Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 977

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Imperatyw rozszerzenia. Unia Europejska między historyczną szansą a ryzykiem kryzysu (część 1)

Dyskusja o rozszerzeniu Unii Europejskiej zyskała nową dynamikę. Przyjęcie kolejnych członków z Europy Wschodniej i Bałkanów Zachodnich jest obecnie przedstawiane jako strategiczna konieczność. Wzmocniło to oczekiwania państw kandydujących, natomiast wśród państw członkowskich wzbudziło debatę o nieodzowności reform instytucjonalnych. Kluczowe decyzje odnośnie...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 976

Szczepan Czarnecki | Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Reorganizacja sektora gazowego w Republice Czeskiej

W Republice Czeskiej pod wpływem pełnoskalowego ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę nastąpiła zmiana w zakresie funkcjonowania przedsiębiorstw energetycznych, które mają nie tylko realizować cele biznesowe, ale także wzmacniać bezpieczeństwo energetyczne państwa. W tym kontekście w ciągu ostatnich kilku miesięcy doszło do realizacji dwóch akwizycji przez...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 975

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Łotwa zatwierdziła nową Koncepcję bezpieczeństwa narodowego

28 września 2023 r. łotewski parlament przyjął nową Koncepcję bezpieczeństwa narodowego. Dokument ten jest odpowiedzią na rosnące zagrożenia militarne w bezpośrednim otoczeniu Łotwy, w szczególności – trwającą wojnę rosyjsko-ukraińską, zagrożenia hybrydowe, szkodliwą działalność w cyberprzestrzeni oraz międzynarodowy terroryzm. W czasie debaty nad...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 974

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Nowa koalicja rządowa na Słowacji

11 października 2023 r. liderzy trzech partii – Smer-SSD, Hlas-SD i Słowackiej Partii Narodowej (SNS) – ogłosili podpisanie Memorandum o porozumieniu, które stanowi wstęp do przygotowania umowy koalicyjnej i sformułowania nowego rządu na Słowacji. W dokumencie podzielono stanowiska państwowe, chociaż nie wszystkie zostały już obsadzone. Premierem nowego rządu...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 973

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Demograficzne wyzwania Ukrainy

Populacja Ukrainy zaczęła się zmniejszać na długo przed lutym 2022 r. W przededniu rosyjskiej inwazji liczba ludności wahała się od 34,5 do 37,4 mln osób. Konflikt zbrojny katastrofalnie przyspieszył depopulację kraju oraz doprowadził do jeszcze większej deformacji struktury wiekowej i płciowej społeczeństwa. Wraz z licznymi niepowetowanymi stratami ludzkimi,...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 972

Anna Jagiełło-Szostak - Zespół Bałkański

Bośnia i Hercegowina: w kierunku usprawniania procesu zarządzania migracjami

19 września 2023 r. Nenad Nešić, minister bezpieczeństwa, oraz Sevlid Hurtić, minister praw człowieka i uchodźców Bośni i Hercegowiny, spotkali się z Johannem Sattlerem, szefem delegatury Unii Europejskiej oraz specjalnym przedstawicielem UE w BiH, w celu omówienia planów zarządzania migracjami w tym państwie. Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych BiH z UE uzależnione...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 971

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Armenia – Rosja. Pogłębiająca się erozja sojuszu

Armenia przez wiele lat była dla Rosji stabilnym elementem systemu bezpieczeństwa na Kaukazie Południowym. Niedawna utrata przez Ormian Górskiego Karabachu przy względnej bierności Rosjan doprowadziła jednak do dewaluacji dotychczasowego sojuszu. Dla Rosji oznacza to nadszarpnięcie jej wizerunku i uszczuplenie wpływów w regionie Kaukazu Południowego. Braterstwo na...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 970

Justyna Marzec - Zespół Wyszehradzki

Główne kierunki rozwoju Republiki Czeskiej

Położenie geopolityczne Republiki Czeskiej powoduje, że podobnie jak pozostałe państwa Grupy Wyszehradzkiej ma ona aspiracje do budowania i wzmacniania swojej pozycji w regionie. Bardziej aktywne działania w kierunku realizacji czeskich interesów narodowych w stosunkach międzynarodowych są widoczne w pracy obecnego, koalicyjnego rządu Petra Fiali. Sprzyjają temu...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 969

Damian Szacawa - Zespół Bałtycki

Rosnąca przestępczość i zagrożenia terrorystyczne w Szwecji i Danii

W ciągu ostatniego roku rząd Szwecji podjął szereg działań mających zwiększyć bezpieczeństwo wewnętrzne, dla którego poważnym wyzwaniem są trwające walki pomiędzy grupami przestępczymi. Towarzyszy im rosnące zagrożenie terrorystyczne, będące konsekwencją wezwania ze strony organizacji terrorystycznych do odwetu za spalenie Koranu. W świetle najnowszych ocen...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 968

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Polityka władz Ukrainy wobec osób wewnętrznie przesiedlonych po inwazji Federacji Rosyjskiej

Rosyjski atak na Ukrainę skutkował jednym z największych kryzysów humanitarnych w Europie od czasów drugiej wojny światowej. W jego konsekwencji miliony Ukraińców zmuszonych było do opuszczenia dotychczasowych miejsc zamieszkania i szukania bezpiecznego schronienia na terytorium państwa lub poza jego granicami. Ukraina stara się zapewnić wsparcie socjalne osobom...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 967

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja po wyborach parlamentarnych: wielki powrót Roberta Fico

30 września 2023 r. na Słowacji odbyły się przedterminowe wybory do jednoizbowego parlamentu – Rady Narodowej. Od wielu miesięcy ich faworytem była lewicowa partia Smer-SSD Roberta Fico, która ostatecznie okazała się zwycięzcą. Wygrana kilkukrotnego premiera oznaczać może istotne zmiany w polityce zagranicznej Słowacji. Nie można również wykluczyć prób...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 966

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Znaczenie Inicjatywy Trójmorza dla wojskowej współpracy w regionie

W pierwszych latach funkcjonowania Inicjatywy Trójmorza (Three Seas Initative, 3SI) wchodzące w jej skład państwa – nawet te, które przejawiały ambicje uczynienia z niej platformy geopolitycznego oddziaływania – w wymiarze narracyjnym unikały takich stwierdzeń. Przedstawiciele niektórych państw w sposób wyraźny zaznaczali nawet, że Inicjatywa ma charakter jedynie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 965

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Rosyjska mobilizacja wojenna w rok po dekrecie Władimira Putina

21 września 2023 r. minął rok od czasu ogłoszenia przez Władimira Putina dekretu mobilizacyjnego, który obowiązuje do dziś. W jego konsekwencji ponad 400 tys. rosyjskich poborowych trafiło na Ukrainę. Jeszcze większa grupa osób zdecydowała się na wyjazd z państwa w obawie przed wysyłką na front. Z perspektywy czasu należy stwierdzić, że tzw. „częściowa”...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 964

Agata Tatarenko | Szczepan Czarnecki - Zespół Wyszehradzki

Przemysł motoryzacyjny w Republice Czeskiej: wzrost produkcji pojazdów elektrycznych

Przemysł motoryzacyjny jest w Republice Czeskiej jedną z głównych gałęzi gospodarki. Jako największa branża w Czechach odpowiada za blisko 10% PKB państwa, 26% produkcji przemysłowej i 24% eksportu. W pierwszej połowie 2023 r., po kilku latach negatywnych tendencji, przemysł motoryzacyjny odnotował wzrost produkcji. Równocześnie, w związku z rosnącą presją w...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 963

Anna Jagiełło-Szostak - Zespół Bałkański

Napięcia pomiędzy podmiotami składowymi Bośni i Hercegowiny

Akt oskarżenia wobec prezydenta Republiki Serbskiej i dyrektora Dziennika Urzędowego RS oraz decyzja Ministerstwa Spraw Wewnętrznych kantonu Sarajewo o zakazie organizacji wiecu pt. „Serbska przed Sądem”, który miał się odbyć 31 sierpnia 2023 r. przed Sądem Najwyższym i Prokuraturą Bośni i Hercegowiny, wywołały ostrą reakcję Związku Niezależnych...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 962

Jan Muś - Zespół Bałkański

Chorwacja: rozbudowa portu w Rijece przyśpiesza

13 września władze Rijeka Gateway wmurowały kamień węgielny pod nowy terminal kontenerowy. Jest to dobry prognostyk dla portu w Rijece, choć nie przesądza jeszcze o powodzeniu całego projektu. W północnej części Morza Adriatyckiego trzy porty – włoski w Trieście, słoweński w Koprze oraz chorwacki w Rijece – walczą ze sobą o przyciągnięcie potencjalnych...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 961

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Serbska amunicja na froncie w Ukrainie: deklaracje i dwuznaczności

Po rozpoczęciu pełnoskalowej agresji rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 r. władze Serbii przyjęły wycofaną i sui generis neutralną pozycję wobec wojny na Wschodzie. Decydenci w Belgradzie konsekwentnie deklarowali także, że Serbia nie sprzedaje amunicji i uzbrojenia ani Rosji, ani Ukrainie. Istnieje jednak szereg powodów, by stwierdzić, że w okresie ostatnich...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 960

Łukasz Lewkowicz | Justyna Marzec - Zespół Wyszehradzki

Energetyka jądrowa na Słowacji: specyfika i wyzwania u progu wyborów parlamentarnych

Głównym źródłem pozyskiwania energii elektrycznej na Słowacji są obecnie elektrownie jądrowe, które produkują średnio 53% energii elektrycznej[1]. Sektor jądrowy zajmuje kluczowe miejsce w polityce energetycznej Słowacji i odpowiada za zapewnienie stałych i nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej. Kwestie energetyczne stanowią istotny element trwającej obecnie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 959

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Mołdawia zacieśnia współpracę z NATO

Zastępca sekretarza generalnego NATO, Mircea Geoană, w dniach 13-15 września 2023 r. odbył wizytę w Republice Mołdawii. Był to wyraźny sygnał, wskazujący na zacieśnianie współpracy między neutralnym państwem a Sojuszem Północnoatlantyckim. Mimo zwiększenia dynamiki we wzajemnych relacjach oraz zdecydowanie pronatowskiego kursu obecnego obozu władzy, współpraca...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 958

Agata Tatarenko | Szczepan Czarnecki - Zespół Wyszehradzki

Produkcja żywności i napojów w Republice Czeskiej: stan i wyzwania

W krajobrazie Republiki Czeskiej dominują duże gospodarstwa rolne, których średnia powierzchnia wynosi 130 ha. Czesi uprawiają głównie zboża i rośliny oleiste. Wśród zwierząt hodowlanych dominuje bydło. Równocześnie w wyniku przeobrażeń rynkowych, ale także charakterystyki czeskiego rolnictwa produkcja rolna nie zapewnia państwu pełnej samowystarczalności...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 957

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Albania: zmiany w rządzie premiera Ediego Ramy

Na początku września 2023 r. premier Albanii Edi Rama dokonał zmian personalnych w składzie swojego trzeciego już gabinetu oraz w rządzącej Partii Socjalistycznej (PS). Jest to zapowiedź reorganizacji struktur wewnętrznych ugrupowania oraz przygotowania nowej strategii działania na drugą połowę rządów. Część wdrożonych zmian personalnych może mieć związek z...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 956

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Wojska obrony terytorialnej i milicja ludowa jako uzupełniający komponent sił zbrojnych Białorusi

W systemie bezpieczeństwa narodowego Białorusi ważną rolę, oprócz sił zbrojnych, pełnią wojska obrony terytorialnej. Ta formacja zwiększa zdolność obronną państwa oraz nadaje jej charakter narodowy. Z kolei w przypadku konfliktu zbrojnego powołana do życia w 2023 r. milicja ludowa ma pełnić rolę ruchu partyzanckiego. Początki. Pojęcie „obrony...

Więcej →

Zespół Bałkański, Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 955

Spasimir Domaradzki | Michał Paszkowski - Zespół Bałkański, Zespół Bałtycki

Bułgaria: rozliczenia rządu technicznego z umowy gazowej

W Bułgarii nowy rząd premiera Nikołaja Denkowa zlecił dochodzenie dotyczące zawartej w 2023 r. umowy bułgarsko-tureckiej, zakładającej dostęp spółki Bulgargaz do terminali LNG w Turcji oraz do tureckiej sieci przesyłowej. Zgodnie ze stanowiskiem rządu zawarta na okres 13 lat umowa pomiędzy spółkami Bulgargaz oraz BOTAŞ jest niekorzystna dla krajowego operatora...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 954

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Rozłam w Czarnogórskiej Cerkwi Prawosławnej

Niekanoniczna Czarnogórska Cerkiew Prawosławna (CPC) postrzegana jest przez część Czarnogórców jako jeden z kluczowych podmiotów podtrzymujących dziedzictwo niepodległej Czarnogóry oraz wzmacniających tożsamość narodową. Mimo to pozostaje ona w cieniu Serbskiej Cerkwi Prawosławnej, która cieszy się większym zaufaniem wśród czarnogórskiego społeczeństwa....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 953

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Nowy rząd na Łotwie – Evika Siliņa na stanowisku premiera

14 sierpnia 2023 r. dotychczasowy premier Łotwy Krišjānis Kariņš (Nowa Jedność) podał się do dymisji, obwiniając koalicjantów – Sojusz Narodowy i Zjednoczoną Listę – o to, że spowalniają dialog i utrudniają podejmowanie przez rząd decyzji. Po miesiącu negocjacji, 15 września parlament zatwierdził nowy rząd, składający się z Nowej Jedności, Związku...

Więcej →