Instytut Europy Środkowej/Komentarze IEŚ
Wydawca: Instytut Europy Środkowej
ISSN: 2657-6996
  • Beata Surmacz
  • Tomasz Stępniewski
  • Agnieszka Zajdel
  • Aleksandra Kuczyńska-Zonik
  • Jakub Olchowski
  • Konrad Pawłowski
  • Agata Tatarenko

Komentarze IEŚ

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1327
Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Koniec konfliktu o Górski Karabach? Osiągnięto historyczne porozumienie między Armenią i Azerbejdżanem

13 marca 2025 r. ministerstwa spraw zagranicznych Azerbejdżanu i Armenii poinformowały o zakończeniu procesu negocjacji treści „Traktatu o ustanowieniu pokoju i stosunkach międzypaństwowych między Armenią i Azerbejdżanem”. Gotowy do podpisania dokument najprawdopodobniej zakończy jeden z najdłużej trwających konfliktów na obszarze poradzieckim, będący przez...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1326
Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Tragedia w Macedonii Północnej: reakcje społeczno-polityczne

16 marca 2025 r. w Macedonii Północnej w wyniku pożaru w klubie zginęło 59 osób, a ponad 150 zostało rannych. Macedońskie władze podjęły natychmiastowe działania w celu ustalenia przyczyn katastrofy. Kolejne tygodnie pokażą, czy rząd w Skopje będzie faktycznie zdeterminowany, by wyjaśnić okoliczności tragedii i ukarać wszystkich, którzy się do niej...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1325
Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Amnestia w cieniu wojny: kogo nie uwolni Kreml w 2025 roku?

Amnestie jako środek „dialogu” ze społeczeństwem mają w Rosji długą tradycję, sięgającą czasów carskich i starannie kultywowaną w okresie sowieckim. Po upadku ZSRR Rosja podtrzymała zwyczaj ogłaszania amnestii z okazji rocznic historycznych, a nawet uczyniła z nich cykliczne wydarzenia, oczekiwane przez społeczeństwo. Najważniejszą rocznicą historyczną po...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1324
Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska pół roku przed wyborami parlamentarnymi

Zaplanowane na jesień 2025 r. wybory parlamentarne w Republice Czeskiej budzą coraz większe zainteresowanie opinii publicznej. Według aktualnych prognoz przedwyborczych zdecydowanym faworytem jest ruch ANO byłego premiera Andreja Babiša, utrzymujący wyraźną przewagę nad rządową koalicją premiera Petra Fiali. Poparcie dla obecnej opozycji parlamentarnej stanowi...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1323
Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Dekret Władimira Putina o uregulowaniu statusu obywateli Ukrainy w Federacji Rosyjskiej z 20 marca 2025 r.

Rosyjska inwazja na Ukrainę po 24 lutego 2022 r. ma wyraźny wymiar biopolityczny. Jej celem jest całkowita kontrola nad ludnością okupowanych terytoriów poprzez jej wynarodowienie, przymusową asymilację i eliminację grup uznawanych za niepożądane. Z tego powodu prowadzone są deportacje dzieci z terenów okupowanych, paszportyzacja pod groźbą utraty dostępu do opieki...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1322
Jakub Olchowski - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Ukraina po dwóch miesiącach prezydentury Donalda Trumpa

Dwa miesiące po objęciu urzędu przez Donalda Trumpa Ukraina znalazła się w trudnym położeniu geopolitycznym – bez gwarancji wsparcia ze strony USA, zmuszona do kontynuowania wojny z Rosją w warunkach narastającego zmęczenia społecznego i militarnego. Ponadto liczne gesty USA wobec Rosji pogłębiają przekonanie o antyukraińskim zwrocie Waszyngtonu. Choć Kijów...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1321
Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ sankcji USA na sektor paliwowy w Serbii

Nałożone przez USA na początku stycznia 2025 r. sankcje na rosyjskie spółki energetyczne w sposób pośredni objęły również serbską firmę NIS, której większościowy pakiet kontrolny należy do kapitału rosyjskiego. Zastosowane obostrzenia stanowią poważne wyzwanie dla stabilności sektora paliwowego w Serbii oraz jej bezpieczeństwa energetycznego. Rząd w...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1320
Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Polaryzacja społeczna i radykalizacja polityczna węgierskiego premiera

Utrzymująca się od kilku miesięcy wysoka pozycja w sondażach partii Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság Párt, TISZA), która coraz realnej zagraża politycznej dominacji koalicji rządzącej na Węgrzech w planowanych na wiosnę 2026 r. wyborach parlamentarnych, zmusza Fidesz-KDNP do radykalizacji działań politycznych. W polityce wewnętrznej są to...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1319
Piotr Oleksy - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Mołdawia: próżnia w centrum, niepewna przyszłość

Na mołdawskiej scenie politycznej pojawiło się nowe ugrupowanie opozycyjne – Alternatywa. Formacja ta, będąca blokiem łączącym cztery środowiska, została stworzona przez polityków postrzeganych jako zwolennicy bliskich relacji z Rosją. Do wyraziście prorosyjskiej retoryki powróciła również Partia Socjalistów. Siły opozycyjne będą starały się wykorzystać...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1318
Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Protesty społeczne w Czarnogórze

W odpowiedzi na tragedię, do której doszło w Cetyni 1 stycznia 2025 r., w Czarnogórze organizowane są cykliczne protesty społeczne. Pomimo szerokiego poparcia wśród społeczeństwa zarówno dla samych demonstracji, jak i dla postulatów wysuwanych przez ich organizatorów, analiza ich dynamiki i potencjalnych konsekwencji politycznych nie pozwala zakładać, że...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1317
Sławomir Łukasiewicz - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Ostatnie decyzje administracji Donalda Trumpa w sferze informacyjnej i naukowej oraz ich możliwe konsekwencje dla Europy Środkowo-Wschodniej

Od ostatniej, powszechnie komentowanej rozmowy prezydenta Wołodymyra Zełeńskiego z przedstawicielami administracji prezydenta Donalda Trumpa w Gabinecie Owalnym, w amerykańskiej polityce miały miejsce pozornie niezwiązane ze sobą zmiany w zakresie polityki informacyjnej i naukowej. Dzień przed wspomnianą rozmową Marco Rubio wydał dyrektywę, na mocy której zamknięto...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1316
Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Eskalacja napięć handlowych między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską

Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską ponownie wzrosły. Wprowadzone przez administrację USA 25-procentowe cła na stal i aluminium oraz produkty pochodne, a także reakcja UE w postaci kontrtaryf mogą spowodować istotne konsekwencje gospodarcze po obu stronach Atlantyku. Na negatywne skutki tych działań narażone są także państwa Europy...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1315
Łukasz Lewkowicz - Zespół Pamięci Zbiorowej

Premier Fico na konferencji CPAC: polityczna kalkulacja czy ideologiczna transformacja?

W dniach 19-22 lutego 2025 r. w Waszyngtonie po raz kolejny odbyła się największa konferencja polityczna konserwatystów na świecie – Conservative Political Action Conference (CPAC). Niespodziewanie, obok amerykańskich i światowych polityków prawicowych, na wydarzeniu pojawił się uchodzący za przedstawiciela lewicy premier Słowacji Robert Fico (Smer-SSD). W swoim...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1314
Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria: wyborcze fiasko i zmiany w składzie parlamentu

Po ponad czterech miesiącach od ostatnich wyborów parlamentarnych bułgarski Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym uznał za nieważny wybór szesnastu posłów. Ponowne częściowe przeliczenie głosów umożliwiło wejście do parlamentu również partii Wielkość, której pierwotnie niewiele zabrakło do przekroczenia czteroprocentowego progu wyborczego. Wyrok...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1313
Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Koncepcja bezpieczeństwa Państwa Związkowego Białorusi i Rosji – nowe wyzwanie dla Europy

W marcu 2025 r. weszła w życie nowa koncepcja bezpieczeństwa Państwa Związkowego Białorusi i Rosji. Umowa zakłada daleko idące gwarancje bezpieczeństwa umawiających się stron i możliwość wykorzystania rosyjskiej broni atomowej w przypadku agresji na któregokolwiek z członków Państwa Związkowego. Obszar Białorusi jako część rosyjskiej przestrzeni militarnej...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1312
Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Trzy lata wojny: rosyjski gaz ziemny w Europie i jego przyszłość

Znaczenie gazu ziemnego eksportowanego przez Rosję przed wojną. Przed wybuchem w 2022 r. pełnoskalowej wojny na Ukrainie działania Rosji były nakierowane na maksymalizację eksportu gazu ziemnego i tworzenie sieci współzależności energetycznych. Uwzględniając znaczenie tego surowca w gospodarce państw europejskich, jego wszechstronne zastosowanie oraz swobodę...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1311
Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa na językach. Język łotewski w życiu społecznym i politycznym

Łotwę wyróżnia szczególna pozycja języka łotewskiego, który jest nie tylko symbolem państwa, znaczącym zasobem jej kultury narodowej, ale także podstawą tożsamości i elementem bezpieczeństwa. Jego rola wynika zarówno z doświadczeń historycznych Łotwy jako części Związku Radzieckiego, jak i obecności w tym państwie licznej mniejszości rosyjskojęzycznej....

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1310
Agata Tatarenko - Zespół Pamięci Zbiorowej

Francja wobec wojny w Ukrainie – wsparcie militarne, dyplomacja i dążenie do europejskiej autonomii strategicznej

Francja od początku pełnoskalowej wojny Rosji z Ukrainą, rozpoczętej w 2022 r., konsekwentnie wspiera Kijów, stopniowo zwiększając zakres pomocy wojskowej i humanitarnej. Szacuje się, że do grudnia 2024 r. na wsparcie militarne przeznaczyła ok. 4,9 mld euro, dostarczając m.in. armatohaubice CAESAR, myśliwce Mirage 2000, pociski SCALP oraz systemy obrony powietrznej....

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1309
Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Brutalizacja przedwyborczej walki politycznej na Węgrzech

Na Węgrzech rozpoczęła się nieformalna kampania przedwyborcza przed wyborami parlamentarnymi zaplanowanymi na wiosnę 2026 r. Obie cieszące się największym poparciem społecznym partie przedstawiły swoje programy polityczne. Zarówno rządząca koalicja Fidesz-KDNP, jak i utrzymująca sondażową przewagę partia Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság Párt, TISZA)...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1308
Jędrzej Jander - Zespół Studiów Obywatelskich

Rozmontowanie USAID: implikacje dla rosyjskich mediów na uchodźstwie

Decyzja administracji prezydenta Donalda Trumpa o zamrożeniu pomocy zagranicznej oraz faktyczne rozmontowanie agencji USAID niosą poważne konsekwencje dla rosyjskich mediów na uchodźstwie. Nagłe wstrzymanie amerykańskiego finansowania zagraża ich dalszemu funkcjonowaniu, ogranicza ich możliwości operacyjne oraz wzmacnia przewagę Kremla w rosyjskiej przestrzeni...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1307
Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Dania w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Unii Europejskiej

Z początkiem 2025 r. Dania rozpoczęła dwuletnią kadencję członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. W drugiej połowie roku ta aktywność nałoży się na rotacyjne przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Priorytety Danii w obu strukturach wielostronnych dotyczą szeroko rozumianego bezpieczeństwa, w tym wsparcia Ukrainy w jej walce z agresorem – Rosją, przestrzegania prawa...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1306
Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Koalicja dronów: ambicje Łotwy w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa i wizerunku międzynarodowego

Międzynarodową inicjatywę na rzecz przekazania Ukrainie bezzałogowych systemów, tzw. koalicję dronów, powołaną 14 lutego 2024 r. z inicjatywy Łotwy, tworzy obecnie 18 państw. Ma ona na celu dostarczanie Ukrainie dronów oraz zapewnianie wsparcia w szkoleniu personelu w zakresie wykorzystania najnowszych technologii. Z punktu widzenia Łotwy koalicja stwarza także...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1305
Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Do Unii bez Bułgarów. Rząd Mickoskiego i stosunki bułgarsko-macedońskie

Pod rządami prawicowej partii WMRO-DPMNE Macedonia Północna ponownie znalazła się w martwym punkcie na drodze do Unii Europejskiej. Tym razem z powodu niewywiązania się z podjętego przez macedońskie władze obowiązku wpisania mniejszości bułgarskiej, wraz z chorwacką czy czarnogórską, w poczet mniejszości wymienionych w macedońskiej konstytucji. W efekcie w...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1304
Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Czesi wobec wojny w Ukrainie po trzech latach od rosyjskiej inwazji

Najnowszy sondaż opinii publicznej, przeprowadzony przez agencję DataCollect dla Czeskiej Telewizji (ČT24), przedstawia widoczne zmiany w postrzeganiu przez obywateli Republiki Czeskiej wojny w Ukrainie oraz podejmowanych przez władze państwa działań pomocowych. O ile pomoc humanitarna dla Ukrainy nadal znajduje szerokie poparcie czeskiego społeczeństwa, sięgające 77%,...

Więcej →