Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Wyszehradzki

Komentarze Brief IEŚ 1197

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja: afera z domniemanym użyciem systemu Pegasus

Według doniesień dziennika „Denník N” z początku września 2024 r. największa służba specjalna Słowacji – Słowacka Służba Informacyjna (SIS) – uzyskała prawdopodobnie dostęp do izraelskiego oprogramowania szpiegowskiego Pegasus. Informacje na ten temat miały zostać pozyskane przez dziennikarzy z czterech niezależnych źródeł związanych ze służbami...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze Brief IEŚ 1196

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Historyczna wizyta prezydenta Izraela Isaaca Herzoga w Albanii

12 września 2024 r. odbyła się pierwsza oficjalna wizyta prezydenta Izraela w Albanii. W Tiranie Isaac Herzog spotkał się zarówno z albańskim prezydentem Bajramem Begajem, premierem Edim Ramą, jak i przewodniczącą parlamentu Elisą Spiropali. Wziął też udział w uroczystości upamiętniającej ofiary Holocaustu, zorganizowanej przez burmistrza Tirany Eriona Veliaja. W...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1195

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Rada Najwyższa Ukrainy IX kadencji: pięć lat wyzwań i trudnych decyzji

Pod koniec sierpnia 2024 r. obecna Rada Najwyższa Ukrainy przekroczyła pięcioletnią kadencję. Jest to parlament najmniej liczny, jednak ma szansę stać się najdłużej działającym w dziejach niepodległej Ukrainy. W tym czasie uchwalił szereg ważnych ustaw, m.in. o zniesieniu immunitetu deputowanych i uruchomieniu rynku gruntów rolnych. Do priorytetowych obszarów...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1194

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Zmiany w Gabinecie Ministrów Ukrainy: lojalność vs. profesjonalizm

Na początku września 2024 r. na Ukrainie doszło do największej rekonstrukcji rządu od początku pełnowymiarowej inwazji Rosji. Sześciu ministrów złożyło rezygnacje ze swoich funkcji do Rady Najwyższej, a dziewięciu zostało mianowanych na stanowiska. Zmiany personalne nastąpiły również w Biurze Prezydenta. Jednym z głównych powodów tych rotacji była chęć...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1193

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Bułgaria: kolejny rząd tymczasowy i walka o władzę w Ruchu na rzecz Praw i Wolności

27 października 2024 r. w Bułgarii odbędą się kolejne, siódme w ciągu trzech lat wybory parlamentarne. W tle przygotowań do kolejnej kampanii wyborczej toczy się walka o władzę w Ruchu na rzecz Praw i Wolności, który dotychczas uchodził za jedną z najbardziej stabilnych partii i reprezentował przede wszystkim wyborców z mniejszości tureckiej. Rywalizacja w...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1192

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Białoruś strzela do rosyjskich dronów

5 września 2024 r. na terytorium Białorusi w okolicy Homla, zamieszkanego przez 500 tys. osób, doszło do zestrzelenia co najmniej dwóch rosyjskich dronów typu Shahed. W oficjalnym komunikacie poinformowało o tym Ministerstwo Obrony Białorusi. Szef Sztabu Generalnego, pierwszy zastępca dowódcy Sił Powietrznych i Sił Obrony Powietrznej płk Siergiej Frolow w wydanym...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1191

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Infrastruktura naftowa Chorwacji kluczem do bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowej

Chorwacja, z uwagi na swoje położenie geograficzne oraz istniejącą infrastrukturę, odgrywa niezwykle ważną rolę w kontekście dostaw ropy naftowej do rafinerii w Bośni i Hercegowinie, Serbii, na Węgrzech oraz Słowacji. Kluczową funkcję pełni terminal naftowy w Omišalj, a także rurociąg Adria. Uwzględniając uwarunkowania międzynarodowe, znaczenie tego typu...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1190

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Kwestia likwidacji Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej w Ukrainie

20 sierpnia 2024 r. Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła ustawę, która umożliwia wydanie zakazu działalności struktur wyznaniowych utrzymujących więzi z państwem agresorem, Federacją Rosyjską. Przepisy te uderzą przede wszystkim w Ukraińską Cerkiew Prawosławną (Patriarchatu Moskiewskiego) powiązaną kanoniczne i administracyjne z Rosyjską Cerkwią Prawosławną....

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1189

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Wybory prezydenckie w Mołdawii – nowa taktyka sił prorosyjskich

20 października 2024 r. w Republice Mołdawii odbędą się wybory prezydenckie oraz referendum w sprawie integracji europejskiej. Rozmowy o wspólnym kandydacie opozycji zakończyły się niepowodzeniem – w wyścigu o fotel prezydenta weźmie udział kilku kandydatów prezentujących postawy prorosyjskie. Maia Sandu, która jest realną liderką rządzącej Partii Działania i...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1188

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Rekrutacja do Sił Zbrojnych Ukrainy

W obliczu spowolnienia mobilizacji i niedoboru profesjonalnego personelu wojskowego na Ukrainie rozwinęła się praktyka rekrutacji do służby wojskowej. Obecnie jest ona prowadzana przez Ministerstwo Obrony, oddziały wojskowe (Marynarki Wojennej, Wojsk Lądowych, Sił Operacji Specjalnych i Sił Systemów Bezzałogowych) oraz poszczególne brygady. Rekrutacja – w...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1187

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

„Miękkie bezpieczeństwo” w regionie Morza Bałtyckiego: współpraca regionalna w zakresie zwiększenia odporności społecznej i ochrony infrastruktury krytycznej

Państwa nordyckie traktują ochronę infrastruktury krytycznej jako część bezpieczeństwa kompleksowego. Wieloletnia tradycja współpracy transgranicznej w tym zakresie będzie czynnikiem sprzyjającym implementacji dyrektywy UE dotyczącej odporności podmiotów krytycznych. Do zwiększania odporności w obszarze „miękkiego bezpieczeństwa” w regionie Morza Bałtyckiego...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze Brief IEŚ 1186

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja: protesty przeciwko „czystkom” w instytucjach kultury

W dniach 12-13 sierpnia 2024 r. w Bratysławie odbyły się wielotysięczne protesty społeczne przeciw kontrowersyjnym decyzjom kadrowym minister kultury Martiny Šimkovičovej (SNS) i jej najbliższych współpracowników. Chodzi przede wszystkim o niedawną dymisję dyrektora Słowackiego Teatru Narodowego Mateja Drlički i dyrektor Słowackiej Galerii Narodowej Alexandry...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1185

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Rozbudowa infrastruktury gazowej na południu Europy

W Europie Południowej trwa proces zwiększania zdolności transportowych surowców energetycznych, głównie w kontekście rynku gazu ziemnego. Bez wątpienia głównym celem od 2022 r., a więc od wybuchu pełnoskalowej wojny na Ukrainie, jest zapewnienie większej dywersyfikacji źródeł oraz kierunków dostaw tego surowca do państw Europy Środkowej. Co ważne, wiele państw...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1184

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Co przemówienie Viktora Orbána w Băile Tușnad mówi o polityce zagranicznej Węgier

Premier Węgier Viktor Orbán w corocznym przemówieniu do Węgrów żyjących w państwach ościennych, które wygłosił w Băile Tușnad w Rumunii, przedstawił swoją diagnozę międzynarodowej rzeczywistości oraz interpretację zachodzących w niej zmian. Wystąpienie było szeroko komentowane głównie ze względu na pojawiającą się w nim krytykę Zachodu. Co jednak...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1183

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Operacja kurska Ukrainy: jej znaczenie i potencjalne konsekwencje

6 sierpnia 2024 r. wojska Ukrainy rozpoczęły w obwodzie kurskim Federacji Rosyjskiej operację wojskową, w wyniku której udało się zająć ok. 1000 km2 rosyjskiego terytorium (zgodnie z deklaracją gen. Ołeksandra Syrskiego), w tym częściowo strategicznie ważne miasteczko przygraniczne Sudża. Według władz Rosji wojsko ukraińskie kontroluje 28 miejscowości w...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1182

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja: nowe otwarcie polityczne z Węgrami?

Przedterminowe wybory parlamentarne na Słowacji we wrześniu 2023 r. i dojście do władzy koalicyjnego rządu Roberta Fico (Smer-SSD) doprowadziły do nowego otwarcia w relacjach ze stroną węgierską. Słowacko-węgierski sojusz polityczny został wzmocniony poprzez udzielone przez Viktora Orbána (Fidesz) w ostatnich wyborach prezydenckich poparcie dla Petera Pellegriniego...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1181

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Pogłębiające się problemy zdrowotne Alaksandra Łukaszenki i ich polityczne implikacje

Alaksandr Łukaszenka z racji swojego wieku (w tym roku kończy 70 lat) zmaga się z problemami zdrowotnymi, które coraz częściej utrudniają mu oficjalne wystąpienia i spotkania z innymi przywódcami. Przez długi czas Łukaszenka był kojarzony z fizyczną tężyzną i sportowym trybem życia. Grał w hokeja, unikał szkodliwych używek i sam zachęcał Białorusinów do...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1180

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Cyfrowa Ukraina – wizja modernizacji państwa

Proces cyfryzacji na Ukrainie nabrał tempa dopiero po objęciu władzy przez Wołodymyra Zełenskiego i jego otoczenie (2019 r.). Przyjęto wówczas, że to właśnie „ucyfrowienie” państwa pozwoli na zniwelowanie dystansu cywilizacyjnego między Ukrainą a Zachodem oraz przyspieszy modernizację gospodarki i instytucji publicznych. W ciągu kilku lat udało się osiągnąć...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1179

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

System obrony cywilnej w Estonii

System obrony cywilnej w Estonii jest częścią kompleksowego ujęcia bezpieczeństwa, w którym społeczeństwo aktywnie uczestniczy w procesie budowania odporności państwa i jest w stanie samodzielnie odpowiadać na wyzwania o charakterze militarnym i pozamilitarnym. Specyfiką systemu obrony cywilnej tego państwa jest: 1. wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1178

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Werbunek migrantów ekonomicznych w Rosji na wojnę przeciwko Ukrainie

Ponad dwa lata nowej fazy toczącej się w Ukrainie wojny, która przybrała charakter wojny na wyniszczenie, skłania władze Rosji do szukania niekonwencjonalnych metod w celu uzyskania przewagi. Jednym z takich sposobów jest werbowanie migrantów ekonomicznych zarówno do rosyjskiej armii, jak i w charakterze pracowników, którzy tworzą umocnienia na obszarach okupowanych...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1177

Malwina Talik - Zespół Wyszehradzki

Wielki powrót Wolnościowej Partii Austrii

W wielu krajach wybory do Parlamentu Europejskiego stanowiły wskaźnik nastrojów przed nadchodzącymi wyborami parlamentarnymi. W Austrii, gdzie wyborcy pójdą do urn 29 września 2024 r., najsilniejszą siłą polityczną na poziomie ogólnokrajowym po raz pierwszy stała się skrajnie prawicowa Wolnościowa Partia Austrii (FPÖ), zdobywając 25,5% głosów. W 2019 r. wiele...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1176

Aleksandra Poznar | Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Ukraina ograniczyła tranzyt ropy naftowej południową nitką rurociągu Przyjaźń

Rozszerzenie przez władze Ukrainy w czerwcu 2024 r. listy podmiotów objętych sankcjami o spółkę Lukoil, dostarczającą ropę naftową do rafinerii Grupy MOL, doprowadziło do wstrzymania dostaw surowca w połowie lipca 2024 r. do zakładów w Bratysławie na Słowacji oraz w Százhalombatta na Węgrzech. Oba zakłady, dzięki otrzymanym w 2022 r. derogacjom na sankcje...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1175

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Polska, Słowacja, Węgry i Rumunia z procedurą nadmiernego deficytu

Po pandemicznym poluzowaniu reguł fiskalnych – w nowych ramach po przeprowadzonej reformie – powraca unijna procedura nadmiernego deficytu. 26 lipca 2024 r. Rada Unii Europejskiej zdecydowała o jej wszczęciu wobec siedmiu państw członkowskich, wśród których znalazły się trzy środkowoeuropejskie: Polska, Słowacja i Węgry. Jest to wynik niespełnienia kryterium...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze Brief IEŚ 1174

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Rekonstrukcja rządu w Czarnogórze

23 lipca br. parlament Czarnogóry przegłosował rekonstrukcję rządu premiera Milojko Spajicia. Obok sześciu innych partii politycznych, współtworzą go przedstawiciele dwóch ugrupowań proserbskich oraz Partia Boszniacka. Jest to najliczniejszy rząd w historii niepodległej Czarnogóry pod względem liczby ministrów i wicepremierów, który zyskał poparcie partii o...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1173

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Reakcje Ukrainy i Rosji na wycofanie się Joe Bidena – powściągliwość i wyczekiwanie

Większość państw europejskich pozytywnie przyjęła decyzję o rezygnacji Joe Bidena z udziału w wyborach prezydenckich, obawiając się, że miałby niewielkie szanse na pokonanie Donalda Trumpa, którego ewentualna druga prezydentura budzi w Europie niepokój. Ambiwalentną postawą wykazali się zwolennicy Trumpa, w tym władze Węgier i Słowacji (Komentarze IEŚ, nr...

Więcej →