Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1240

12 listopada 2024

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Ukraińskie rolnictwo w 2024 roku: zbiory i potencjał eksportowy

Zbiory rolnicze na Ukrainie będą w 2024 r. lepsze niż prognozowano, choć niższe niż w roku poprzednim. Oznacza to, że mimo znaczących strat sektora rolnego, spowodowanych działaniami zbrojnymi, Ukraina potrafi nie tylko zapewnić wyżywienie dla własnych obywateli, lecz również pozostać jednym z gwarantów globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Wyzwania czasu...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1239

7 listopada 2024

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Potencjał morskiej energetyki wiatrowej w Szwecji

W Szwecji trwa debata na temat roli morskich farm wiatrowych i energii jądrowej w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego, a także osiągnięcia celów klimatycznych. Zgodnie z szacunkami poziom zapotrzebowania na energię elektryczną w tym państwie wzrośnie o ok. 160% do 2050 r. Taki skokowy wzrost konsumpcji, uwarunkowany procesem elektryfikacji, wymusi znaczne...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1238

6 listopada 2024

Robert Rajczyk - Zespół Wyszehradzki

Radykalizacja politycznej rywalizacji o pamięć Powstania Węgierskiego 1956 roku

Antywojenna retoryka koalicji Fidesz-KDNP zdominowała tegoroczne obchody 68. rocznicy wybuchu Powstania Węgierskiego. Narracja na temat rewolucji 1956 r. stała się narzędziem bieżącej rywalizacji politycznej za sprawą wrześniowej wypowiedzi Balázsa Orbána (zbieżność nazwisk z Viktorem Orbánem przypadkowa), szefa gabinetu politycznego węgierskiego premiera. W...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1237

4 listopada 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Mołdawia: Sandu wygrywa, niepokój rośnie

Drugą turę wyborów prezydenckich w Mołdawii wygrała Maia Sandu. Na urzędującą prezydentkę i liderkę prozachodniego obozu władzy swój głos oddało 55,4% wyborców. Jej konkurent – popierany przez Partię Socjalistów (PSRM) Alexandru Stoianoglo – zdobył 44,59% głosów. Frekwencja wyniosła 54,33%, czyli była o 3% wyższa niż w pierwszej turze. Gdyby wziąć pod...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komenatrze IEŚ 1236

31 października 2024

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Polityka bezpieczeństwa Szwecji: operacjonalizacja roli w NATO

Szwecja, po wstąpieniu do NATO w marcu 2024 r., jest w trakcie procesu włączania się w zadania Sojuszu (w tym odstraszania i obrony) oraz integracji ze strukturami politycznymi i wojskowymi NATO. Centroprawicowy koalicyjny rząd Ulfa Kristerssona znacząco podniósł wydatki na obronność, osiągając poziom 2,14% PKB w 2024 r. W kolejnych latach priorytetami będą: dalsze...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1235

31 października 2024

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja: koniec tranzytu rosyjskiego gazu przez Ukrainę

Umowa na tranzyt rosyjskiego gazu ziemnego przez terytorium Ukrainy wygaśnie w grudniu 2024 r. Decyzja strony ukraińskiej o jej nieprzedłużaniu uderza w istotnym stopniu w Słowację, która jest ważnym państwem tranzytowym rosyjskich węglowodorów na Zachód. Nieuchronność końca umowy potwierdził ukraiński premier Denys Szmyhal na początku października podczas...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1234

31 października 2024

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Spotkanie ministrów obrony NATO z ministrami państw Indo-Pacyfiku. W kierunku sojuszu globalnego?

W październiku 2024 r. odbyło się pierwsze w historii spotkanie ministrów obrony państw NATO i regionu Indo-Pacyfiku. Było ono wyrazem pogłębiającej się praktycznej współpracy pomiędzy partnerami z dwóch biegunów Eurazji, którą zintensyfikowała pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę. Pomimo geograficznego oddalenia obu obszarów ich systemy bezpieczeństwa są...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze Brief IEŚ 1233

31 października 2024

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Przedterminowe wybory parlamentarne w Bułgarii: wygrana Borisowa i osiem partii w parlamencie

W wyniku przedterminowych wyborów w nowym parlamencie znajdzie się osiem ugrupowań politycznych. Ponownym zwycięzcą jest były premier Bojko Borisow, od którego zależeć będzie, czy Bułgarii uda się stworzyć stabilny rząd i zakończyć przewlekły kryzys polityczny. 27 października w Bułgarii odbyły się siódme wybory przedterminowe od kwietnia 2021 r. Doszło do...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1232

28 października 2024

Krzysztof Fedorowicz | Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Gruzińskie marzenie czy koszmar?

26 października 2024 r. w Gruzji odbyły się wybory parlamentarne, które po raz czwarty wygrało rządzące ugrupowanie – Gruzińskie Marzenie. Z uwagi na znaczną polaryzację klasy politycznej oraz społeczeństwa miały one także charakter plebiscytu między eurointegracją a zachowaniem dotychczasowego status quo. Zdominowana przez partię rządzącą kampania wyborcza...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1231

25 października 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Wybory prezydenta Republiki Białorusi odbędą się 26 stycznia 2025 r.

23 października 2024 r. Izba Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi podjęła decyzję o wyznaczeniu terminu wyborów prezydenta na 26 stycznia 2025 r. Tym samym rozpoczął się cykl przygotowań do tego najważniejszego wydarzenia, w które bezpośrednio w dniu wyborów zaangażowanych będzie ok. 60 tys. osób pracujących w komisjach, a także cały...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze Brief IEŚ 1230

22 października 2024

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Siódme przedterminowe wybory parlamentarne w Bułgarii

27 października w Bułgarii odbędą się siódme od kwietnia 2021 r. przedterminowe wybory parlamentarne. Zgodnie z konstytucją po trzech próbach utworzenia rządu prezydent Rumen Radew powołał rząd tymczasowy, na czele którego po raz drugi stanął Dimitar Gławczew. Pomimo politycznego pata, w jakim od 2021 r. znajdują się bułgarskie partie polityczne, następne...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1229

21 października 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Pyrrusowe zwycięstwo? Wyniki referendum i wyborów prezydenckich w Mołdawii

Po przeliczeniu 99,5% protokołów można stwierdzić, że pierwszą turę wyborów prezydenta Mołdawii wygrała starająca się o reelekcję Maia Sandu, która uzyskała wynik 42,3%. Drugie miejsce zajął popierany przez Partię Socjalistów Republiki Mołdawii Alexandr Stoianoglo, z wynikiem 26,07%. Ta dwójka kandydatów zmierzy się w drugiej turze wyborów, która odbędzie...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1228

17 października 2024

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Przygotowania państw Europy Środkowej do sezonu zimowego

Przed państwami Europy Środkowej kolejny sezon jesienno-zimowy, w którym tradycyjnie dochodzi do skokowego wzrostu zapotrzebowania na gaz ziemny, wykorzystywany w elektrociepłowniach oraz elektrowniach. Poziom napełnienia podziemnych magazynów (PMG) tego surowca jest obecnie relatywnie wysoki. Największa obawa dotyczy zatem jego dostępności już w trakcie sezonu z uwagi...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1227

17 października 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Gruzja przed wyborem: europeizacja czy izolacja?

26 października 2024 r. w Gruzji odbędą się wybory parlamentarne. Rządzące od trzech kadencji ugrupowanie Gruzińskie Marzenie, oskarżane przez opozycję o prorosyjskie sympatie i autorytaryzm, stoi przed bezprecedensową możliwością objęcia władzy po raz czwarty. Wysoka stawka wyborów, jaką jest cywilizacyjny wybór Gruzji, może na długo zadecydować o politycznej...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1226

15 października 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Wybory prezydenckie i referendum konstytucyjne w Mołdawii

20 października 2024 r. w Republice Mołdawii odbędą się wybory prezydenckie oraz referendum w sprawie zmian w konstytucji, które mają zapewnić trwałość integracji europejskiej tego państwa. Faworytką wyborów jest urzędująca prezydentka Maia Sandu, jednak bardzo prawdopodobna jest druga tura. Przebieg kampanii pokazał, że siły prorosyjskie szukają nowych...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze Brief IEŚ 1225

14 października 2024

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Socjaldemokraci wygrywają pierwszą turę wyborów parlamentarnych na Litwie

13 października 2024 r. na Litwie odbyła się pierwsza tura wyborów parlamentarnych, w których wygrała Litewska Partia Socjaldemokratyczna (Lietuvos socialdemokratų partija, LSDP). Ugrupowanie zdobyło 19,36% głosów i uplasowało się przed obecnie rządzącym Związkiem Ojczyzny – Litewskimi Chrześcijańskimi Demokratami (Tėvynės sąjunga-Lietuvos krikščionys...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1224

14 października 2024

Robert Rajczyk - Zespół Wyszehradzki

Neutralność gospodarcza. Nowy rozdział w polityce ekonomicznej Węgier

Pogarszająca się konkurencyjność Unii Europejskiej, zdaniem Viktora Orbána, zmusza Węgry do wprowadzenia programu neutralności gospodarczej (gazdasági semlegesség). Według węgierskiego premiera realizacja projektu ma zapewnić do 2026 r. wzrost PKB w przedziale 3-6% rocznie. Neutralność gospodarcza polegać ma na wielowektorowej współpracy ekonomicznej. Jest to...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1223

14 października 2024

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Mark Rutte: wyzwania stojące przed nowym sekretarzem generalnym NATO

Z początkiem października 2024 r. Mark Rutte zastąpił Jensa Stoltenberga na stanowisku sekretarza generalnego NATO. Były premier Królestwa Niderlandów objął urząd w wyjątkowo trudnym dla Sojuszu i architektury bezpieczeństwa w Europie momencie. Do głównych zadań, jakie przed nim stoją, należy utrzymanie spójności NATO, w tym więzi transatlantyckich, a także...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1222

10 października 2024

Szczepan Czarnecki | Agata Tatarenko - Zespół Wyszehradzki

Powyborcze zmiany w rządzie Republiki Czeskiej

Wyniki wyborów samorządowych oraz częściowych wyborów do Senatu w Republice Czeskiej wpłynęły na działania rządu w kierunku zdobywania poparcia społecznego. Głosowanie, które odzwierciedlało długotrwały trend spadku zaufania do rządu, doprowadziło do zmian w ministerstwach oraz wycofania się Czeskiej Partii Piratów z koalicji rządowej. W tej sytuacji gabinet...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1221

10 października 2024

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Kosowo: wyzwania związane z dostępem do energii elektrycznej

Od lat Kosowo zmaga się z problemem wynikającym z dostępności do energii elektrycznej, co widoczne jest szczególnie zimą. Operator systemu przesyłowego w Kosowie, spółka KOSTT, przewiduje, że w najbliższym sezonie jesienno-zimowym zapotrzebowanie na energię elektryczną zostanie w pełni zaspokojone przez produkcję krajową, a także import (konieczny ze względu na...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1220

10 października 2024

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Dwa lata rządów Ulfa Kristerssona w Szwecji: zwrot w polityce migracyjnej i walka z przestępczością

Mniejszościowy koalicyjny gabinet premiera Ulfa Kristerssona, funkcjonujący w Szwecji od października 2022 r., w trakcie minionych dwóch lat mierzył się z problemem przestępczości zorganizowanej. Wprowadzone dotąd rozwiązania – w tym surowsze przepisy imigracyjne oraz ograniczenie liczby uchodźców – choć przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa, to spotkały...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1219

9 października 2024

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Operacja kurska Sił Zbrojnych Ukrainy – przyczyny, sukcesy i porażki

Po dwóch miesiącach od wkroczenia jednostek ukraińskich na terytorium Rosji sytuacja na froncie nie uległa zasadniczej zmianie. Mimo porażki wizerunkowej Rosji i uzyskania przez Ukrainę istotnej karty przetargowej w ewentualnych negocjacjach, jej położenie pozostaje bardzo trudne. Rosjanie, niezależnie od rosnących strat, kontynuują działania ofensywne, a Ukraina...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1218

9 października 2024

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Cięcia stóp procentowych w Europie Środkowej

Po długotrwałym okresie wysokiej inflacji w państwach Unii Europejskiej obserwuje się złagodzenie presji cenowej. W odpowiedzi na to Europejski Bank Centralny kontynuuje obniżanie stóp procentowych. Cykl obniżek rozpoczęły również banki centralne państw środkowoeuropejskich spoza strefy euro – choć z różną intensywnością: czeski i węgierski zdecydowały się...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1217

9 października 2024

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Albania: pomysł utworzenia państwa bektaszytów w Tiranie

Premier Albanii Edi Rama zaprezentował pomysł utworzenia w Tiranie Suwerennego Państwa Bektaszytów na wzór Watykanu. Inicjatywa ta, jego zdaniem, ma na celu promowanie tolerancyjnej wersji islamu. Pomysł ten jednak wywołał negatywne reakcje wśród Albańczyków. Należy go oceniać jako kolejną próbę odwrócenia przez premiera uwagi od kluczowych problemów, z jakimi...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1216

8 października 2024

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Historia z polityką w tle: wybór nowych członków macedońsko-bułgarskiej komisji historycznej

Nowy rząd w Skopje dokonał zmiany macedońskich członków komisji historycznej, powołanej na podstawie Traktatu o przyjaźni, dobrym sąsiedztwie i współpracy między Republiką Macedonii Północnej a Republiką Bułgarii. Premier Hristijan Mickoski od lat nieustannie krytykował jej prace. Można zakładać, że wraz ze zmianami dokonanymi w składzie komisji dojdzie do...

Więcej →