontynentu AI

W wyścigu o dominację w obszarze sztucznej inteligencji Unia Europejska zaprezentowała swoją odpowiedź – Plan działania dla kontynentu AI. W założeniach ta kompleksowa strategia ma nie tylko wynieść UE do rangi globalnego lidera technologicznego, ale również zapewnić, że rewolucja AI nie ominie żadnego państwa wspólnoty. Dla wielu z Europy Środkowej...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1362

23 maja 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Słowacja i Węgry sprzeciwiają się wprowadzeniu zakazu importu rosyjskich surowców energetycznych

Inwazja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. wywołała reakcję państw Unii Europejskiej na bezprecedensową wojnę w różnych wymiarach, w tym energetycznym. Dążąc do zmniejszenia zależności od dostaw surowców energetycznych z Federacji Rosyjskiej, Komisja Europejska ogłosiła strategię REPowerEU, której celem jest m.in. całkowite odejście od importu gazu ziemnego i...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1359

20 maja 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik | Andrzej Szabaciuk - Zespół Bałtycki, Zespół Wschodni

Prawosławie w Estonii: między autonomią a bezpieczeństwem narodowym

Odzyskanie niepodległości przez Estonię przyniosło podział miejscowego prawosławia na Cerkiew podległą Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu i Cerkiew zależną od Patriarchatu Moskiewskiego. Agresja Rosji na Ukrainę w 2022 r. zaostrzyła stosunek Estonii do Estońskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Moskiewskiego, co przełożyło się na decyzje administracyjne,...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1357

19 maja 2025

Jakub Bornio | Łukasz Lewkowicz - Zespół Bałtycki, Zespół Pamięci Zbiorowej

Dziesiąty szczyt Inicjatywy Trójmorza w Warszawie – główne postanowienia i perspektywy rozwoju

W dniach 28-29 kwietnia 2025 r. w Warszawie odbył się jubileuszowy, dziesiąty szczyt Inicjatywy Trójmorza (Three Seas Initative, 3SI), którego gospodarzem był prezydent Andrzej Duda i któremu tradycyjnie towarzyszyło Forum Biznesowe. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele 23 państw i podmiotów. Do głównych osiągnięć szczytu można zaliczyć poszerzenie 3SI o...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1356

16 maja 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Renesans technologii jądrowej w Europie Środkowej

Po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 r. państwa Europy Środkowej stanęły przed bezprecedensowym wyzwaniem przeprowadzenia pilnej i trwałej redefinicji źródeł zaopatrzenia w energię elektryczną. Dotychczasowa zależność od surowców z Federacji Rosyjskiej stała się zagrożeniem nie tylko gospodarczym, ale i strategicznym. W tym kontekście technologia jądrowa, która...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1341

28 kwietnia 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Elastyczność vs. bezpieczeństwo: przyszłość systemu magazynowania gazu ziemnego w Unii Europejskiej

W ostatnich latach system magazynowania gazu ziemnego w Unii Europejskiej stał się jednym z kluczowych elementów bezpieczeństwa energetycznego. Szczególne znaczenie zyskał po 2022 r., kiedy agresja Rosji na Ukrainę uwidoczniła wrażliwość państw UE na zakłócenia w dostawach surowców energetycznych. W odpowiedzi UE przyjęła szereg nadzwyczajnych środków...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1340

25 kwietnia 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Strategia na rzecz unii gotowości dla ochrony ludności i obrony cywilnej

Rosnące napięcia geopolityczne, zagrożenie atakami hybrydowymi, dezinformacja, zmiany klimatyczne i klęski żywiołowe wymagają skoordynowanych działań zarówno instytucji w obrębie poszczególnych państw, jak i na poziomie unijnym, a także zwiększenia świadomości obywateli i ich odporności na liczne wyzwania. Aby temu sprostać, Komisja Europejska oraz wysoki...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1330

14 kwietnia 2025

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Biała Księga Bezpieczeństwa Unii Europejskiej w kontekście nowych wyzwań strategicznych

Pod koniec marca br. Unia Europejska opublikowała Białą Księgę Bezpieczeństwa. Dokument ten stanowi próbę uchwycenia strategicznych uwarunkowań środowiska bezpieczeństwa UE, kształtowanego przez zmiany, jakie dokonały się w nim po rozpoczęciu wielkoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, ale przede wszystkim w związku z polityką administracji Donalda Trumpa wobec...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1329

10 kwietnia 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ potencjalnego zniesienia sankcji nałożonych na Rosję na rynek energetyczny w Europie

Obecna sytuacja geopolityczna i trwające rozmowy amerykańsko-rosyjskie w sprawie zamrożenia wojny na Ukrainie mogą w przyszłości doprowadzić do istotnych zmian w europejskiej architekturze energetycznej. Jednym z możliwych scenariuszy jest częściowe lub całkowite zniesienie sankcji nałożonych na rosyjski sektor energetyczny, co mogłoby mieć dalekosiężne...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1321

26 marca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ sankcji USA na sektor paliwowy w Serbii

Nałożone przez USA na początku stycznia 2025 r. sankcje na rosyjskie spółki energetyczne w sposób pośredni objęły również serbską firmę NIS, której większościowy pakiet kontrolny należy do kapitału rosyjskiego. Zastosowane obostrzenia stanowią poważne wyzwanie dla stabilności sektora paliwowego w Serbii oraz jej bezpieczeństwa energetycznego. Rząd w...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1316

21 marca 2025

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Eskalacja napięć handlowych między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską

Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską ponownie wzrosły. Wprowadzone przez administrację USA 25-procentowe cła na stal i aluminium oraz produkty pochodne, a także reakcja UE w postaci kontrtaryf mogą spowodować istotne konsekwencje gospodarcze po obu stronach Atlantyku. Na negatywne skutki tych działań narażone są także państwa Europy...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1312

14 marca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Trzy lata wojny: rosyjski gaz ziemny w Europie i jego przyszłość

Znaczenie gazu ziemnego eksportowanego przez Rosję przed wojną. Przed wybuchem w 2022 r. pełnoskalowej wojny na Ukrainie działania Rosji były nakierowane na maksymalizację eksportu gazu ziemnego i tworzenie sieci współzależności energetycznych. Uwzględniając znaczenie tego surowca w gospodarce państw europejskich, jego wszechstronne zastosowanie oraz swobodę...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1311

13 marca 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa na językach. Język łotewski w życiu społecznym i politycznym

Łotwę wyróżnia szczególna pozycja języka łotewskiego, który jest nie tylko symbolem państwa, znaczącym zasobem jej kultury narodowej, ale także podstawą tożsamości i elementem bezpieczeństwa. Jego rola wynika zarówno z doświadczeń historycznych Łotwy jako części Związku Radzieckiego, jak i obecności w tym państwie licznej mniejszości rosyjskojęzycznej....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1307

5 marca 2025

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Dania w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Unii Europejskiej

Z początkiem 2025 r. Dania rozpoczęła dwuletnią kadencję członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. W drugiej połowie roku ta aktywność nałoży się na rotacyjne przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Priorytety Danii w obu strukturach wielostronnych dotyczą szeroko rozumianego bezpieczeństwa, w tym wsparcia Ukrainy w jej walce z agresorem – Rosją, przestrzegania prawa...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1306

4 marca 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Koalicja dronów: ambicje Łotwy w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa i wizerunku międzynarodowego

Międzynarodową inicjatywę na rzecz przekazania Ukrainie bezzałogowych systemów, tzw. koalicję dronów, powołaną 14 lutego 2024 r. z inicjatywy Łotwy, tworzy obecnie 18 państw. Ma ona na celu dostarczanie Ukrainie dronów oraz zapewnianie wsparcia w szkoleniu personelu w zakresie wykorzystania najnowszych technologii. Z punktu widzenia Łotwy koalicja stwarza także...

Więcej →