Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1336

16 kwietnia 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Nowy nuncjusz apostolski w Mińsku. Watykan wobec autorytarnej Białorusi

25 marca 2025 r. papież Franciszek mianował 49-letniego włoskiego arcybiskupa Ignazio Ceffalię nuncjuszem apostolskim na Białorusi. Z kolei w grudniu 2024 r. władze Białorusi podjęły decyzję o otwarciu od 1 września 2025 r. ambasady w Watykanie. Mimo trwających prześladowań i aresztowań osób duchownych reżim Łukaszenki próbuje wszelkimi sposobami symulować...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1335

15 kwietnia 2025

Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria przeciwko Prokuraturze Europejskiej

Zawieszenie w obowiązkach bułgarskiej prokurator Teodory Georgiewej jest precedensem w niedługiej historii Prokuratury Europejskiej. Szefowa Prokuratury Laura Kövesi podjęła taką decyzję po tym, jak Georgiewa wyłączyła się ze śledztwa dotyczącego nadużyć związanych z rozbudową magazynu gazu w Cziren. W tym czasie w bułgarskich mediach pojawiły się...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1334

15 kwietnia 2025

Piotr Oleksy - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Rumunia przed wyborami: dynamika na prawicy i konflikty liberałów

4 kwietnia 2025 r. oficjalnie rozpoczęła się kampania przed wyborami prezydenckimi w Rumunii. Pierwsza tura została zaplanowana na 4 maja 2025 r. Centralna Komisja Wyborcza oraz Sąd Konstytucyjny uniemożliwiły start w wyborach Călinowi Georgescu, który wygrał pierwszą turę anulowanych wyborów prezydenckich w listopadzie 2024 r. oraz był liderem sondaży. Eliminacja...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1333

14 kwietnia 2025

Łukasz Lewkowicz - Zespół Pamięci Zbiorowej

Słowacja: debata o przywróceniu obowiązkowej służby wojskowej

22 marca 2025 r. wicemarszałek parlamentu i lider koalicyjnej Słowackiej Partii Narodowej (SNS) Andrej Danko ogłosił w mediach pomysł przywrócenia na Słowacji – po blisko dwóch dekadach – obowiązkowej służby wojskowej. Szkolenie trwałoby trzy miesiące i objęło tylko młodych mężczyzn. Pomysł wicemarszałka spotkał się z ambiwalentną reakcją nie tylko...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1332

14 kwietnia 2025

Jędrzej Jander - Zespół Studiów Obywatelskich

Manipulacja maszyną: sztuczna inteligencja wobec rosyjskiej dezinformacji

6 marca 2025 r. NewsGuard, amerykańska firma specjalizująca się w ocenie wiarygodności serwisów informacyjnych, przedstawiła wyniki przeprowadzonego przez siebie badania podatności popularnych chatbotów AI na rosyjską propagandę. Uzyskane rezultaty pokazały, że w jednej trzeciej zbadanych przypadków odpowiedzi wygenerowane przez sztuczną inteligencję miały...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1331

14 kwietnia 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Polityczny racjonalizm węgierskiej opozycji

Na rok przed wyborami parlamentarnymi część węgierskiej opozycji próbuje aktywnie włączyć się do politycznej rywalizacji, którą zdominowały Fidesz-KDNP oraz partia Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság Párt, TISZA). Katalizatorem działań opozycji stały się nowelizacja ustawy o zgromadzeniach oraz kwestia członkostwa Ukrainy w UE, które umożliwiły...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1330

14 kwietnia 2025

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Biała Księga Bezpieczeństwa Unii Europejskiej w kontekście nowych wyzwań strategicznych

Pod koniec marca br. Unia Europejska opublikowała Białą Księgę Bezpieczeństwa. Dokument ten stanowi próbę uchwycenia strategicznych uwarunkowań środowiska bezpieczeństwa UE, kształtowanego przez zmiany, jakie dokonały się w nim po rozpoczęciu wielkoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, ale przede wszystkim w związku z polityką administracji Donalda Trumpa wobec...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1329

10 kwietnia 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ potencjalnego zniesienia sankcji nałożonych na Rosję na rynek energetyczny w Europie

Obecna sytuacja geopolityczna i trwające rozmowy amerykańsko-rosyjskie w sprawie zamrożenia wojny na Ukrainie mogą w przyszłości doprowadzić do istotnych zmian w europejskiej architekturze energetycznej. Jednym z możliwych scenariuszy jest częściowe lub całkowite zniesienie sankcji nałożonych na rosyjski sektor energetyczny, co mogłoby mieć dalekosiężne...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1328

7 kwietnia 2025

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Federacja Rosyjska: od poszukiwania idei narodowej do polityzacji historii

Poszukiwanie idei narodowej w Rosji trwało od pierwszych lat jej niepodległości, jednak dopiero od początku XXI w. temat ten zajął istotne miejsce w retoryce państwowej. Pierwsze dwie kadencje prezydentury Władimira Putina charakteryzowały się instrumentalnym podejściem do formułowania idei narodowej, natomiast od 2012 r. zaczęła ona nabierać w jego narracji...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1327

31 marca 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Koniec konfliktu o Górski Karabach? Osiągnięto historyczne porozumienie między Armenią i Azerbejdżanem

13 marca 2025 r. ministerstwa spraw zagranicznych Azerbejdżanu i Armenii poinformowały o zakończeniu procesu negocjacji treści „Traktatu o ustanowieniu pokoju i stosunkach międzypaństwowych między Armenią i Azerbejdżanem”. Gotowy do podpisania dokument najprawdopodobniej zakończy jeden z najdłużej trwających konfliktów na obszarze poradzieckim, będący przez...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1326

31 marca 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Tragedia w Macedonii Północnej: reakcje społeczno-polityczne

16 marca 2025 r. w Macedonii Północnej w wyniku pożaru w klubie zginęło 59 osób, a ponad 150 zostało rannych. Macedońskie władze podjęły natychmiastowe działania w celu ustalenia przyczyn katastrofy. Kolejne tygodnie pokażą, czy rząd w Skopje będzie faktycznie zdeterminowany, by wyjaśnić okoliczności tragedii i ukarać wszystkich, którzy się do niej...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1325

31 marca 2025

Jędrzej Piekara - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Amnestia w cieniu wojny: kogo nie uwolni Kreml w 2025 roku?

Amnestie jako środek „dialogu” ze społeczeństwem mają w Rosji długą tradycję, sięgającą czasów carskich i starannie kultywowaną w okresie sowieckim. Po upadku ZSRR Rosja podtrzymała zwyczaj ogłaszania amnestii z okazji rocznic historycznych, a nawet uczyniła z nich cykliczne wydarzenia, oczekiwane przez społeczeństwo. Najważniejszą rocznicą historyczną po...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1324

28 marca 2025

Szczepan Czarnecki - Zespół Studiów Obywatelskich

Republika Czeska pół roku przed wyborami parlamentarnymi

Zaplanowane na jesień 2025 r. wybory parlamentarne w Republice Czeskiej budzą coraz większe zainteresowanie opinii publicznej. Według aktualnych prognoz przedwyborczych zdecydowanym faworytem jest ruch ANO byłego premiera Andreja Babiša, utrzymujący wyraźną przewagę nad rządową koalicją premiera Petra Fiali. Poparcie dla obecnej opozycji parlamentarnej stanowi...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1323

27 marca 2025

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Dekret Władimira Putina o uregulowaniu statusu obywateli Ukrainy w Federacji Rosyjskiej z 20 marca 2025 r.

Rosyjska inwazja na Ukrainę po 24 lutego 2022 r. ma wyraźny wymiar biopolityczny. Jej celem jest całkowita kontrola nad ludnością okupowanych terytoriów poprzez jej wynarodowienie, przymusową asymilację i eliminację grup uznawanych za niepożądane. Z tego powodu prowadzone są deportacje dzieci z terenów okupowanych, paszportyzacja pod groźbą utraty dostępu do opieki...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1322

26 marca 2025

Jakub Olchowski - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Ukraina po dwóch miesiącach prezydentury Donalda Trumpa

Dwa miesiące po objęciu urzędu przez Donalda Trumpa Ukraina znalazła się w trudnym położeniu geopolitycznym – bez gwarancji wsparcia ze strony USA, zmuszona do kontynuowania wojny z Rosją w warunkach narastającego zmęczenia społecznego i militarnego. Ponadto liczne gesty USA wobec Rosji pogłębiają przekonanie o antyukraińskim zwrocie Waszyngtonu. Choć Kijów...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1321

26 marca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Wpływ sankcji USA na sektor paliwowy w Serbii

Nałożone przez USA na początku stycznia 2025 r. sankcje na rosyjskie spółki energetyczne w sposób pośredni objęły również serbską firmę NIS, której większościowy pakiet kontrolny należy do kapitału rosyjskiego. Zastosowane obostrzenia stanowią poważne wyzwanie dla stabilności sektora paliwowego w Serbii oraz jej bezpieczeństwa energetycznego. Rząd w...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1320

25 marca 2025

Robert Rajczyk - Zespół Pamięci Zbiorowej

Polaryzacja społeczna i radykalizacja polityczna węgierskiego premiera

Utrzymująca się od kilku miesięcy wysoka pozycja w sondażach partii Szacunek i Wolność (Tisztelet és Szabadság Párt, TISZA), która coraz realnej zagraża politycznej dominacji koalicji rządzącej na Węgrzech w planowanych na wiosnę 2026 r. wyborach parlamentarnych, zmusza Fidesz-KDNP do radykalizacji działań politycznych. W polityce wewnętrznej są to...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1319

24 marca 2025

Piotr Oleksy - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Mołdawia: próżnia w centrum, niepewna przyszłość

Na mołdawskiej scenie politycznej pojawiło się nowe ugrupowanie opozycyjne – Alternatywa. Formacja ta, będąca blokiem łączącym cztery środowiska, została stworzona przez polityków postrzeganych jako zwolennicy bliskich relacji z Rosją. Do wyraziście prorosyjskiej retoryki powróciła również Partia Socjalistów. Siły opozycyjne będą starały się wykorzystać...

Więcej →

Zespół Studiów Obywatelskich

Komentarze IEŚ 1318

23 marca 2025

Agata Domachowska - Zespół Studiów Obywatelskich

Protesty społeczne w Czarnogórze

W odpowiedzi na tragedię, do której doszło w Cetyni 1 stycznia 2025 r., w Czarnogórze organizowane są cykliczne protesty społeczne. Pomimo szerokiego poparcia wśród społeczeństwa zarówno dla samych demonstracji, jak i dla postulatów wysuwanych przez ich organizatorów, analiza ich dynamiki i potencjalnych konsekwencji politycznych nie pozwala zakładać, że...

Więcej →

Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Komentarze IEŚ 1317

22 marca 2025

Sławomir Łukasiewicz - Zespół narracji historycznych i historii stosowanej

Ostatnie decyzje administracji Donalda Trumpa w sferze informacyjnej i naukowej oraz ich możliwe konsekwencje dla Europy Środkowo-Wschodniej

Od ostatniej, powszechnie komentowanej rozmowy prezydenta Wołodymyra Zełeńskiego z przedstawicielami administracji prezydenta Donalda Trumpa w Gabinecie Owalnym, w amerykańskiej polityce miały miejsce pozornie niezwiązane ze sobą zmiany w zakresie polityki informacyjnej i naukowej. Dzień przed wspomnianą rozmową Marco Rubio wydał dyrektywę, na mocy której zamknięto...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1316

21 marca 2025

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Eskalacja napięć handlowych między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską

Napięcia handlowe pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską ponownie wzrosły. Wprowadzone przez administrację USA 25-procentowe cła na stal i aluminium oraz produkty pochodne, a także reakcja UE w postaci kontrtaryf mogą spowodować istotne konsekwencje gospodarcze po obu stronach Atlantyku. Na negatywne skutki tych działań narażone są także państwa Europy...

Więcej →

Zespół Pamięci Zbiorowej

Komentarze IEŚ 1315

19 marca 2025

Łukasz Lewkowicz - Zespół Pamięci Zbiorowej

Premier Fico na konferencji CPAC: polityczna kalkulacja czy ideologiczna transformacja?

W dniach 19-22 lutego 2025 r. w Waszyngtonie po raz kolejny odbyła się największa konferencja polityczna konserwatystów na świecie – Conservative Political Action Conference (CPAC). Niespodziewanie, obok amerykańskich i światowych polityków prawicowych, na wydarzeniu pojawił się uchodzący za przedstawiciela lewicy premier Słowacji Robert Fico (Smer-SSD). W swoim...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1314

18 marca 2025

Spasimir Domaradzki - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Bułgaria: wyborcze fiasko i zmiany w składzie parlamentu

Po ponad czterech miesiącach od ostatnich wyborów parlamentarnych bułgarski Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym uznał za nieważny wybór szesnastu posłów. Ponowne częściowe przeliczenie głosów umożliwiło wejście do parlamentu również partii Wielkość, której pierwotnie niewiele zabrakło do przekroczenia czteroprocentowego progu wyborczego. Wyrok...

Więcej →

Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Komentarze IEŚ 1313

18 marca 2025

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Integracji i Konfliktów w Europie

Koncepcja bezpieczeństwa Państwa Związkowego Białorusi i Rosji – nowe wyzwanie dla Europy

W marcu 2025 r. weszła w życie nowa koncepcja bezpieczeństwa Państwa Związkowego Białorusi i Rosji. Umowa zakłada daleko idące gwarancje bezpieczeństwa umawiających się stron i możliwość wykorzystania rosyjskiej broni atomowej w przypadku agresji na któregokolwiek z członków Państwa Związkowego. Obszar Białorusi jako część rosyjskiej przestrzeni militarnej...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1312

14 marca 2025

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Trzy lata wojny: rosyjski gaz ziemny w Europie i jego przyszłość

Znaczenie gazu ziemnego eksportowanego przez Rosję przed wojną. Przed wybuchem w 2022 r. pełnoskalowej wojny na Ukrainie działania Rosji były nakierowane na maksymalizację eksportu gazu ziemnego i tworzenie sieci współzależności energetycznych. Uwzględniając znaczenie tego surowca w gospodarce państw europejskich, jego wszechstronne zastosowanie oraz swobodę...

Więcej →