Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze Brief IEŚ 1488

16 grudnia 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Proces akcesyjny Czarnogóry do Unii Europejskiej – zamknięcie kolejnych pięciu rozdziałów

12 grudnia odbyły się posiedzenia Grupy Roboczej ds. Rozszerzenia i Krajów Negocjujących Przystąpienie do Unii Europejskiej (Council Working Party on Enlargement and Countries Negotiating Accession, COELA) oraz Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER II). W ich trakcie uzgodniono, że Czarnogóra do końca roku zamknie jedynie trzy rozdziały negocjacyjne, zamiast pięciu...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze Brief IEŚ 1487

16 grudnia 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

„Wszyscy jednocześnie”: propozycja prezydenta Serbii w sprawie przystąpienia Bałkanów Zachodnich do Unii Europejskiej

10 grudnia 2025 r. prezydent Serbii Aleksandar Vučić odbył w Brukseli spotkanie z przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen oraz przewodniczącym Rady Europejskiej Antóniem Costą. Tuż przed planowaną wizytą w stolicy Belgii serbski przywódca przedstawił propozycję dotyczącą dalszego rozszerzenia Unii Europejskiej, postulując jednoczesne...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1486

16 grudnia 2025

Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria: dymisja rządu Rosena Żeljazkowa. Społeczeństwo przeciwko państwu zawłaszczonemu

11 grudnia 2025 r. rząd Rosena Żeljazkowa podał się do dymisji. Jej powodem były największe od 1989 r. społeczne protesty, które ogarnęły cały kraj. Bezpośrednią przyczyną społecznego sprzeciwu był kształt budżetu zaplanowanego na przyszły rok. Po prowokacjach wobec uczestników ze strony liderów GERB – Bojko Borisowa i DPS-NP – Deljana Peewskiego kolejne...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1485

10 grudnia 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska: formowanie rządu w Czechach i perspektywa wotum zaufania

Proces formowania nowego rządu po zwycięstwie ANO cechuje się dużą dynamiką, ale też wyraźnymi napięciami politycznymi. Według zapowiedzi przewodniczącego Izby Poselskiej, Tomia Okamury (SPD), gabinet tworzony przez ANO, SPD i Zmotoryzowanych ma zostać powołany kilka dni po mianowaniu Andreja Babiša na stanowisko premiera, zaś głosowanie nad wotum zaufania...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1484

9 grudnia 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska: nowy premier i jego konflikt interesów

9 grudnia 2025 r. prezydent Republiki Czeskiej Petr Pavel powołał Andreja Babiša na stanowisko premiera. Nominacja była uzależniona od definitywnego oddzielenia władzy publicznej Babiša od jego interesów biznesowych, tj. rozwiązania wieloletniego konfliktu interesów dotyczącego holdingu Agrofert. Pod presją prezydenta oraz w świetle orzecznictwa Sądu Konstytucyjnego...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1483

1 grudnia 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Kolejne nieuzgodnione z Unią Europejską i NATO spotkanie Viktora Orbána z Władimirem Putinem

Czwarta od wybuchu wojny bezpośrednia rozmowa węgierskiego premiera i rosyjskiego prezydenta, przeprowadzona podczas spotkania w Moskwie 28 listopada 2025 r., przyniosła Viktorowi Orbánowi realizację doraźnych celów politycznych i gospodarczych. Natomiast Władimir Putin po raz kolejny zaprezentował się jako przywódca, który ma wpływ na politykę jednego z państw...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1482

30 listopada 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Decydująca faza prekampanii wyborczej węgierskiej opozycji

Borykająca się z kryzysem wizerunkowym, ale ciesząca największą popularnością w sondażach opinii publicznej partia Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság, TISZA) próbuje odzyskać przewagę w dyskursie publicznym, organizując prawybory kandydatów do ubiegania się o mandaty poselskie w jednomandatowych okręgach wyborczych w wyborach parlamentarnych...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1481

29 listopada 2025

Jędrzej Jander - Zespół Studiów Obywatelskich

Nowa strategia polityki narodowościowej Federacji Rosyjskiej: postępująca sekurytyzacja kwestii tożsamościowych

25 listopada 2025 r. prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin podpisał dekret nr 858, mocą którego zatwierdził nową strategię polityki narodowościowej Rosji na lata 2026-2036. W porównaniu z poprzednimi wersjami dokument zawiera zapisy, które świadczą o postępującej sekurytyzacji kwestii narodowościowej w Federacji Rosyjskiej. Można go traktować zarówno jako...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1480

29 listopada 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Kosowo: między wyborami lokalnymi a przedterminowymi wyborami parlamentarnymi

Od początku 2025 r. w Kosowie trwa przedłużająca się niestabilność polityczna, wynikająca z impasu w procesie konstytuowania parlamentu oraz braku możliwości utworzenia nowego rządu. W rezultacie 28 grudnia odbędą się drugie w tym roku wybory parlamentarne. Zostaną one zorganizowane po niedawnych wyborach lokalnych, które potwierdziły głęboką polaryzację...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1479

28 listopada 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Słowackie wyzwania dotyczące zapewnienia dostępności gazu ziemnego

Słowacja znajduje się w trudnym momencie procesu zabezpieczania dostaw gazu ziemnego, co wynika z zakończenia tranzytu surowca z Rosji przez Ukrainę na początku 2025 r., przesunięcia rosyjskich dostaw na gazociąg TurkStream oraz sankcji Unii Europejskiej w zakresie zakazu importu tego surowca ze Wschodu w kolejnych latach. Wyzwanie stanowi nie tylko zmiana źródła...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze Brief IEŚ 1478

28 listopada 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Łukaszenka uwolnił z więzienia dwóch katolickich księży

20 listopada 2025 r. biuro prasowe Konferencji Biskupów Katolickich Białorusi poinformowało, że tego dnia zostało uwolnionych z więzienia dwóch katolickich księży, odbywających długoletnie wyroki sądowe. Wolność odzyskał ksiądz Henryk Okołotowicz, 65-letni proboszcz kościoła katolickiego w Wołożynie. To znany i szanowany na Białorusi ksiądz, który w czasach...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1477

27 listopada 2025

Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Podstawowe pojęcia rosyjskiej geopolityki po 2022 r.: światowa większość i mniejszość

Aby zrozumieć podstawowe pojęcia i założenia współczesnej rosyjskiej geopolityki, musimy sięgnąć zarówno do oficjalnych dokumentów państwowych, jak i do publikacji o charakterze quasi-encyklopedycznym i quasi-naukowym, takich jak Nowy słownik dyplomatyczny, gdzie zarysowane są kluczowe elementy ideologiczne towarzyszące rosyjskiej wizji ładu międzynarodowego[1]....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1476

26 listopada 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Litwa: kulminacja miesiąca protestów „Jesteśmy kulturą”

Od września 2025 r. trwają protesty środowisk związanych z kulturą i ich sympatyków, domagających się odsunięcia partii Świt Niemna od procesu nominacji osób w ministerstwie kultury. Rozbieżności w tej kwestii między koalicjantami – Litewską Partią Socjaldemokratyczną i Świtem Niemna – oraz Pałacem Prezydenckim, a następnie zatwierdzenie na stanowisku...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komenatrze IEŚ 1475

25 listopada 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Albania: konsekwentne wzmacnianie relacji z Włochami

W połowie listopada 2025 r. w Rzymie odbyło się pierwsze w historii spotkanie międzyrządowe Włoch i Albanii, zwołane w celu dalszego zacieśniania współpracy między oboma państwami. Wydarzenie to zaowocowało podpisaniem kilkunastu porozumień, dotyczących współpracy w takich obszarach, jak m.in. (cyber)bezpieczeństwo, zarządzanie migracją, energetyka, inwestycje...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1474

24 listopada 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Sankcje USA wobec Lukoil: implikacje dla bezpieczeństwa energetycznego Bułgarii, Rumunii oraz Serbii

Sankcje USA wobec rosyjskich koncernów energetycznych, w tym Lukoil, które weszły w życie w listopadzie 2024 r., stały się punktem zwrotnym dla bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowej. Państwa dotychczas silnie powiązane z aktywami Lukoil oraz logistyką dostaw z Rosji, m.in. Bułgaria, Rumunia oraz Serbia, zostały zmuszone do podjęcia...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1473

20 listopada 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Nowelizacje ustaw o bezpieczeństwie wojskowym i obronności Republiki Białorusi

W wyniku przeprowadzonych w ostatnich latach zmian aktów prawnych dotyczących obrony narodowej, bezpieczeństwa Państwa Związkowego oraz koncepcji bezpieczeństwa narodowego Białorusi, pod koniec 2025 r. rozpoczęto proces nowelizacji wszystkich ustaw o bezpieczeństwie wojskowym i obronności. Nowe regulacje mają być dostosowane do bieżącej sytuacji geopolitycznej....

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1472

19 listopada 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Czarnogóra: utrzymujący się konflikt pamięci o wydarzeniach z 1918 r.

Zaproponowane zmiany w ustawie dotyczącej statusu potomków dynastii Petrović-Njegoš ponownie uwidoczniły silne podziały utrzymujące się w czarnogórskim społeczeństwie. Współczesne spory toczą się wokół interpretacji wydarzeń z końca I wojny światowej oraz powstania Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Podziały między Czarnogórcami a Serbami...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1471

18 listopada 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa: protesty przeciwko propozycji wycofania się z konwencji stambulskiej (cz. 2)

Od początku października 2025 r. na Łotwie odbyło się kilka masowych protestów przeciwko propozycji wycofania się państwa z konwencji stambulskiej (Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej). Ostatni z nich, zorganizowany 6 listopada 2025 r., zgromadził 10 tys. osób – największą liczbę uczestników w tego typu wydarzeniu w ciągu...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1470

17 listopada 2025

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa: protesty przeciwko propozycji wycofania się z konwencji stambulskiej (cz. 1)

Od początku października 2025 r. na Łotwie odbyło się kilka masowych protestów przeciwko propozycji wycofania się państwa z konwencji stambulskiej (Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej). Przyczyną stała się inicjatywa partii opozycyjnych, do których dołączył także będący w koalicji rządowej Związek Zielonych i...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1469

17 listopada 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Rosnąca rola nowoczesnych technologii teleinformatycznych w komunikowaniu politycznym na Węgrzech

Deep fake, obrazy generowane przez sztuczną inteligencję czy specjalna aplikacja do prowadzenia działalności politycznej to najnowsze przykłady wykorzystania technologii internetowych w prekampanii wyborczej na Węgrzech przed planowanymi na wiosnę 2026 r. wyborami parlamentarnymi. Przy pomocy wideo wygenerowanego przez sztuczną inteligencję (AI) promowana...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1468

17 listopada 2025

Łukasz Lewkowicz - Zespół Pamięci Zbiorowej

Polityka zagraniczna Słowacji na półmetku rządów Roberta Ficy

Objęcie rządów przez Roberta Ficę (Smer-SSD) na jesieni 2023 r. oznaczało istotne przeorientowanie głównych kierunków polityki zagranicznej Słowacji. W miejsce konsekwentnego prozachodniego kursu, który od końca lat 90. stanowił fundament bezpieczeństwa i rozwoju państwa, pojawiła się narracja o „suwerennej” polityce zagranicznej, rozumianej przede wszystkim...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1467

17 listopada 2025

Bartłomiej Krzysztan - Zespół Wschodni

Armeńsko-azerbejdżański proces pokojowy. Implikacje polityczne

Podpisane na początku sierpnia 2025 r. pod auspicjami Stanów Zjednoczonych porozumienie o ustanowieniu pokoju i stosunków stanowi punkt kluczowy dla intensyfikacji procesu pokojowego między Armenią i Azerbejdżanem, mimo braku wiążących decyzji[1]. Sama umowa, wbrew temu, w jaki sposób została spozycjonowana, nie jest wyłącznie efektem działań prezydenta Donalda...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze Brief IEŚ 1466

14 listopada 2025

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Ukraina – skandal korupcyjny uderza w elity polityczne

Na Ukrainie coraz szerszym echem odbija się afera korupcyjna, ujawniona 10 listopada 2025 r. dzięki trwającemu niemal półtora roku dochodzeniu (pod kryptonimem „Operacja Midas”), prowadzonemu przez służby antykorupcyjne[1]. Nie jest to pierwsza w historii Ukrainy tego rodzaju afera, stanowi jednak największy skandal korupcyjny od czasu, gdy w 2019 r. władzę objęli...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1465

13 listopada 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska: postępująca polaryzacja polityczna

Decyzją nowej większości parlamentarnej 5 listopada 2025 r. posłowie niższej izby Parlamentu Republiki Czeskiej wybrali przewodniczącego, którym został lider ugrupowania Wolność i Demokracja Bezpośrednia (SPD) Tomio Okamura. Jego wybór symbolicznie potwierdził zmianę układu sił w czeskim parlamencie i zarazem zapowiedział przesunięcie debaty publicznej w kierunku...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1464

13 listopada 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska: dymisja rządu Petra Fiali i powrót Andreja Babiša

6 listopada 2025 r. prezydent Republiki Czeskiej Petr Pavel przyjął dymisję rządu Petra Fiali (ODS) i jednocześnie powierzył mu tymczasowe pełnienie obowiązków do momentu powołania nowego gabinetu. Decyzja ta formalnie zamyka okres rządów centroprawicowej koalicji SPOLU i otwiera drogę do nowej konfiguracji politycznej pod przywództwem Andreja Babiša z ANO. Pod...

Więcej →