Instytut Europy Środkowej/Komentarze IEŚ
Wydawca: Instytut Europy Środkowej
ISSN: 2657-6996
  • Sławomir Poleszak
  • Agnieszka Zajdel
  • Szczepan Czarnecki
  • Spasimir Domaradzki
  • Łukasz Krzyżanowski
  • Sławomir Łukasiewicz
  • Damian Szacawa
  • Agata Tatarenko

Komentarze IEŚ

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1314
18 marca 2025
Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria: wyborcze fiasko i zmiany w składzie parlamentu

Po ponad czterech miesiącach od ostatnich wyborów parlamentarnych bułgarski Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym uznał za nieważny wybór szesnastu posłów. Ponowne częściowe przeliczenie głosów umożliwiło wejście do parlamentu również partii Wielkość, której pierwotnie niewiele zabrakło do przekroczenia czteroprocentowego progu wyborczego. Wyrok...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1313
18 marca 2025
Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Koncepcja bezpieczeństwa Państwa Związkowego Białorusi i Rosji – nowe wyzwanie dla Europy

W marcu 2025 r. weszła w życie nowa koncepcja bezpieczeństwa Państwa Związkowego Białorusi i Rosji. Umowa zakłada daleko idące gwarancje bezpieczeństwa umawiających się stron i możliwość wykorzystania rosyjskiej broni atomowej w przypadku agresji na któregokolwiek z członków Państwa Związkowego. Obszar Białorusi jako część rosyjskiej przestrzeni militarnej...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1312
14 marca 2025
Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Trzy lata wojny: rosyjski gaz ziemny w Europie i jego przyszłość

Znaczenie gazu ziemnego eksportowanego przez Rosję przed wojną. Przed wybuchem w 2022 r. pełnoskalowej wojny na Ukrainie działania Rosji były nakierowane na maksymalizację eksportu gazu ziemnego i tworzenie sieci współzależności energetycznych. Uwzględniając znaczenie tego surowca w gospodarce państw europejskich, jego wszechstronne zastosowanie oraz swobodę...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1311
13 marca 2025
Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa na językach. Język łotewski w życiu społecznym i politycznym

Łotwę wyróżnia szczególna pozycja języka łotewskiego, który jest nie tylko symbolem państwa, znaczącym zasobem jej kultury narodowej, ale także podstawą tożsamości i elementem bezpieczeństwa. Jego rola wynika zarówno z doświadczeń historycznych Łotwy jako części Związku Radzieckiego, jak i obecności w tym państwie licznej mniejszości rosyjskojęzycznej....

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1310
12 marca 2025
Agata Tatarenko - Zespół Pamięci Zbiorowej

Francja wobec wojny w Ukrainie – wsparcie militarne, dyplomacja i dążenie do europejskiej autonomii strategicznej

Francja od początku pełnoskalowej wojny Rosji z Ukrainą, rozpoczętej w 2022 r., konsekwentnie wspiera Kijów, stopniowo zwiększając zakres pomocy wojskowej i humanitarnej. Szacuje się, że do grudnia 2024 r. na wsparcie militarne przeznaczyła ok. 4,9 mld euro, dostarczając m.in. armatohaubice CAESAR, myśliwce Mirage 2000, pociski SCALP oraz systemy obrony powietrznej....

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1309
8 marca 2025
Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Brutalizacja przedwyborczej walki politycznej na Węgrzech

Na Węgrzech rozpoczęła się nieformalna kampania przedwyborcza przed wyborami parlamentarnymi zaplanowanymi na wiosnę 2026 r. Obie cieszące się największym poparciem społecznym partie przedstawiły swoje programy polityczne. Zarówno rządząca koalicja Fidesz-KDNP, jak i utrzymująca sondażową przewagę partia Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság Párt, TISZA)...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1308
7 marca 2025
Jędrzej Jander - Zespół Studiów Obywatelskich

Rozmontowanie USAID: implikacje dla rosyjskich mediów na uchodźstwie

Decyzja administracji prezydenta Donalda Trumpa o zamrożeniu pomocy zagranicznej oraz faktyczne rozmontowanie agencji USAID niosą poważne konsekwencje dla rosyjskich mediów na uchodźstwie. Nagłe wstrzymanie amerykańskiego finansowania zagraża ich dalszemu funkcjonowaniu, ogranicza ich możliwości operacyjne oraz wzmacnia przewagę Kremla w rosyjskiej przestrzeni...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1307
5 marca 2025
Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Dania w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Unii Europejskiej

Z początkiem 2025 r. Dania rozpoczęła dwuletnią kadencję członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. W drugiej połowie roku ta aktywność nałoży się na rotacyjne przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Priorytety Danii w obu strukturach wielostronnych dotyczą szeroko rozumianego bezpieczeństwa, w tym wsparcia Ukrainy w jej walce z agresorem – Rosją, przestrzegania prawa...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1306
4 marca 2025
Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Koalicja dronów: ambicje Łotwy w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa i wizerunku międzynarodowego

Międzynarodową inicjatywę na rzecz przekazania Ukrainie bezzałogowych systemów, tzw. koalicję dronów, powołaną 14 lutego 2024 r. z inicjatywy Łotwy, tworzy obecnie 18 państw. Ma ona na celu dostarczanie Ukrainie dronów oraz zapewnianie wsparcia w szkoleniu personelu w zakresie wykorzystania najnowszych technologii. Z punktu widzenia Łotwy koalicja stwarza także...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1305
28 lutego 2025
Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Do Unii bez Bułgarów. Rząd Mickoskiego i stosunki bułgarsko-macedońskie

Pod rządami prawicowej partii WMRO-DPMNE Macedonia Północna ponownie znalazła się w martwym punkcie na drodze do Unii Europejskiej. Tym razem z powodu niewywiązania się z podjętego przez macedońskie władze obowiązku wpisania mniejszości bułgarskiej, wraz z chorwacką czy czarnogórską, w poczet mniejszości wymienionych w macedońskiej konstytucji. W efekcie w...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1304
28 lutego 2025
Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Czesi wobec wojny w Ukrainie po trzech latach od rosyjskiej inwazji

Najnowszy sondaż opinii publicznej, przeprowadzony przez agencję DataCollect dla Czeskiej Telewizji (ČT24), przedstawia widoczne zmiany w postrzeganiu przez obywateli Republiki Czeskiej wojny w Ukrainie oraz podejmowanych przez władze państwa działań pomocowych. O ile pomoc humanitarna dla Ukrainy nadal znajduje szerokie poparcie czeskiego społeczeństwa, sięgające 77%,...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze Brief IEŚ 1303
28 lutego 2025
Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Wstrzymanie się od głosu Macedonii Północnej w sprawie rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ

W trzecią rocznicę pełnoskalowego ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję potępiającą rosyjską agresję. Spośród państw UE oraz tych kandydujących do członkostwa przeciwko zagłosowały Węgry, natomiast Macedonia Północna jako jedyna wstrzymała się od głosu. Decyzję tę należy oceniać jako podkreślenie przez nowy...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1302
28 lutego 2025
Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Kryzys demograficzny na Ukrainie

Od 1994 r. populacja Ukrainy systematycznie się zmniejszała, jednak poważny kryzys demograficzny nastąpił w ciągu ostatnich trzech lat. Zbrojna agresja Rosji doprowadziła do masowej wewnętrznej i zagranicznej migracji ludności, gwałtownego spadku wskaźnika urodzeń i średniej długości życia, a także do zwiększonej śmiertelności oraz znaczących zmian w...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1301
26 lutego 2025
Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Obchody Dnia Zwycięstwa w Rosji i ich symbolika

Obchody Dnia Zwycięstwa od lat stanowią barometr pozycji międzynarodowej państwa rządzonego przez Władimira Putina. Lista gości, wśród których znajdują się zarówno przedstawiciele sił zbrojnych, jak i honorowi delegaci, nie tylko odzwierciedla miejsce i prestiż Rosji na arenie międzynarodowej, ale też buduje wewnętrzny mit jedności narodowej. Po inwazji na...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1300
26 lutego 2025
Piotr Oleksy - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Georgescu – zatrzymany faworyt wyborów prezydenckich w Rumunii

26 lutego w Bukareszcie zatrzymano Călina Georgescu, który jest faworytem nadchodzących wyborów prezydenckich w Rumunii. Zarzuty dotyczą nietransparentnego finansowania poprzedniej kampanii wyborczej. Georgescu promuje nacjonalistyczną i skrajnie prawicową narrację i jest przy tym krytyczny wobec NATO, UE i Ukrainy. Zatrzymanie kandydata może wzburzyć jego zwolenników...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1299
25 lutego 2025
Oleksandr Avramchuk - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Jałta 2.0. Nowe zasady czy koniec zasad?

W ostatnich tygodniach coraz częściej słychać głosy polityków i komentatorów ostrzegające przed widmem nowej Jałty, które zdaje się unosić nad Europą. Powodem tych obaw są nie tylko pierwsze oficjalne rozmowy między Rosją a Stanami Zjednoczonymi na temat wojny rosyjsko-ukraińskiej, ale także obchodzona hucznie przez Rosję 80 rocznica konferencji krymskiej....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1298
24 lutego 2025
Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wyzwania związane z wydobyciem gazu ziemnego w Bułgarii

Bułgaria jest jednym z kluczowych państw tranzytowych w kontekście dostaw gazu ziemnego z Azerbejdżanu, Turcji, Grecji i Rosji do państw Europy Środkowej. Dodatkowo od wielu lat trwa tam wydobycie gazu ziemnego na Morzu Czarnym, a poszczególne rządy, pomimo trwających perturbacji politycznych, podejmują aktywne działania na rzecz przyciągnięcia kapitału zagranicznego...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1297
21 lutego 2025
Jakub Bornio | Agata Tatarenko - Zespół Bałtycki, Zespół Pamięci Zbiorowej

Europejska (nie)jedność. Szczyt w Paryżu a wyzwania dla bezpieczeństwa regionalnego

Szczyt w Paryżu, który odbył się 17 lutego 2025 r., miał na celu wypracowanie europejskiej strategii wobec wojny rosyjsko-ukraińskiej oraz roli Europy w negocjacjach pokojowych. Spotkanie uwidoczniło jednak głębokie podziały między państwami europejskimi, zarówno w kwestii potencjalnego wysłania sił stabilizacyjnych, jak i kształtu przyszłej polityki...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1296
21 lutego 2025
Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Taktyczny sukces węgierskiej opozycji w radzie miejskiej Budapesztu

Kwestia sprzedaży poprzemysłowych nieużytków w XIV dzielnicy Budapesztu stała się przedmiotem politycznej rywalizacji z Fideszem w radzie miejskiej. Udaremnienie realizacji projektu inwestora ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich w Rákosrendező zjednoczyło niewspółpracującą dotychczas ze sobą węgierską opozycję. Inwestycja w Rákosrendező. Teren w...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1295
20 lutego 2025
Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Sankcje USA nałożone na rosyjski LNG a dostępność gazu ziemnego w Europie

Ostatni amerykański pakiet sankcji, który został wprowadzony jeszcze przez administrację Joe Bidena w styczniu 2025 r., objął m.in. rynek gazu ziemnego. Rosyjski eksport tego surowca w formie skroplonej (LNG) od wielu lat rośnie, a zastosowane obostrzenia docelowo mają zmniejszyć dochody ze sprzedaży surowca oraz wpływy budżetowe Rosji i utrudnić jej handel, a także...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1294
19 lutego 2025
Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Czy państwa NATO podniosą wydatki obronne do 5% PKB? Rosyjskie zagrożenie i cele postulatu Donalda Trumpa

Państwa NATO w zróżnicowany sposób odniosły się do postulatu Donalda Trumpa dotyczącego zwiększenia przez nie wydatków obronnych do 5% PKB (zob. „Komentarze IEŚ, nr 1293). Zmiany w architekturze bezpieczeństwa, jakie dokonały się po 2022 r., wymagają jednak zdecydowanych działań, jeżeli NATO ma efektywnie odstraszać Rosję od dalszej eskalacji napięć....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1293
19 lutego 2025
Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Reakcje państw NATO na postulat Donalda Trumpa o zwiększeniu wydatków obronnych do 5% PKB

23 stycznia 2025 r. na Światowym Forum Ekonomicznym w Davos prezydent USA Donald Trump zapowiedział, że będzie dążył do podniesienia przez państwa Sojuszu Północnoatlantyckiego wydatków obronnych do 5% PKB. Reakcja na ten postulat wewnątrz NATO była zróżnicowana, a jego potencjalna realizacja będzie determinowana nie tylko wolą polityczną czy odmienną percepcją...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1292
18 lutego 2025
Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Sankcje Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy wobec Petra Poroszenki i ich potencjalne konsekwencje

12 lutego 2025 r. Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy (RBNiO) nałożyła na Petra Poroszenkę, Wiktora Medwedczuka oraz szereg innych osób sankcje personalne, zatwierdzone 13 lutego przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. Działania władz wywołały oburzenie części środowisk opozycyjnych, które oskarżają obecne władze Ukrainy o bezprawne i...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1291
15 lutego 2025
Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Nowy kompas – czyli jak Unia Europejska planuje odzyskać konkurencyjność

„Europa ma wiele atutów gospodarczych, ale musi działać teraz, aby odzyskać konkurencyjność i zabezpieczyć dobrobyt”. To pierwsze zdanie i jednocześnie kluczowe przesłanie opublikowanego 29 stycznia 2025 r. dokumentu strategicznego Komisji Europejskiej – Kompas konkurencyjności dla UE (A Competitiveness Compass for the EU). Przedstawiona w nim diagnoza jest...

Więcej →